67"" Jaargang.
Maandag 20 Juli 1914.
no. 14581
De Fransche hoeve
Beis-abonnementen.
Gasfabriek der gem. Schiedam.
BUITENLAJfD
SCH1EDAMSCHE COURANT
Deze courant verschijnt dagel§ks{ met uitzondering van Zon- en Feestdagen
Prijs pear kwartaal: Foor Schiedam en Ylaardingen fb 1.25,- tranoo
per poet fl. 1.65,
Prijs per week: ydor Schiedam en Klaardingen 10 Cent,
Afzonderlijke nummers 2 cent
Abonnementen worden dagelijks aangenomen. i
Advertentiën voor Het eerstvolgend nummer moeten des middags vöfir
uur aan het Bureau fcezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der AdjertentiSnl [Van 16 regels fl, Ö.Q2; iedere regel mees
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groot» letters naar da plaats die zij
innemen.
Advertentiën Kj abonnement op voordeelige voorwaarden, [Tarieven
hiervan rijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummer» die Dinsdag-, Donderdag- sn Zaterdagavond
verschijnen,- worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van "40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
De Administratie van de „Schiedamsohe
Courant" is gaamo bereid om tegen vergoe
ding van porto's aan hare abonnée's, die
voor "korten of langen tijd op reis gaan,
de courant aan hun tijdelijk adres te zen-
"den. Ook abonnementen voor den lijd van
een heelo of halve maand worden geduren
de het reissoezoen gesloten.
PRIJS VAN COKES:
Geklopt 48 et. per ILL., afgehaald aan
de fabriek. Thuisgebracht 5 et per IEL.
meer.
DE DIRECTEUR.
Schiedam, 20 Juli 1914.
Schiedam, 20 Juli 1914.
BELGIË.
In een veelbesproken redevoering voor
zijn kiezers heeft de vorige week minister
president, baron de Broqueville, Voor de
aanstaande parlementaire zitting een wets
ontwerp aangekondigd, "dat weer eens 'de
taalkwestie zal raken. Deze kwestie treed!
met den dag scherper op den voorgrond
en bedreigt ernstig de staatkundige een
beid van het koninkrijk.
Het gaat er, zooals men weet, om de
gelijkstelling van het Vhtamseh, dat dooi
de meerderheid des volks wordt gesproken,
met het Franseh en om den eeuwigen strijd
der Vlamingen tegen het overwicht der
Fransche taal, vooral tegen haar volstrekt
onwettige positie als de taal der overheids
organen. Voorloopig echter hébben de Vla
mingen een zeer oonereten eiscli gesteld;
ze willen namelijk de oprichting van een
Vlaamsche universiteit, opdat aan hun kin
deren in het eigen vaderland de gelegenheid
worde gegeven het hooger onderwijs in
hun moedertaal te kunnen volgen.
In België bestaan tegenwoordig; vier uni
versiteiten, van welke de vrije univorsi
teit te Brussel en de katholieke universi
teit te Leuven, hoewel ze subsidies van
den staat ontvangen, het karakter van par
ticuliere instellingen bezitten, zoodat de
daar bij het onderwijs gebezigde taal aan
geen wettelijke regeling onderworpen mag
worden. De Fransche taal is en blijft daar
de alleenheerschende en de aanvallen der
Flaminganten richten zich dan ook niet op
i Roman naar het Duitsch,
van
ii
LUISE WESTKIRCH.
30)
„Ja, die z—zet alles tegen mij op. Zelb-
de bberken. Wil je wel gelooven. dat de
berken op den weweg
„Ja, ja, buurman. Haar drink nu oer.-t
eens. En luisler, je kunt hier van nacht
op de hoeve blijven, in de bedstede in de
kleine kamer." Rij zelf nam do rumflescb
onder den arm. „Zoo, ga nu mee. Dan
zullen wij beiden samen eens keuvelen.'
De ijzeren kachel in de kleine kamer
gloeide. Lucrkc Voss schoof er twee stoe
Jen vlak bij. Hij mengde den grog en stopte
de pijpen. Een gevoel van welbehagen! van
dankbaarheid maakte zich van (ïen ver
moeiden, doornatten man meester. Hij zou
na die natheid, na de koude, lange wan
deling, een nacht, een gansoheil langen
nacht in een goed vcerenliod iu het warme
vertrek slapen en werd op den koop toe
nog vriendelijk welkom geheeten.
„Och, Luerke Voss waarom hebben
ze jou met tot burgemeester gemaakt?"
«Ja, dat mag je wel vragen," antwoordde
Voss. „Wanneer ik burgemeester in de ko
lonie was, dan hadt je een dak boven je
hoofd."
Ktcr Olussmann snikte.
„Maar weet je. ik hen niet barsch ge
noeg, ging Luerke Voss voort. „Ik sla
niet op de tafel, als iemand tegenspreekt.
Ik hoor aan, wat hij te zeggen heeft. Dal
kunnen veel menschen niet verdragen."
deze heide hoogescholen. Anders staat het
met de beide koninklijke staatsuniversiteiten
te Luik en te Gent, die beide eveneens
een uitsluitend Frans-kaïakter dragen.
De Vlamingen eiscben in- de reorganisatie
van de GenNche uni'er-iteit in een Vlaam
sche boogcschool en Wijzen er daarbij op,
dal Gent als hoofdstad van Vlaanderen een
bij uitstek Vlaamsche stad V. Verder iner
ken zij op, dat de Gentsche universiteit,
wanneer men de onder baar re^sorteerendc
technische afdeelinjjen er buiten iaat en
slechts de eigenlijke faculteiten in aan
merking neemt, een bijzonder gering aan
tal studenten telt. Voor do 220 ingeschre
ven studenten bezoldigt de staat drie do
zijn professoren en een heele schaar be
ambten.
Ondertusschcn blijft de machtige Fran
sche partij te Brussel voor deze zeer af
doende motieven doof. Voor haar is de
Gentsche hoogeschool een heiligdom, waar
aan niet geraakt mag worden. En van haai
standpunt is dat zeer begrijpelijk: want
de Gentsche hoogeschool vormt een voor
treffelijk propagandacentrum voor de Fran
sche taal in het .Vlaamsche land. Dat is
de reden, waarom ook de Parijsche pers
zich in zoo hooge mate voor liet lot der
Gentsche school interesseert, welke tocli
slechts een interne Belgische kwestie kan
worden genoemd.
01 nu aan de Vlaamsche cisehen voldaan
zal worden? Uit de genoemde rede van den
minister-president valt op te maken, dat de
Vlamingen slechts- een deel hunner wen-
selien vervuld zullen zien. Want volgens de
verklaringen van den leidenden staatsman
zal de Fransche universiteit blijven bestaan,
maar zal in een daarnaast te stichten
Vlaamsche universiteit een zusterinstelling
worden opgericht, naar het voorbeeld van
de Boheenische hoofdstad Praai;, waar zoo
wel een Duitsohe uls een Tsjechische univer
siteit is gevestigd. De Walen kunnen zich
daarmee vereenigen; want hierdoor zal het
Fransche taaicentrum in het hartje van
Vlaanderen behouden blijven. Maar de Vla
mingen, die juist de vreemde taaloentrum
willen uitroeien, betuigen levendig hun on
tevredenheid.
GEMENGDE MEDEDEELINGEN.
Engeland.
'Achter de coulissen der binnenlandsclie
politiek gebeurt iets. Ter elfder uur zal
nog een poging worden gedaan om een
compromis tusschen de regeering en de
□stermannen tot stand te brengen. Za
terdagmorgen vroeg werden aanhoudend te
legrammen gewisseld tusschen het ministc
rite in Downingstreet en 't BuckinghamjKi
leis, en het gevolg was, dat de koning zijn
Piter Clussmann's gedachten dwaalden
af. „Toni Griiveloh heeft Brinkmeier toch
onderstand gegeven. Waarom wil hij
mij dat dan niel geven? Ik vraag, Luerke
Voss, waarom geeft hij mij dat niet?"
„Tja," zei Voss. „Je bent toch ook geen
mandenmaker. Je hebt toch geen twijgen
gesneden Lij den zwarten poel dien avond,
toen Annulare! Rademaker daar kwam je
drijven, liet kan een mensch een dak en een
eigen haard bezorgen als hij Ie rechter tij,!
op de rechte plaats is."
Clussmann hief zijn hoofd op. „Hè? Wat
zeg je?"
„Wel, dc wilgen stonden daar dicht op
elkaar voor dertig jaren. ÏSTi zijn er ten
naastenbij geen meer. Als iemand dier.
avond in het wilgenbosclije heeft gezelcn,
die kan precies vertellen, wie om den poel
heen wandelde of de deern alleen, of nog
bon meer en ook of zij zich ui! zich
zelf in den poel wierp, of dal een ander
haar daarbij een handje geholpen heeft."
Clussmann begon door den nevel van
zijn roes de strekking van Luerke's toespe
lingen te begrijpen. Ilij sperde zijn oogon
wijd open.
„Als jjj op den avond voor den trouw
dag van llinnerk Brinkmeier hij den Zwar
ten poel was geweest, dan zat je nu al
lang in llinnerk Brinkmeier zijn huisje on
der de pijnboonien en Alheid Brinkmeier
sleeplo je do zijden spek bij manden vol
in huis."
Clussmann streek zich over voor
hoofd. „Maar ik ben er geweest!"
„Bij den Zwarten poel 1 Op dien avond
voor den trouwdag van llinnerk Brink-
meier?"
„Ja, ja. Het stond er toen dien dag
al heel slecht bij met mijn hoeve. En ak
wou immers ik wou Ik was wan-
op half elf vastgestelde reis naar Ports
mouth om daar de revue van het groot-te
deel der Eimelsche vloot hij te wonen, tot
's namiddags 3 uur uitstelde, tot groole io-
leur-telling der vele duizenden toeschou
wers, die naar deze haven stol waren ge
togen om van het impo-ante schouwspel te
genieten.
De officieele verklaring hiervoor zegt. dat
dringende kwesties in verhand met hel Ul-
stenwaagstuk en de aanstaande sluiting van
het parlement dc oorzaak zijn. Heden, Maan
dag, zon minister Asguith bij de tweede
lezing van het Home Uule-aanvulling-wets
ontwerp een belangrijke verklaring afleg
gen, die men met spanning tegemoet ziet.
De koning, die oorspronkelijk eerst Dins
dag zou torugkeeren, komt nu vandaag al
te Londen terug, opdat hij hij een even-
Itieele crisis bij de hand is
Volgens die ministerieele „Daily News"
is men, bij het hervatte overleg tusschen
de regeering en leiders der oppositie, een
heel eind nader tot de oplossing van het
Home Rule-vraagstuk gekomen. Naar men
weet, heeft de regeering voorgesteld de
graafschappen van Ulter afzonderlijk door
stemming te laten beslissen, of zij voor
een tijdperk van zes jaar huiten Home Rule
willen "blijven. De oppositie heeft daarte
genover den eisch gestelduitsluiting van
geheel Ulster voor onbepaalden tijd.
Partijen zouden elkaar nu in zooverre
genaderd zijn, dal do regeering genoegen
neemt met een stemming „en bloc" in de
graafschappen Antrim, Armagh, Down, Lon
donderry en Fermanagh. Verklaart zich de
meerderheid der gezamenlijke kiezers in die
graafschappen voor uitsluiting, dan zal die
hun voor onbepaalden tijd worden toege
staan.
De oppo-itie is er echter hij gebleven, dat
ook het graafschap Tyrone aan de stem
ming deel moet nemen, doch de regeering
heeft dat geweigerd, omdat in Tyrone een
vrij groole meerderheid der bevolking ka
tholiek i.-. Op clit punt is men het. nojgj
niet eens kunnen worden.
Duitse hlan d.
Daar werkgevers en werknemers het over
verschillende strijdpunten niet eens kon
den worden, is gisteren in de Lausitzer
textielindustrie de uitsluiting afgekondigd-
Te Kuttbus zijn op 50 fabrieken ongeveer
5000 tol (1000, en te Forst op 120 fabrie
ken 10.000 a 20.000 arbeiders uitgeslo
ten.
In geheel zijn er op de 350 textiel
fabrieken in Nicdcrlausilz 30.000 arbeiders
en arbeidsters uitgesloten.
i r l
De dreigende uitsluiting in de wapen
industrie te Solingen is voorkomen. Op
hopig. En wou En toen kon ik niet."
Voss was opgesprongen. Hij greep zijn
gust vcor bij den kraag van zijn jas en
schudde hem. „Dan liadt je toch moeten
zien
„Heb ik ook! Wat er te zien was, dat --
heb ik gezien
Luerke keek wantrouwend op den be
schonken bedelaar neer,
„Je hebt daar nooit mei oen enkel woord
van gekikt, Piter. Niet tegen de kolonis
ten en ook niet tegen de hecreir van hot
gerecht, toen die daar rondvraag naar de
den."
Clussmann maakte een trolsch gebaar
niet zijn hand. „Ik hen geen kletser. Maal
ais ik zeg, dat ik er geweest ben dan
ben ik er geweest."
„En je hebt Anti marei Rademaker ge
zien?"
„Jawel 1"
„En en ook een manspersoon?"
„Ja. Er 'iep ook een manspersoon."
„WieWie dan? Hoe zag hij er uit?
Was hij groot? Was hij "klein Kun je zeg
gen of '1 llinnerk Brinkmeier geveest is?"
„Een groole, zware kerel. Ja. Dat kan
wel llinnerk Brinkmeier geweest zijn."
„Clussmann, aks jij wilt getuigen dat llin
nerk Brinkmeier dien avond hij den Zwar
ten poel is geweest, dan speel ik 't klaar,
dal jij in de kolonie wordt opgenomen eri
dan zal ik, begrijp het goed, Sal zal ik,
Luerke Voss, voor jou onderhoud zorgen,
zoo lang als je leeft. Versta je mij?"
„Jawel," verzekerde Clu-smann. „Jij bent
oen goed mensch, Luerke Voss. Geef me.
nog yen g-f-glas van je grog. Je heul een
goed inenseii. En Brinkmeier is een hard
vochtige kerel. Waarom zou ik dat niet
willen getuigen? ik zal dat voor je
getuigen. J-ja wel
gisteren gehouden algemeene vergaderingen
van patroons en werklieden, weiden de
voor-tellen van de arbitragwommis-ie aan
vaard.
X o o r w e g e n.
Het trampersoneel te Christiania is Za
terdagmorgen in staking g'marui. Het verkeer
is op aJle lijnen der blad slop gezet.
Turk ij e.
In de Kamer heeft gisteren Talaat bei
de regeeringsverklaring voorgelezen. Het ka
binet zegt daarin te zullen streven vin
de politiek van -Mahmoed Fjefket vooil te
zetten.
De verklaring somt verder een aantal be
kende hervormingen op, met de verwezen
lijking waarvan reeds begonnen is- en gaat
dan verder: De hinderpalen, die onze vrij
heid om handelsverdragen af te sluiten in
den-weg staan, beletten helaas onze regee
ring maatregelen te treffen ter Ik-vorde
ring van de hiiinenland-che productie. Der
halve achten wij het onze belangrijkste taak
op economisch gebied orn bij de onderhan
delingen met de groote mogendheden onze
vrijheid, waarop wij absoluut recht heb
ben, op de binnenlandsche en buitenland-
sche markt te handhaven.
De Kamer nam met. 213 tegen 1 stem
een motie van vertrouwen in de regee
ring aan.
De regeering heeft aan de Kamer het
door den minister van financiën den '28en
April aangekondigde ontwerp voorgelegd*
waarhij het ministerie van marine teil be
hoeve der vlooi een bnilengewoon crediet
van 8 millioen pond wordt toegestaan, dat
gedekt zal worden door de buitengewone
inkomsten en de gelden door de vlootver-
eeniging bijeengebracht. Het. buitengewone
crediet wordt uver (5 jaar verdeeld.
Albanië.
Naar dc „Albanische Koorospondent" uit
Valonn verneemt, zijn daar berichten inge
komen, meldende, dat de Epiroten besloten
hebben den optnarsch niet voort te zetten,
doch zich naar de grenzen van Epirus te
rug te trekken. Zij zouden met de uitvoe
ring van dit besluit reeds een aanvang
hebben gemaakt.
De „Echo de Paris" zegt uit vertrouw
bare bron inlichtingen, te hebben ontvangen
over de vraag, wie de Albaneesche op
standelingen van geld voorziet. De geld
schieter zou dan Turkije zijn en bet. geld
afkomstig uit de opbrengst van de nnlio
naie inschrijving voor de Turksclie vloot.
Een der Turkscbe ministers heeft uit dat
fonds onlangs een som van 100.000 Turk
sclie ponden naar Albanië gezonden.
De correspondent van de „Times" seint
d.d. 10 Juli uil Durazzo: Men verneemt dat
twee afdeelingen Itoemeensche vrijwilligers,
elk 250 man tellende, naar Durazzo onder
weg zijn. Men zegt dat kolonel Srhüfer.
die in Egypte heeft gediend, van den Mb ret
een belangrijke opdracht heeft gekregen en
binnenkort te Durazzo zal aankomen.
De strijdmacht van den Mbret wordt dus
giooter, in dezelfde mate neemt zijn geld
voorraad af. Hel blijft twijfelachtig of een
aanvallende beweging van Durazzo uit mo
gelijk zal wezen.
Onder de Europ-anen buiten het hof
heerscht algemeen een pessimistische op
vatting over de positie van den Mbret. Men
is van oordeel dat hij moet afdanken. Alen
gelooft dat zijn oiimiddellijke omgeving en
het paleis er evenzoo over denkt.
Aan den anderen kant verklaart de Mbret
zelf met stelligheid, dat hij aan afdanken
niet denkt en ik verneem dat de geruchten
over zijn aan-taanden terugkeer naar Xeu-
wied ongegrond zijn.
Ook is de Mbretina, die niettegenstaande
den ondervonden tegenspoed een onver
zwakte gee>tdrift heeft behouden voor al
les wat Albanië betreft, sterk tegen zulke
plannen gekant.
Ofschoon het moeilijk b om ten opzichte
van den warboel hier een voorspelling te
doen, hen ik geneigd te denken, dat de
pessimistische opinie over de positie van
den Mbret niet geheel gegrond is. Zijn kle
verige politiek is niet noodzakelijkerwijs tot
mislukking gedoemd. Het is niet in te zien
hoe de situatie zou verbeteren, indien de
prins afdankte of indien de Nederkuidsche
missie vertrok.
Naar het Stefaiii-agenLsehup meldt, bob
ben de opstandelingen goedgevonden den
22slen Juli een samenkomst te hebben met
do vertegenwoordigers der vreemde mo
gendheden.
Verder woidt gemeld, dat ka pi te-i n F a-
b i u s z ij n o 11 t s 1 a g h 'e e f t g e n o- m fe n.
Ihot i'utTes|Hi.ndentieb!irenn meldt daarover:
Vnr.sl Wilhelm inspecteerde Zaterdagavond
alle artilleiieafdeelingon om tevens Voor
de iias aangekomen stukken berg geschut
gunstige posities vast te stellen. Daar do
vorst zich hij deze gelegenheid tot den
beeldhouwer Gursohner wendde, om diens
nieening te hoeren, gevoelde kapitein Fa-
bius zich gepasseerd en diende zijn ont
slag in.
Zijn hoofd viel voorover. Hij sliep' vast.
Voss keek naar hem en in den roes
van zijn triomf maakte twijfel zich van
hem meester. Sprak de Jamaicanim uit
ouden drinkebroer? Of een herinnering, die
iiij dertig jaren lang had verzwegen?
op T oogenbïik was dat niet uit te maken.
Hij riep Geschmargret, en samen trokken
zij den slapende de laarzen uit en sleepten
hem naar de bedstede. Daar lag hij als
een doode tot den morgen.
Maar zoodra hij het schijnsel van een
walmend olielampje de dag op de hoeve
een aanvang nam, ging Luerke Voss woei
naar hem toe. Hij sliep altijd weinig, en
dien nacht had hij in het geheel niet ge
slapen. Als verleerd door de koortsige op
winding van den haal, stond hij voor de
bedstede, toen Giussniami wakker weid, en
zich met veel omslag de oogon uitwreef.
Slechts met moeite en ongaarne kwam hij
na zijn heerlijken bewusteloozen toestand
weer lot hel besef van zijn ellende. Hij
herinnerde zich slechts langzaam waar hij
was en nog langzamer dc gebeurtenissen
van den vorigen avond. Iemand was goed
voor hem geweest en ja! dat was een
oude zaak in iioe lang had hij daar
aan wel niet gedacht? Hij kon ook niet met
zekerheid zeggen of die werkelijkheid was
of verbeelding. Dertig jaren lieve hemel
Dertig jaren, zooals hij die had doorge
bracht, die .stompen het herinneringsvermo
gen van een mensch af. Maar dis de zaak
waar was, dan wat had Luerke Voss
ook weer gezegd? dan zou hij op zijn
ouden dag een dak hebben en zooveel
eten als hij lustte. Hel zou dus een goed
ding zijn, als zoo iets voordeeligs waar
was.
Voss schudde hem ongeduldig. „Zeg, ben
je wakker?" t
Z ii i d-A m e r i k a.
Volgens een telegram uit Rio de Janeiro
is de Braziliaanschc regeering van plan
een aantal dreadnoughts te verhoopten en.
het contract in zake den houw van den
„Nou zoo wat. Langzaam aan."
„Hoor eens, flussmann, je hebt gisteren
was gezegd ik weel niet. of jij 'je dat
nog kunt herinneren Je hadt immers een
kleine verheuging
„Oho! Als ik wat gezegd heb, dan
heb ik dal gezegd."
Hij richtte zich overeind. Owec 1 Wat stak
en trok dat onder zijn schedel! En wat
kletterde de regen tegen de kleine vei ten 1
En nu moest hij zicli weer op weg bege
ven en weer verder marcheereiiEen dak
hoven zijn hoofd. Wje dat kon hebben 1
Voss was zoo zenuwachtig, dat hij een
paar malen moest slikken, voordat hij spre
ken kon.
„Je licht dus werkelijk en waarachtig
Antminroi Rademaker dien avond, voordat
Brinkmeier trouwde, hij den Zwarten jioel
gezien? En llinnerk Brinkmeier ook?"
lluinerk Brinkmeier juist! Dat was
het. -Dien moest hij bij den Zwarten poel
gezien hebben. Daarvan hing dat met het
dak af. En werkelijk er had daar dien
avond een man geloopen in 't geheel
niet ver van de deerne. Waarom kon dat
niet llinherk Brinkmeier geweest zijn?
„Ja, zeker," zei ltij beslist. „Dat is zoo."
„Wil je dat getuigen, als ik HinnerK
Brinkmeier aanklaag? Wil je dat bezwe
ren?"
„Bezweren?" Clussmann aarzelde,
„Pit er Clussmann, wat ik je gezegd heb,
dat kom ik na 1 Je krijgt een woning ea
ik onderhoud jou en je kinderen, als je
dat voor mij getuigen wilt tegen hem."-
Piter Clussmann 'hoorde voortdurend den
regen kletteren, <3en storm huilen. Hij nam
oen besluit.
(Wordt vervolgd)A
