67* Jaargang.
Zaterdag 1 Augustus 1914
Nó. 14592
Derde Blad.
Het eene noodige.
Op weg naar 't pestgebied.
Intercommunale Telefoon No. 103.
ALLERLEI.
SARAH BERNHARDT.
DE GENOEGENS VAN HET ROGKEN.
SCHIEDAMSCHE HO.RANT,
Deze courant verschijnt d a ge 1 ijke, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
Prijs iper kwartaal: iVoor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25 frano#
per post fl. 165.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 oent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertontiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags véér een
uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel mee*
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van "40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
if
De Nederlandsdie Bond „Vrede door
Hecht" is een welmeeneiide en actieve
vereeuiging met sympathieke bestuurder-s,
die het goede voor hebben. Wij vinden,
dat de Bond thans flink optreedt. Hij heeft
naar Weenen getelegrafeerd, ofschoon Ij ij
zelf beseft dat het niets zal geven, en
telegrafisch herinnerd aan het bestaan van
zekere vredesconferentie. Hij hoeft het be
treurd, dat uit het buitenland nog' geen
enkele vrodesvereeniging iets van zich heeft
latei hoeren, en heeft dus ook de vredes-
bonden in andere landen telegrafisch op
gepord en het Zwilsersche centrale bureau
er telegrafisch aan herinnerd, dat het be
stond.
Bravo. Niet alles bewonderen wij verder
in deze daad van den bond. In do kwestie
van het Iocaliseeren had hij zich niet mogen
begeven. De van Dujtsohland aangekondigde
socialistische botoogingen hadden wij liever
niet ids voorbeeld aangehaald gezien. En
over de vorming van eene openbare: opinie
zullen wij gaarne in een volgend artikel
ook nog het onze zeggen.
Doch over het geheel is dit getuigen ons
sympathiek. Het is inderdaad goed, dat deze
stem gehoord wordt, zelfs al mogen er
velen zijn, die er met een lachje naar
luisteren. En wij vinden dit optreden goed
jujst tegenover het zwijgen in het buiten
land. i
Lntusschen hier is een punt van ver
schil, waarop wij lieden de aandacht onzer
lezers willen vestigen, liet hoofdbestuur
is klaarblijkelijk verbaasd, dat men in het
buitenland nog niets heeft vernomen van
de vrodesbonden. En heel veel wanne
vredesvrienden zullen vermoedelijk ook ver
baasd zijn. Ja het zal het pijnlijk ge
troffen hebben, dal geen enkele staal van
eenigo b'oteekcnis, sterker, geen enkel
Orgaan, geen enkel toongevend dagblad
neg gerept heeft van het Haagsohe arbi
tragehof. Servië heeft er in zijn antwoord
even terloops van (gewaagd en uit Weenen
werd bericht achteraf bleek dit bericht
niet juist dat men den oorlog niet zou
verklaren, omdat Servië het Ilangsclie pro
tocol niet onderteekend had.
Jn hot eene geval een lerlqopsche ver
melding, in liet andere het Ilaagsche pro
tocol als middel orn te rechtvaardigen, dat
men fatsoenlijke internationale manieren
niet toepast ziedaar alles wat wij van
de befaamde vredesbeweging en vredescon
ferenties officieus hebben gehoord. Minder
&an het niet En is liet opmerkelijk, dal
er ojfficieel hiervan niet gerept is, nog
meer de aandacht verdient het Wellicht,
Sat ook officieus zoo weinig sprake is
geveest van de door de Ilaagsche v reded-
Conferentie geopende mogelijkheden. Geen
courpnt van gezag, die geschreven heeft:
Breng het in Den Haag. Geen inzender,
geen beweging van vredesvrienden in zoe
benarde omstandigheden, niets, niets dan
hu deze Haagsche stem.
Inderdaad het is kras, het is kras zelfs
Voor degene, als wij, die, hoezeer wanne
Vrienden van do vredesbeweging, steed-
gewaarschuwd hebben voor een overschat
ting va,n de beteekenis dezer beweging.
Men vindt onder dc Nederlandse he vredes
bevorderaars naïeven, die u, wanneer gij
twijfelt aan een belangrijken vooruitgang
van de beweging in de groote landen, wij-
het is oj) het laatste congres van
Vrede door Recht nog weer met nadruk
gedaan op de hooggeplaatste mannen uit
het buitenland, die voorstanders zijn, op
mensehan, die schitterende frazes gezegd
hetbben, op de stemming onder de Ameri
kanen, op de hartelijke ontvangst van do
^on£ressisten in Parijs, in Peters burg, in
Peking1, waar men maar wil.
Zien die naïeven nu nog niet, dat zij
zich vergissen? Zeker er zijn in de groote
landen want daar komt hot in casu
°P aan hooggeplaatsten, die eerlijke
vredesvrienden zijn. Doch welken invloed
«dbben zij? Welken invloed speciaal op
dit gebied? En hoevele zijn cr, die bereke
nende politici zijn, welke de vredosvriend
schap eenvoudig als middel gebruiken?
Hoevelen, die alleen vrienden van defrazen
hoevelen die ter wille van het vreem
delingenverkeer of van andere bijoogmer-
®n vandaag1 met! evenveel verve de vrodes-
vrienden ontvangen als zij morgen ten koste
zouden leggen aan de vrienden van den
oorlog?
Men wijst naar Noord-Amerika. Maar
wat heeft dat met ons geval te doen De
toestanden zijn daar zoo heel, heel anders
dan in een oud land al-> Europa. Men kan
daar zoo goedkoop vredes vriend zijn.
Neen de vraag is riu: Waar zijn de
viedesvrienden in de groote hunton van
Europa?
En die geven niet tlmi«. Niet natuurlijk
als zij voor politieke doeleinden hun vredes
vriendschap kunnen gebruiken, als zij /.iel
tjes kunnen vinnen door naai het voor
■beeld van Shake-)*-,ire's leeuw go 'd ie
hi uilen. Doch zuivere vredesvrienden,
menscJien van ,,de kunst om de kun-t"
het blijkt dal hun invloed nul is.
En dat kan niemand verbazen, die zich
even voor den geest haalt, dal eerlijke
vredesvriendschup in de groote landen zelf
verloochening be toekent. In die landen kan
men met geveld materieel voordeel behalen,
wat in de kleine landen niet het geval is.
Onttroont men dus welbewust bel geweld,
weiLscht men uitdrukkelijk geen voordeel
dat niet door recht, op de rechtmatige wijze,
verkregen is dan ontneemt men zichzelf
de kans op materieel voordeel uitsluitend
op grond van zeer verheven ethische over
wegingen, die slechts door een klein deel
van de niensrhhcid gedeeld worden. En
dat daartoe in afzienbaren tijd slechts een
klein, zeer klein gedeelte van de meiisch-
heid in staal zal zijn, spreekt toch zóó van
zelf, dat wij niet begrijpen, dat er in de
kleine landen nog zooveel naïeven zijn,
die gelooven aan de algemeene sympathie
voor de vrede door recht beweging.
Die naïviteit is een fout, die bestreden
moet worden. Want blijft men zoo naïef,
dan zal men nooit, zelfs niet in den arbeid
van lange, lange jaren, datgene bereiken
wat men bereiken wil. En men zal ver
keeide middelen aanwenden, gelijk naar
onze overtuiging de Nederlandscho Bond
meer dan eens gedaan beeft Deze propa
geert in Holland, zelfs bij de schooljeugd,
waf wij achten een open trappen van ojien
deuren en een op zich zelf ook ongc-
wenschte agitatie, die tot verergering
van reeds zooveel bestaand, gevaarlijk mis
verstand op defensiegebied kan leiden.
Terwijl oak nu weer blijkt, dat in de groote
landen een reusachtig veld van propaganda
geheel braak ligt.
Daar te werken, in een geduldig, weten
schappolijk-liaast propageeren van vele
jaren, van vele tientallen van jaren,
ziedaar 'liet werk, dat ook nu weer .het
eene noodige 'blijkt.
(Nadruk verboden.)
IV.
Te Genua ontvang men de laatste cor
respondentic uil het moederland en dan
is voor- pl.nl. 4 weken de verbinding met
de achterblijvende familieleden en andere
relation verbrokenvandaar dat iedereen
er vooral daar naar uitziet, wat de posl
hen aan boord bezorgt
En dan loeit des middags van den dag
na aankomst de stoomfluit en gaat de
mailboot in zee naar ons onmetelijk
eilandenrijk in 't Verre Oosten, waar een
Goddank, steeds grooter wordend aantal
Hollanders een nieuwe toekomst, een dik
wijls in vele opzichten, beter leven waclil...
.Wij hadden even na het, vertrek uit
Genua nog een oogenblik emotie, toen
bij liet opdraaien van het stuurboonlsankei
een schakel van den ketting als een riet
afknapt en T brok ijzer van duizenden
pond gewicht in zee plonsde; gelukkig
kail zoo'n verlicsje op dc reis er wel
af: want voor een leek op handelsgebied
is 't werkelijk onbegrijpelijk, welke waar
de zoo'n geladen schip heeft en ook
welke sommen aan vracht, enz., worden
geïnd 1
Zoo vervoerde de Grotius voor ceu 40
millioen aan goederen: de vracht hiervan
bedraagt voor elke reis ver over de ton 1
Als men (zooals ik een paar maal "l
voorrecht bad te mogen doen) vanaf de
brug, hoog boven "t dek. dat, in vergelij
king met de eindelooze watervlakte, toch
nog zoo kleinte schip z'n weg ziet banen
doer de golven, dan is 't haast onbegrij
pelijk, dat in die laadruimte al dc bonder
den kisten en goederen-balen kunnen wor
den geborgen, die we b.v. in Southampton
loods naast loods zagen vallen; dat daar op
dat óéne schip étlelijkc honderdtallen van
menschen leven dat ze er voldoende
slaapruimte hebben, en plaats om een
spelletje te doen öf te wandelen dat
daar binnen diezelfde namve grenzen reus
achlige machines zijn, die dag en nacht
de schroefas doen draaien, die ijs produ-
ceeren. de electrische waaiers doen draaien
overal, in de hutten en in de salons, en
"t electrisch licht leveren en dc kranen
bedienen dat er ten slotte keukeus en
proviandkamers zijn, waar ontzaglijke hoe
veelheden spijzen wenden bereid en be
waard, en waaruit de koks een steeds
varierrend menu weten samen te stellen,
dat in keur en keus van gerechten voor
geen hotel in Holland behoeft onder te
doen.
Er i- één „gerecht" aan boord, dat veel
ruimte inneemt: en wel 't voed.-el der ma
chines de steenkool; dit is ten slotte
de slof, die alle energie levert die
de snelheid van de reis bepaalt en do
afstand, die een schip kan afleggen. Een
ander artikel dat aan boord van een tro-
l'cnvaaideï in enorme quanle wordt ge
bruikt, is 't water; dit kan echter in vol
doende hoeveelheid worden meegenomen in
resc'noirs tussehen de dubbele bodems
der schepen, zoodat zoet watergebruik aan
boord dan ook onbeperkt is ook bij 't
baden kan men tegenwooidig zooveel zoet
water gebruiken als men wil en hoeveel
er gebaad wordt in de tropen, weet ieder
een! Maar 't steenkolengebruik belieersclit
tegenwooidig de goheelc navigatie: vergroo-
ting der snelheid doet 't steenkolengebruik
met de 3e macht dier toename .stijgen
wil men dus bijv. de snelheid van een
schip lf,,L' maal vergrooten, dan wordt
't koteiigeluuik IA/-* X 1V-' X lVa of te
wel 3sj< maal zoo groot! Vandaar dan
ook 't verheugde gezicht van een hoofd-
niachinist als de stroom b.v. per dag
een mijl of 20, 30 meewerkt: dat geeft
een enorme besparing aan 't zwart goud
en indirect een snelle voordeeligo reist
Een hoofdmacliinist is dan ook een
gewichtig persoon op de moderne stoo-
mers: waar de kapitein en de scheeps
officieren dag en nacht voor de koers en
de veiligheid hebben te waken, daar heb
ben de machinisten het even gewichtig
beheer over de ketels en de vurenA de
marliinos en hun uitgebreid personeel. Te
genuoorilig worden als stokeis alleen Chi-
neezen gebruikt en deze gele broeders
met bun taaie bodies en stevige spieren
voldoen vrijvat heler dan de Europeanen,
die vroeger als stokers en tie miners dienst
deden; de Chineezen zijn bovendien matig,
althans wat den alcohol betreft; en boe
't vroeger tot zelfs een paar dagen na 't
vertrek uilt de ha.vn dikwijls voor du
vuren gesteld was liet is 't boste daar
over-maar niet uit te wijden! We#
zoeken de zonen van liet Hemelsche Rijk
ook genot in verdooving: nuuir het opium
gebruik waaraan ze, ook op onze sche
pen, zich schuldig maken, is éu in z'n
uitingen én onmiddellijke gevolgen, op geen
stukken un zoo veerzinw ekkend als du
alcohol-dronkensehap.
Dal er „amfioen-gusrlioven" wordt op
onze schepen, daarvan heli ik me zelf met
eigen oogen kunnen overtuigen, toon wc
hij de bezichtiging vail 't schip in de sto-
kcrsverblijvcn oen paar der hoeren bezig
zagen met dit nationaal vermaak, terwijl
een ander net „weg" was, en z'n zoetste
droomen droomde.... jNaar z'n gelaalsuit-
drukking te ooniesden was hij net in den
Chineezen hemel toegelaten.
Na 's middags uit Genua vertrokken te
zijn, passeert (men des nachts dc straal
van .Messina: lwe- zijn er voor opgeble
ven, en til was hel gezicht np de kusten
van llalië bil Sicilië, niet z'n duizenden
lichtjes ook niet overweldigend, We be
klaagden ons (och geenszins onze ..arhl-
rust te hebben opgeofferd.
in Messina ten 't daar tegenover gele
gen Reggio waren de kampement stralen,
na de lamp eeirigc jaren geleden ingericht,
duidelijk Ie herkennen aan de lange reek
sen nu rechte lijnen van lantareiiïirhtjes:
onwillekeurig denkt sneu dan nog eens
terug aan do veiscbrikkiiigu van zoo'n
aatdbevingsmmp. Vooral wij. die in den
avond vlak langs den Stromboii waren ge
varen, die ongewoon heng werkte, en
nu en dan een vuur- en vonkenregen hoog
in de lucht blies boven z'n door rook
omsluicrendon top... Dit was werkelijk een
heel mooi gezicht nu cn dan doofde
't vuur schijnbaar,' tot opeens de gloed
weer oplaaide, en de gloeiende lava omlaag
stroomde, tot ver op de helling van den
berg.... Date is 't 28e Augustusgpiunverk
beslist kinderwerk hij al kan 't mij uit
een oogpunt van ongcvaarlijkheid vrijwal
beter bevallen dan zoo'n vulkaan in actie...
Toch wonen aan don voet van de Stromboii
nog inc-nselien een si. nies ter, eenzaam
leven moet 't daar zijn!
Toen we de straat van Messina met z'n
lastig en aiauw .vaarwater waren gepas
seerd, ging het weer „volle kracht vooruit";
nog steeds zijn daar draaistroomingen en
-kolken, en moet .er halve kracht worden
gestoomd met 't oog op mogelijk pit 't rote
loopen en dergelijke; al is 'I. niet zoo
erg als een onzer vrouwelijke medepassa
giers, sterk aan suggeslie onderhevig als
veler barer seksegenooten.... Die rook in
den vooravond, de zweveldampen van den
Stromboii tegen den wind-in die zag
nu de dampen uit Scylla en Charybdis op
stijgen.... Als men dergelijke waarnemingen-
te-goeder-treuw ziet ge lie uren, wordt 't je
duidelijker dan ooit, welk een rel sugges
tie en verbeelding in de wereld -.p-don I
Tot l'orf-Said gebeurde niet vee] bij-
zondei's: we voeren een hooien dag langs
de woeste, onherbergzame kurttui van Kre
ta, waar de sneeuw de hoogste toppen wit
beinutst en des avonds van den 4en
dag vurens kwam Dort Said in 't zicht. De
loods kwam al gauw aan boord. kort
daarop lagen we gemeerd in de haven
aan den wal kunnen de schepen niet
liggen, zoodat de passagiers per roei
bootje naar den wal moeten; moeten
schrijf ik want aan boord is 't niet uit
te houden: er wordt nl. .kolen geladen, en
dan moeten de hutten dicht, wordt alles
afgesloten zijn alle dekken in een mi
nimum van tijd bedekt met. het vettige,
zwarte kolenstof. TLaden begint onmiddel
lijk toen wij ons naar. den wal bega
ven, zagen we de kolenprauwen vol dui-
velsjch-uitziende zwarte kerels reeds de
„Giotius" hestonnen; en later, na onze
terugkeer aan boord, heb ik met intieme
belangstelling dit werkelijk allerzonderlingst
tafereel aanschouwd.
Het geeft inderdaad den indruk alsof 't
schip door woeste barbaren wordt be
stormd; men ziet de roet-zwarte kerels, met
lange wilde haren, in onafgebroken lange
rijen, met manden kolen op de schouders,
fegen de planken oprennen en de kolen
in den muil van hel hongerige schip uil
sforten dit alles gebeurt in voorldurenden
ren. terwijl een vreemd, eentonig gezang
den arbeid begeleidt.
Sfel u daarbij een schelle verlichting door
de eleeirische projectors aan boord, die
overal sterk tegenstellingen geeft van licht
en slagschaduw, - - en gij kunt u mis
schien een flauw idee vormen van dit wer
kelijk aller interessantst gezicht.
Op een gegeven moment br.'nk er twist
ui! tussehen een paar der koelis in een
moment was een hcele prauw met wel een
100 kerels handgemeen, en vóór iemand
tus-rlienheide had kunnen komen, lag een
Kmdi met 'n diepe woud in 'l been te jamme
ren o)i 't dek - een collega bad hem meteen
scherpe kolenschop bewerktWe kegon wer
kelijk „respect" voor die heeren een
meiischenleven heeft niet veel waarde voor
hen. Zoo vergeten ze soms ook wel eens
een hunner makkers,, die in de kolenhok
ken werken; 'I is gebeurd, dat mei de
kolen plotseling 't lijk van een vergeten
koeli voor de vuren omlaag viel die
was onder 't werk een dutje gaan doen. en
levend begraven 111 de kolen 1
In Dort-Said is, als men Tanger en
Algiers gezien beeft, niet veel nieuws: liet
is juist interessant genoeg otn een uur of
4, 5 door te brengen; verder knopt men
er in den bazar van Simon Avt voor heel
schappelijke prijzen allerlei fraais de
dames zijn gewoon fel op de siruisVeeren
die, met HoHamlsche prijzen vergeleken, dan
ook „spotgoedkoop" zijn, maar vooral op
dq heenreis, als manliefs porlemonnaie
nog niet door dc Indische kooplui gespekt
is, haar echt- of anderen vrienden nog rij
kelijk duur schijnen; vooraf als er dan
nog wat veeren bons. die óók al zoo „be
spottelijk goedkoop" zijn. bij moeien wor
den genomen.
Eén ding troost je: je betaalt gewoon
overal in Port-Said met Hollnndsch geld
dat scheelt al vast een stuk wisseloon.
Ook met onze geliefde moedertaal kom je
overal terecht het. is wel héél verras
send, als je '1 aardige gooehoJjoggie, die
heel handig niet ailereii kippen 011 kui
kens „werkt", hef publiek op zeer overre
den loon boort toeroepen met 'I zuiverst
Iloog-,Ioniannscb accent: „Allemaal keko,
allemaal kèke" en even daarop, na. den
toer, in een Hègscli, dat een H, V. V.-er
niet zou misstaan, ml denzelfden mond
hoort: „Dufs stérk, sag, dat's stérk, sag!"
Toen de laatste man aan boord terug
was fdc hofmeester controleert dit bij elke
haven nauwkeurig) en onze „Grotius" even
bevrijd was van alle vreemde smelten (want
de loods van de Sue/.-kanaal mij. was oen
Hollander) was '1 al gauw weer vertrek
ken: liet was toen pi. m. 3 uur 's nachts.
Maar een deo.l der jongere passagiers bleef
nog wat op, om 't binnenvaren in 't. be
roemde kanaal, door een Hollander gegra
ven, bij te wonenwant al beeft de Les-
seps het ontwerp gemaakt, het was een
landgenoot, die de werken uitvoerde.
L.
Bij zekere gelegenheid, dat Sarah Bern
hardt als Marguéritbe Gautier optrad, ver-
vulcre ook haar impresario, de lieer Schür-
mann, zelf een rol.
En wpik een rol? Die van den dokter,
die in het slotbedrijf de stervende vrouw
den pols komt voelen. Men zou te Turijn
spelen in het „Theatre Scribe"; op het
laatste oogenblik was de acteur, die het
relletje van den dokter moest vervullen,
ziek geworden.
Sarah Bernhardt zei tot Schürmann;
..De acteur, die den dokter speelt, is
ziek; er is niemand, die hem vervangen kan
en toch moet er een dokter zijn."
„Laat de rol er uit, madame, het zijn
maar drie woorden."
Zij weigerae beslist.
„Maar ais ik toch niemand heb."
„Dan speelt u haar zelf!"
„Wie?. v ikIV-
„U speelt voor den dokter."
Ik trachtte haar vergeefs uit te leggen,
aat ik nooit tooneel gespeld had, en dat
mijn tegenwoordigheid elders vereischt
werd,- maar alles was vergeefsch.
„U speelt de rol, of er wordt niet ge
speeld,"
„Er was voor 12.000 francs plaats be
sproken, ik dacht er dus niet aan, dit voor
deel oip te geven," verhaalt Schürmann. En
dus, in weerwil van mijn afkeer om come-
die te spelen, trok ik een lange, zwarte
jas aan, zette een lioogen hoed op, plantte
een gouden bril op mijn neus en liet mij
een grijzenden baard aanplakken.
Het vijfde bedrijf kwam. Ik raapte al mijn
moed hij elkaar en betrad het tooneel. Ik
naderde de stervende Marguerite Gautier,
vatte haar hand, keek haar aan en sprak
de drie woorden, waaruit mijn rol bestond:
„Ma pauvre Marguerite".
Ik wilde weer weg gaan, toen de smar
telijke slem van Sarah mij terughield.
„Dokter, ga nog niet weg."
Ik keerde terug naar het lied van de
zieke, greep haar hand en zei ten tweede
malt»; „Ma pauvre .Marguerite".
Ik was nu klaar, drukte mijn hoed op
het hoofd en keerde mij om, toen ik
plotseling bemerkte, dat ik niet van mijn
plaats kun.
Sarah had een pand van mijn jas gegre
pen en zei met een door tranen verstikte
stom
„Toe blijf (och, dokter, vertrek niet zoo.
Spreek, bid ik u, spreek."
Wal moest ik doen?
Hi- pareltjes stonden op mijn voorhoofd,
ik voelde mijn baard losgaan, de bril gleed
van mijn neus, ik beefde over alle leden,
-- ik bad niets meer te zeggen, mijn rol was
uit.
„Maar spreek dan toch dokter, spreek
tucli," herhaalde Sarah.
„ik voelde, dat ik onmogelijk die dwaze
vertu'oning kon rekken. Ik zocht, al mijn
moed bijeen, boog mij over de zieke, nam
haar hand cn met een stem, waarin ik moei
lijk mijn woede kon bedwingen, zei ik:
„Pauvre Marguerite, pauvre Marguerite,
pauvre Marguerite!"
En eer de tixmeelsjieelster mij weer kon
vastgrijpen, vluchtte ik als een misdadiger
van het tooneel.
Den volgenden dag prezen de couranten
als om strijd de groote Sarah en haar uit
stekende 11 troop. Men maakte evenwel een
uitzondering voor den acteur, die den dok
ter gespeeld had, omdat deze blijkbaar
geen woord van zijn rol kende en door
zijn belachelijke houding bijna het siottoo-
iH'ol van de uitnemende voorstelling be
dorven had.
'Het ta.haksgenot is in tal van variaties
over de aarde, en vooral bij de natuurvol
ken verbreid. Zoo houden, evenals de straat
jongens zoo graag doen, de Negritos op
Luzon, een der 1'liiJippijnsclie eilanden, bij
hel roeken bet brandende eindje der si
gaar in den mond en slikken nu en dan
den rook in. In de sneeuwvelden van het
Himalaya-gebergle wuont een stam, welks
mokers een soort kanaal of tunnel in de
bevroren sneeuw graven, aan liet eene
einde waarvan zij tabak en een stuk bran
dende houtskool leggen, om aan het andere
einde op den grond liggend den rook in
te ademen. De bewoners van het Kay-York-
scliiereiland in Australië, vangen den rook
van brandende tabak in een hollen bam
boestok van circa 4 voet lengte op en la
ten dan deze pijp in den kring rondgaan.
In Paraguay pruimen de vrouwen tabak
en nemen vóór de gebruikelijke begroeting
met een kus liet „slaat" uit den mond. In
Virginia. Georgia en Alabama Jikt men
aan een stok, welken men vooraf bevoch
tigd en daarna in tabak rondgedraaid heeft.
De bewoners uit Dschezireh (tusscfceai
