De oorlog
No. 14654
Koning zijn,
67 Jaargang
Dinsdag 13 October 1914
BUITENLAND.
De strijd in Frankrijk.
De Duitschers in Belgie.
Aan de Oost-Pruisische grens.
In Polen en Galieië.
Diverse berieliten.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Deze courant verschijnt dage 1 ijks, mot uitzondering van Zon- en Feestdagent
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen IL 1.25j franco
pér post fl- 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertentiën: Van 1—6 regels fl. '0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te hekomen-
In de nummers die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie! bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
Schiedam, 13 Oct. 1914.
Dc toestand.
Het officieelc Fransche communiqué van
gistermiddag 3 uur geeft het volgende beeld
van den militairen toestand in Noordoost-
Frankrijk.
Verschillende pogingen van den vijand
om bij Atrecht en de Oise door te drin
gen, bepaaldelijk bij Lassigny en Roye.
leden schipbreuk.
Wij maakten eenigen voortgang in he!
centrum op de hoogten en den rechter
oever van de jAisnc benedenstrooms van
Soissons en ten oosten en zuidoosten van
Verdun.
Wij sloegen een naehteiijken aanval nf
in de streek van Baudesapt, benoorden
Saint Dié. Een brigade mariniers, die op
9 dezer en in den nacht van 9 op 10 Oc
tober in gevecht was met de Duitschers
beeft hen met zware verliezen afgeslagen.
Een Duitsche vlieger boven
Parijs.
Zondagmorgen is wederom een Duilsch
vliegtuig boven Parijs verschenen en heeft
zes bommen op de stad geworpen. Vijf
Fransche vliegers hebben den vijand ver
volgd. 1
Nieuwe escadrons van Fransche vliegers
worden gevormd om de vijandelijke vliegers
te vervolgen.
Een nader telegram uit Parijn aan de
„N. R. Ct." meldt, dat er vier bommen
op de Notre Dame gericht zijn geweest
Een bom ontplofte aan de zijde van de
Kloosterstraat en ging door het dakwerk
heen. Er zijn zes balken gebroken. Het
uurwerk in het noordelijke transept zit vol
schroot.
In het Monceau-park is een kleine vlag
neergekomen, waarop geschreven stond
•Antwerpen is genomen; weldra komt uw
beur
De bezetting van Gent.
Over de bezetting van Gent wordt nog
gemeld, dat de Duitschers met volle mu
ziek hun intocht deden, juist even nadat
de laatste Engelschen de stad hadden ver
laten. Onmiddellijk werden het stadhuis, de
postkantoren en de stations in bezit ge
nomen en verwisselde men de Fransche.
doop COLETTE YVEIl. -
Geautoriseerde vertaling van W. E.P.
3) 1 a j
De stralen stoorden zich niet aan re
gelmaat, in do meest schilderachtige wan
orde liepen zij door elkaar: puntige gevels
schenen elkaar te verdringen, vensters met
kleine ruitjes doken op uit hun onslip
tingen, versierd met grijnzende gezichten.
Allerlei herinnerde aan vroeger tijdende
klokketoren met de monumentale klok; he!
zangerige geplas van een fontein, ontsprin
gende uit een motief in den bouw, dat
door de Openbaring was geïnspireerdeen
portiek met rozetten in steen gebeeldhouwd
een oude kloostertuin veranderd in een
vierkant Engelsch aangelegd plein met Iuei
en daar tusschen het groen een berceau,
een kleine zuil, een verweerd beeld.
Zoo lag Oldsburg tegen een zacht glooten-
den heuvel aan, op oen lachende helling.
De huizen van het "hoogo gedeelte lagen
verspreid temidden van tuinen, terwijl in
bet zuiden op den linkeroever van de ri
vier de sombere voorstad zich uitstrekte.
Daar waren de volksbuurten met hun drei
gend uitziende fabrieken en industriegebou
wen. Grooter contrast dan tosschen deze
stad van fabrieksschoorsteenen en die an
dere van torentjes en spitsen aan de over
zijde der rivier was wel niet denkbaar.
Naar die rookerigc voorstad rich tie Clara
Hemberg haar schreden.
De kaden waren één flonkering van licht
uit ie groote café's klonken van de or
«restjes wiegende melodieën van bedwel
mende 'Lithauschc walsen; zangerige vio-
tonceltonen zweefden door de lucïit; de
Belgische en Engelsche vlaggen voor de
Duilsche vlag. Ook werd al het aanwezi
ge geld in de kas van het postkantoor
direct in beslag genomen. 1
Eert proclamatie werd uitgevaardigd,
waarin men bekend maakte, dat tot en
met Dinsdag, zij, die dit wenschen, de
stad kunnen verlaten, daarna krijgt nie
mand meer verlof heen te gaan. Fele
honderden Belgen hebben daarop de stad
verlaten.
Ook Sclzaote werd gistermorgen- door de
Duitschers bezet, nl. door een 500 man. De
bezetting bad een kalm verloop. Alleen in
den avond werden eenige schoten gelo-f
op personen, die langs de spoorbaan kro
pen. Veel cavalerie eri artillerie arriveerde
in den avond aan de overzijde van het ka
naal GentTerneuzen. De Duitschers her
stelden bet electrisch licht en werkten heel
den avond aan het herstel van de brug.
die de Belgen, om den doortocht te be
letten, met geweld omhoog hadden gedraaid.
TERNEUZEN, 12 Oct. Gisteren is bij
Kwadrecht en Melle een gevecht geleverd
tusschen Duilsche en Engelsche troepen
De Engelschen trokken door Gent terug-
op Zecbruggc. Nadat Gent geheel doorFran-
schen en Engelschen was ontruimd, had
heden do bezetting door de Duitschers zon
der strijd plaats.
Dc telegrafische verbinding met Gent is
verbroken, terwijl ook het treinverkeer tus
schen Gent en de Nederlandsche grens
plaatsen is gestaakt. De trein van hier in
de richting van St. Nicolaas gaat niet ver
der dan de grens. Het station St. Nico
laas is door de Duitschers bezet, op het
stationsplein zijn kanonnen en mitrailleu
ses geplaatst.
De bezetting van Antwerpen.
De berichtgever te Breda van het,111)1."
deelt mede:
Door den te Breda geïnterneerden Belgi
schen kolonel werd ons verklaard, dat het
bericht in de Nederlandsche bladen, dat de
verdediging der forten om Antwerpen op
gedragen zou zijn geweest aan de Engel
schen, onjuist is.
Volgens een order, welke genoemde ko
lonel ter hand stelde aan den Belgischen
consul te Brcri., en die ook door ons gele
zen is, heeft oo 9 October de Engelsche
kolonel J. E. B. Sccl te Beveren de al
daar vertoevende drieduizend bevolen zich
terug te trekken.
Verder deelden ons Belgische officieren
te Breda mede, dat dc Belgische en En
gelsche troepen Donderdag en Vrijdag j.l.
hun terugtocht hebben volbracht, zonder
dat dc Duitsche cavalerie hen kon ach
terhalen. Dit was het garnizoen van Ant
werpen in verecniging met het Engelsche
hulpleger tusschen stad en eersten forten
kaden waren ovesrtrooind door een zee
van licht uit dc groote kronen der restau
rants. De vijf ramen van den foyer van d
opera straalden een senijnse] uit. als was
er daarbinnen brand. Hoog boven de haven
waren op de helling de lichten zichtbaar
van nog vier andere schouwburgen. In de
entreactes stroomde er een opgewonden,
luidruchtige menigte naar buiten. Clara ging
met vasten, vluggen tred de Wenceslaus-
brug over.
Daarna werd alles ocnloonig, somber en
vlak, de stralen, de pleinen en de huizen.
Uit een naburige spinnerij kwamen stioo
men dampend water; andere stroompjes,
afkomstig uit een katoen fabriek, waren rood
gekleurd door de fnchsine, als stroomde er
bloed. Clara Hersberg, die geen oog had
gehad voor de poëzie van die oude gebou
wen. He bekoorlijkheid van do zangerige
gothische fonteinen, noch voor het vroo-
lijke klatergoud der feestlokalen of do don
kere, nachtelijke pracht van de rivier, werd
nu plotseling aandachtig en treurig gestemd
al verder loopende volgde zij mei dc oogon
dit roode stroompje.
i 7ij zuchtte droevig. Al was diL niet
het bloed van bol langste volk onder de
arbeiders, bet herinnerde haar toch aan
hun ellende, hun zwoegen,, hun leven, dat
zij dag aan dag, druppel na druppel gaven
tot vermeerdering v-' den bloei van, bet
rijk.
Het gevoel van de geleende vrouw wa -
opeens in volle kracht ontwaakt. On.g'viv,-
do eenige uiting1 van haar gevoelsleven,wrm
oen groot medelijden met deze ongeluk,
kigen, een filosofisch beredeneerd mede
lijden, waar zij met heel haar verstand in
opging. Toch was dat gevoelsleven inter.s,
diep en krachtig; maar bet toonde zich
niet naar Omiten. Clara wen.schte verlioh
ting, opheffing van do ellende, geheel)
niet, zopals meer alledaagsche vrouwen-
ring. dus de troepen dei zoogenaamde dé-
fonsc mobile.
Dc thans te Breda geïnterneerden vertel
den ons le behooren lol de tioepen. die
tot bet allerlaatst gebleven zijn in de om
geving van Antwerpen en de forten, ten
einde den terugtocht to dekken, het Duit
sche leger zooveel mogelijk legen te hou
den, de kanonnen le vernagelen en de for
ten op te linzen.
De Belgische regcering.
De directeur van de Belgische strafko
lonie le Hoogstraten ho'«|§ naar uit Breda
vordt gemeld, bericht ontvangeh, dat de
elgischc regeering reeds van (Jstende naar
Bordeaux is vertrokken, terwijl de Koningin
m Engeland moei zijn.
Dit wordt bevestigd in een bericht in de
Londensche „Observer", die meldt dal de
Koningin reeds Vrijdagavond te Folkestone
is aangekomen op weg naar Londen.
De Duitsche legatie te 's-Gravenhage deelt
het vo'gende officiéele communiqué mede:
Tegenover Russische berichten over be
weerde groote overwinningen in 'Dost Prui
sen is het volgende vast te stellen
Na verdrijving van de Russen uit 'Oost-
Pruisen vervolgden wij hen tot over de
grens. Het zwaartepunt van onze militaire
opcraliën in het oosten is toen echter naar
Polen verlegd. Wij hebb-ni hier een volledig
Welslagen. Gansch Polen ten wee ten van
de Weiehsel is in ons bezit. De Russen be
houden nog alleen Warschau. De in goede
orde voltrokken ontruiming van eenige kilo
meters Russisch gebied aan de Oost-Pruisi
sche grens is daartegenover van te .minder
bcteekenis, waar nooit beoogd is het gou
vernement Soewalki definitief te bezetten.
Van een opgeven van do belegering van
Ossowiec is geen sprake, daar de vesting
nooit is belegerd, doch alleen in verband
met het doel der afsluiting van den Uohr-
overgang, in het kadger van de toenmalige
operalies, beschoten geworden. Bij" liet te
rugtrekken op de Oost-Pruisische grens zijn
onze troepen nergens omlagen, integendeel
zij wierpen bij ieder treffen don vijand
zegevierend terug.
De oor'ogscoi respondenten der Wernicke
bladen molden, dat de terugtrekkende be
weging der Kussen zoowel in Galició als
ook noordelijk van de Weiehsel voortduurt.
De 10 os Pm rijksch-Du itsc.be troepen zitten,
den lerugtiekkenden Bussen voortdurend
op de hielen. De vervolging van den vijand
wordt ten krachtigste voortgezet en in vele
steden waar nog voor enkele dagen de
Russische bezetting en bet don- de Rus
sische generaals ingestelde bestuur opper
machtig was, longen en reeds weder de Oos-
t<*m ijkschc overheden, wier eeisle f.utk is
de schade, door het Russische tusschenbe-
stmtr ,aangeiichL, uWi' goed fr maken. De
door de Russfd verwoede telegraaflijnen,
naturen verlangen.: de opheffing van deze
lof die ellende m 'tbijzonder, maar vap
de algornoetie armoede, zooals haar mclho
dische, wetenschappelijk aangelegde geest
meebracht.
Er was in dien tijd in Liiliiuer), een Col-
lectivistiscbo boud, op den vod van een,
half-gcheim genootschap, dal men de Unie.
noemde, ('lat-,a Her.dWrg wtus een van do
nteunpilw»® van, dien, l oud en daarom
kwam zij dien avond in bel. kleine openbare
zaaltje, waar hei comité zijn bcraadslagin-
gen hield.
Zij iging een kroeg binnen, die er vrij
armzalig uitzag. Zeven of acht weven-, bet
type van jp lonk aards, zalen op bapiken voor
hun pot Ibier of bun glas ab-inlh; ./'lara
liep verder duw'; de waar 1 van do-lij te rij
stond op zonder oen woord te zeggen, en
deed een deur voor haar open. Zij sl.on'1
in de vergaderzaal.
Daar stonden banken, in rijen alsof er
een preek gehouden moe-t worden. Domui
ren wa ten tof op halve horgto behangen,
met een roede katoenen stof. Op een, po
diurn, twee Ireden honger dan de zaal,
verlicht door twee petroleumlampen met
reflectors, die icgen den muur hingen,,
zaten vijf mannen, rondom! fwtï zwarte
houten tafel. Bcwon ben binigon .roode vlag
gen in bundels van, drie of vier. Het was
cr vuil, donker en vunzig. 1
f'lar.i liep nog niet tusschen jffe» Inul
kon door of een van de mannen stond op.
doodddeek, niet verwilderde oogon, builen,
zichzelf van geluk'. Hij .scheef zijn riet k»
stoel achteruit en kwam naar haar toe;
zij glimlachte tegen bom en stak haarband
uit. Zijn zwart baar vertoonde reeds efl)
kelo grijze lokken; bij zag1 er uit alsof
hij aan bloedarmoede leed en scheen in,-
}{iUggen, spoorwegen, zijn hersteldbet
spoorwegverkeer vindt weer plaats. Aange
moedigd door den terugkeer der ambtena
ren, zoeken ook vele vluchtelingen de verla
ten woornsteden weer op.
In het algemeen hebben 'de Ru-sen niet
erg huisgehouden. De overheden berichten,
dat zelfs de Kozakken, afgezien van da
schade, door hun onzindelijkheid aange
richt, zich menschel ijk gedroeg m.
Een Zweedsch blad, „AflonhladeL".
meldt uit Weenen, dal de Russen alle ver
sterkingen bij Lemberg in do lucht hebben
laten springen en niet alleen dc hoofdstad
van Galicië geheel hebben leeggeplunderd,
maar ook de andere door hen bezette .-tre
kenDit wordt als een duidelijk toeken be
schouwd, dat zij de hoop hebben opge
geven om van uit Polen, waarheen zij thans
over de hoele linie terugtrekken, nog eens
te kunnen wederkecren. Men schat, dat
reeds 300,000 man in noordelijke richting
bij Tomaschow, Uinopol en Zamosz en ver
der naar Cholm en Lublin over de grens
zijn teruggetrokken.
Een „officieel" bericht.
Reuter zond gisteravond het volgend „of-
cieel bericht" uit Parijs;
Volgens de laatste berichten uit Ant-
werepn hebben de Duitschers nog alleen
de voorsteden genomen. "De vier en twin
tig forten aan de beide oevers van de
Schelde bieden krachtig weerstand.
Een staaltje van de betrouwbaarheid van
den Parijschen inlichtingendienst is boven
staande nu juist niet.
De Pruisische verliezen.
De 35 tot dusver verschenen Pruisische
verlieslijsten vermelden; 974 gesneuvelde
officieren, 218S gewonde en 122 vei miste
officieren; 1S.051 manschappen zijn gesneu
veld. 56.645 gewond en 22.037 worden ver
mist. Hierbij komen 1454 man aan verlie
zen voor de marine en de verliezen van
de Beicrsche, Saksische en Wurtemberg-
sclic legers, die een aanmerkelijk deel van
de Duitsche strijdmacht vormen.
Na de 35e Pruisische lijst zijn nog negen
andere openbaar gemaakt, waarvan elke
ruim 10.000 namen vermeldt. No. 4.'! en 4 t
bevatten 18.000 namen. Do verliezen van
het Pruisische leger alleen zijn zoodoende
reeds tot een totaal van ongeveer 21) .000
gestegen.
De Duitsche luchtvloot.
De correspondent te Kopenhagen van de
Temps" heeft van particuliere zijde mi
Oerlijn vernomen, dat Duilschland bezig is
een machtige vloot van nieuwe Zeppelins
te bouwen, met motoren, waarvan het ge
luid nauwelijks kan gehoord worden, zelfs
wondig verteerd door diroom.cn. Die bleeke
man (was ismael JCoiW, bet hoofd van
(do Unie, met wfon Clara Hemberg in 't
geheim verloofd vlas. Hij koek haar langen
tijd zwijgend aan, al maar baar handen
in do zijne houdend. Alles om helm! been
zag hjj jn oen waas. Hot scheen ai sof do
oneindige moeheid, waarvan zijn, hoele
k«M^sac.hlfg|o wezen 'getuigde, lot rust
kwam 'bij bot zien van Clara-jten zijn Vetp
wi.lgte lirekken ontspanden zich in een soort
verrukking. Zij bleef hom aanzien meteen
bijna moederlijken gliihlach on zeidenieL
anders dan!:
„Mijn boste...."
„KiOlin Irnbo," zei hij met ingehouden
hartstocht, kom bij ons, jo bont hier gei
komen als oen lichtstraal
De vier anderen stonden, oj> om lum
hondgenoote te verwelkomen. I tot, waren
do .oude Heimsiu-s mot zijn, zware sekauj
dors, zijn langen, witlen, Okiard, on zijn
gelaat dat van bezieling straalde, als hel
gelaat van een irufcet; Conrad, eon,vurig
jong man, dio van schitterende revolutie
droomde; dan Johannes, Karl on, Goeth]
lied, twee dikke Ix'rekeneiirle plebejers, dl
do toekomstige maatschappij wilden op
houwen volgons hun horken, met cijfer-,
ais do glmote berekeningen van, oen of
anderen onderibaas.
Clara zei togen Ismael
„Ik lieib zoooven op mijn college, een
demonstratie gegeven van mijn, nieuwe clip
ment lk boli weer thermiujrn tet voorschijn
gebracht, in heel korten tijd zelfs-
„Ja?" zei Kcsor onverschillig. „Nu, wij
belbhcn gewichtige dingen beslaten- kV an n cv C
do kamer stemt yoor Sbelastingj op koren,
en steenkool, zal de werkman van, don
winter niet meer kunnen leven. En boy ere
als dc machine dicht bij den grond is. Zo
zijn bestemd om tochten boven Engeland
te doen en de vijandelijke vloten aan te
vallen.
Rel gib's neutraliteit.
De „Xorddcutsclic AOgemeine Zeitung"
maakt melding van eenige documenten, die
de Duitsche legerautoriteiton in de archie
ven van den Belgischen generalen staf zou
den hebben gevonden.
Uit den inhoud van een map, die 't op
schrift draagt: „Intervention anglaise en
Belgique", blijkt zoo zegt het offieieuso
Duitsche oigaan Bat reeds m het. jaar
1906 bet zenden van een Cngol-.ch expe
ditiekorps naar Belgie voor het geval van
een Uuitech-Fransehen oorlog in overwe
ging genomen was. Volgens een gevonden
schrijven van den Belgischen minister van
oorlog, gedateerd op 10 April 190G heeft
de chef van den Belgischen generalen staf
met den toenmalige» Engelschen militai
ren attaché te Brussel, luit.-kolonel Ber-
nardiston, op diens aansporing op verschil
lende conferenties een gedetailleerd plan
van gemeenschappelijke operaLios van ecu
Engelseli expeditie-korps van 100.000 man
met hel Belgische leger legen Duitschland
uitgeveild. Het plan werd goedgckeunl
door den chef van den Engelschen generalen
staf, gen.-majoor Guerson.
Den Belgischen generalen staf worden
allo opgaven over de sterkte en indeeling
der Engelsche troepen,afdeelingen, over do
samenstelling van het expeditie-leger, do
plaats van ontscheping, een nauwkeurige
berekening van den tijd voor het. trans
port en dergelijke verstrekt. Op grond van
deze inhchtingcn. heeft de Belgische ge
nerale staf het transport der Engelsche troe
pen, in 't. Belgische „opmarschgcbied" hun
huisvesting en voeding, grondig voorbereid.
Tot in alle finesses is de samenwerking
zorgvuldig voorbereid. Zoo zouden 't Engel
sche leger oen groot aantal tolken en Bel
gische gendarmen ter beschikking gesteld
en de noodigc kaarten geleverd Worden.
Zelfs aan de verzorging van Engelsche ge
wonden was reeds gedacht, Duinkeiken,
Calais en Boulogne waren vooruit nis ha
vens aangewezen voor de ontscheping der
Engelsche troepen. Van hieruit zouden zij
door liet Belgische spoonvcgmalei i.'ial in
liet gebied gebracht worden, vanwaar do
opmar,-eb moest plaats vinden.
De ontscheping in de Fransche havens,
die men van plan was uit (e voeren, en
liet transport door Franseh grondgebied be
wijst, dat aan do Engelsch Belgische over
eenkomst een dergelijke afspraak met den
Fransehen generalen staf was voorafgegaan.
De drie mogendheden hohbon de plannen
voor pen samenwerken van de verhonden
legers nauwkeurig vastgesteld. Daarvoor
spreekt ook, dat in de geheime stukken
een kaart van den opmursch der Franschen
is gevonden.
Jlef vermelde schrijven bevat eenige op
merkingen van bijzonder belang. Daarin
Wordt op één plaats gezegd, <k t luit. kolonel
dien spreken dc fabrikanten, veed.s, in af
wachting van bet opslaan van de stoenj
kuolprij'Zcig van oen vermindering van
Iconen. Dn.n zal er staking moden koimen.'j
„Atrme stakkerds-1" zueJdte juffrouw Hers
berg;, en haar gelaat werd sojnber, „Ju
zult maken dat 'ze nog uwer moeten lijden-'!
„Hot moot*', zei Johannes Karl. Ophot
oogenblik variceren de lome», lussclieulir-tj
allernoodzakelijkste, dat een wever voor
zijn levensonderhoud n,omlig hoeft, en iels
minder dan hel, allornoodzakelijkde. Wanf
neer zij zullen variceren tu-scheii, jetsmin-
per pan 'liet hoognnodige» en nog wat
minder, zullen zo wiskundig bereikend, onf
aannemelijk worden."
Fm bij liet een vel papier zien, w-.-ia.rotp;
hij do begroeting had. gemaakt van een
werkman op den tegenwoordige», voet, en
daaronder op grondslag van de gevreesd»
lagere loonen, v
„En bovendien", voegde Conrad eraan
toe, het js tijd om .handelend. Op te
treden."
Hoinsius, de grijsaard mol. ervaring ver
klaarde:
- „Misschien. Er zullen niet veel onmid
dellijke resultaten te verwachten zijn van.
deze staking. Maar torii to liet goed, dat het
i o'.k zich zijn kracht bewust wordt. Wat
het cone geslacht niet tol, stand brengt,
zat een volgend geslacht doem Daten wa
niet overhaasten, wij werken samen met do
ijzeren n ond wend iglieid
klaar trillend riep Kotsor uit, terwijl zijn
oogen vlamden in zijn verschrompeld ge
laat
„Hot geluk is dringend noodzakelijk!"
Clara Hersberg, als vrouw, had een mil
dere cm praettocher opvatting.
{Wordt vcrvolgd)A
