De oorlog.
No, 14656
67"e Jaargang
Donderdag 15 October
1914
Koning zi]ii5
BUITENLAND.
De strijd in Frankrijk.
De Duitschcrs in België.
Van het Russische front.
Ter zee.
SCHIIEMIiSiSIKE COURANT.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs [per kwartaal: Voor Schiedam en V laardingen 1.25,-franco
per post fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middag vóór een
uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
-l. a-»_.
Prijs der Advertentiën: Van 1—6 regels fl. "0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën hij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
In de nummers die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van '40 cents per advertentie,- bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
Schiedam, 15 October.
l>e toestand.
Do gistermiddag door het Duits olie
groote hoofdkwartier verstrakte mede-
deeling luidt:
[Wij bobben Rijtssel l>ezet en hij die ge
legonheid 4500 gevangenen gemaakt
De stel olijke overheid had aan de Duit-
Ischc troepen verklaard, dat do stad open
was. Desniettegenstaande bracht de vijand,
hij een omvatting -.-poging, troepen, daarheen
met do opdracht zich te handhaven tot
het omVattingskorps zou zijn aangekomen.
Aangezien dit niet kwam!, Was hiervanj
het natuurlijk gevolg, dat de doelloos ver
dedigde stad bij de inneming door onze
troppen werd, beschadigd.
Voor hot overige goen nieuws van hot
front, behalve dat men voor Reims twee
Franscho batterijen heeft opgemerkt, als
mede lichtsignalen uit eon van, de torens
van de kathedraal.
Vlet spreekt vanzelf dalt al dergelijke,
maatregelen en strijdmiddelen van, den
vijand, die onze troepen tot nadeel strekken
zullen worden te keer gegaan, zon,der op
het ontzien van do kathedraal te letten.
De Franschen zijn er nu, evenals vroeger,
de schuld van, als dit cerwaaidige bouwj-
fwerjk voider hot ojffoir van den oorlog
wordt 1
Het Franscho officieel© communique
van gistermiddag 3 uur luidt;
Op onzen linkervleugel tot aan, de Oisc
worden de krijgsverrichtingen op normale
wijze voortgezet
Bevestigd wordt dat w|ij in het centrum
in de streek van Berry au Bac vorderin
gen maken.
Van den rechtervleugel valt niets nieuws
to melden.
Officieel rap por to vcrRei mjs-
Bij het eerste bericht nopens de beschie
ting van Reims heelït de Franscho regeering
een oojnimissie ingesteld, tot liet vaststellen
van den omvang der schade. Deze com
missie, voorgezeten door den onderminister
van schoone kunsten, Dalimier, heeft thansi
haar .rapport ui (gebracht
Allo woningen, leest men daarin, in de
omgeving (der kathedraal), zijn vernielden
verbrand, en te midden van, die ruïnes is
de kathodraal getroffen door een dorLig-
doop CjOLETTB YVER.
Geautoriseerde vertaling van W. E. P.
5)
leder voegde zijn meening er bij. Clara
zelf sidderde Wij do gedachte aan de ont
zettende ongelijkheid, die één enkel ïnensch
zoo hoog en het grootste deel van het
zoo laag plaatste. Goetlilicd en Johannes
Karl schatten het aantal gezinnen, dat men
had kunnen onderhouden alleen met de
[buitensporige sommen, die liet hof ver
kwistte. Kosor uitte zijn medelijden met
het lage volk uit de .groote steden, het
eenige dat bij gekend had, in hartstoch
telijke woorden: een apostolische ijver gaf
jets verhevens min zijn nietige gestalte.
Clara Voelde con e rustige n, kalm.cn, eer
bied voor hem'.
Toen do vier leiders de vergaderziail
verlaten hadden, ihleof zij met Ivo-sor al
leen loader de neerhangende roode vlag
gen.
„|Ga je alleen naar huis", zei hij' tot,
haar, „zoo laat in den avond?"
^Natuurlijk' Ismaël, dat doe ik toch
altijd?"
„ls je huis vro olijk, het is zoo eenzaam,"
„Het is niet somber, Ismaël, het spreekt
(van [werk, van denken, van hoop."
„Pat weel je widï,, boste, de hoop cr,
ito 'wonen met jou, wanneer onze zaak
gezegevierd zal hebben, wanneer wij recht
zullen hebben op geluk, omdat we zelil
geluk hebben verschaft aan onze moder
ïncnschen."
Hij bleef zwijgen miet -een verslagen uit-
tal projectielen, die door hun geweld en
hun ontploffing, den. steen hebben ver
brijzeld, de vensters verwoest en in brand
gestoken :d wat branden ko-n.
Deze projectielen, wier uitwerking h<-t
gehéele totaal van het monument heeft
aangetast, troffen voornamelijk het boven
deel van den noordelijken toren, verbrij
zelend don hoek van een, bijtorcn, door
borend den torenmuur, en, een druk uit
oefenend op de. tegen overliggende deden,
zoodat ze bijna werden verplaatst
Het rapport gaaf dan voort de reeds
vaker aangegeven schade in details tc be
schrijven en sluit aldus:
Samenvattend, de kathedraal is verminkt
in haar hoofdlijnen en in de details iiarer
vordering; heeft haar machtige constructie
ten deole den schok der projectielen ver
mogen te weerstaan, men zal nimmer in
stuit zijn haar heerlijke sculptures .te her
stellen, en zij zal in eeuwigheid het merk
dragen van een vandalisme dat de ver
beelding overtreft
Uit Antwerp e tl.
Iemand, die gisteren te Antwerpen is
geweest, vertelt, aldus de „N. li. CL", dat
op den weg nog bijna, geen lerugkoerende
vluchtelingen waar te nemen waren. Ook
tc Antwerpen was het nog bijzonder stil.
De toegang tot Antwerpen is zeer gemak
kelijk, doch het vertrek wordt niet toe
gestaan, tenzij men van een pas is voor
zien, die zeer moeilijk verkrijgbaar is. Op
de voornaamste punten van de stad heb
ben de Duitschcrs mitrailleuses opgesteld
en zand versperringen opgericht.
In Antwerpen bevinden zich thans vrij
veel troepen, meest oudere landweerlich-
tingen en marinesoldaten. Hun gedrag is
onberispelijk.
I'rof. J. F. Niermcyer seint uit Bergen
op Zoom
Van betrouwbare zijde vernam ik, dat
tc Antwerpen de deuren open moeten zijn
en do lichten 's nachts brandend. Niemand
mag 's avonds en 's nachts het huis uit.
Dit staat echter niet in de proclamatie.
Heden zijn prof. Meyers en de Belgische
consul te Roosendaal met gezelschap naar
Antwerpen. Met spanning wordt hun te
rugkomst verheid.
Naar de k us t.
Uit Tcrneuzen word gisteren aan de ,.N.
R. Ct." geseind
Uit Gent heden langs een omweg over de
grens gekomen vluchtelingen doelen mede,
(lal aldaar een troepenmacht van meer dan
honderdduizend Duitschcrs is gelegen. De
soldaten logoeren in groote lokaliteiten, de
drukking op zijn gezicht; na een. oogen-
Llik zei hij met duffe stem:
•„ik [wou dat ik een hond wasi, die je
bewaken moest, of een knecht die je ge
hoorzaamt, of het kleed waarover je loopt,
het vuur dat je veifwarmt, liet bed waar
jo oip rnsL" i
Zij greep zijn hand stevig vast, als was
hij een kind, dat zij tot bedaren bracht.
,,Je Jxint mijn broer, mijn friend, het
licht van mijn geweten, jc .zult eenmaal de
metgezel van al mijn levensdagen zijn
„U Clara, ik heb' je lier!" riep hij met
uitgestrekte handen. v
„Stil!" zeitde zij, zich terugtrekkend,
„luister In de aangrenzende kroeg be
gonnen con paar dronkemansstemmen het
„Kolenlied" te zingen, een gedicht, dat
de jonge Conrad geschreven had niet het
oog op de pas genomen besluiten, liet
was een oneindig droeve klacht, met solnd-
lende oproerkreten.
Kosor en Clara bleven sprakeloos ^laan,
al hun medelijden. met hut proletariaat, kwam
weer boven. Eindelijk gingen Zij samen naar
buiten en namen op de .Stoep afscheid.
III.
Onder de regeering van koning Wen
ceslaus, Volframs vader, had de geniale
oude dr. Kosor hel gchecle hind in op
schudding gebracht met zijn revolutionaire
theorieën. Voortdurend was hij in strijd
met flen staat, 't. grootste gedeelte van den
tijd zat hij in do gevangenis, hij over
stroomde Litliaucn met communistische bro
chures, pamfletten en schotschriften. Hij
zette samenzweringen op touw en stookte
oproeren aan. Nu eens nam hij de wijk
naar Duüsc.ldand, .dan weer naar Frank
rijk, 'maar overal ,cn altijd (had "hij, zijn
hecle leven lang, zijn grof-eenvoudige the
orie van algemeeno onteigening en verdee
ling van goederen verkondigd en ;hij was
als balling gestorven in lie kleine straf-
officieren zijn bij de gegoeden ingekwar
tierd. Het leven gaat zijn gewonen gang,
de winkels zijn geojiend en (fabrieken wer
ken. Opvorderingen worden met Lons be
taald.
SAS VAN GENT, 1-1 Oct. (Part. „N. R.
Ct."). De Duiiscliers gaan voort uit Ant-
werjsm groote troepenmassa's to veqdaat-
sen in westelijke richting. De bondgenoo-
teri zijn ten westen Van Gent teruggedreven.
De vluchtelingen uit de Belgische grens
dorpen zijn, nu blijkt, dat g,le Duitschcrs
zich correct gedragen, voor een deel reeds
teruggekeerdoveral manen de Duitechers
de bewoners aan toch niet le vluch
ten. Verlaten huizen worden door de troe-
pen opengebroken om er een onderdak te
vinden.ik zag te Sclzaete een door de be
woners verlaten herberg, waar 14 Duit
schcrs den nacht hadden doorgebracht. Ze
hadden alles wat eet- of drinkbaar w;ts op
gemaakt, maar niets vernield, zelfs de por
tretten van het Belgisch koninklijk paar
hadden .ze op hun plaats gelaten. Waar de
bewoners gebleven waren, werd alles be
huild, kleine bedragen met contant geld,
groote bedragen met bons.
AARDENBURG, 14 Oct. (Part. ,,N. R.
Ct."). Volgens vluchtelingen uit Ostende
is het Belgische leger ingescheept. Aan par
ticulieren wordt de overtocht geweigerd.
To Eer loo, door «je Duitschcrs Irozet,
is alles rustig. 1
Een Engelsch oorlogscorrespondent heeft
den uittocht der bevolking van Ostende.
die voor de nadering der Duitse hers naar
cms land is gevlucht (de passagiersdienst
op Engeland was stopgezet) meegemaakt
en meldt daarover het volgende:
Ik hen vanavond om zes uur te Sluis
op de Nedorlandsche grens aangekomen,
als een van het groote leger vluchtelingen
uit Ostemlo. Hot leek, of heel de bevol
king van de tevoren zoo bedrijvige stad
weldra in Nederland zou zijn. Een paniek
hail de mensehen bevangen, toen 's mor
gens om negen uur een Taube weer twee
bommen had geworpen, een in de nabij
heid van de loodsen van de vliegtuigen en
een hij het hospitaal. Deze laatste veroor
zaakte brand in een brouwerij, liet vlieg
tuig werd hevig beschoten door de Belgische
kanonnen, doch de afstand was le groot.
Een groote Belgische troepenmacht was
de stad binnengetrokken, doch begon te
gen den middag weer af le trekken. In
de verte was kanonvuur hoorbaar. In de
straten bewoog zich een dichte menigte
vluchtelingen uit naburige gemeenten en
ook de mindere stand van de bevolking der
stil zelve verdrong zich daar, voornamelijk
voor de gebouwen, waar passen, om het
land te verlaten, werden uitgereikt. Dui
zenden mensclim stonden op den strand-
boulevard naar zee te kijken, alsof vandaar
hulp zou opdagen.
kolonie, die LilhaUea bezat in jlen Stillen
Oceaan.
jIUj stamde af van een rijke dojkters-
famjlio uit ükl-iburg en had afstand ge
daan van al zijn bezittingen; alleen een
wit buisje met een tuin er o|tnheeu, in,
bet hooggelegen godcel te van de stad, liad
lijj gehouden. Baar woonde hij, wanneer
hij niet in hechtenis oX verbannen was.
Een vrouw had bij nooit gehad. Haar hij
had den kleinen Ismaël, het zoontje van
zijn broer, grootgebracht en daar hij zelf
ecu groot scheikundige was, had hij alles
gedaan wat. hij kon ran hem die wetenschap,
die alle oproerige nalurcn zoo (aantrekt., in
te prenten. Toen hij lieu jaar oud was,
deed het neefje met zijn pom proeven in
hel kleine luboiatorium, dat uitkwam op
den tuin.
Eens op een dag sprak ©en van de dok
toren, die dienst had in het Oldsburgsche
hospitaal voor kraamvrouwen, met dr. Ko
sor over ecu meisje, dat daar pas geboren
was en waarvan de moeder, een keurig
uit,ziende, onbekende vrouw, gestorven was
kort, na «Je, geboorte. Zij had haar voor
zorgen zóó genomen, dat men piet had
kunnen vaststellen, wie zij was.
De revoluUonuair Kosor liep toen naar
de vijftig e.n zijn gevoeligheid werd met den
dag growler tengevolge win zijn leven als
een eelite apostel van zijn leer. Ifij kon den
drang niet weerstaan. «leze wees tot zich
Ie nemen. Zijn vrienden konden zich die
daad niet begrijpen. Die was toch heel goed
le verklaren, hij een wezen, «lal zoo'n aan
hankelijke natuur had, maar nooit vrouwe
lijke teoderheid had gekend en thans, nu hij
over do middaghoogte van zijn leven heen
was, de mogelijkheid van een geleend va
derschap voor zich zag. De man op rijperen
leeftijd droomde van eèn Antigone voor zijn
ouden dag, en hij nam het toer© pasgeboren
wichtje als zijn kind aan. Het kroeg den
naam vail 1 leesberg, naar een Litiiansch
dorpje dicht bij de Russische grens.
De kleine Ismaël was toen juisl tien jaar.
Om twee uur middags werd tot alge-
meene ontsteltenis kennis gegeven, dat van
daag geen Looien meer naar Engeland zou
den vertrekken. Bij het station stond het
vol mensehen, die luidruchtig doende wa
ren orn middelen te zoeken, ten einde weg
le komen. Bijna alle welgestelden hadden
de stad reeds op de een of andere wijze
verlaten.
De slrandboulevard, gewoonlijk zoo druk
en bedrijvig, zelfs in dezen tijd van het
jaar, was inmiddels nagenoeg verlaten; al
leen groepjes armelijk gckleede mem-dien
stonden er met pak en zak bijeen. Zij
schenen alle hoop, om het land uit te ko
men, te hebben opgegeven. Sommigen
schreiden, doch de meeslen bleven onver
stoorbaar kalm.
Het was een jammerlijk gezicht, de
stroomen gewonde en verbonden soldaten
door dc straten te zien strompelen, som
migen op krukken, anderen elkaar voort
helpend naar de booten van het Roode
Kruis, die op hen lagen le wachten.
Alle beschikbare booten waren blijkbaar
bestemd om hen te vervoeren, en dat was
de reden, waarom de passagiersdienslen
waren geschorst.
Alle winkels hadden de luiken voor do
ramen gedaan en toen ik er 's middags om
halftwee eindelijk in slaagde er een le vin
den, waar burgerachocnen te koop waren
voor gepasportcerde soldaten, kon de win
kelierster bijna niet spreken door haar tra
nen. De trieste toestand, waarin - de stad
thans verkeerde, deed zich nog sterker ge
voelen door de tegenstelling met het lucht
hartige aanzien, dat Ostende in gewone
tijden heeft en met do militaire bedrijvig
heid van een paar dagen geleden, 't Was
nu algemeen bekend, dal de regeering naar
Havre was vertrokken. Een dozijn Engel-
sche dagbladcorrespondenten en fotografen
zijn gevangen gemaakt, doch gelukkig had ik
een paar dagen geledon de voorzorg geno
men, mij een fiets aan te schaffen, wat mij
liet onpleizierige van een moeilijken aftocht
over zee heeft bespaard.
Den afgoloopen nacht heb ik met een
klein gezelschap kooplieden uit Ostende op
de kale banken van een lokaal in een
kloosterschool te Sluis geslapen. Voor elk
een deken was al, wat de goede mon
niken ons konden geven, want wij behoor
den tot de laatstaangokomenen. liet school
lokaal was dien dag voor een Engelsehe
los gebruikt, en op 't hord stond met krijt
geschreven: „A friend in need is a friend
indeed".
De laatste anderhalf uur van onzen
tocht waren we tot op den huid toe nat
geworden door een dichte mist, en duizen
den zijn in den ellendigsten toestand de
Met den ernst van den mari, dien hij in
alles navolgde, vereenigd© hij zich niet
de handelwijze van zijn pleegvader.
Er woud een voedster gehuurd om de
baby op ie voeden; de kleine jongen hield
haar met schuwen argwaan in 'toog, wieg
de hel kindje zelf in slaap, was een en al
zong voor haar en leerde haar loopen. In
zijn oogen was zij een wonder-mooi fijn
beeldje, «lat hij altijd bang Mas te breken.
.Litliaucn bezat toen nog niet de vrijzin
nige Wetgeving, die het bij <i«ut :uinvang
van Wolfram's regoering zou krijgen. Er
was geen volksvertegenwoordiging, do des
potische regeering went overal gevreesd
er was geen vrijheid van drukpers en po
litieke misdaden werden op verschrikke
lijke wijze gestraft. Wanneer dr, Kosor zich
weer moest. onderwerpen aan wat hij dtoog-
weg oen „afwezigheid" nounde, omdat hij
een of ander schotschrift, had onderteekend,
dan was do ouwelijk© Ismaël .alleen' thuis
aan 't werk en paste hij op het meisje.
Na een paar maanden verscheen dan dc
dokter weer thuis. Zijn baard was lang ge
worden in dien tijd en zijn haar werd grij
zer, hij M'as als met. een stralenkrans om
geven. door zijn martelaarschapde kinde
ren, die hij aangenomen had, liepen hom
tegemoet den tuin door; met. tranen ie de
oogen liefkoosde hij hen. Ismaël nas wer
kelijk zijn geesteskind, hij voedde hem als
'Lware met menscldievendc teederheid en
met wetenschap.
Clara was 'taardigste, hevaJligste en
geestigste kind, dat men zich donken kan.
Do bejaarde dokter werd heelcmaal vertre
den!, w.'fjneer hij haar zag, en zij werd
bij den dag aantrekkelijker.
"Ij stelde zich voor, hoe zij wezen zou
op haar Lwiutigste jaar, stralend, verstan
dig ftn mooi. Ismaël zou dan dertig zijig
hij 'zou zijn nerk overnemen en het lol een
goed einde brengen. En do oude Kosor, die
nu hij ondervinding do treurigheid kendo
van hot loven van oen grijsaard, die heen
gaat zonder nakomelingschap, koeslerdo den
grens overgetrokken. Er waren tal van
kleine kinderen, die op den arm werden
gedragen en heel vrat aardige meisjes van
Ostende en Blankenberge zag men door
de modder sjouwen met haar kokette
schoentjes en kousen. Wanneer «le krach
ten haar begaven, werden ze veer aange
spoord door het «gehoc-m van «Ie kanonnen
uit 't Zuiden.
In Sluis heb Ik men-mte-a ontmoet, be-
hoorende tot de gc/wten Lingers van Os
tende. liotel-ejgenaren, winkeliers. judegpe,
dokters, advocaten, <-nz„ die nu liaa-t geen
cent mi-er op zak hadden en irg blij w®
ren, dat ze nog 15 cent voor een kop kof
fie konden beluien en den op die manier
veroverden stoel mochten behouden, om
er den nacht op door te brengen.
Aan de Oost- Rru i i sc h e
grens.
Het Duitecho groote hoofdkwartier deelde
gistermiddag mede:
Op het Oostelijk oorlogslerrein zijn de
Russen hij Schim ind) torucges'agen. Zij
hebben ."000 gevangenen, 25 kanonnen en
12 niaxriunegeweren verloren.
Lyck is u-edcr in het bezit van de Duit
schcrs.
De Russen hebben Dia Ha weder onl-
ruimd.
In Polen.
Het DuiLsehe groote hoofdkwartier deelt
mede
De Russische voorhoede is op Warschau
teruggeworpen. De Didtschers maakten, hij
die gedegenheid 8Ü00 gevangenen en ver
overden 25 kanonnen.
In Galicië.
WE EX EX, 14 Oct De generale staf «teel
de hedenmiddag mede
Op do lijn Stary-Saiïibor-Medykn (een
lijn, loopend© van Zuid naar Noord, 20
K..M. ten Oosten van Przemsyl) liggen ver
sterkte vijandelijke stollingen, Onze troe
pen vallen «leze stollingen aan. De gevech
ten nomen in. omvang toe.
In de Karpaten hebben wij na gevech
ten van vtor dagen Vorenya genomen ten
de Russen vervolgd in de ridding van
Wyszkow (in Galicië).
Er zijn kleine succesvolle gevechten ge
leverd mot terugtrekkende vijandelijke af-
deelingen, ook in hel, dal van de Visso (ten
Noorden van dc Zuidoostelijk© Karpaten).
'Regens p r a a k.
Een telegram nil Berlijn meldt:
Het officieele Pelend)urgscho Telegraaf
bureau verspreidt een beridil van de Rus
sische admiraliteit, volgens ,luldk hijde
vernieling van de „Pallada" tweed)uitecbe
wensch, «lat. een nieuw geslacht zou voort
komen uit deze mooie kinderen, die in het
licht opgegroeid paren. In ^iju droomen
zag hij hen getrouwd. Hij zou sterven in
hun armen, en lief. edele beeld van hun
jeugd, hun kracht- en hun liefde meenemen
.in hei graf.
klaar zoo mocht het einde van dezen
patriarch van het oproer niet zijn.
Clara was nog geen achttien jaar. Zij
was een buitengewoon mooie, jon® vrouw
met een mannelijk verstand; in alle weten
schappen stelde zij vurig hehuig. Zij bereid
de zich voor voor de academie van Olds-
lmrg en had het middelbaar onderwijs in
de scheikunde gekozen uit teswondering
voor de twee mannen die haar leven rich
ting gaven. Haar aantrekkelijkheid en zacht
heid waren de trots van den ouden Kosor
en Ismaël had haar innig lief mei at de
onstuimigheid van zijn jeugd.
In dien tijd vormde zich in Litliaucn
een liberale partij, geheel huiten verhand
mot de revolutionairen. Koning Wenceslaus
was onbuigzaam tegenover dc eischen «les
tipte, ufkeerig van alle conrcsrics en wekte
daardoor ontevredenheid, zelfs hij debur-
gerij. De oude Kosor achtte toen het oogeiir
blik gunstig om het groote komplnt opto-uw
te zetten, waarvan hij zijn heide leven lang
gedroomd had. Hij trachtte zich te ver
zekeren van den steun der -militairen; hij
richtte afdeelingen op in alle plaatsen van
het rijk, M-aar oen bezetting jlag. Ifij ver
schafte zich geweren en vormde ,eon kleine
temde van e-en duizendtal wevers, iwerke-
]o«(zen en recidivisten. Zc zouden zich mees
ter maken van den persoon des konings,
op ilea dag dat deze zich naar het kasteel
Conrad, zijn zomerverblijf zou begeven, on
geveer ©en kilometer van de voorstad ver
wijderd. Ismaël stond aan R hoofd -van do
beweging in de provincie. Wanneer revo-
lutionnairen eenmaal den koning en het leger
overmeesterd hadden, zouden zc ook de
regeering in handen hebben. Wenceslaus
zou als gijzelaar dienst doen.
\JVordt Vervolgd);.