WB
De oorlog.
Koning zijn.
67"Jaargang.
Dinsdag 10 November 1914
No. 14678
Deze courant verschijn t d a g e 1 ij k s,- met uitzondering van Zon- en Feestdagen.-
Prijs per kwartaal: IVoor Schiedam en Vlaardingen fl. 1.25. franco
per post fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent
Abonnementen worden "dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags jvóór een
uur aan het Bureau Bezorgd zijn.
Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.)
Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel meer
15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groot© letters naar de plaats die zij
innemen.
Advertentiën hij abonnement op voordeelige voorwaarden. Jane ven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te hekomen.
In de nummers die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond
verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen, tot den prijs
van 40 cents per advertentie,; bij voor uitbetali ng aan het Bureau te voldoen.
Intercommunale Telefoon No. 103.
Drankwet.
Burgemeester en Wethouders van Schie
dam; i
Gelet op artikel 12 der Drankwet;
Brengen ter .openbare kennis, dat hij hen
is ingekomen een verzoek van JOIIANNA
GERARDA DE RUITER, om vergunning
voor den verkoop van sterken drank in
het klein voor gebruik ter plaatse van
verkoop in het benedenlokaal van het pand
Lange Haven 118;
En herinneren, dat binnen 2 weken na
deze bekendmaking tegen het verleenen van
do .vergunning .schriftelijk bij het College
bezwaren kunnen woelen, ingebracht.
Schiedam, 10 November *1914.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
M. L. HONNERLAGE GRETE.
De Secretaris
i V. SICKENGA.
Arbeidsbeurs.
In verband met art. 11' der verordening
op de Arbeidslmurs, hetwelk bepaalt, dat
de leden van de Commissie van Toezicht
op die Beurs door den Gemeenteraad wor
den genoemd op aanbeveling van patroons-
en werkliedenorganisaties, wordt hiermede
ter J: en nis gebracht van de organisaties, die
van de bevoegdheid tot het doen Van aan
bevelingen gebruik willen maken, dat zij tot
den len December a.s. in de gelegenheid
zijn voor de wegens periodieke aftreding op
1 Februari 1915, .ontstaande vacatures, aan
bevelingen aan .ons in ta zenden voor de
benoeming van:
2 leden patroons,
(vacatures-J. U. Scheuerman cn T. M.
A. xan Dijk).
2 Joden werklieden,
(vacaturcs-G, Breure en Th. C. Pluijrnj.
Schiedam, 10 November 1914.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam,
M. L. HONNERLAGE GRETE.
De Secretaris,
V. SICKENGA,
BUITENLAND.
Schiedam!, 10 November.
Van liet Westelijke front
De toestand.
Bij Yperen en Dixmuiden zijn de Duitschers
weer aanvallend te werk gegaan. Ln de
door COLETTE YVER.
Geautoriseerde vertaling van W. E. P.
27) i
Langzamerhand kwam, zijn blik! Weer naar
Clara terug; die doodsbleek homi .aanhoorde.
Dat mooie angstig© gelaat; dat naar hem op
geheven was; bracht plotseling zijn driftige
uitval tot bedaren, een heftigheid, die hom
uit zijn jeugd was overgebleven en die hij
ook op rijperen leeftijd niet had verloren.
Hij ging weer zitten en zei, nu veel zachter:
„Juffrouw1 Ilersborg, ik zweer u, dat ik
door u wensch begrepen te Worden; u is
oen eerlijke vijandin. Ik weet, dat do Unie
mij als 'tware verscheurt; maair ik zou niet
graag zien, dat een vrouw) zooais u mij
miskende. De grooto Hersberg kan niet eert
blinde volgelinge zijn van een of andere
Partij. Wil u probeeren mij te begrijpen?"
„Ja Sire; ik! wil zelfs graag overtuigd"
worden."
„Nu dan, juffrouw IlersbeTg,, Lithauen,
welks toekomst mij toevertrouwd" is, bestaat
niet alleen uit de dertig duizend Oldsburg-
sche wevers, die do Unie zoo na aan 't hart
liggen. lathamen 'is in "mijn oog een,geestelijke
pereoonlijkheid, die ik steeds machtiger,
bioeiender en roemrijker moet maken. Be
halve de dertig duizend wevers, wier ellende
mij evenzeer bedroeft als u,' zijn er zeven
mil lioen landbouwers, die met ondergang
bedreigd worden door den invoer van koren
nit het buitenland. Ik houd evengoed van
de landbouwers; zij rijn flink, wij kunnen
gisteren ontvangen telegrammen heeft men
van de bloedige resultaten kunnen lezen.
Toch wordt door velen nog getwijfeld of
liet den Duitschers wel ernst is met die
herleefde actie tegen Yperen en of hun
plannen niet een andere richting uitgaan.
Voor 't laatste bestaan, zoo schrijft de
„Tïmes" in een hoofdartikel, vage aan
duidingen. Het blad verwijst daarvoor naar
het vele vertoon, dat de Duitschers te Brugge
gemaakt hebben met het aanplakken van
de mededeeling aan het stadhuis, dat de
heelc Duitsclie troepenmacht bij Yperen
wordt samengetrokken „een mededeeling,
welke met zekere terughouding moet wor
den aanvaard, daar dit niet hun gewone
manier van doen is."
Echter verzekert ook de oorlogscorres
pondent van „De Tijd"; dat de kracht van
de Duitschers legers in België thans gecon
centreerd is op Yperen, waar zoo ver
volgt hij „heftig gestreden is, met dezelfde
vermetelheid als in de laatste gevechten
.aan de Yscz-. Evenals daar gaat het ook bij
Yperen op en af.' Wisten de Duitschers er
eergisteren cenige voordeden te behalen
door b.v. ten Z.W. en N.W|. door te dringen
en de stad haast in een omsingeling te om-
vatton, gisteren hebben ze die voordeden
weer moeten prijsgeven.
„Niet zonder herhaald levensgevaar heb
ik in West-België een verkenningsreis kun
nen doen. Zonder mij ook maar in 't minst
uit te laten over de stellingen der Duit
schers en de sterkte hunner troepenmachten
kan ik over de resultaten van de jongste
gevechten het volgende medededen
,,Men moet in het Duilsche leger niet
enkel de orde, tucht en vaderlandsliefde be
wonderen, maar ook de taaiheid en hard
nekkigheid. Bloedig waren zij in de krijgs
verrichtingen langs de Yser geslagen. Maar
terwijl zij met behendigheid het onnoeme
lijk aantal hunner dooden en gewonden
zelfs voor ons, oorlogscorrespondenten, wis
ten te verbergen, kwamen telkens nieuwe
drommen aan, om koste wat het kost door
te breken. Vooral de in Berlijn gevormde
vrijwilligerscorpsen streden met ware
doodsverachting, aangemoedigd door het ka
der, dat uit de beste intelleetueelo standen
van Duitschland gerecruteerd was.
„Ofschoon Nieuwpoort, Ramscapclle en
Dixmuiden ontruimd waren, trachtten deze
vrijwilligerscorpsen, terwijl do veteranen bij
Yperen vochten, in op zichzelf staande aan
vallen de genoemde plaatsen te hernemen.
Zoo ontstonden moorddadige botsingen bij
het bruggehoofd van Nieuwpoort, waar de
bondgenooten er niet in slaagden de sterk
verschanste Duitsclie marinetroepen te we
ren, bij Dixmuiden en Ramscapclle, welke
twee Duitsclie vrijwilligerscorpsen, gehol
pen door marine troepen, bezetten, om hen
eenige uren later weer te ontruimen na een
aanval van de ruiterij der bondgenooten.
Slechts op enkele zuidwaarts van de Yser
gelegen plaatsjes konden de Duitschers nog
aan den linkeroever staande blijven.
hën niet missen, rij leiden een normaal^
g'ezond, eerlijk; leven, ze-zijn de beste be-
slanddeelen van den nationalen rijkdom".
O, ik weet wél, de collectivistisch© leer
stellingen van de Unie richten, een scheids
muur op tusschën uw maatschappij en die
van de mensclicn, voor wie het klein grond
bezit de bron van loven is. Gij zult nooit
erger vijanden hebben dan do landbouwers,
klaar weet gij dan niet, dat gij", door het
arbeidsveld van de plattelands-bewoners te
verminderen, oen toevloed van handen
krijgt in de industrie en dat daardoor de
ellende in de grooto steden nog vermeer
dert,,., want do loonen Worden lager, wan
neer het aanbod de vraag! overtreft."
©„In den Ideaalstaat," viel Clara in de
rede, 5,zou er brood zijn voor ieder, en
zou dras een groot aantal arbeiders het
werk van ieder individu slechts te lichter
maken."
Wolfram" lotto met opzet niet op deze
interruptie en vervolgde:
„Wat de steenkool betreft, die crisis zal
voorbijgaanhet volgende jaar zullen do
Oidsburgers zich kunnen warmen hij een
vuur van Lithauscho kolen. Er worden
reeds horingen gedaan in het zuiden. Onze
ingenieurs zijn met koortsachtigen ijver aan
het werk; er Wordt daar letterlijk gevochten
om de concessies! Moesti ik dan die indus
trie, dje aan het opkomen is!, niet be
schermen tegen den grooten invoer uit het
buitenland?
U zegt, dat de wevers omkomen van kou.
Het gemeentebestuur heeft kolen ter be
schikking van de armen gesteld. Waarom is
het comité van de Unie tusschenbeide ge
komen door aan de stakers te verbieden ge
bruik te maken van deze vrijgevigheid?"
Clara kreeg een kleur.
„Onze makkers vonden, dat deze aalmoes
„Terwijl bij Yperen de zwaarste druk door
de Duitschers met gedeeltelijke successen
wordt uitgeoefend, hebben zij bij Dixmui
den, Nieuwpoort en Ramscapelle opnieuw
talrijke kanonnen, gevangenen en duizen
den dooden verloren, dank zij vooral de uit
muntende verkenningsdiensten der Fran-
sche en Engelsche .vliegers en de alver-
nielende artillerie, welke de bediening der
Duitsehe marine kanonnen vernietigde.
„Wederom üekken onophoudelijk de ge
sloten treinen met gewonden naar de Duit
sehe grenzen, en de massa graven langs
de Yser vormen een reusachtig kerkhof van
Nieuwpoort tot Weumen.
Ilicr en daar vervolgen de bondgenooten
de Duitschers aan den rechteroever der
Yser."
Het Fransclie communiqué van gis
termiddag 3 uur luidt:
De Duitschers hebben hun aanvallen op
Dixmuiden en in de Is treek van Yperen en
met name op de stad Yperen hervat Die
aanvallen zijn echter alle afgesllagen.
Op het geheeie front tusschën Dixmuiden
en de Lei© zijn wij' ©enigszins gevorderd.
De mist heeft de krijgsverrichtingen ten
zeerste bemoeilijkt, vooral tusschën Leie
en Oise.
Wij hebben onze gister gemelde voordoo
ien aan de Aisne gehandhaafd.
In den Elzas zijn de (aanvallen der Duit
schers op de pas van Ste Marie pp een Vol
komen mislukking uitgeloopen.
Op de overige doelen van het front is
niets van belang gebeurd.
Het Belgische communiqué van gister
middag zegt: i
De toestand hij Nieuwpoort is onveran
derd gebleven. Op het overige gedeelte van
het .front houdt do vijand op den linken
oever van de Yser nog cenige steunpunten
bezet, die door ons worden beschoten.
De Duitschers hebben Dixmuiden gebom
bardeerd.
Tan het Oostelijke front.
Zooals een telegram reeds meklde, drong
stoutmoedige Russische cavalerie door tot
in Peschen, in Pruisen, ongeveer 200 kilo
meter verwijderd van Warschau, dat nog
geen veertien dagen geleden door dothans
achtervolgde Duitsclie legerscharen bedreigd
werd. De Duitschers trekken zich thans
op eigen grondgebied samen op de Odcr-
linie en daar zal de strijd vermoedelijk
opnieuw beginnen met het volgens de in
deze oorlog opgea ie ervaring waarschijn
lijke resultaat, dat de Russen dan weer
eens klop krijgen, teruggeworpen worden,
in nog grooler massa's terugkeeron
enz., enz.
In Oost-Pruisen schijnt het alweer zoo
ver te zijn. Een deel van het naar Gohlap
oprukkende Russsiche leger is volgens
het Duitsclie officieele communiqué van gis-
een beleodiging was tegenover do waardig
heid van onze arbeiders."
„Neen," hernam Wolfram, „de Unie
dacht, dat het volk in die daad den goeden
wil van de overheid zou voelen en dat de
haat, die de Unie tracht aan te wakkeren,
er door zou verminderen. De heldhaftige
weerstand van de werklieden wordt tegen
over mij gesteld, maar ik zelf heb aan het
proletariaat het recht van slaken gegeven.
Ik heb de staking in bescherming genomen;
laten ze mij maar tot scheidsrechter be
noemen, dan zullen ze zien, voor welke
partij ik het meest voelDe Unie zou er
zich wel buiten houden!
Wat de Unie wil, weet ik wel, de ellen
de, de verbittering, do afgunst aankwecken
in het liart van het volk, zooals men gis
tende bestanddeelen in een wijnkuip aan
zet om het geheel te laten gisten. Gij zijt
een handjevol leiders, die de maatschappe
lijke orde uit elkaar wilt rukken en voor
wie de volksmassa niets anders is dan een
leger van soldaten, die gedrild moeien wor
den. Maar met welk recht kunt gij een
orde vernietigen, waar het land zich wel
bij bevindt?'''
Clara bleef een heelcn tijd peinzend voor
zich uit staren. Toen zij weer sprak, was
het met de zachte, langzame stem van een
vrouw, die iets van liaar diepstcn inner-
lijken droom Iaat zien, aarzelend, bijna
bevend zei ze:
„Ieder van ons draagt in zich het beeld
van de geluksstad, de stad der liefde, die
wij voor de menschen willen bouwen. Dat
is een lichtend visioen, een onuitwischbaar
beeld, waarnaar onze blik zich altijd richt.
Wanneer de tegenwoordige maatschappij
ons wanhopig heeft gemaakt bij het zien
van haar afschuwelijkheden, keeren wij te
rug naar het beeld in onzen geest en dan
zien wij eendracht, .vrede, schoonheid en
gerechtigheid. En wij zijn geen krankzinni
gen of dwepers; de poëzie van onze opvat
tingen is gegrond op een wetenschap; wij
leren brj het Wyszlyten-meer met groote
verliezen teruggeslagen. Het meer ligt juist
op de grens, en als bet bericht juist is,
staan de Russen dus weer buiten Oost-Prui
sen.
Een telegram, heden van Russische zijde
ontvangen, (zie Laatste Nieuws) maakt
eveneens van de bezetting der Pruisische
stad Goldap melding.
Oostenrijk en Servië.
Een Oostenrijkschc over
winning.
Een Oostenrijksch officieel communiqué
meldt dd. gisteren:
Onze operaties op het zuidelijk oorlogs-
tooneel hebben over hel geheel genomen
een gunstig verloop. Terwijl wij echter bij
onzen opmarsch over de linie Sjabatz
Ljesnican op een hardnekkigen tegenstand
aan de sterk verschanste voeten van de
bergen stuitten, eindigen de driedaagsche
gevechten op de linie LoznicaKroepanj
Ljoebovija reeds met een ingrijpend suc
ces. De daar aanwezige legermacht bestond
uit het Servische derde leger, onder bevel
van generaal Paul Sturm, het eerste leger
onder generaal Peter Bojavic, met geza
menlijk zes divisies, 120,000 man. Beide
legere, die hun stellingen dapper hebben
verdedigd, trekken zich thans terug op
Valjcvo. i
Onze zegevierende troepen bereikten gis
teravond Koznica ten oosten van de domi-
necrende hoogten van den hoofdrug der
Sokoloka Planina ton zuidoosten van Kroc-
panje. i
Er werden veel manschappen gevangen
genomen en oorlogsmateriaal buitgemaakt.
Nadere bijzonderheden ontbreken nog.
Turkije.
In Armenië.
In vervolg op zijn ovcrwinningsbericht
aan de Kaukasische grens, meldt het Turk-
sche hoofdkwartier nog nader:
Terwijl onze ruiterij over Kaghisman tegen
den vijand oprukte, deed de hoofdmacht
van ons leger een aanval op het sterke Rus
sische centrum. Na een verwoeden twee-
daagtechen strijd werd de vijand verslagen.
Ons leger heeft de door de Russen ont
ruimde stallingen bezet.
Het Russische gezantschap te 's-Gra-
venhage meldde daarentegen gisteren:
Aan het Armenische front deden twee
Turkscho divisies met 48 stukken veldge
schut en zware arti'lerie, vergezeld van een
talrijke ruiterbende Koorden, een krachtige
poging om de stelling van Keprikeui, die
den vorigen dag door de Russische troepen
was veroverd, te hernemen. Al de met
groote energie ondernomen aanvallen van
berekenen en maken statistieken, alles is van
den practischen kant bekeken. Het werk,
de productie, het verbruik, alles hebben wij
gelijk verdeeld onder de menschen. Wij
zijn niet verfoeilijk, Sire, wij hebben ons
aan de menschlieid gegeven om haar te
helpen den afstand gauwer af te leggen,
wij dringen haar naar hel geluk toe, naar
gelijkheid, naar liefde. De tijd nadert, waar
in de schandelijke, onrechtvaardige verdee-
ling van rijken en armen niet meer zal be
staan, waarin een broederlijke gelijkheid
allen haat zal doen verdwijnen. Wij ken
nen maar één maatschappelijk beginsel:
Ieder geeft naar zijn krachten, ieder krijgt
naar zijn behoeften.');
Zij zweeg: zij was zichtbaar aangedaan;
zij verwachtte, dat do vorst toornig zou
uitvallen, maar hij antwoordde niet. Hij
glimlachte bijna onmerkbaar, maar zonder
ironie. Een paar maal streek hij langzaam
met de smalle hand over het voorhoofd;
Clara zweeg al een paar minuten, maar nog
steeds scheen bij met de oogen gesloten
naar haar te luisteren.
Plotseling antwoordde hij met groote
kalmte, zooals iemand, die van heel ver
terugkomt:
„De maatschappij is niet een kunstmatig
organisme, dat gevormd is door het genie
van een of anderen wijsgeer; zij is de nood
zakelijke resultante van millioenen betrek
kelijkheden. De maatschappij is een levend
lichaam, gij, hersensehimmigen, wilt er een
automaat van maken.'''
„Die hersensehimmigen zijn bereid hun
leven te geven voor hun hersenschim."
„Een gewoon burger mag u beoordeelen
naar uw edelmoedigheid, maar hij, wiens
werk gij ondermijnen wilt en die de bewa
ker is van hot hecle organisme van den
staat, moet recht op uw waandenkbeelden
afgaan. Nu dan, ik verklaar het u hier;
Heinsius is een valsch profeet; de kleine
Conrad een dichter, wiens hoofd op hol
is, en Kosor een dweper.)'
den vijand werden met groote verliezen
voor hem afgeslagen en toen een manoeuvre
van de Russische artillerie de Turken in
een kruisvuur bracht, sloegen zij op do
vlucht.
Zuid-Afrika
In een vergadering, op 2 October te Pot-
chefstroom gehouden, om tegen de expe
ditie in Duitsch Zuid-West-Afrika te pro
testeeren, werd door generaal De Wet een
rede gehouden. Jlet blad „Het Westen')
geeft daarvan een verslag, waaraan het
volgende is ontleend:
Li een artikel de „Volksstem" De
Wet jn den mond gelegd, dat generaal De
la Rey niet bij ongeluk was do oil gescho
ten.
„Wel zeide spr. ik herhaal dit, ik
geloof niet, dat dit 'n ongeluk is niet. Ik
sè dit nog." „Toen ik die tijding kreeg, se
mij vrouw en dogter aan mij met tranen
in hulle oge: Pa, hulle kan jon nou ook
doodskiet op die manier."'
Tal van malen werd De Wet bet spre
ken door tegenstanders en volgens led
blad ook door huurlingen dezer tegenstan
ders belet. Zij waren reeds bij het begin
zoo te keer gegaan in de gehuurde zaal,
dat de vergadering naar het plein voor do
kerk moest worden verlegd. 11e Wet dreig
de hen ten slotte met de woorden:
„Die Ilere bewaar julle als ik mij pet
omdraai, julle gaan die oorsaak wees als
hier vanaand nog Moed snl vloei. Misschien
is daar onder hulle nog wat ons kerke het
help afbrand."'
Na De Wet voerde nog een vijftal spre
kers het woord, waarna de protcstmotie
tegen de expeditie naar Duitsch Zuid-West
met groote meerderheid weid aangenomen.
Diverse berichten.
Turksche waarden in Frankitijk.
De Turksche staatsschuld bedraagt 120
millioen en daarvan is ten minste 70 of 80
pCt in banden van Franscko kapitalisten.
Voornamelijk van de 4 pCt geunificeerdo
leening bevindt zich het grootste deel in
Frankrijk evenals zeer groote bedragen der
latere leeningen die door verschillende
Turksche belastingen worden gegarandeerd.
Voorts bevinden zich groote bedragen aan
Turkscho loten in Frankrijk en is door
Frankrijk in het voorjaar de leoning1 van
fr. 500 millioen overgenomen.
Verder zijn jn Frankrijk geplaatst oen
groot deel van de aandeden der Banquo
üttoinane, Turksche Tabakregjemaalschap-
pij, verschillende Turksche scheepvaartmaat
schappijen, Kademaalschnppij, Tramweg*-
maatschappij cn talrijke andere ondemeiuinr
gen, alsmede do leening! der stad Konslaiv
tinopel. Alen neemt aan, schrijft de „N.
Fr. Pr.", dat hot' bezit aan Turksche Waar-*
den in Frankrijk teil .minste 2 milliard francs
bedraagt, doch wjaarreliijnlijlc aanmerkelijk
moer beloopt.
Clara sprong op.
„Kosor heeft een degelijk verstand, Sire;
hij is bovendien een groot scheikundige.!'
„Neen, neen, juffrouw Ilersberg; -zegt u
maar gerust een groot alchimist. De geest
die geregeld overleggend cn werkelijk we
tenschappelijk te werk gaal, is de uwe,
Kosor zoekt nog den steen der wijzen I?
Clara zei fier, maar heel zacht:
„Ik ben met hem verloofdIk zal
eenmaal zijn vrouw zijn."
De koning zei alleen maar:
„01"
Iloe goed hij ook op dc hoogte was,
deze bijzonderheid wist hij blijkbaar niet,
want zijn verbazing was duidelijk zichtbaar.
Hij vroeg, op wanneer bun huwelijk be
paald was; maar zij antwoordde even vaag,
als dit punt in haar gedachten vaststond.
Laterzij wist 't nog niet.
Toen stond Wolfram op en terugkomend
op het doel van de audiëntie, vroeg hij
Clara met een zekere bitterheid, maar zeer
beslist om niet meer op dit onderwerp te
rug te komen.
„De bevolking van het platteland," zei
hij, „heeft in de laatste verkiezingen 'ge
toond vertrouwen te hebben in mijn be
stuur. Ik luister niet alleen naar Oldsburg
en naar do bevolking van de voorstad, maar
naar de kern van de massa van liet volk,
die vertrouwt op haar koning. Hij zal haar
niet in den steek laten."
Bij de deur stak hij Clara de hand toe;
zij scheen bedroefd. 1
„Maar weet wel," zei hij, „dat in mijn
weigering geen onwelwillendheid jegens uw
persoon gelegen is." t t
Zij maakte een droevig gebaar en ging
de deur uit.
Wordt vervolgd)t
SSt IlEi II ISCHE CIDII lülNT.