De oorlog. 67"° Jaargang. Zaterdag 21 November 1914 No. 14688 Eersle Blad I ^P*™TkA™» Koning zijn. Kericht. Stads-Ziekfiiihnis. f Van liet Westelijke front Van het Oostelijke front Turkije In Zuid-Afrika De oorzaken van den opstand. In Oost-Afrika Ter Zee MBJlimillCOURANT. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,- PrifS per kwartaalVoor Schiedam en Vlaardingen £1. 1.25, franco per post fl. 1.65. Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden 'dagelijks aangenomen. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een aar aan het Bureau bezorgd zijn. Bureau: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven.) Zij. die zich met ingang van 1 Dec. a.s. op de ..Schiedamsche Courant" abon- nceren, ontvangen de tut dien «latum verschijnende nummers gratis. AANBESTEDING. De Commissie van Administritic van het Stads-Ziekcnhuis, te Schiedam, zal op Vrij dag 27 November a.s. aanbesteden de le vering van: 33 HECTOLITER AARDAPPELEN, ten dienste van dat gesticht. De monsters moeten op den dag der aan besteding vóór morgens 9 uur aan het Ziekenhuis bezorgd zijn. Uc voorwaarden van aanbesteding lig gen inmiddels aldaar ter lezing op iedere» werkdag, dos morgen van 9 tot 12 uur. De Commissie voornoemd: M. L. 1I0NNERLAGE CRETE, Voorzitter. Mr. M. M. VAN VELZEN, Secretaris. Schiedam, 21 November 1914. De toestand. Het DuïUehe communiqué van gisteren wist van liet westelijk oorlogstcrreiu al niet veel meer te vertellen, dan dat hot er erbarmelijk slecht weer was. Hiermee is de Franschc officiëeie mededceling hot ditmaal eens geheel eens. Het zegt: Op het noordelijk deel van het front is het weer buitengewoon slecht geweest; het heeft er gesneeuwd. De geheolc strook ter. oosten van Dixmuiden is onder water ge zet. In Argonne zijn drie heftige aanvallen van vijandelijke infanterie afgeslagen. De correspondent van de Daily Cliro nicie" in Noord-Frankrijk seint: Tussclien Niemvpoort en Dixmuiden zit ten de legers nog steeds vast Over de geheelo linie hebben lievige artillerieduels door COLETTE TVER. Geautoriseerde vertaling van W. E. I'. 37) Toen zij de deur van hot station uitging, zei een dof gerommel haar, dat (1e trein vertrok. Haar vreugde verdubbelde, en zij maakte zichzelf wijs, dat dit blijdschap was over den dienst, dien zij haar aangenomen broeder bewezen had. Ondortusschcn zond rij haar rijtuig weg, want ze wilde te voet naar het paleis teruggaan. ïn de stad was nog het gebeurde van "hen morgen merkbaar. Alle winkels "waren gesloten als op den avond van een feestdag, maar 'op sommige plaatsen waren de hoo rnen vernield, en do straten waren verlaten en eenzaam. Van tijd tot tijd verscheen een patrouille te paard. Huii witte mantels badderden in den nachtwind. Zij reden in draf, het stof vloog op, de vonken spatten mt de kei.en. Wanneer zij voorbij waren, klonk nog van ver in de stilte het gekletter van dc boeven. Clara was ten prooi aan een hevige ver warring. Zij kon die niet goedkeuren en niet afkeuren. En toch, wat zou er gebeurd zijn wanneer men den vrijen teugel had gelaten aan die menigte, die evenzeer overprikkeld was door ulkohol als door een geest van re volutie? Zonder eenigen twijfel zou het paleis bestormd zijn geworden, er zou op roer gekomen zijn, het gezag had niets meer gunnen uitrichten en daarna?De uni onisten, waren die klaar om dadelijk een staat te organisceren Al voortloopende had zij de Torenstraat bereikt. Het gevecht had tot hier gewoed; P> °P den grond nog een plas bloed, pen baarkam van een vrouw, en een paar witte plaats. In zekere militaire kringen gelooft men niet, dal de algemcene toestand voor Maart verandering zal ondergaan. De we gen door de velden zijn in deze streek onbegaanbaar. In geheel Noord Frankrijk en laanderen zijn Duitsche gevangenen bezig met het herstellen der wegen. Te Vperen hebben de Kngebchen het offensief her nomen Vn sloegen zij de DuiNchers een kilometer terug. De Brilsche linies hebben een geweldig granaalvuur te door-Taan. maar de mannen vochten^ met heldenmoed. De \ser is overstroomd. Sneeuw valt te Calais. Ten zuidoosten van Ramscapelle werd twee Duitsche infanteiie-hataljons door het water de pas afgesneden en de Pransche en Belgische batterijen richtten groote ver woestingen aan iri hun gelederen. Den geheden nacht van Donderdag op rijdag hieven de Duitsrhers onder het vuur der Fransche en Belgische granaten. Eeni gen hunner, die in de half ondergeloopeu loopgraven lagen, gaven tevergeefs vuur- signalen, waarmee zij om hulji riepen. Zoo vaak oen vuursignaal gegeven werd. braak ten de batterijen een moorddadig vuur op de Duitsche posities. Toen het dag werd, zag men, dat twee Duitsche machinpge- weien geheel vernield waren, terwijl tien tallen lijken op het water dreven. Van de tweeduizend man, die de twee bataljons vormden, ontsnapten er slechts 330. O o s t e n r ij k s c b c o m m u n i q u De Oostenrijksche generale staf doelde gistermiddag mede: Ook gisteren hebben de Duitsche en Oos- tenrijksdie legers in Ru-sisch Polen overal succes gehad. De beslissing is nog niet ge vallen. Het aantal Russische krijgsgevangenen neemt toe. Voor Przemysl heeft de vijand bij da delijk afgeslagen pogingen om een sterke troepenmacht dichter hij het zuidelijk front der vesting te brengen, zware verliezen ge leden. Russisch com rn u n i q u Het officiëeie communiqué van het Rus sische groote hoofdkwartier luidde gisteren De Buitschers trachten tusschen de Weiühsel en dc Warta door oais front heen te breken. Ons offensief is den 19den dezer met plaatselijke succes bekroond. Ten Noordwesten van Lrxiz hebben wij een Duitsche batterij zwaar geschut met 10 machinegeweren vermecsterd en verscheide ne honderden krijgsgevangenen gemaakt. De hardnekkige gevechten op het front ('zcnstochauKr al; au ontwikkelden zich op nprmafe wijze. Den 17en en 18on hebben .wij 3000 Oos tenrijkers gevangen genomen. lappen, bloederig als dc afval van een slachtplaats. Haar hart zwol van modelijden en haar onzekerheid en twijfel namen nog toe. Had men niet te weinig waarde ge hecht aan rnenschenlevens? Eindelijk aan hot eind van de straal, stond het paleis voor haar en zag zij weer de torentjes, de boogvensters, de pinakels, dakkapellen cn ijzeren hekken. Deze vol maakte schoonheid stond boven al de ver schrikkingen van hel leven. Een gevoel van kalmte kwam over de jonge vrouw. Wol fram was daar. Zij zou loeren begrijpen. VIERDE DEEL. I. „Wel juffrouw Hcrsberg, is u daar bezig met de bom, die voor mij bestemd is?" Clara, die in haar witte jas voor het middenraam van het laboratorium gebukt stond over een glazen kolf, waarin zij een 7,wart poeder heen en weder schudde, sprong op van schrik. Toen zij aan dc deur hoorde kloppen, had zij gemeend, de hand van haar leerlinge te herkennen. Op het hooren van deze stem draaide zij zich om en zag den koning en hertog Bertie voor zich staan. Zij kwamen onverwachts, beiden in huistoilet; Wolfram had zelfs in dit ochtendeostuum toch altijd een onbewuste majesteit; de hertog in een nauw aange sloten jasje zag er verkleumd uit. „O 1 wanneer Uwe Majesteit komt om mij tc arresteeren," zei de scheikundige lachend „kan zij wel andere redenen vinden Het was de dag na de beroemde zitting van het Lithausehe parlement, waarin de regeering, geïnterpelleerd dooi' een republi- kelnsch afgevaardigde over de „gruwelen op het Wapenplein", zich had verdedigd bij monde van den grootmaarsebaik. Dc hertog van Zoffern had inderdaad geantwoord in een gedenkwaardige toespraak, waarin men gemeend had echo's van de vorige regee ring «te hooren. Zonder iemand te ontzien, zonder iets te verzwijgen, had de oude reus zijn standvastigheid, die van geen transi- Prijs der Advertentiën: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel meer 15 cents. Reclames 30 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen. In de nummers die Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond verschijnen, worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs van 40 cents per advertentie» bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen. Intercommunale Telefoon No. 103. In Gaücië hebben wij Wisnicz, Grelice, Dukla en Ujok bezet. Cholera. Blijkens mededceling van de nfdeeling gezondheidsdienst van het Oo.-tenrïjksche ministerie van binnenlandschc zaken zijn den ISdcn November 33 geVallen van Azia tische cholera bacteriologisch geconsla teerd, waarvan 7 in Weent*», De meeste ge vallen betroffen personen die van het Noordelijke oorlogstooneei kwamen. In Galieië zijn volgens een op dien datum ingekomen bericht 5 gevallen voorgekomen. Zee. I n d c Z w arte Het Turksche groote hoofdkwartier meldt d.d. gisteren. Een Russische vloot van twee liniesche pen en vijf kruisers js op de vlucht naar Beha.-, to pol, door onze vloot ai htervolgd. Hen üoüille lorpedobooten heeft de wijk genomen in Russische havens. Aan d e D e r z i s e h e G o 1 f. Naar Duitsche bladen vernemen hebben de Tinken den S jat el-A rub versperd dooi er een stoomsihip te laten zinken en mijnen te leggen. I n <1 e n K a it ka su s. De Russische legatie doelt het volgende mede Op het front in Anntolië hebben een reeks gevechten plaats tussclien Turk-clie en Russische troepen. Deze laatste hebben besliste voordooien behaald en hebben zich met name meester gemaakt van Dutnh een belangrijk verluvrsmiddelpunt in het bovengedeelte van de vallei van dc F.uphraat. Turk ij c e n P o r z i Uit Wennen wordt aan het „Rerl. Tage blatt" geseind dat een zeer hartelijke tele gramwisseling heeft plaats gehad lussehen den sultan van Turkije en den sjah van l'erzic*. Men hecht hieraan groote waarde Naar verluidt dringen de Turksche troe pen in overeenstemming met Perzië, voort durend voorwaarts in het tot de Turksche invloedsfeer beboerende Perzisch gëiiiod. De Russen ondervinden groote moeilijkhe den tengevolge van liet voortrukken der Sjaehseweimon, die voor Serah staan en bekend maken dat zij besloten zijn tot Te- bris door te dringen om de Russen van daar te verjagen. Het correspondontiohureau Rundschau meldt: Te Sofia aangekomen telegrammen uit Pelrograd berichten, dat men in Rus land \an oordeel is, dat een overeenkomst tussclien Turkije en Perzië als beklonken kan beschouwd worden. Een der punten van het verdrag zegt, dat de bevoegdheid van de liritsch Russische commissie tot regeling van Turksch Perzische grenskwes ties is ingetrokken. Verder zou Por/Te zich principieel bereid verklaren aan Turkije een deel van Urmenië en ('hoi af tc staan. geeren wist, laten spreken, en had het ge vaar, dat van den kant der Unie dreigde, uiteengezet cn dc fout in het licht gesteld, die de intelleetueek'ii begingen, door die beweging te steunen. Het was een donder slag uit den helderen hemel van de liberale regeering. Zeker, had hij geheel vergeten dc monarchie voor te stellen onder den mo dernen schijn van bescheidenheid en te rughoudendheid, waaraan de tegenwoordige koningen zich moeten houden." Van onder zijn strengen knevel had zijn mond slechts woorden van macht en onder drukking gesproken. Na die toespraak was de toestand als volgt: hij was veel verder gegaan dan de bedoelingen van Wolfram, die een praclisehe voorliefde voor volksvrij heid on -waardigheid bezathij had zelfs do wensehon van hertog Bertie verkeerd vertolkt, wiens gedachte was geweest een komplol van unionisten uit te vrinden, waar in men zelfs de inlelleetiieelcn had kun nen betrokken, die toch feitelijk, al be kenden zij het niel, den grootslen invloed hadden op de partij. Ify wilde aan hun,ijver paal en perk stellen, 's Avonds" had in het paleis een geheime, oproerige bijeenkomst plaats gehad van de drie personen, die Li- jhnuen's lot regelden. Wolfram, die nog even vurig was als een jong man en ddoude staatsman waren aan het. twisten geraakt. Een tragische strijd was het gewoed, waar in de een,, ziedend van toorn, toch zijn in getogenheid en eerbied wist te bewaren en prachtig opkwam voor zijn theorie van hel absolute gezag, terwijl de ander, die veel minder ervaring had en het juk van den ouden dienstknecht or rich voelde drukken, wreede dingen zei. was één uur in den nacht, toen de hertog verklaarde, dat hij zijn ontslag nam. Wolfram had genoeg van de theorieën en het autoritarisme van den maarschalk en zou zijn ontslag aangeno men hebben, wanneer niet een derde toe schouwer zwijgend dit drama had bijge woond. Hij had tot nu toe de rol gespeeld van bescheidend, belangstellend secretaris. Aan een brief uit Johannesburg aan de „Daily Mail" zijn nog de volgende belang wekkende bijzonderheden onlb-end Een trein, door twee gepantserde treinen begeleid, heeft negen of tien millioen pond sterling aan goud uit de Band-banken naar een veilige plaats in de Kaap gebracht. Een kring van gewapend®! omringt Pre toria. Niemand mag zonder een pas tuit Pretoria. Niemand mag zelfs een kan pe troleum verkoopen zonder een verlof van de legoroverheid. Naar verscheiden steden loopen geen treinen meer. Nachttreinen loe pen er niet meer. Uit Natal is in allerijl geschut aangevoerd. Buiten worden .goe deren gekommandeerd op ontvangbewijzen in naam van „de Zuid-Afrikaansche Rcpu bliek"In twee of drie sted**n zijn magistra ten en andere ambtenaren er uit gegooid. Zuid-Afrika staat voor een opstand van Boeren. Dc opstandelingen hebben geen basis, geen voorraad, geen geschut, geen reser ves. Ze zijn alleen met geweren gewapend. Hun munitie moet beperkt zijn. Zij houden geen stad bezet, hebben over geen spoorweg ie beschikken, missen een hoofdkwartier. Urn zieli bij hen aan to sluiten zou men dagen moeten zoeken voor men hen yond. Uc correspondent verklaart den opstand uit twee categorieën van mensehen, He eerste bestaat uit verbitterde tegenstanders van Botha en Smuts. Zij" hebben, en dit is dc tweede categorie dit is de gewone en grootendeels onjuiste Engelsehe voor stelling achter zich vele van de arm ste en domste aehterveldschc hoeren. Een onjuiste voorstelling, want tot de Hertzogia- nen, de tegenstanders van Botha en Smuts, behoort in de eerste plaats het ontwikkelde Jong-Zuid-Afrika, zoo merkt de „N. R, Ct." op. En dan komt terloops de mededceling, die vermoedelijk het uitbreken van den oji- btand verklaart: Toen die menschen opge roepen werden om tegen Uuitsch Zuiduest te vechten, 'weigerden zij. Werden zij niet opgeroepen, dan betrokken zij een Jeger, voorgevende dat de regeering hen misschien zou dwingen. Dat was het eerste toon eel. Naar openlijke rebellie was het nu nog maar een stap. En zoo is er een soort guerilla-opstand begonnen. Overal zijn er kleine oproeri ge commando's, vooral in liet Westen van 'Transvaal en in dqn Vrijstaat. Ze komen zelfs voor aan den omtrek van "Pretoria. Heilbron en Kroonstad werden bezet, Licit- icnburq en Bus ten burg bedreigd. In dozij nen dorpen van Transvaal en Vrijstaat, werd er opgecommandeerd. Het is niet duidelijk of er een plan is. Het heeft geleken af ze Pretoria, wilde nemen cn op Johannesburg aanrukken, maar dan hebben zij ergerlijk met het plan geknoeid. Overal, bij dc .politie, fwider de amb tenaren, in stadsraden, zijn er rebellen. Komt er burgeroorlog, dan zal liet zijn tus- Het was hertog Bertie van Oldany. Oji dat oogenblik kwam hij tussehenbeide. Hij deed alsof hij de bedreiging van den grijsaard voor gekscheren hield. Eigenlijk was liij zeer verschrikt. Hij had lictor dan Wolfram begrepen, wat een koning kon doen met zulk een machtig werktuig en welk een luister aan een gemoderniseerde monarchie kon bijgezet worden door dezen ouden, lie ren zuil, die'reeds een kwart eeuw lang den troon onderschraagde. Dc maarschalk was in het nieuwe eonstitutioneele gebouw een stuk oude arehilceluur, eerbiedwaardig en prachtig, waardoor het heel o gebouw een hijzonderen stijl kreeg. Bertie zei rond uit tot hein: „U kan niet gemist worden, mijnheer Zof fern, gij zijt de Traditie." Wolfram begreep hem en nam de uitda ging van den uiiverdmgel ijken censor aan. Er werd een schikking gevonden. De gedachte aan een komplol was nu duidelijk en klaar; men zou zelfs liet misdrijf van meening er bij halen, om do onderwijzers, die verdacht werden er unionistische sym pathieën op na tc houden, tc kunnen ver volgen; en de naspeuringen zouden be ginnen. i Op den morgen na dien historisehon nacht, waarin Wolfram's poli tick van actie haar weg moest Dachten te vinden, kwam hij glimlachend en opgewekt in Clara's laboratorium, waarin iels lag van Fran sche „blague", die hij, dank zij mevrouw de Bénouville in haar jeugdigen vroolijken tijd, zoo goed had loeren verstaan. „Kom, vertelt u eens, juffrouw Ilers- berg", vroeg hertog Bertie, „om welke reden zou u gearresteerd moeten worden? Laten we de puntjes eens op de i zetten.. Ilij liet zijn monocle vallen en vestigde zijn scherpen blik, die door de bleeke wim pers een ietwat zachtere uitdrukking kreeg, op Clara. Zij kon hem niet uitstaan, maar voelde zich toch altijd onder den indruk van zijn groot verstand. Hij bézat een boveamen- schen de Boeren van elke stad, elk dorp, elke hoeve, elk gezin. Die alomtegenwoor digheid van den opstand maakt het voor de regeering veer moeilijk. Maar gen. Botha heeft vele Boeren aan ^tijri zijde. Hoe de afloop zij, de Afrikaanders zijn voor goed verdeeld. Nog tien jaren zal er een partij verbitterd op Botha zijn. Elke Brit in Zuid-Afrika zal nog jaren lang op Botha stemmen als een waarborg tegen verraad. „Maar wat oen contrast 1 De man, die zijn volk tegen de Engelsehe vlag heeft geleid, is nu in het veld, opdat die vlag niet neergehaald zal worden!" Over den toestand in Engelsch Oost- A'rika heeft de markies van ('rewe in heL Ifoogerhuis eenige modedoelingen gedaan. Ilij zei do, dat de Duibche troepen in Duitseh Oost-Afrika door reservisten uit an dere werelddelen versterkt waren. Ook dacht liij. dat er uit het Verre Oosten ma rine-troepen heengebracht waren. De Duit- schors in Oost Afrika waren goed vooizien van gewone kanonnen en ook van oen aan tal machine-geweren en vormden een ge duchte strijdmacht. Rritseh Oost-Afrika was niet zoo groot als Duitseh Oost-Afrika en de bevolking was er ook niet in denzelf den omvang weerbaar als in de Duitsche kolonie. Ill Duitseh Oost-Afrika waren on geveer 2000 man inlandsche infanterie en politie troepen. In den beginne van den oorlog bleek het noodig uit Indië verster kingen te zenden. Er zijn tot dusver op En gelsch gebied niet minder dan zeven kleine gevechten ..met wisselenden uitslag" gele verd. Deze krijgsverrichtingen hebben zware verliezen [en gevolge gehad. Rij Pen aanval op een sterke Duitsche stelling, die met machine-geweren verdedigd werd. hadden de Engelsehe zeer ernstige verliezen gele den. zonder dat zij hun doel bereikten. Het geheele aantal verliezen in Oost-Afrika is tot dusver 900 man geweest. Men herinnert zich, dat wij reeds uit een Engelsehe verlieslijsl aanhaalden, dat er in Oost-Afrika 3 Engelsehe en 4 In dische officieren gesneuveld en 5 Engelsehe en Indische officieren gewond waren en nog 3 Eiigelsclu' officieren werden ver mist. Dat duidde er reeds op. dat er scherp was gevochten. Die ,.ji 1 asg o w." Een Reu l.ertele,gram uit Rio do Janeiro Brazilië; meldt dd. gisteren. De lichte krui ser „Glasgow", oen der schepen van het e deader van admiraal (Va,doek, dat betrok ken wa» hij het gevecht tegen hel Duibehe eskader ter hoogte van Coxouel (Chili), is hier aangekomen en zal hier gerepareerd, schelijke helderheid. En daarbij een ondoor grondelijke Mac-hiaveiistisehe d'chutoivna- ïuur. Maar Inj had tegenover haar nooit anders dan sympathie geloond en vandaag scheen hij een intiemeren karit van zijn ka rakter open te leggen. „En het complot dan?" vroeg zij, terwijl ze aan den handdoek haar mooie handen afveegde, die zij zwart had gemaakt hij haar arbeid, „ik geloof, Hoogheid, dat. men daar in makkelijk gronden zou kunnen vinden om mij te beschuldigen...." „Oldany," zei de koning, die naar do tafel, waar de proeven gedaan werden, was gestapt, en weer op zijn scherts terug kwam ...zeg mij eens, is dit poeder niet ver dacht?" „Hommen bestaan niet!" zei dc hertog. „Eu wat zou dat nog!"... 'kwiun .Wol fram met oen gracieus, achteloos gebaar. Clara begon: „Uwe Majesteit kan politieke vijanden hebben, maar dat zijn donkere en geen moordenaars." „Och kom," zei Wolfram, „u zal zien, dal. ik er aan ga. nel als zooveel ande ren"i ,,U moet die gedachte niet koesterep, die is niet opwekkend," merkte.de hertog op. „Wol noen, die is pikant, dat verzeker ik je; je krijgt er een eigenaardige gemoeds stemming door. Ten eerste wordt liet een gewoonte en iedere gewoonte is den mensch aangenaam. Je gaat uit, het is mooi weer, je smaakt een oogenblik het genot van hot leven en je zegt: „Misschien zal het zijn hij de kromming van deize straat, op den hoek van dit plein, aan het eind van deze laan." En je zit in afwachting. Dat is het vooruitzicht van het onbekende van den dood. de donderslag, de glorie van vernie tigd te Worden in voile levenskracht: een „coup de theatre" heeft altijd iels grootsch. Ik zou niet kunnen uitleggen, (wat een eenigszins lijdelijke rust zoo'n verwachting je geeft." (Wordt vervolgd)

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1914 | | pagina 1