d-edigendoch hetgeen vroogei stond, hé
staat thans niet moer. Eon „terug" is niet
mogelijk. Het l'oiilschc vaaagstuk is naar
•voren getreden on wacht .zijn oplossing af.
DuitschiAn.il on Uoston; ijk lienganje /.uilen
het o]>li>ssen. Niet voor de tweede maai
mag Rusland zijn legers aan de oub»
schermde grenzen van Oost en West-Prui
sen laten opmarcheereuniet, nogmaals mag
het met Fransch geld het land van den
Wciehsel iiinchten tot invulspourt naar hei
onbeschermde Diutschland.
oort.s zullen wij ons woiknhjke waarhor
mui Verschaffen opdat Re! gin i .et
tot een Fr a n sc li E n ge 1 s c hen
zal sta .at en militair en e» <>i.
m i s c h tot een hol werk egen
D u i t s c h t a n d% zal worden p g e
bouwd. Duif sch! and zal ook den
zoo langen lijd te ineergedruk
ten V1 a a m s c h e n volksstam niet
wederom aan het Waalsche elc
ment prijsgeven.
Het is ons recht en onzen plicht de Rus
sische regeering te dwingen het aan de
Duitsche onderdanen in Rusland begaan
onrecht, door berooving en verjaging, weer
goed te maken en onzen landgenooten den
weg uit do Russische slavernij te openen.
Een vrede, welke een einde aan dezen oor
log maakt moet duurzaam wezen.
Engeland wil na het sluiten van den
vrede den 1 handelsoorlog met verdubbelde
kracht tegen ons voortzetten. Ook deze
bedreigingen zullen op niets uitloopen.
Doch de vijandelijke staatslieden mogen
zich hiervan bewust zijn, hoe heftiger hun
woorden, hoe krachtiger onze slagen zijn.
jftet definitieve lot der koloniën zal op
het vasteland worden beslist.
Met toenemend vertrouwen zien wij' de
toekomst tegemoet. Wij hebben dezen oor
log niet gewild; wij "hadden geen behoefte
om onze grenzen te veranderen, toen nij
tegen onzen wil begon. Wij bedreigden geen
•volkeren met vernietiging. Voor" Buitsch-
land, niet voor een vreemd stade land bloe
den en sterven onze zonen. Eén wil. één
geest beheerscht onze "Strijders en ons zelf.
Zij 'zullen onze kinderen en onze kleinkin
deren naar een krachtige en vrije toekomst
Voeren. (Levendige bijval.
De rede van den rijkskanselier werd eerst
in ademloozö stilte aangehoord, doch werd
spoedig door „bravo"-geroep onderbroken,
dat zich gedurende de gehedte rede telkens
herhaalde en tegen het einde zeer levendig
werd. Ook rat de tribunes weerklonken her
haaldelijk toejuichingen.
Na deai rijkskanselier nam de centrurm
leider Spahn het eerst woord, om
den. kanselier te danken voor zijne verkla
ringen en vooral voor wat hij als vredesdoel
voorstelde. „Wij hebben den oorlog niet
kunnen verhinderen en kunnen hem ook
nog niet ten einde brengen. Nog is de (be
slissende overwinning niet behaald. Onze
tegenstanders hebben ter Parijsche confe
rentie tot maatregelen besloten, om oris k
vernietigen. Ik ben het met dén rijkskanse
lier eens, dat Frankrijk en Rusland si edit'
zoolang er van af zullen zien, om zich ,op
.nieuw in beweging te zetten, als wij en Oos
tenrijk een ondoordringbaren muur tegen
den aanval der Russisehe troepenmaspaV
vormen.
Engeland heeft getracht liet Europeescl
evenwicht te verstoren en doet door Europa
aan het gele ras te verraden ook in der:
Groofcen Oceaan tegenstellingen tot uitbar
sting komen. Wij wilden geen veroverings
oorlog, maar nu moeten wij wel onze gren
zen bevestigen. Onze tegenstanders mogen
niet in politieken en militairen zm onaarure
tast blijven.
Met Oostenrijk-Hongaiijc moeten wij to
eene duurzame levensgemeenschap kornet'
'(toejuichingen). Onze economische basis
moet breeder worden, opdat wijl ons in dc
concurrentie met het buitenland kunnen
staande houden. Wij hebben daarvoor een
grooter grondgebied jioodig dan het Duit
sclie rijk oplevert (toejuiching). Deze on'
opgedrongen oorlog moot onze positie als
wereldmogendheid verzekeren (levendig*
toejuichingen). 1
Ebert (soc.-dem.) izleide, dat de rijks
kanselier den toestand helder heeft gelee
kead. Het vredesdebat in den Rijiksdag op
9 December heeft bij onze vijanden geen
weerklank gevonden. De verklaring van uen
rijkskanselier, dat hij bereid was vxedes
aanbiedingen te bespreken, werd te Londen
Parijs en St. Petersburg met knjgsfanfare:-
beantwoord. B© laatste Parijsche conferentie
heeft dezer dagen den vernietigingseiscSs
onzer vijanden bevestigd. Dit is klink la re
onzin. Niemand kan, na de verworven oor
logservaring, rekenen op het teraardewer
pen van Duitschland. Helaas geven ook de
socialisten in het buitenland geen blijk var
vredesneigingen. Tot zoolang hebben wij hst
vaderland te verdedigen (lev. toej.). Door
de landsverdediging behoeden wij tevens
de levensbelangen van de Duitsche nijver-,
hieid. verdedigen wij ons zeiven (herhaald'
toej.). Even beslist stellen wij ons schrap
tegenover het streven naar onderwerping
van vreemde landen.
Onze militaire positie is gunstiger dan
ooit tevoren. Daarom te meer kan ik zonder
vrees voor misvatting uitdrukking geven aan
het verlangen mijner partij naar een wede
die onafhankelijkheid verzekert aan Duitsch-
larnd, onaantastbaarheid aan het rijk, wij
beid aan zijn economische ontwikkeling.
Wanneer wij het Engelsche uithong-erings-
plan beantwoorden met. den duikbootoorlog,
mag niemand zich daarover beklagen (in
stemming). Engeland past het buitrecht tor
zèe op niets ontziende wijze toa. Daartegen-
_over is de duikbootoorlog slechts een maat
regel van zelfbehoud, waarbij' het recht dor
onzïjdigen 'zoo nauwgezet mogelijk behoort
te worden geëerbiedigd. Daaraan beant
woordt het duikbooLvoorsfel der commissie.
Wij stemmen daarmee in. Het is voor ons
een zaak van noodweer.
Vandaag zou de beraadslaging worden
voortgezet.
De redevoering van den rijkskanselier ont
leent zijn beteekenis aan het feit, dat hij
thans voor de eerste maal' onomwonden
over het doel van den oorlog sprak en
iOeitie\e eischen stride. Bij deze cischen
was zeer opmerkelijk hel verschil, dol hij
mankte tusschcn de toekomst \au Polen
"n Relgie. Terwijl luj met nadruk zei, dat
Polen nooit weer Russisch mocht worden,
betoogde hij omtrent Belgie, dat Duitsch
land genoegen zou nomen met rceele waar
borgen, dat Be'g.ë geen militair of econo
misch bolwerk tcaen DuiLschland zou kun
nen zijn.
Men zou deze verklaring omtrent België
kim uen noemen het afsl.md doen van anexa-
ileplannen, hetgeen ook hieruit blijkt, dat
voor de Vlamingen waarborgen verlangd
worden voor een gezonde ontwikkeling op
len grondslag \rui hun Nederlandsche laai
m kajakter, m overeenstemming: met Jiun
rijken aanleg.
Blvor&e fearïeïifcsn
Een tweede Zeppelin
be s c li ad i g d.
Tn het Lagerhuis deelde gisteren do Brit-
sche ondersecretaris van oorlog. Tennant
mede, dat behalve dat de L 15 neerge
schoten werd, er ook nog em tweede Zep
neüri op eonigen afstand i.n d« kustio
getrofien. Er is n.l. een carbon afdruk van
den tekst van een draadloos bericht, waar
in de commandant van dat luchtschip hier
van mededeeling deed, gevonden.
Tennant verklaarde voorts, flat de defen
sieve organisatie zoodanig is uitgebreid dat
de aanvallende luchtvaartuigen voortaan
veel sneller bestreden kunnen worden, dan
tot dusverre liet geval was.
Do Italiaanse he m i n is te r van
oorlog afgetreden.
Zupeltli, de Italiaan sche minister van oor
log, die in werkelijken dienst wenscht te
gaan, is afgetreden. Generaal Morrone volgt
hem op.
Z. K. H. de Prins der Nederlanden is
voornemens a.s. Maandag voor «enige da
gen naar het Loo te vertrekken.
G. vau DIesen. f
In den ouderdom van 89 jaar is te ,'s-Gra-
vemhage overleden, de heer G. van Diesen,
rustend lid van de Koninklijke Academie
van We ten s cl tap pen te Amsterdam; oud*
hoofdinspecletu van den Waterstaat, Com
mandeur in de orde van den Ne Ierland-
schen Leeuw en Commandeur '"m de orde
van de Eikenkroon. i
Hr. Ms. Noord •Brabant.
Naar wij vernemen, zal het reisplan van
Hr Ms.. „Noord Brabant", die .12 April
naar Nederlandsch-Indië vertrekt, eenige
wijziging ondergaan, in verband met het
voornemen om dezen bodem de reis te
laten maken benoorden Schotland.
In plaats van St. Vincent (Kaap Veidische
eilanden) 'zal Las Palmas (Canarische eilan
den) worden aangedaan, terwijl het ver
blijf in Oost-Indiê wellicht ook eenige dagen
langer zal duren, dan aanvankelijk was
vastgesteld.
Be BeTrediglngscommiggle.
De Staatscommissie inz'ake het onder
wijs, die z.g. bevredigingseommissie. heef!
van daag haar verslag aan de Koningin
toegezonden, zóodat publiceering er p-an,
binnen eenige dagen kan worden tegeinoel
gezien.
KcmerTorkleztog district Weert.
Do 'h'.eer A. Ivellenaers, redacteur van
de R. K. Middenstander te Leiden, heeft
de hem aangeboden candidatuur voor de
Tweede Kamer in het district Weert aan
vaard.
Prr .Statenverkiezing. -
De afd. Rotterdam V, van de S. D'. A. P.,
heeft voor de Provinciale Staten de heeren
J. ter Laan en 11. Mol. candidaat gesteld.
In de gisteren gehouden vergadering van
He Centrale Chr. Hist. Kiesverceniging in
het Statendistrict Gouda iis nevens de aftre
dende ledèn Brunt (e.-h.) en van Galen
fa.-r.), in de vacature v. Idsinga definitief
candidaat gesteld ids heer C. L. vail Wil
lens waard (c.-h.l te Schoonhoven.
Het bestuur der R -K. Centr. Kicsvereani
ging jn bet district Leiderdorp, beeft als
candidaat gesteld in de vacature-mr. Ivars
tens to Leiden (r.-k.), den heer Ba evers, te
Hillegom ,(r.-k.).
Be Invaliditeitswet
Eerlang is het afdeelingsverslag JerTveé
de Kamer te verwachten, over het wets
ontwerp strekkende, om nu hctriielmeer mo
gelijk is gebleken de invaliditeitswet op
het tijdstip in art 411 dier wet genoemd,
te doen in werking treden, den termijn van
drie jaar in dat artikel bedoeld in zesjaai
te veranderen.
Yolkshnlsveslng.
Het bestuur van de vereeniging Volks
huisvesting te 's-Gravenhage, heeft den Ge
meenteraad alddaar geschreven, dat de ver
eeniging zich tot 'haar leedwezen genood
zaakt ziet (O-, a. door de buitengewone stij
ging der prijzen van bouwmaterialen.) geen
uitvoering te geven aan den voorgenomen
houw van 145 arbeiderswoningen aan de
Reamur- en Cekiusstiaten.
Nederland en de oorlog.
De „Elsinallelena".
•Officieel. Het departement van «marine
deelt mede, dat bjj liet onderzoek naar
het tot zinken brengen van den Neder-
Jandschen schoener „Elsina Helena" is
vastgesteld, dat genoemd zeilschip, met een
lading hout op reis van Brammen (Noor
wegen) naai l'oole (Engeland), in de Noord
zee op 23 dezer is aangehouden duor de
Du-.tsche duikboot ,,U 30", die het schip op
grond van vervoer van contrabande, heeft
ot zinken gebracht, na de drie opvaren-
ten. gezagvoerder, stuurman en kok, te
Lebben afgehaald. De duikboot heeft daar
op de sloep van de „Elsina Helena" naar
Let lichtschip gesleept en de opvarenden
aan dat lichtschip afgegeven.
fiuitenlaudschc pers
stemmen.
Aan een overzicht in de „Magdeb. Ztg.'
ontleenen wij de volgende uitlatingen van
enkele Italiaanscho bladen, welke uit Lu
gano werden overgeseind.
De „Tribuna' wijst op de delicate om-
-handigheden van Nederland in verba
met zijn kolomen, welke iedere aan de
entente vijandelijke houding onmogelijk
doen voorkomen.
Het „Giomale d'Italia"' geeft toe, dat hel
nieuwe blok" voor Nederland onaange
naam. misschien ook schadelijk, zijn kan,
maar oen weikelijk gevaar bedreigt Ne
derland van de zij-de van' Engeland niet.
De „Idea Nazionale" waarschuwt de Ne
derlanders. dat zij door partij kiezen tegen
de entente gevaar loopen. alles te verlie
zen.
De Romeins-he correspondent van de
„Fecolo" verklaart, dat de entente, en voor
al Engeland, belang er bij heeft, dat Ne
derland onzijdig blijft. Maar daar Neder
land door zijn weinig talrijke maritieme
strijdkrachten een to verwaaiioozen groot
heid, is, zal het nauwelijks wagen, zich
tegen de plannen van de entente te ver
zetten. Vo'gens het blad heeft het bericht
van de (nieuwe; militaire maatregelen in
Nederland te Rome in politieke en diplo
matieke kringen eenige ontsteltenis ver
wekt. Op de Consults was het druk; de
Fransche en de Russische gezant en even
zoo de Nederlandsohe en de Grieksehe kwa
men er hun opwachting maken. De „Se
coio'' meent, dat een partij-kiezen door Ne
derland tegenover de entente wel niet een
beslissing zou brengen, maar toch gevaar
lijk (voor de entente; zou zijn.
De „Kólnische Zeitung" maakt bij het
door haar ontvangen telegram over de Ne-
derlnndsehe regeermgsrverldaring de aan-
teekening. „Hieruit hipt, dat de verscher
ping der blokkade door Engeland - n zijn
vazallen de reden van de militaire maat
regelen van Nederland is geweest."
De vreemde torpedo
jager.
Men meldt uit IJmuiden
De vreemde torpedo-boot. met drie schoor-
steenen (model „Medusa") is 2 mijl ten
noorden "an den Vlietoren aan den grond
geraakt. Ze was vermoedelijk door haar
bemanning verlaten, toen de trawler haar
oppikte.
De verlaten Engclsche torpedojager „Me
dusa 111' is op sleep genomen door den
IJmuider stoomtrawler „Celestiene Juliette"
en werd gistermorgen N.N.W. van Terschel
ling gerapporteerd.
Uit Vlieland wordt heden nog gemeld;
De in noorder gronden gestrande Engel-
sche torpedoboot is met hoog water nog
niet vlot gekomen. Vier Nederlandsche tor
pedobooten, een sleepboot en een traw
ler zijn ter assistentie aanwezig.
De maatschap-pij „Zeeland".
I np laats Van naar Tilbury Docks varen
de mail booten van de maatschappij „Zee
land" voortaan naar Gravesend.
Engel sche garens.
Men meldt ujt Enschedé dat heden
de firma van Heek' Co. wegens gebrek
aan Engelsche garens hare fabrieken Oude
Weverij en Nieuw 'Oostbursfzal moeten stop
zetten.
Deze garens, in Rotterdam en Amster
dam aangekomen, kmuien niet betrokken
worden, aangezien de N. 0. T. de partijen
katoen nog niet heeft vrijgegeven
Een protest van-En ge land.
De Engelsche legatie in. Den Haag deel!
mede:
Met het oog op het onverantwoordelijke
bericht, dat verscheen in het welbekende
„Avondpost"-bulletin in den namiddag van
den 31sten der afgeloopen maand, betref
fende de houding van Groot-Brittannié ji
gens Nederland, heeft de Engelsche gezani
een beroep gedaan op de Nederlandsche
regeering om de „Avondpost" ter verant
woording te roepen voor dit va! sche be
richt, dat erop berekend was niet alleen
om het publiek in het algemeen op tf
hitsen, maar om in het bijzonder een stem
ming te wekken tegen ons volk, welks be
trekkingen met Nederland qiet slechts op
dit oogenbiik .volkomen vriendschappelijk
zijn, maar dat steeds zal trachten ze aldus
te handhaven.
Daar |de Engelsche gezant (vernomen heeft
dat het onder de Nederlandsche wet on
mogelijk is een vervolging in te stellen te
gen de „Avondpost", is liij verplicht dezen
ongehruikelijken weg te baat te nemen om
het Nederlandsche volk in te lichten, ïlal
zijn regeering met groote walging kennis
gOnomen heeft van de praktijken, welke
gebezigd zijn om wantrouwen te zaaien te
gen de Engelsche regeering in dit land
en zij vertrouwt, dat elke hernieuwde po
ging om deze gevoelens, op dergelijke wijze-]
op te wekken met"'t eenparige ongeloof 'zal
worden ontvangen, welke zijl verdient.
De va a r t n a a r I n d
De agent van den Ratterdamschen Lloyd
meldt, dat de „Sindoro" niet Vrijdag, zoo-
schappijen zijn, dat de schepen tot benoor
den de Doggersbank worden geconvoyeerd
door sleepbooten. Overwogen wordt, zooveel
mogelijk in convooi te varen. Daaromtrent
zal overleg worden gepleegd tusschen do
Maatschappij „Nederland", den Rotterdam-
schen Lloyd, den Kon. lloll. Lloyd, de
Holland-Amerika lijn en den Kon. West-
Indisehen Maildienst.
De groote mailvaart.
Men meldt ons uit Amsterdam d.d. (B
April
Uit scheepvaartkringen vernemen wij1, dat
üe stoomvaartmaatschappijen, dte de Indi
sche, Zuid-Amerikaansche en West Indische
mail vervoeren, het nader onderling te ple
gen overleg afwachten alvorens booten in
.ie vaart re brengen.
Waarschijnlijk zullen de „Nederland' en
de ,Rott. Lloyd" spoedig, den dienst, fan
dan om den Noord, hervatten.
Toi hedenmiddag 12 uur was bij de di
reetje van de „Nederland" nog niet bekend
wanneer dat zou zijn. Ons werd 'medege
teeld, dat beide maatschappijen de voor
le eerst volgende afvaarthestemde schepen
hebben aangewezen, doch op antwoordden
regeering wordt gewacht, betreffende een
loor de maatschappijen voo. geste! de rege-
'ing. Dit antwoord kan ieder oogenbiik
worden venvacht.
JPinnBeleel nlearra.
De koers voor de postwissels naar Frank
rijk bedraagt van 5 dezer af, tot nader be
richt, 100 francs £40.50.
VLAARDINGEN, 6 April. Loop der bevol
king van deze gemeente van 1 Januari tot en
met 31 Maart -1916.
M. V. Tot.
Bevolk, op 1 Jan. 4916 11860 11879 23739
Vermeerd.: M. V. Tot.
Geboorte 80 79 159
Vestiging 113 98 211
193 177 370
Ver mind. :M. V. Tot.
Overl. 33 47 80
Vertrek 158 139 297
12053 12056 24109
191 186 377
Bevolk, op 1 April 1916 11862 11870 23732
Aantal huwelijken in Maart 26.
Vermeerdering in Maart: 25.
VLAARDINGEN, 6 April. Gedurende het
eerste kwartaal 1910 bedroegen de inlagen
op spaarbankboekjes bij de Coöperatieve-
Boerenleenbank aliiier f48.579.20, terwijl
aan voorschotten werd verstrekt eèn be
drag van f 10.550.
Aan spaargelden werd terugbetaald
f 106.494.71i/q, terwijl op de voorschotten
f6.100.werd afgelost.
De kasomzet over het Je kwartaal 1916
beliep f 131.132.11.
Thans zijn er 302 spaarbankboekjes uit
gegeven. t
8TAB82ÏIEUW8-
Op de voordracht ter benoeming van
een onderwijzer aan de school voor p. 1,
o. 2e ki. te Rotterdam komt voor de jieer
K. C. Minderhoud, wan hier.
Bij de te Rotterdam gehouden examens
nuttige handwerken is o. m. geslaagd mej.
C. Koning, van hier.
Schouw.
De voorjaarsketelschouw in Branderijen
en Distilleerderijen, over de distilleerketels,
die niet uitsluitend tot het overhalen van
alcohol beneden 40 pOt. versterkt gebruiki
worden, stutten, rollagen en aschgaten, als
mede de hocrenbak'ken, behoorende bij de
Bramderij, zat gSdreveu worden, verdeel 1
over de verschillende wijken, op Maandag
10, Woensdag 12, Vrijdag 14, Maandag 17
ert Woensdag 19 April, telkens van des
namiddags 91/2 tot 5 uur.
Tnbercnloie-fceitrUdlnff.
De jaarlijksche ledenvergadering der Ver
eeniging tot bestrijding der Tuberculose,
alhier, zal in „Huize van der Heijden"
gehouden worden óp Maandagavond '10
April a.s. Belangstellenden "verwijzen wij
naar de in dit nummer voorkomende ad
vertentie.
Gemeentelijke vlechrerkeop.
Hedenavond zal aan liet tentje op de
Koemarkt worden verkocht; Schol a 15ct..
Schelvisch a 14 cent, Wijting a 13 cent, en
Kabeljauw a 17 cent per pond.
De verkoop zal te ongeveer 6 uur aan
vangen.
Flera-Bloecoop
„Het beleg van Calais", met prachtig ge
kleurde historische opnamen en „De kleine
tamboer"' een schitterend gespeeld -drama
in 2 anten, zullen ditmaal den hoofdschotel
vormen van het menue dal de Flora Bios
coop aan baar bezoekers zal' voorzetten:
Een keurige verscheidenheid van gerech
ten zul den bezoekers de gewenschte af
wisseling brengen.
In den afgeloopen nacht tcongeveer 2
uur werd door de politie aangehouden ecu
schipper, die in een roeiboot eenige zakken
steenkool vervoerde. Naar de herkomst 'ge
vraagd, gaf bij op. die van een ander,
schipper te hebban gekregen, maar dezp
als aanvankelijk gemeld werd, doch eenige ontkende dit
dagen later wan Rottendam naar Indië zal j Hij werd in blewaring gesteld, en is h
vertrekken. j denmiddag na verhoor weer ontslagen.
Nederlandsche mai L
Het stoomschip „Noordam", van de Hol-1 Omstreeks 6 uur gistermidddag heeft de
land-Amerika lijn, gisteren uit New-York Pollüe "f), schoorsteenbrand gebluscht m
te Rotterdam aangekomen, heefc te Fa)'- j het Pan'" Groenelaaji 2.
mouth de mail moeten, lossen.
Vaart om de Noord.
Naar Let óórdeel der directie van de
Maatschappij „Nederland" Xal het het vei-
ligst voor onze groote seheepvaartmaat-J
AGMDA,
Vrijdag tot en met Maandagavond Flora
Bioscoop1. HooBdnummiefslo. Het
belieg van Galais; 2o-. Dje kleine
tafcibjojer.- r j
H»d»n «n volgende dagen. Circus-Schouw
burg, 8 uur. Toon. Gez.-Spree.
Stella, de dochter van den staats
gevangene.
lieden, tot 15 April. Casino, 8 u. Bouw-
meester's Operette Gezelschap. De
Meisjesmarkt. Engelsche operette
in de Nederlandsche taal.
6 April. Koninginnekerk, Rotterdam, 7i/a'
u. Toonkunst. Matthaus Passion,
6 April. Odéon, 8 uur. Openbare verga
dering. Spreker: De heer F.
Eisen. Onderwerp: „Beroepskeuze.
6 April. Grcote Schouwburg, 8 uur. Th»
Timbertown, Operatic Society, The
Mikado.
6 April. Tivuli Schouwburg, u. Kon.
Vereen. Ned. Toon. Peggy m'n
Kind.
7 April. Musis Sacrum, 8 uur. Openbare
vergadering. Vrouwenkiesrecht.
7 en 9 April. Groote Schouwburg, 8 u. Rolt
Toon -Gez. Kouingen.
Kunst en Wetenschap.
Nederlandtche Opera.
Wij ontvangen een mededeeling over de
oprichting van een „Nederiandsch Opera",
waarvan de heer G. H. Koopman directeur
is. Ais artistieke leiders worden genoemd de
hoeren Chr. de Vos en Henri Engjelen;de
laatsgenoemde is tevens hoofdregisseur.
Voorts zijn geëngageerd de dames Faniel-
laLolioff, Liesbeth Meissner. Helene Hor-
nemann, Andrine Savet li, Nelly Vertregt,
en de heeren Coen Muller en Eduardvan
der Ploeg. Men is van plan 25 voorstel
lingen per maand te geven, waarvan tien
te Amsterdam, vijf te Rotterdam, vijf te
's Gravenhage en vijf in de provincieste
den. (Hdbl.)
Rechtzaken.
Raad voor de Scheepvaa't.
D e „T u b a 111 i a".
Na kapitein Wijtsma, werd voor den Raad
van de Scheepvaart gehoord de le machi
nist H. Moss. Deze was, toen de ontplof
fing werd waargenomen, in zijn hut De
ontploffing In acht een veerenden stoot te-!
weeg en maakte op hem den indruk van
het varen tegen een ducdalf. Op last van
den kapitein heeft getuige met anderen
van de bemanning het schip verlaten en
is na eenig ronddrijven door de „Campina"
opgepikt.
De 2e machinist J. Kuijper had de
wacht. Op het bewuste oogenbiik hoorde hij
een zwaren slag en voelde het trillen der
machines. Het was 2 u. 15 min.
Later had hij van uit de sloep de scheur
in het schip gezien. Zij liep over een kolen-
poort tot aan het shelter-dek. De platen
waren omgekruld.
De 4e machinist J. A. Wouters had de
wacht in de stuurboords-bunker. In den'
donkeren bunker zag hij bij de ontploffing
een geelachtig licht. Hij hoorde een „reu-
zenknal". Een Iremmer, die bij hem was,
kreeg een golf water tegen zich aan, dat
naar beneden in het schip viel. Steenkolen
vieien naar benedener moest een gat zijn
ontstaan. Door een luikje' kwamen beiden
op het tweede rooster van de stookplaats.
De bunker, waar hij zich eerst bevond,
was 2 meter onder water.
Met een der laatste sloepen was bij van
boord gegaan.
Do 4e stuurman P. C. M. van Leuven
had do wacht op de brug. Hij stond bij de
telegraaf aan bakboord en keek-uit naar
den Noord-Hinder. Op vorige reizen had hij
nooit drijvende mijnen gezien.
Op C[üJi gegeven oogenbiik zag hij '11 streep
op het water, lichter dan de klenr van het
water. Voor zoover bij zien kon, zag hij
deze streep, die snel naderbij' ,kwam. De
Streep was niet erg breed en geleek op de
zogljin van een snel schip. Hij zag do
strepp op 6 st reeken aan stuurboord, recht
op het schip aan. Hij dacht direct, dat er
een torpedo afgevuurd werd. Hij had nog
nooit de belleb'aan van een torpedo gezien.
Hij riep: „Kijk daar eens!" Vóór hij nog
de gelegenheid had naar stuurboord te loo
pen, hoorde hij de ontploffing en viel er
een regen van glas en hout.
Getuige-deskundige, overste Canters
(chef van den torpedodienst), vroeg getuige
op hoeveel meter afstand hij de bellenbaan
van het schip zag op het oogenbiik, dat
de ontploffing plaats had'.
Het antwoord luidde: op ongeveer 50
meter gezien vanaf de brug.
GeL-deskundige: Deze getuige heeft
zich voor de marine-autoriteiten uitgelaten
in dien zin, dat hij sproeiwater in de
streep heeft gezien, wat onmogelijk is als
de torpedo zich onder de oppervlakte voort-
voortbeweegt.
Get. fjatwoondde: Ik beb' geen sproei
water gezien, ik zag de witte streep komen
en meen die op ongeveer 50 M. te hebben
gezien. Ik dacht ook dat de torpedo was
onder water.
Op een vraag van den lieer Rposen-
burg deelde gd ui ge nog mede, dat hij
uit de snelheid en de breedte van de witte
streep afleidde, dat deze door een torpedo,
cn niet door een onderzeeër zelf was ver
oorzaakt.
Later lmd hij een rond gat boven water
gezien in den wand van het schip, 2 meter
breed en 7 M. hoog.
De uitkijk P. G root keek in 't kraaien
nest. of hij den Noord-Hinder zag. Aan
stuurboord zag hij" een witte streep, welke
hij duidelijk kon volgen. Overdag had 'hjf
vroeger wel eens schietoefeningen mpt tor
pedo's gezien in kanaal F bij Halfweg.
Hij had de bellenbaan gezien totdat deze
bijna vlak bij het schip was. Op 3 meter
afstand kon hij de bellenbaap niet meer
zien. Hij kan zich niet vergissen; het moet
de baan van een torpedo zijn geweest. Om
trent den afstand is zijn herinnering niet
duidelijk meer.
In de verte zag' hij later flauw licht; hg
meende, dat dit afkomstig was van een
zoeklicht. Het kwam uit dezelfde richting
als de bellenbaan.
1 I i I
