i X. A. Dlltlof Tjassens, -j-
Men meldt ons uit Den Haag:
In den ouden lorn van 74 jaar is in den
afgeloopen nacht overleden, de heer L'. A.
Dittlof Tjassens. oud-secretas-generaaJ ami
het Departement van Marino, Staatsraad in
buitengewone» dienst
De thans ontslapene nats oud-mannc-of£i-
cier en werd den 16en -Mei 1894 tot het
ambt van secretaris generaal, benoemd, nu
vroeger o.a hoofd te zijn geweest aan
het Marine-Etablissement te Soerabaja.
J. H O. Dominions, f*
De heer J. II. O. Dominions, buigemocs-
ter van Krmningen, voorzitter van de
Zeeuwschc Landbomvmaatsohappij, is gis
termorgen plotseling overleden, vermoodc-
lijk dooi' gasverstikking. („X. R Ct
Djambi en do Pers.
Men schrijft ons uit Den llaag.
Wij hadden een onderhoud met den mi
nister ran koloniën naai' aanleiding van
do tegenstrijdige berichten, die Hit Nód,-
Indië" overkomen, omtrent beweerde tegen
werking van de pers met betrekking tot de
berichtgeving aangaande hetgeen in'Djambi
en Palembang voonn.lt
De minister stelt zich op het stand
punt, door hem op 21 September j.l. in do
Eerste Kamer ingenomen, dat het thans de
taak is der Regeering om aam het publiek;
een. overzicht dier zaken te geven vrij van
tendenz en overdrijving,
s Alle berichten, die van de Indische regee
ring omtrent onrust in Nod.-Iniië aan den
minister zijn gezonden, werden onmiddel
lijk openbaar gemaakt.
Door den minister is uit den aard der
zaak geen telegrafische gedachtenwisseling
met den legercommandant gevoerd, en
ministerieele legerorders'zijn evenmin uit
gegaan.
Den gouverneur-generaal is omstreeks
een maand geleden verzocht, aan offirie-
ren en burgerlijke ambtenaren in Djambi op
te dragen, zich te onthouden van het ver
strekken -van berichten aan de pers, ver
mits ambtenaren en officieren, als orga
nen der regeering, deze hebben voor te
lichten.
Van den resident te Palembang werd
door den gouverneur-generaal bericht out
.vangen, dat een dagbladcorrespondent dour
den officier van justitie in verhoor is ge
nomen, verdacht van het verspreiden van
onware, onrustbarende berichten, die hij
niet openlijk vvenschle tegen te spreken
nadat hem, op grond van oföeieeJe gege
vens, de onjuistheid daarvan bewezen was.
Nederland en de Oorlog.
Uitvoer van groenten.
Met ingang van gisteren werden er geen
consenten meer afgegeven voor uien en
sommige andere groenten, waarvan de uit
voer tot nu toe met consent was toege
staan.
Bloemkool en spruitjes kunnen nog met
consent worden verzonden.
Tegen -het mijnengevaar.
De firma Wm. H. Muller en Co. heeft aan
het Voorschip van de „Batavier IV" een
installatie laten aanbrengen, die berust op
een uitvinding \an den schout-bij-nacht G.
L. Goedhart en die ten doel heeft sche
pen tegen het mijnengevaar te beschermen.
De uitvinding zal waarschijnlijk Zaterdag
a.s. te Vlïssingen op de proef worden ge
steld.
Losgelaten.
Bij de betreffende reederij is telegrafisch
bericht ontvangen, dat de naar Engeland
opgebrachte stooinlogger VL. 112 is los
gelaten.
.Oproeping Landstorm
De Minister van Oorlog heeft bepaald, dat
van d© vroeger voorloopigj vrijgestelden van
den landstorm! moeten opkomen';
In het tipvïik van 1325 November" a s.,
ambtenaren in vasten dienst,* werklieden en
tijdelijk personeel bij de artillerie inrich--
tingen.Tusscheu .13 en! 18 November a.s.,
ambtenaren, werklieden cn tijdelijk perso
neel bij het Rijksmagazijn van geneesmid
delen, ambtenaren, mindere geëmployeer
den, kleermakers, buitenwerkers en lijdelijk
personeel Igj de Centrale Magazijneö van
militaire kle'odimg en liitrustingj werklieden!
en tijdelijk personeel bij ide militaire ver-
pl^jgjjngp inrichtingen, leden van de com
missies voor de verpleging en verzorging
van leger en "bevolking in'linten en stel
lingen en leden1 van de aanschaffingsqam-
missie van. voorraden verplegingsbehoejten
voor het leger.
In de maand December a.s., personeel
beboerend© bij bakkerijen, meelfabrieken,
fabrieken van verduurzaamde levensmid
delen, kleer- cn schoenmakenjen, met wel
ker eigenaars of directies contrateen zijn
aangegaan tot levering voorliet leger, per
soneel bij aannemers werkzaam, niet wie,
op het tijdshp van bet oproepen tan denj
landstorm contracten loopen.de waren voor
de levering van uitrustingsstukken of grond
stoffen ten dienste van'liet leger.
Dir. bel., Invoerr. en ace.
Bij' Kon. besl. van 20 dezer is een pen
sioen verleend van f 784 aan E. Verschoor,
kommies le klasse bij 's-Rijks belastingen.
Bij Kon. besluit van 24 dezer is een
pensioen verleend van f419 aan A. Stel,
wed. J. Schreijer, assistent der directe be
last., invoerr. en acc.
VLAARDINGEN, 24 Oct. In de heden
avond gehouden raadsvergadering werd o.
<m. besloten tot -het voeren van een rechts
geding tegen W-. van Splundex', te Ridder
kerk, tot betaling van f 2063.98, daar bij
do uitvoering van heiwerk in de spoorwegr
'haven door genoemden aannemer, welke
.werkzaamheid door dezen werd aangeno
men van de II. IJ. S. M., de 100 in.M. zin
ker van de waterleiding, liggende in die
haven, is gebroken. Een ingesteld pnder-
zoek door B. en XV". heelt aan het licht
gebracht, dat het breken van don zinker
geheel en al te wijten is aan de onachtzaam
heid van den aannemer of van zijn per
soneel.
Aangenomen weid het voorstel van B.
■on W. tót aansluiting aan den Centralen
Keuringsdienst teRotterdam, waarvan do
kosten worden geschat op £800 per jaar.
Na langdurige discussie werd op voorstel
Van de raadscommissie ad hoe 'liesloten
tot stichting van een handelsgebouw en
visscherijschool ran gemeentewege op het
God. Prikkenwater, waj.rv.ui, de kosten wor-
len geraamd op f 120.000.
0\ ERSCI1IE 26 Oct. Gistervoo.rmld-
dag verscheen alhier het parket, bestaande
uit de hoeren Mr. Rake. officioi van justi
tie en mr. Rietema, rechter-coumi met
hun griffier ter plaatse, waar "de moord
aanslag heeft plaats gehad op de 3S-jarige
Carolina Heitraats, huisvrouw van Jacolms
Ramen.
Nadat het teriein van don moord in
oogenscliouw was genomen en verschillen
de bewoners der -woonwagens vooi loopig
waren verhoord, is het lijk ter sectic naar
Rotterdam oveigeluacht
Op het gemeentehuis zijii de verschillende
getuigen nader verhoord. Volgens de ge
tuigen zou, voor dat de moordaanslag heeft
plaats gehad, een woordenwisseling Ins
tellen de vcrslagene en den 3S jarigen para-
pluie-koopman Willem Nesten en diens
vrouw hebben plaats gehad, waarbij de
vcrslagene vrouw Netten zou hebben be
schuldigd de verrader te zijn van haar
man, die in een huis van bewaring in
voorloopig arrest zit. Twee kinderen van
de vermoorde vrouw, een 15-jarig meisje
en een 13-jarige jongen, die zoowel de
woordenwisseling a's den moordaanslag in
alle bijzonderheden wisten mede te doe
len. blijven AAiten, dien zij zeer goed ken
nen, als de dader aanwijzen; ook een woon
wagen-bewoonster heeft, terwijl zij in haar
wagen was. het twistgesprek tussclien Net
ten en de verslagen vrouw gehoord, doch
nadat zij het schieten had gehoord, is zij
eerst uit den wagen naar buiten gekomen.
De verdachte, die nog steeds blijft ont
kennen, is daarop naar het huis van be
waring te Rotterdam overgebracht.
STAJïSSÏEtTVFS.
De branderij-industrie bedreigd.
Naar wij vernemen heeft het Rijksbu
reau voor de distributie van graan en
meel. te 's Gravenhage, besloten om voor
loopig geen graan meer af tie gwieti Toog
de Schi-edalnsche branderijen.
Dit besluit heeft belanghebbenden ver
rast en men tast naar de motieven in.
het duister.
Gisteren is reeds aftel eri ng ge wei ge rd van,
partijen, die primitief varen toegezegd. Des
voorraden der branders zijn, zooals te be
grijpen is, zeer klein. Gevolg van de in
houding is, dat reeds alle-branderijen van
den heer J. F. Bertels zijn stil gezet, en
tenzij het Rijksbureau op zijn besluit zou
terugkomen, zullen spoedig andere bran
derijen moeten volgen. In 't algemeen mag
worden aangenomen, dat de bestaande!
voorraden midden November geheel zullen
zijn verbruikt. -
Hedenmorgen is de voorzitterder ad-
vies-commissie voor de alcohol induslriq
met enkele teden dier commissie naar den
Haag getrokken voor overleg met de re
geering. 1
Het schijnt, dat het Rijksdistributiebuj-
reau zijn lïesluit heeft "genomen zonder;
overleg met de belanghebbenden, zei f s
zender overleg met de advies!»
o omsni ste i a voor de ïa.*l do hall in-,
dustrie, die daarvoor als subcommis]-
sie van de Nijverheidscommissie tocbj
oogenschijnlijk wel in aantnerkiog kwam;
Semeenteraadsstukkeji.
Maatregelen tegen drankmis
bruik bij dernoibilisatie.
In uw vergadering weid, naar aanleiding
van de ingediende aanvulling van de ver
ordening op do tapperijen met eenr bepaling
betreffende de sluiting bij" demobilisatie, de
bedenking uitgesproken, of het wel geoor
loofd was, de vaststelling van die sluiting
ia handen te leggen van den Burgemeester
en gevraagd, of dit niet was' een delegatie
van macht en daarom ongeoorloofd.
Naar aanleiding daarvan merken wij op,
dat vroeger indeidaad, gelijk prof. Oppen-
hei m het in zijn handboek uitdrukt, de de-
logatieleer van den Hoogcn Raad voor don
Gemeenteraad bij het hanteersn van' 3e hem
toegekende wetgevende bevoegdheid „een
geweldig obstakel" was, doch dat in den
laterau. tijd de Hoioge Raad veel mulder is ge
werden.
Wij wezen daaropbijV. bij de herziening
van verschillende Strafverordeningen in
1908 (zie bijlagen van dat jaar blz. 103;,
•en terwijl wij de toen bestaande' onbeperkte
opdrachten wraakten, adviseerden wij tot
een ©enigszins ruime Volmacht op de Po
litie, thans in de artt 2b' en 3 der verorde
ning op het rijden neergelegd-
D© Höoge Raad wil die onbeperkte vol
machten koeren, maar verzet er zich ge
lukkig niet meer tegen.' dat aan het uitvoe
rend gezag Wordt overgelaten wat voor een
algemeen© elk geval voorziende regeling
onvatbaar is, n.l. de beoordeeling, of in een
bepaald door de verordening zelf in het al-
gemtaen aanjgewkzein geval, neodjig zijn de
nu de verordening zelf omschreven' maatre
gelen,
Genoemd rechtscollege acht dan het ge
val Waarin die maatregelen mogen worden'
toegepast, al voldoende omschreven, als
le veroiiid erring zegt, dat het uitvoerend
gezag dit of dat kaïn' doen, bijv, wannéér
de openbare orde of veiligheid zulks vordert.
Wij mieenen dat zoo 's Ho ogen Raads
.landpunt kan worden weergegeven.
En wat nu het geval betreft, dat ons bezig
houdt, de Hoog© Raad heeft nog in 1911
van bindende kracht verklaar], het bij een
militaire inspectie toegepast voorschrift
cener politieverordening, waarbij Sverd be
paald, dat „indien het in hot belang der
openbare orde noodig was, de Burgemeester
oejn of meer tapperijen gedurende rlen! dag
of een gedeelte daarvan kon doen) sluiten,
of voor een bepaalden, tijd het tappen of ilea
verkoop van sterken drank in'' tapperijen kan
verbieden."
Do 1 loog© Raad overwoog, dat de Gemeen
tel a ad „daarbij aan don Burgemeester
slechts hoeft opgedragen om in het in de
verordening bepaalde geval,, n.l. indien net
in het belang der openbare orde noodig is,
bevelen overeenkomstig 's Raads voorschrif
ten aan de tappers le geven, waardoor de
Raad mei ©enigs hem toekomende regelings
bevoegdheid op den Burgemeester heeft
overgedragen, maar dezen slechts heeft be
last met de uitvoering van 's Raads veror
dening, zulk* overeenkomstig art. 188 der
Gemeentewet, dat het politietoezicht op de
tapperijen aan den Burgemeester opdraagt"
Sinds is niet gebleken van' reactiq bij den
lie ogen Raad te,n aanzien ran zijn mildere
opvattingen.
Waar nu de bepaling u -voorgesteld een
nog meer beperkte volmacht geeft dan in het
zooeven vernielde geval was verleend, im
mers de gevallen waarin de" Burgemeester
do sluiting kan bevelen nog nauwer worden
omschreven, behoeft voor onverbindend ver
klaring" door den Hoogen Raai volstrekt
geen vrees te bestaan.
Wij mcenen, dat de vraag, hoever moet
Worden gegaan met opdracht van deni Raad
aan de uitvoerende macht, door de gewijzig
de jurisprudentie, zooals o. i. behoort, is
overgebracht van het terrein der wettigheid
naar dat van de doelmatigheid.
En uit het oogpunt Van doelmatigheid,
achten wij een opdracht als u ward voorge
steld, volstrekt noodzakelijk en niet te ver
gaande.
Wij stellen u. derhalve voor, de verorde
ning ongewijzigd nah te neinen, doch willen
u alsnog voorstellen, met het oog op de
minder fraaie woordenkeus, ile woorden,
,,di© de vxees wettigen aanleiding te geven,
tcvt verstoring der openbare oude of tot
drankmisbruik" te vervangen door: „op
grond van welke verstoring der openbare
orde of drankmisbruik le vreezen is."
Beschikbaarstelling van Cokes.
B. en W. stellen den Raad voor ook dit
jaar weer cokes tegen verlaagden prijs bc-
schikbaai te stellen. Was verleden jaar ech
ter oen vaste distributieprijs bepaald, voor
dit Jaar stellen zij met het oog op den
wisselenden prijs van cokes voor, te be
palen, dat de distributieprijs zal zijn 30 cent
beneden Jen hand risp rijs der cokes. (Ver
leden jaar was dat 23 cent, maar was de
handelèpnjs toen 78 cent, terwijl die op
Tiet oogenbhk in Rotterdam' reeds f 1.07 is)
Cokes behoort niet tot de regeeringsgoede-
ren, waarvan het Rijk 9/io 'n 'le gemeente
Vio van, het prijsverschil vergoedt.
B. en W. Ijc-bben, hierover aan den' Minis
ter van Landbouw H. en N. geschreven,
omdat zij zich moeilijk kunnen vooistellen,
dat de Regeering deze kosten geheel door
de gemeenten zou laten dragen. Op dat
schrijven is echter nog geen antwoord ont
vangen.
indien het noodig zal blijken, dat ter ver
zeken ug eener goede distributie een rege
ling worde ontworpen, als bedoeld in art.
8, 4e lid der Distributiewet, in welk geval
de regeling door de straffen bij de wet ge
steld, zal kunnen Worden, gehandhaafd.
Archieven „Mathenesse."
Door den Gemeente-Archivaris .werd on;
ae aandacht er op gevestigd, dat de aij
c hieven, van den laats ten mannelijken af
stammeling van het geslacht „Matbened
se" met eenige stukken behooriende1 tot
de verzameling charters, geordend en ge
inventariseerd door den heer P, N. van
Doorninck, berusten in het archief van
den Bisschop van Haarlem.
Schiedam heeft, naar .wij vermoeden, bij
dit archief meer ,dan alleen histiorisch(
belang.
Doch alleen dit belang kwam ons voor
zoo groot te zijn, dat wij ons, onder dag-
teekening van 3 October j.l., tot Z. D.'H.
hebben gewend, met het verzoek die stuk
ken aan ons af te staan.
Het antwoord dat wij ontvingen luïdi
de: 1
„Gezien uw schrijven van den 3 Ocfco
„her 1916, waarbij' Uw College ons Ver-
zocht om de archieven van den -laatsten
„mannelijken afstammeling van het ge*
„slacht „Matlxenesse", alsmede alle stuk-
„ken, behoorande tot de verzameling char
ters geordend en, geïnventariseerd door
„den heer P, N. van Doorninck welke
„stukken' sedert geruimen lijd tot ons ar-
„ehief behoorden;
„Zoo hebben Wij .gemeend, na het ad-
„vies van deskundigen te hebben ingeWon-
„nen, aan Uw verzoek te voldoen, en bie
ten Wij bij dezen Uw College ten gq
„schenk© aan:
„1) de archieven van den laatsten man-
„ndijken afstammeling van het geslacht
„Mathenesse"
„2) allo stukken, behoor end© tot de ver
zameling charters geordend ,en geïnven
tariseerd door den heer P. N. van Door
ninck
Gedaan le Haarlem, den 20 October
1916.
De Bisschop van Haariem,
(get.) M. P. X Möllmann,
IVficaris-Generaal, 5
Wij e!tellen U voor ons te madhtigen
hot geschenk voor de Gepieente te - aan-
vaarden cn Z. D- H. mede namens Uwe ver
gadering, daarvoor beleefdelijk dank te
zeggen. 1 r
Vi
Aangaande de bovengenoemde hoogst be
langrijke aanwinst van het Gemeente-archief
vernemen wij nog het volgende:
De rijke verzameling charters en losse
stukken, betreffende het geslacht Mathe
nesse en allianties, door Mgr. Cal li er, bis
schop van Haarlem, aan het gemeente-ar
chief ten geschenke aangeboden, is afkom
stig van den laatsten mannelijken afstam
meling van genoemd geslacht, Willem van
Mathenesse.
De van, Mathenessen bewoonden het kas
teel Te Rivière, ook wel de 'burcht van
Mathenesse genoemd, waarvan de ruïne nog
to zien is achter de H. B. S. Zijl waren
o.a. atnbachtsheeren van de heerlijkheid
Oud- en Nieuw-Mathenesse.
De charters uit deze uitgebreide verza
meling, dateerend van 14051648, zijn in
1895 beschreven door den heer P. N. van
Doorninck, burgemeester van Benncbroek.
(„Inventaris van een verzameling charters,
betrekking hebbende op de geslachten Van
der Does, Duivenvoorde, Mathengsse enz."
Haarlem. Gebr. Brederode 1895.)
De charterverzameling, door den lieer
van Doorninck beschreven, omvat 169 num
mers. i
De papieren stukken zijin echter nog niet
geordend, t
De archivalia zijn onder bewaring ge
weest van Mr. Martinus van der Goes (over
leden in 1687), advocaat van het Hof van
Holland, die een der voogden is geweest
van Gijsbrecht van Mathenesse. wiens heef
en erfgenaam, de bovengenoemde Willem
van Mathenesse, den 20en Mei 1671 op 4-
jarigen leeftijd is overleden.
Een 30-tal' jaren geleden zijn de. archief
stukken, hierboven aangeduid, tegelijk met
andere documenten, o.a. de briefwisseling
tussrnen de gebroeders van der Goes 1659.
1673. (Uitgegeven door het Historisch Ge
nootschap in 1899; 3e serie no. 10), te
ruggevonden in een kist in de pastorie der
R. K. Keik in de Oude Molstraat te 's-Gra-
venhage'.
In het „Nederlandsch Archievenblad" van
18991900 (blz. 120), heeft de Rijksar
chivaris in de provincie Noord-IIolland, de
heer .C. j. Gonnet, in een uitvoerig ar
tikel op de belangrijkheid van deze ar
chivalia de aandacht gevestigd.
Zang-avond.
Maandagavond zal in het gebouw Odéon
weer een zangavond plaats hebben ander
leiding van den-heer Arnold Spoel en mej.
Martha Spoel, waarbij het .publiek 'zijn
welwillende medewerking "zal verleenen.
Het groote succés, dat vroegere zang
avonden hadden en de prettige herinnering
aan de opgewektheid en medewerking, die
daarop de eerste viool speelden, zullen
-/oker wel aanleiding geven dat ook nu weer
de heer Spoel over een talrijk en goerl-
sestemd koor zal te beschikken hebben
Voor nadere bizonderheden verwijzen wij
naar de betreffende advertentie.
Flora-Bioscoop.
Opnieuw is weer een zeer groote pracht
film op het programma van de Flora Bios
coop gebracht, nd. „De Jockey des Doods"
m 5 akten. Wij verwijzen naar de betref
fende advertentie.
Op 2 November zal een extra voorstelling
wonden gegeven, waarop zal worden ver-
lootnd de reusaichtige oorlogsfilm „Ver
dun."
Het laatste rijwiel, dat hier gisteren wertl
gestolen, is in Rotterdam in beslag geno
men en niet de vermoedelijke daders, 2
jongens van 18 en 16 jaar oud, aan de
politie hier overgegeven.
Heden zijn de 'verdachten na verhoor
weer ontslagen.
Gistermorgen omstreeks half twaalf ge
raakte de slagersjongen If. van Gogh, wo
nende in de Breedstraat, met zijin rijwiel
in de haven, doordat dit slipte. Hij werd
met zijn rijwiel door oen agent yan po
litie weer op het droge geholpen.
Zalgelitigenbesclierming
Op uitnoodiging der Gezoruiheidscommis-
ri© werd gisteravond in Maison van der
Heijden door den heer mr. H. W. Methorst,
directeur van het Centraal-Bureau voor de
Statistiek, een lezing gehouden over „Ge-
bci'Olfteraichter u i tgang en Kinderbesclifflv
ming-"
Debeerdr. C. F. V. d. Linden open
de de bijeenkomst, die belegd was om te
komen tot oprichting van een voorloopig
comité tot zuigelingenbescherming, een zaak
die in een fabrieksstad als Schiedam van
groot belang is. Om deze kwestie bij het
Schiedamsche publiek in te leiden, hail men
den heer mr. Methorst uit 's-Gravenhage,
bereid gevonden.
De heer Methorst, diodaarop 'Uvoonl
verkreeg, wees er op, dat er geen dingen
zijn van zooveel belangvoor 'tindividu, het
volk en het ras als de geboorte en do
sterfte. Daaromi is-da geboorte- en. sterfte
slatistiefc vap zoo groot belang, vooral jn
dezen moordiladiigen oorlogstijd.
Een bevolkingsstatistiek werd reeds vroeg
gehouden, echter alleen in 't belang van
leger en schatkist Over de sociale zijde
van deze statistiek bekoimmeide men zich
volstrekt niet, dat gebeurde eerst tegen 't
einde van de 17e eeuw, toen dien' de regel
maat van demografische en andere maat
schappelijke verschijnselen meer ging bestu
deer en. Men dacllt echter ook toen nog
niet aan vraagstukken van overbevolking,
achteruitgang der geboorte enz. Eerstge
noemde kwestie wend door Malthus het eerst
naar voren 'gebracht Zijn boek „Essays on
Population", maakte de menschheidi wakker
en wees haar op» het gevaar van overbevol
king. Rn sinds 1876, wanneer da MaHhusi-
aamsche leerstellingen óiveral zijn doorga,-
drongen, ziet men in alle beschaafde lan
den Van Europa do geboortelijn dalen
de, hoewel spr. in de oorzaak van den
gaboiorteachteruitgang meer het persoonlijke
als hel gemeenschapsbelang ziet
Spr. vergeleek nu het geboortecijfer van
Nederland met lie overige voornaamste
landen over de jaren 1906—1916. 0nil er de
de 25 Landen, |iie spr. onderzocht had,
was Nederland na 14. Met vele grafieken
als voorbeelden, verwees spr. naar de ge
boortelijnen van onderscheidene landen. Die
van ons land vertoont een zeer scherpe
daling na 1900, hoewel ze reeds met 1876
begint. Ook in da omliggende landen is dit
het geval.
Jh, de zuidelijke, de 'katholieke provin
ciën v*an ons land, vindt men liet grootste
geboortecijfer. Altijd ziet men trouwenls
bij de katholieke gezinnen een] verreweig
grooter geboortecijfer als bij "andere gezin
nen. De laagste cijfers worden hij onls ge
vonden in Nooixl Holland. Merkwaardig ig
nog, dat sinds 1900 het geboortecijfer ïn
de stad lager is gowionden dan op het
platteland en er nog steeds lager wonlt
Itot sterftecijfer is in ons land sterker
dam het geboortecijfer gedaald. Deze regel
matige daling van hel sterftecijfer begint al
=edert 1871. In dezen, neemt ons land in de
i ij der vol keren een zeer gunsti ge plaats in,
ui. als de zesde, liet heeft beslist een
gunstig sterftecijfer. Alleen Zweden, Noor
wiegen, Denemarken, Australië en' Nieuw-
Zeeland hebben ©en nog beter cijfer.
Het verschil iusschen de geboorte- en
terftelijn, het z.g. geboorteoverschot, i3
-.oor ons land ruim voldoende. Daarmee
Maat Nederland ook zeer hoog; ml. op de
vijfde plaats. Echter moét spr. opmerken,
dat dit hooger cijfer hoofdzakelijk zijn reden
rindt, met in het gunstige geboortecijfer,
maar i,n het gunstige sterftecijfer. Hierin
'agt een gevaar. Er komt tenslotte een zékere
grens aan het sterftecijfer. Langzamerhand
zal het moeten omhoog gaan. Daartegen
over staat, -dat aan de daling der geboorte
lijn geen grenzen' zijn te stellen, zooals
we in Frankrijk zien. Na 1903 zijin] in de
Modem de sterftecijfers lager gebleven dan
op het platteland.
Onder die overledenen is er eenj groep,
waaraan bijzonder de aandacht moet woiden'
gewijd, ml. die van kinderen beneden één
jaar. De sterfte daarvan bedraagt nog een
Vijfde van hel geheel. Die sterfte is veel te
'groot, m. a. w. er kan nog veel worden ge
daan tegen de zuigelingensterfte.
Indien het geboortecijfer zal blijven dalen',
moeten we, zei spr.; vroeg of laat de vraag
onder de oogen Zien of er tegen' den ge-
boort© achteruitgang iels te doen is. Er
daarvoor zag hij slechts in twee maatregelen
heil, n.1. in liet verspreiden van! juiste ge
gevens op demografisch gebied, omii de be
volking op de hoogte te doen blijven van de
bevolkingscijfers, en in de tweede plaats,
door bescherming van do jonggeborenen en
hijstand en voorlichting der ouders.
Ifct deed spr. genoegen, dat de Ned.
Bond voor Zuigelingenbescherming hier
mede reeds begonnen is en haar taak zal
vervolgen met steun der regeering. Het
resultaat van de bescherming der zuige
lingen zal zijn, dat er meer kinderen in.
leven blijven en van sterkere constitutie,
ais gevolg daarvan zullen meerdere huwe
lijken worden aangegaan, zoedat meer en
gezonder kinderen zullen worden voortge
bracht.
Nederland maakt geen slecht figuur in
zake de zuigelingensterfte; het staat nov18
van bovenaf onder de 25 onderzochte lan
den. Bij vergelijking met het algemeen
sterftecijfer stond bet echter lager, n.l. no.
20, waaruit de gevolgtrekkingis te ma
ken, dat de zuigelingensterfte in Neder
land niet voldoende is- gedaald in verhou
ding tot andere landen.
Ook inzake de zuigelingensterfte is sedert
1903 de toestand in de steden beter" ge
worden dan op het ^platteland.
Spr. wees vervolgens, aan de hand van
statistische lijnen; op verschillende 'doods
oorzaken bij zuigelingen, b.v. pp de groote
sterfte na de eerste acht levensdagen, wan
neer de kraamverpleging gewoonlijk op
houdt en de groote sterfte bij hooge zor
meitemperatuur. Het Haagsche" zuigelingen-
onderzoek van 1908," dat over 7000 zuige
lingen liep, heeft daarvoor 'goede ctijfers
opgeleverd. Daarbij bleek o. a., dat de
sterfte bij de kinderen mét kunstvoeding
21/» maai zoo groot was als bij die welke
borstvoeding genoten. Ook bij daling van
den welstand neemt de zuigelingensterfte
toe, terwijl de kunstvoeding de qijfers hier
bij nog sterker bemfluenoeert.
In ons land meent spr., dat niet voldoende
wordt gedaan ter bestrijding der zuigelin
gensterfte en profijt getrokken van de resul
taten, die het onderzoek ten deze heeft,
opgeleverd. Men nioet het daarheen weten
te leiden, dat het kind het voedsel onb-
vangt, dat het volgens de natuur toekomt
en dat het een goede hygiënische behan
deling geniet. Daarom juicht spr. toe de
oprichting van genoemden bond en van
de centrale commissie in Dien Haag, welke
hetzelfde 'beoogt. In elke gemeente behoort
z. i. een dergelijke vereeniging te worden
opgericht. 'Haar arbeidsveld zal zeer groot
zijn. Ze kan de gezondheidscommissie wij
zen op slechte hygiënische toestanden, in
samenwerking met andere vereeni gingen be
tere 'woningtoestanden bevorderen, de zui
gelingenzorg ha den negenden dag doen
voortzetten, voorschriften .geven vpor de
behandeling 'der zuigelingen in warme zo
mers, Wijzen op de groote Voórdeelen van
voeding met moedermelk,tegengajan het
denkbeeld, dat de zuigelingenbescherming
tot gevolg zou hebben het in leren blijven,
van 'zwakke individuen, het houden van
moedercursussen, de deskundige voorlich
ting door geneesheeren, vroedvronwen en
bakers, 'het verspreiden van geschriften,
enz. I
Tenslotte toonde spr.meLVele statistische
cijfers aan, dat in Schiedam, hoewel het
cijfer der zuigelingensterfte er veel is ver
beterd, de toestand nog lang niet gunstig
is. 'De stad begft zich ten dezen in de
laatste jaren niet zoo goed hersteld als de
provincie Zuid-Holland in zijn geheel of
de gemeenten van 20—50.000 zielen in deze
provincie. 'Kr komen nog te veel maag
darmstoornissen Voor. In het warme jaar
1911 b.V. bedroeg het percentage der aan
maagdarmstoornissen 'overleden zuigelingen
voor Zuid-Holland 37, voor dej>emeenten
van "20—50.000 zielen 39 en voor Schie
dam '48. f
Om 'hierin verbetering te brengen is er
dus in' Schiedam nog "heel veef te doen.
En de oprichting van een vereeniging tot
bescherming van zuigelingen achtte spa',
dringend noodzakelijk.
De beer dr, v. d. Linden, dankte» den
heer Methorst voor zijn 'héldere .uiteen
zetting en de warmte, waaa-mee hij de be
scherming Van zuigelingen had aanbevolen.
Nadat Van de gelegenheid tot vragen
stellen 'door een tweetal aanwezigen was
gebruik gemaakt, deelde spr. nog aangaan
de de plannen der Gezoadheidsconmiissip
