69*** Jaargfing.
Zaterdag 18 November 1916.
Nó 15299
Derde Blad.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal: Voor Schiedam en Vlaardingen £i. 1.25, franco
per post fl. 1.65.
Prijs per week: Voor Schiedam en Vlaardingen 10 cent
Afzonderlijke nummers 2 cent
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Advertentic-n voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór een
uur aan het Bureau bezorgd zijn.
Bnrean: Lange Haven No. 141 (hoek Korte Haven).
Prijs der Ad ve r ten tie n: Van 16 regels fl. 0.92; iedere regel meer
20 oente. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij
innemen.
'Advertentien bij abonnement op voordeelige voorwaarden. Tarieven
hiervan zijn gratis aan het Bureau te bekomen.
Dagelijks worden zoogenaamde kleine advertentiën opgenomen tot den prijs
van 40 cents per advertentie, bij vooruitbetaling aan het Bureau te voldoen.
Deze advertentiën worden, mits voor 3 achtereenvolgende nummers opge
geven, slechts 2 maal berekend.
Intercommunale Telefoon "j. 103.
BINNENLAND.
Mr. T. M. den Tex.f
Gistermiddag is na langdurige ongesteld
heid op 46-jarigen leeftijd te Amsterdam
overleden mi. G. M. den Tex, directeur
van' de Surinaamsche Bank, en sinds Juli
1915 lid van den gemeenteraad aldaar.
De heer den Tex was een bekende Am-
str-damsche persoonlijkheid. Hij nam een
zetr werkzaam aandeel in de bevordering
van de belangen der kunst, zoo was hij
voorzitter van de Rijksacademie voor Beel
dende Kunsten, secretaris van de commis
sie van toezicht van .'s Rijks Museum en
bestuurslid van de Vereeniging Rembrandt-
huis.
Ook was hij. mede de stuwkracht van
talrijke vereenigingen, die werken, op maat
schappelijk gebleethij was voorzitter van
de vereeniging „Voor de Jeugd", lid van
de financieele commissie van „Ons Huis",
bestuurslid van de „Amsterdamsehe Ver
eeniging tot het Bouwen van Arbeiders
woningen", vice-voorzitter van de vereeni
ging „Volksmuziek in de Open lucht" en
voorzitter van den Volksbond, Vereeniging
tegen Drankmisbruik. 1
Pasir.
De correspondent te Soerabaja van do
„N. R. Cl" seint:
Volgens telegrafische mededeeliog van
den resident der Zuider- on Ooster&Edee-
ling yan Borneo, hebben de opstandelin
gen in Pasir den 27sten October drie man
nén en een vrouw in do kampongs Bo-
rang en Boengkoeng verwond. Vier huizen
werden ia de gsch gelegd. Do "(bevolking
heeft de wijk genomen naar Lonibohkan.
Pasir is een onderafdeeling v!an de af-
deeling Zuid-Oostkust van Borneo, der re
sidentie Zuider- en Oosfcerafdeeling van
Borneo.
De ongeregeldheden in Pasir, die men
blijkbaar nog steeds niet meester is, piet-
tegenstaande onze patrouilles nu en dan
een goede vangst doen, dateeren al, wat
de bovensitreken van Pasir betreft, van bet
vorige jaar. Aanvankelijk werd Jhet patrouil
leeren in de oproerige streken opgedra
gen aan de gewapende pol itie, later aan
de militaire macht. In de maand October
1915 scheen de toestand zoowel in Bo
ven- als in Beneden-Pasir ©ogenschijnlijk
gunstig, maar inderdaad groeide het ver
zet nog steeds aan. De ageerende troepten
werden toen van uit Kandangan versterkt;
het werd echter noodig een compagnie in
fanterie van Java te ontbieden, die begin
December te Tanahgrogrot aankwam.
Sedert dien tijd is de actie in Piasir met
kradht voortgezet, maar men. is er nog
niet in kumpm slagen, het verzet volko
men den "kop tn te drukken.
De Grondwetsherziening.
De Vrije Vrouwenvereeniging ziegt in een
adres aan de Tweede Kamer, dat haar het
hoofdstuk van de Troonopvolging (Art 10
—23; van zoo groot volksbelang lijkt, dat
zij zich eerder een partiëele herziening
daarvan alleen zou kunnen denken, flap
van. de thans voorgestelde arffitelen, om
maatregelen te troffen, widke waarborgen
tegen de inbezitneming van de Kroon door
een totaal vreemden vorst
Adr. acht het ook tegen het belang van
het Nederlandsche volk, de artikelen 57,
58 en 59 niet mede in de herziening op te
nemen en daardoor de behandeling der bui-
tenlandscbe zaken, inclusief de beslissing
over oorlog en vrede, weder in handen van
één persoon te lafoo.
Het komt adr. voor, dat door .het voor
gesteld© stelsel van evenredige vertegen
woordiging, officieel een partjjen-vertegen-
woiorAiging wordtingevoerd in do plaats
van de volksvertegenwoordiging.
Adr. ziet in de voorgestelde wijziging
van. artikel 192 in' nog erger mate het volk
in secten en partijen verdeeld, daar hier
door het jonge kind reals partijzucht en
daardoor partyhaat wordt ingeprent wat
voor de toekomst noodlottig moot inwer
ken op de eensgezindheid der natie.
Adressante ziet in de voorgestelde wijzi
ging van artikel 80, onder den schijn den
vrouwen recht te willen doen, een zoo
(danige scheiding gemaakt tussdhen bur
gers en burgeressen, dat, waar de vrouw
onder de vigeenende Grondwet nog is de
politiek gelijke van bedeelde en minder
waardigs mannen, zij in, de Grondwetsvoor
stellen wordt de ook aandeze inferieure^
Opf deze vernedering der 'vrouw ziet adr.
de kroon gezet, door het Voorgesteld© pas
sief kiesrecht, waarbij de vrouw gekozen
door mannen, niets anders zal rijn (dan,
de representante van den man.
Adressant© Verzoekt de Kamer, da voorge
stelde herziening der Grondwet niet aan te
nomen..
Christelijk Nationale Werkmansbond.
Gisteren is te Utrecht de algemeene ver
gadering van den Christelijk-Nationaleu
.Werkmansbond begonnen.
De voorzitter, de heer P. J. Nahuysen,
te Utrecht, bracht dank aan de regeering
voor wat ze tot heden gedaan heeft.
De secretaris, de heer A. van Ooy, uit
Rotterdam, bracht het jaarverslag uit.. De
Bond telt 169 afdeelirigen. Aan de nage
dachtenis van ds. Talma en van ds. Ros-
cam Abbing wordt een woord van hulde
gebracht.
Blijkens het verslag van den .penning
meester, den heer J. W. Meyer, was het
batig saldo f 572. Het kapitaal van het Ubo-
fonds bedroeg op 1 Augustus 1.1. f 132.320,
terwijl het ledental 18.846 beliep; het saldo
van het fonds Hulp in Nood was f668,
terwijl 81 afdeelingen er bij zijn aangesloten.
Vervolgens sprak dr. J. Th. de Visser,
oere-voorzitter van den Bond, over het
onderwerp: Dienstweigering uit Christelijk
oogpunt bezien. Hij noemde deze bewe
ging onaannemelijk, onhistorisch en on
schriftuurlijk.
Nederland en de oorlog.
Geen suikeruitvoer.
Het „Hdbld." schrijft:
Benige weken geleden maakten wij mel
ding van de moeilijkheden, welke zich voor
doen bij het verkrijgen van zaad uit
Duitschiand, voor de teelt onzer suikerbie
ten, in het volgende seizoen. Indien dit
zaad ter winning waarvan een speciale
teelt van twee jaar noodig is ons ont
houden wordt, zal het onmogelijk zijn faie
ten te verbouwen.
Teneinde ons in dit opzicht onafhankelijk
te maken van Duitschiand, is men nu ook
in ons land bezig het bietenzaad te telen,
terwijl getracht zal worden een zoo groot
mogelijke hoeveelheid uit Amerika te be
trekken. i
Het is bekend, dat onze jaarlijksche sui
kerproductie ongeveer tweemaal grooter is
dan de binnenlandsche behoefte. Om nu in
ieder geval verzekerd te zijn, dat zich
ook wanneer het volgende jaar om zoo te
zeggen geen bieten verbouwd kunnen wor
den geen gebrek aan suiker in ons land
zal voordoen, is besloten geen uitvoer van
suiker toe te staan, zoolang men niet de
garantie heeft van een nieuwen bieten-
oogst.
Deze gij het misschien lijdelijke
stopzetting van den uitvoer beteekent voor
de suikerfabrikanten een enorm verlies. Het
is toch een feit, dat bij den prijs, die aan
de bietenhouwers voor hun product betaald
is, de verkoop van de suiker voor het
binnenland slechts verlies oplevert.
De Suikervereeniging en de eenige
weken geleden benoemde Rijks-commis
sie van Toezicht trachten alsnog een op
lossing te rinden voor al deze - moeilijk
heden.
Do suikerfabrikanten hebben de laatste
jaren zeer groote winsten behaald dat
maakt een dergelijken toestand voor onze
suikerindustrie echter niet minder onge-
wenscht.
De „N. R. Ct." meent te weten, dat
het vasthouden van onze suiker ook ver
band houdt met het vermoeden, dat over
enkele maanden sommige voor de volks
voeding noodige artikelen wel' eens piet
meer togen goud, maar wellicht nog wel
in ruil tegen andere artikelen, bij voorbeeld
suiker, te verkrijgen zouden, zijn.
Af elk en veevoeder.
Do melkslijtersvereeniging „Door Een
dracht Sterk" te Zaandam, heeft met alge
meene stemmen besloten, den minister van
landbouw te verzoeken, het daarheen te
leiden, dat de boeren, die melk leveren
voor de consumptie, zoo spoedig mogelijk
zullcu worden voorzien van regeerings-voe-
der en -pulp.
Duitsche kinderen.
De volgende week komen te Groningen
weer 96 Duitsche kinderen.
Rijkscommissie van toezicht
peulvruchten.
De minister van landbouw, nijverheid en
handel heeft benoemd tot lil der Rijks
commissie vim toezicht op de Peulvruchten-
vereemginig de hoeren, dr. E. J. Beumier,
lid van de Tweede Kamer te Utrecht, en
H. W. Groesneveld, oudjvoomtter van een
Coöperatieve Verbru iksveroeaii ging te Am-
stadam, wonende te 'sGravcnhage. -
(St-Ct.)
Merionos-wol.
Het bureau van de wolcommissie heeft
het Volgende kabeltelegram ontvangen van
haar secretaris, den heer W. A. Leembrug
gen, die zich voor besprekingen met do En-
golsche regeering ia Londen bevindt: En-
geland kan geen lioenöes garandeeren voor
aanzienlijke hoeveelheden menonos-voL
Het verdient dus ainbeveling, deze wol
soort uit Amerika te ïmporteeren.
Ingezonden Mededeelingen.
Hoe urinezuur afzettingen
te verwijderen.
Tot de kwade gevolgen van overtollig
urinezuur bebooren niet alleen spit, schias,
'en rheumatiek, want ongetwijfeld is urine
zuur ook de grondoorzaak van steenach
tige afzettingen in de nieren en blaas.
Kleine, scherp gekante urinezuur kris
tallen, veel gelijkend op glassplinters, ver
zamelen zich rond de teere niereellen en
vormen niergruis, dat zich een weg baant
naar de blaas en dikwijls zoo groot wordt,
dat een operatie onvermijdelijk is. Afaar
een speciaal niergeneesmiddel, genomen
bij het optreden der eerste verschijnselen,
dient succesvol te zijn ter voorkoming en
verwijdering der urinezuur afzettingen.
Foster's Rugpijn Nieren Pillen zijn een
speciaal niergeneesmiddel. Zij herstellen de
werkzaamheid der nieren, spoelen de
urinekanalan door en reinigen deze, en
verwijderen het urinezuur vergift en de
vloeistoffen, die zich ophoopen en ont
steking in de Spieren en gewrichten ver
oorzaken.
Om bij het gebruik van Foster's Pillen
de beste resultaten te verkrijgen, dient de
lijder te helpen door voldoende melk te
drinken, voldoende water, en slecht licht
verteerbaar, gezond voedsel en weinig of
geen alcoholische dranken te gebruiken.
Foster's Rugpijn Nieren Pillen dienen uit
sluitend, voor nier -en blaaskwalen. Zij
werken hoegenaamd niet op de ingewan
den.
Let ei' op, dal gij de echte Foster's Rug
pijn Nieren Pillen krijgt. Iedere echte doos
draagt de handtoekening van James Fos
ter. Te Schiedam verkrijgb. bij Kappelhoff
Hovingh. Toezending geschiedt franco
na ontv. v. postwissel a f 1.73 p. doos
of f10.p. zes doozen.
Rechtzaken.
Voor de rechtbank te Zwolle heeft gis
teren terechtgestaan H. ten H,, uitgever
van het Zw. Nieuws- en Advertentieblad,
die uit de „Tribune" een artikeltje had
overgenomen, getiteld: Varkensheintje, dat
beleedigend was voor den Prins en de Ko
ningin. Hij plaatste er een afkeurend bij
schrift bij. Beid. werd vervolgd wegens
majesteitsschennis. In verband met de open
bare orde is de zaak met gesloten deuren
behandeld. De eisch was 14 dagen.
Gisteren is voor de rechtbank te Aliddel-
burg twee jaar gevangenisstraf geëischt
tegen den postconducteur J. van der M.,
uit Vlissingen, wegens diefstal van een aan-
geteekenden brief met f500, verzonden uit
Amsterdam, naar Parijs, op de lijn Roosen
daalVlissingen.
Iterk en School
NED. HERV. KERK.
Te Almelo zijn voor het kiescollege der
Ilerv. gemeente de zeven vrijzinnige candi-
datcn gekozen met 342 stemmen, togen 143
op de candiilaton der orthodoxen.
Aangenomen het beroep te Nieuw-
Vosmoor door den beer Joh. Vc-rhoogh,
te Leiden. Te St. Pancras ds. Lammers
te Rheden.
Beroepen te Hattem ds. E. Warmolts
te Nunspeet.
GEREF. KERK.
Beroepen je Loenen-Vreeland ds- H.
Brinkman te Glanerbarug-
EVANG.' LUTH. KERK.
Te 's-Gravenhage is opgericht, onder den
naam „Maarten Luther", eene rechtzinnig©
Luihersch© Vereeniging. Het Secretariaat is
gevestigd Bentinckstraat 44.
HOOGER ONDERWIJS.
Bij Kon. besluit van 3 dezer is, met in
gang van 1 Februari, op zijn verzoek, eer
vol ontslag verleend aan dr. J. G. Voll-
graff, als gewoon hoogleeraar, aan de Rijks
universiteit te Utrecht, onder dankbetuiging
voor de in die betrekking bewezen diensten),
Universiteit te Utrecht Doctoraal examen
klassieke letteren: de heer O. J, vl d.
Hagetn,
Aan de universiteit te Bern is bevorderd
tot doctor in de diergeneeskunde op dis
sertatie getiteld: Atüchverfalschung duroh
Zusats van Wasser", de hem: CL Eykman,
directeur van het gemeenteslachthuis te
Nijmegen.
tëemeagd Nieuws,
Met gas gevulde electrische gloeilampen
In aanvulling op ons bericht omtrent
bovenstaande gloeilampen, schrijft men
ons:
Dit zijn de z.g. Vs wattlampen, in 1912
uilgevonden door Irving Langmuir, de ver
dienstelijke, wetenschappelijke leider der
General Electric Company in Amerika.
Deze lampen danken hun naam aan de
zuinige economie, d. i. het verbruik per
uur, uitgedrukt in eenheden electrische ener
gie, per kaars uitgestraald licht. Terwijl
de gewone Vacuum-metaaldraadiamp 1 watt
per kaars per uur verbruikt, is dit cijfer
bij de a/2 wattlampen i/l> watt per kaars
per uur. kien krijgt met een hjalfwattlamp
dus tweemaal zooveel licht voor hetzelfde
geld. Een lamp van 1000 N.K. verbruikt
500 watt per uur. Dit geldt tot op heden
alleen voor de groolerö soorten, 4003000
N.K., de kleinere zijn iets minder zuinig.
In constructie wijken deze lampen van
de vacuumlampen niet alleen af door bun
gasvuliing, doch ook door den gespirali-
seerdrn draad. 'De ballon is gevuld met
een gas, dat de WolframspiraaJ bij de tem
peratuur van bet branden niet aantast. Men
bezigt biervoor Stikstof. Proeven om ook
waterstof hiertoe te gebruiken, zijn steeds
mislukt.
Uit het ïeit, dat Langmuir zes jaar over
deze lamp gewerkt heeft, blijkt voldoende
de moeilijkheid der constructie. Deze was
n.l. voornamelijk gelegen in de overgang
van den gespoten draad tot den getrokken
draad. Aangezien (Wolfram, (het metaal waar
uit de draad der gloeilampen bestaat, niet
ductiel, d. i. smeedbaar is, bracht het trek
ken ervan tot draden groote bezwaren mede.
En toen het eindelijk gelukt was om Wol
fram draden te trekken, bleken deze nog
lang niet geschikt om tot sparden 1e wor
den gewikkeld, omdat de draad gedurende
het wikkelen brpk.
Het picer witte licht, dat de }fe wattlam
pen uitstralen, wordt veroorzaakt door de
hoogere temperatuur van de gloeispiraal,
deze gedraagt hij vacuumlampen 2300 gr.,
hij wattlampen 2700 gr., terwijl bet
smeltpunt van Wolfram bij 3050 gr. ligt.
Op deze hoogere temperatuur berust ook
het grootste gedeelte der zuinige econor
mi© van deze lampen. De hoeveelheid uit
gestraald licht neemt n.l. sterk met de tem
peratuur toe.
De gasvulling verhindert tevens het zwart
worden der 1/2 walllnmpen, een ongerief,
dat bij de vacuumlampen meestal uitslui
tend do levensduur bepaalt. Dit zwart
worden van de ballon wordt veroorzaakt
door zeer kleine Wolframdoeltjes wel
licht van hioleculaire grootte die vanaf
den draad verstuiven ca zich tegen den
kouden glaswand afzetten. Het in de 1/2
wattlampen aanwezige (gas vormt een stool
kussen voor deze deeltjes, waardoor zij
de draad 'niet kunnen verlaten. Alen zal
dan ook nimmer een zwartgeworden 1/2
wattiamp zien.
Over de grens gekomen.
Te Aallen heeft zich een 19-jarige Duit
sche deserteur aangemeld, die ter inlijVing
was opgeroepen.
Te Doetinchem zijn 2 Russen aangeko
men, die uit Friedrichsfeld waren ontsnapt.
Ze waren twee jaar krijgsgevangen geweest.
Te Hengelo zijn vier Polen aangekomen,
die over de grens wisten te komen. Tol
voor enkele dagen hadden ze in de kolen
mijnen der Rijnprovincie gewerkt. Nu ze
soldaat moesten worden, namen »ze de
vlucht.
Uitgeleverd.
Aan de Pruisische grens bij Ellen is gis
teren door de Hollandsche politie aan de
Duitsche uitgeleverd de ZigeunerEbcner,
die in Duitschiand tal van moorden had
bedreven. Het laatst had hij een jachtop
ziener met zijn vrouw vermoord en was
toen naar Holland gevlucht, waar de politie
hem gevangen nam. -
Koersen der edele metalen.
(Medegedeeld door H. Drijfhout Zoon,
Amsterdam). Onge&neend goud in baren
f1655 per K.G. fijn; ongefioioe-rd. zilver in
baren f56.75 per K.G. fijn.
Gevallen kersenblad.
In de Betuwe wordt het gevallen kersen
blad opgekocht voor 31/2 cent per K.G.
om uitgevoerd te worden naar Duitschiand,
waar het als toevoegsel tot de tabak ge
bruikt wordt.
In het donker.
Te Gemert brak in de gasfabriek ©en
brand uit, welke, hoewel spoedig gebluscht,
veroorzaakte, dat die gemeente ©enige da
gen zonder gaslicht zat.
Een nationale inbreker.
In den loop van dit jaar hebben in tal-
van plaatsen van ons iaad inbrakm plaats
gehad, die alle een zekere overeenstemming
vertoonden. Gewoonlijk was het een gebouw
aan het water gelegen Waar werd ingebro
ken, steeds was het uitsnijden van een
ruit het middel geweest voor den inbre
ker om binnen te komen, telkens Wedt,
dat do indringer ramen en deuren, had ge
opend om een snellen terugtocht mogelijk
te maken en eveneens was bij.,die inbraken,
steeds gereedschap gebezigd, dat ter plaats©
aanwezig was. Dat wees 'er op, dat er een
bepaald persoon aan het werk was geweest,
die zijn slag wist te slaan te Wagenifl-
gen, Valburg, Paneerden, Doom-eriburg, Rot
terdam, Dordrecht, Alkmaar en andere
plaatsen.
Vingerafdrukken te Wageningen en te
Oostorhout gevonden leidden er toe, dat
d© gangen van een 24-jarig varensgezel J. J.
A. Stegen werden nagegaan. Het trok de
aandacht, dat de man er vobr een va
rensgezel bijzonder deftig uitzag. Hg werd
gearresteerd ombekende twee inbraken te
hobbeii gepleegd.
Dinsdag stond de varensgezel voor d©
Arnhemscberechtbank terecht wegens en
kele der door hem gepleegde inbraken, nJ.
twee te Wageningen, waar hij ©en horloge
en f48 stal, en een le Oosterhooit, waar
hij uit ©en jamfabriek f480 ontvreemdde.
Voor de rechtbank verklaard© bekl. van
niets meer te weten. Het geld, dat op
hem gevonden werd beweerde hijl door
smokkelen te hebben Verdiend.
Beklaagde moet thans nog terecht slaan
voor de rechtbanken te Rotterdam, Leeu
warden, Dordrecht en Alkmaar, terwijl te
's Hertogen bosch een instructie tegen hem
is geopend.
De subst. officier van justitie verklaar
de in zijn requisitoir rekening te willen
houden met de veroordeelingen welke bekl.
nog zal hebben te ondergaan en eSsdhte
een gevangenisstraf van 4 jaren."
Het Panamakanaal.
De firma Turner Davidson Co., to
Londen, die 'in c'onnectie staat met het be
stuur van het Panama-Kanaal, deelt in de
Engelscho bladen inede, dat, met uitzonde
ring van ongeveer een 'halve mijl in den
Gaillard-doorsteek (Culebra) het Kanaal .ge
heel is voltooid. Het Kanaal is op een
afstand van zeven mijl in den Uaillard
doorsteek 300 voet, doch overigens 600—
1000 voet breed. Kleine aardverschuivin
gen zullen zich van tijd tot tijd herhalen,
totdat het Werk geheel voltooid is. Zij ko
men hoofdzakelijk in den regentijd (April
December) voor. Na dn doorgraving der
bergen hebben de onderste weeke grond
lagen door het doordringen der tropen!©-
gens hun Vastheid verloren. Door het enor
me overwicht op beide oevers zijn gedeel
ten dier onderste lagen in de kanaaibed-
ding geperst. Ongetwijfeld zal zich dit van
tijd tot tijd herhalen. Al zou zich zulks elk
jaar of alle vijf jaar, of zoolang herhalen
tot alle weeko lagen zijn verdwenen en
soiieder materiaal naar boven gekomen is,'
zoolang de baggermachines in staat zijn,
den naar boven gekomen grond zoo snel
of nog sneller op te ruimen als deze in
het kanaal komt, behoeft oen ernstige ver-
keersstoring niet te worden gevreesd.
Het zal 'niet noodig zijn, zooals eerst
sprake was, deze borgen af te graven. Wan
neer zich, daaronder moerassen bevinden,
zouden do verstoppingen voortdurend zijn
waar te nemen en riict alleen gedurende den
regentijd. Bovendien zouden de bergen zelf
teekenen van verzwakking of overhellen
aantoonen en dat is niet het geval.
Deze mededeeling eindigt met Be opmer
king, dat de bovengenoemde meening op
het oordeel der Kanaal-ingenieurs en op
jarenlange plaatselijke waarnemingen be
rust.
Wegens de groote internationale betee-
fcenis van bet Kanaal voor handel en ver
keer, kan men slechts wmscben, dat deze
optimistische opvatting zal worden bewaar
heid.
Het verkeer door het Panamaal-Kanaal
heeft weliswaar na de heropening neg niet
weder den omvang van hit vorig jaar be
reikt, maar de verkeerscijfers toonen toeft
m\ i4MS che courant.
i 1
