5 Schiedamsche Courant.
tweede blad
^(ivertentiëii.
DER
(Vrijdag 14 november 1919, No 16210)
-
VIT4 IKïTWtf.
RwkIs vroeger hobbon wij et op gew©-
J zen, dat door de gewijzigde arhwlstoe-
SÖRden. ook in het covi ran'enbedrijf de
noefizakelijkheid is ontstaan maatregelen te
nem,.n om dit bed rijf aan den gewijzigden
joestand te deen aanpassen,
Wij willen er nog eens aan herinneren
I dat wij daardoor genoodzaakt zijn gewor-
den des Zaterdags geen adver-
tentiSn voor het nummer van dien dag
I meer aan te nemen na 10 uur Zeer
gewcnscht is het. dat de ad verten tien voor
(jgtZaterdagsn timmer reeds Vrij-
li dags aan ons bureau worden bezorgd
t Ter voorkoming van misvattingen willen
wij hieraan nog toevoegen, dat adver-
l tentiën voor de nummers die op de
andere dagen der week verschijnen, nog
l Bteeds totl2uur bezorgd kunnen worden.
'f
i Bijzondere regelingen.
Verkrijgbaar in de-week van 13—19 No-
I vember:
R ij k s-S u i k e r k a a r t.
I Bon 6 is geldig van 1010 Nov. Bon 7
k van 17—23 Nov-.
Het rantsoen voor Kindermeel is vcr-
vallon en de verkoop geheel vrijgegeven.
«De maximumprijs van 30 cent per pond
II blijft echter gehandhaafd.
f Be'aal voor uw Kaas niot méér dan de
maxiniumprijslijs'en aangeven, fnlien ucen
hoog-rnn prijs in reken np worxlt gebracht,
I brengt dat dnn tor kenn s van het Le veris-
middelen-Bureau.
5 Dat is óók duurtebestrijding 1
5 Vetkaarteu
i De lie week der vetkaart loopt van 11
l tot 18 November.
Broodkaarten.
De broodkaart voor het 11 Be tijdperk,
roodbruine kleur, loopt van 12 tot 20 No-
vember.
Voor verloren gegane wordert geen nieu-
we verstrekt.
Voor elk kind beneden één jaar kan op
vertoon van een trouwboekje of geboorte-
i bewijs en de domiciüekaart het gezins-
hoofd een an nvij 11 ings vvif'ebroftd_knnrt krij
gen, echter ontdaan van 400 gram aan bons.
D om i cii xe kaar t en.
i Bij verhuizing naar een andere Gemeente
kunnen Domiciliekanrt, bonboekpe enz,wel
ke door de Gemeente Schiedam werden uit
gegeven. tegelijk met de aanvrage om een
verhnisbiijet aan het Bureau Bevolking
worden afgegeven.
Men behoeft zich daarvoor dus niet
meer aan het Levensmiddelenbureau te
vervoegen.
MInKt«r Tte (Jr.inT.
Be nieuw opgetreden minister van ko
loniën heeft aan de ,,Avp." een kort onder-
boud toege=taan, teneinde zijn meaning te
kennen te geven over een.ge quaesües,
welke in deze dagen in verband met onze
.kolomen de aandacht vragen.
Voor zelfbestuur acht Z.Ex. Indië op
het oogenb.'dk nog niet rijp, in zooverre
onder zelfbestuur moet worden verstaan
de regeeringsvorm, zooais die in de Engel-
sche Dominions wordt toegepast, waar de
kolome een zelfstandige regeering bezit bin
nen het verhand van het moederland. Deze
regeeringsvorm zal mogelijk zijn in de verre
toekomst. wanneer de inlanders door meer
ontwikkeling zich de daartoe noodige eigen
schappen in voldoende mate zul en hebben
®gen_ gemaakt. Echter komt aan de inlan
ders in zekere male medezeggingschap toe
in het bestuur der kolonie onder leiding
van het moederland.
Ia de Sarekat Islam als uitvloeisel van
dan tijd, zoolang deze zich blijft bewegen
in de gematigde richting cn zich voor
oogen houdt de economische ontwikkeling
van het land, ziet minister de Graaff geen
Bevaar; editor in het algemeen komt-liet
roor» dat de S. I. altijd zekere neiging
zal hebbep om te derailleeren en dan kan
*oe beweging zeer.zeker een groot gevaar
worden.
Over de defensie van Indie wilde Z.Ex.
ach op het oogenblik nog niet in bijzon
derheden uitlaten. Echter kon hij wel als
zp meening te kennen geven, dat Indië
m een toestand moet verkeeren, dat
bet voor den eersten den besten open
staat. En tnet de huidige verdedigingsmid-
flften verkeert het ook niet in dien toe-
ofschoon het natuurlijk niet in zijn
speel zich zal kunnen weren tegen een
V!UI 060 s^er'ce vliancl£>Iijke oombd-
Het nut van de zending uit cultureel oog
punt, afgescheiden van de ethische verdien
en, acht de minister boven eonigen twij-
L'nrriieven' zchding in Indië, onver-
- van welb'e godsdienstige richting,
Kat ^an O0'c v°He waardeering van
i m°ederland en zij verdient allen steun
ben de perken van het financieel vermo
gen. f
Gc.ijke steun, 'al weder met in acht ne-
°bzer fiiTancicelc krachten, dient te
nn°I Segcven aan het onderwijs. Hel
hof #rf^och werkt aan verhooging van
^gemeen beschavingspeil en dit kan
«rijers dan aan de inlanders en aan
in i0l.onie Ietl goede komen. De inlander
algemeen is volgens Z.Ex. zeer
knsrana?aar v'oor Goe(l onderwijs en zoo-
8 tut hem houdt in den. juisten gezichte-
e» rt,-II- fie
kring en overeenkomt met de behoeften van
p.aatsciJjken aard, dus op een gezonde
wyze zal 5?ijn ingericht, zal het er toe
bijdragen den inlander te brengen tot waar
deer, ng van veel in ons bestuur, wat€ij nu
niet kan begrijpen en niet weet te apnre-
c:oeren.
Wat de quaes tie van een universiteit voor
Inaie betreft, deze acht Z.Exc. vooralsnog
praomatuur. Van veel meer dadelijk bclan*
is de OjJiCuling in tedinischen zin om te
kunnen voldoen aan de vele behoeften
ve.ke in deze richting in elk opzicht ge
vraagd worden.
ISVitwrliiiuI en ÜPldë.
Men meldt uit Brussel, dat de note van
de be.tr-scno regeenng inzake het gebeurde
te I3reskens Vrijdag (heden) aan onze regee-
nng zai'worden overhandigd. Daarbij wor-
den schadeloosstelling voor don schipper
cn verontschuldiging Voor do beleedising
aan de Belgische vlag gevraagd.
Nieuwe kaniorïefl^Tu
Het een'ra.al Stembureau he't in zi.'n
gisteren ten Raadhuize to 's-Oravetnhage ge
houden openbare zi ting in de pl mts van
de hoeren A. B. do Zeeuw on H. W. Hey-
koop, dia ontslag namen, b-noemd vor-
kl inrd tot leden der Tweede Kamer de hoe
ren B .J. van Stapel e ca J. Brauigam.
Militaire schoenen.
Do minister van landbouw Keeft tot de
burgemeesters de navolgende circulaire
gericht.
Onder verwijzing naar mijne beschikking
van 13_ November 191J8, no 34802, afdre-
1 g Crisis zaken, bureau A. Z., betreff nde
militaire schocnm, heb ik de eer te uwer
kennis te hrmgen, dat nog een beperkt
aantal militaire schoenen beschikbaar is.
Vooa ftot geval u nog voor eene nadere
toewijzing van deze schoenen in aanmer
king wencht te kom-n gr li we u zich voor
t December a s. tot den lifjuidatcur van
liet Rijksknntoor voor Huiden cn Leder, Be-
zuidenhout 189, 's-Gravenhnge. te wrndea
emefer opgave vcöi bet maximum aantal
door u gewcnscht0- schoenrn
De nog aanwezige vonwaar] zal cL-n naar
ovenrrdigheid ondrr de gegadigde gemeen
tebesturen worden Verdeeld, i
Koelhnishot" r.
Naar wij vernemen is de voorraad koel
hui-boter, die als reserve voor den aan
staanden vinter is opg'slagen, thans r-ods
gestegen tot 3 mül.'oen K.G. De produ
centen h blxrn zi h tegenover de Regiering
verbonden, deze bot r af te lever n ten
tijde en ter plaa'se, door de R-egeering te
bepalen en tegrn door de Beroering vast te
stellen maximumprijzen. Deze prijs is voor
hot o-ogenblik b-paa!d op f3 iö, zijnde
den zomerprijs i an f 2 80 vermew.?©-d. met
85 cents voor bewairloon cn extra kosten
van ve-pakking en bewaarïoon
Wat de produc ie van versohe bdter be
treft, deze is ook thans nog zeer bevredi
gend. Nog thans wordt per wok 300.000
K G. boter me r g-prnduc erd dan bier te
lande aan ve-sclie boter wordt v°rb"uik"
zoiidat vno"sb.ands n"g een kl in percentege
van de produitie aan v r'oh© liober voor
uitvoer bestemd kan blijven.
Bratie aan inifilairen.
Blijkens Kon. bestuit v.an 4 deror is op
gemeen chappelijk rapport van inni;
ters van just.tie oo log en warlncJ, aan all
miliairen oaheno p.ijk verooideeld ta
zake van een ".trafbaar fo't, gepleegd na
31 Juli 1914 en vóór 1 Juli 1919, met in-
ach'neming van de vo-lg nde b-palingca
giaie ve Lend van de hun opgelegde straf
fen, welke nog geheel of gedeeltelijk moe
ten worden ondeigian.
De graie woidi dus verleend:
a., van de straffen, opg 1 -gd ter zake van
de volgende strafbare f hen:
le. de.er ie, mits de opg-1 'gde vrijheids
straf niet zwaarder is dan ijpie maan Ion;
2e. fei en, vallende onder art 97 van het
Crimineel We boek va,n het Krijgsvolk te
Lande, en die, vallende onder art. 387
tweede lid, van het Wetboek van Straf
recht (de aan de bewaking van dan mili
tair loeveitrouwde persoon opzeLelijk oJ
door söhutd of onioh zaamheid laten on'-
snappen) mis ingeval vrijh.idsst af is op
gelegd, deze niet zwaarder is dan veertien
dagen;
3e fei'en. vallende enter arrikel 99 van
het Crimineel Wetboek voor liet Krijgs
volk te Lande, en ouder art kal 99. eerste
lid van het Criminea! Wekboek voor het
Krijgsvolk te Water, nsubordinat'e in
wco.den of gebaren, beLeligen of dreigen),
mits de opgebgdo tsraf niet zwaarder is
dan twee maanden;
4e. feiten, vallende onder artikel 100
van hot Criminoal Wetboek voor hot Krijgs
volk te Lande en onder art kol 99, tweede
lid, van het Crimineel We'boek voor hot
Krijgsvolk te Water, (het z ch tcgm meer
doren vcui© ten met de daad, hot trekken
van het geweer tegen ben, aangrijpen,
slaan, kwe'sen of op andere manier ge
weid plegen), mits de opgelegde vrijheids
straf niet zwaander is dan'een maand;
5e. fei'en, vallende onder artikel 104
van hot Crimineel Welhoek voor het Krijgs
volk te Lande, en ariikotc®. 225 en 326
van hot Wetboek van Strafrecht (het zich
bedienen vaan een anders veilofpas of zidh
van een vnl-ohe voriofpas b*d enen, aan
anderen afstaan o! do .verlofpas valsöh-e-
ïijlk verlengen), mits do opgelegde vrijheids
straf met zwaarder is dan n maand;
6e. fei'en, vallende ender artikel 95 van
het Crimineel Welhoek voor het Krijgsvolk
te Lande en artikel 9S van het Crimineel
We'boek van het Krijgsvolk te Water (hel'
uitdrukkelijk weigeren of opz-o'lelijk nala
ten do orders van superieuren te gehoor
zamen of na te komen), mits da opge
legde vrijheidss'r&f niet zwaarder is dan
één maand;
b. dat de straf of s'raffèn, bij éétne
rechterlijke uitspraak opgelegd ter zake van
meerdere strafbare feiteu onder a g noemd,
mits de vrijheidsstraf of gezamenlijke vrij-
heidsstrafïen niet zwaarder zijn dan vier
maanden; i I
C. van bet nog overblijvende gedeelte
van straf, waavan rem d el in pr--v -nti -ve
hechtenis werd qndwgaaa opget°gd ter
zake vnn een s'rafbaar fc t gfno°md orlrr
a mi's de strafresl minder bedraagt dan
één mnand
Irt sland wonten g°houd°n de bij de in
ar i'el 1 ledroh'e v roordoe'i igen op,r 1-c
de bijkomende s'raffen ven d -gnutete en
vnn on'zegging van het recht om bij de ge
wapemte mnoht of als militair gcëmployew
de fc Crienen.
De cn'ie sir°kf zidh n'et uit "tel de bo-
venV>do^pte s'raff n 'n^ien deze roorwnar-
fte-1 ?k zi'm opgetegl en rte lenuitvoe:teggine
daarvan niet wrd g la-t
De gratie strekt zich niet uit tof straften
ongeleerd ter zake van strafbare fo:ten
hehnorend° 'of tie nn-rter a. Ie 1M vermelde
imlten den rtearveor vernnr'te'lde bij dezelf
de rorh'erteke uitspraak voer nog andere
s ra.Riafeiten in dit ar'ikel niet vermeld.
vrii.he:dss'raf werd opg-le^d
Deze gra'ie wordf verlrond in rorband
roe* de fr'd-ns de mophfaa'te donr de krijgs
macht bewezen b'jzondere dien-ten.
Verxoer van riju b-len per spoor.
Het Dag. Bestuur van den A. fL W. B.,
Toeristenbond voor Nederland, heeft aan
den Minister van Waterstaat een adres
gezonden, waarin te kennen wordt gegeven,
dat blijkens aankondiging van de Directie
der Ned, Spoorwegen, de tapieven voor
het reizigersvervoer met 1 December a.s.
a.s. wederom met ongeveer 25 pCt. wor
den verhoogd, doch dat voorloopig de prïj
zen der rijwielkaarten en der sneltrein-
rij wielkaartcn niet worden verhoogd.
Het woord „voorloopig" wekt het ver
moeden, dat binnen afzienbaren tijd ook
de prijzen der rijwielkaarten een verhoo
ging zullen ondergaan; mitsdien meent he!
Dagelijksch Bestuur te handelen in het be
lang van de talrijke toeristen en van het
ontzaglijk grootc aantal personen, dat ten
behoeve van zijn beroep of bedrijf geregeld
op reis een rijwiel medeneemt, door de
aandacht van den Minister te vestigen op
hel hoogst ongewenschte van een nieuwe
verhooging van het tarief vooor het ver
voer van rijwielen per spoor.
Do verhooging van het tarief voor het
vervoer rijwielen van 20 tot 50 cent,
ongeacht den afstand, met de gewone trei
nen, heeft toch reeds eea ernstig nadeel
toegebracht aan het toerisme en nog veel
meer aan hen, die geregeld hun rijwielen
.per trein moeten medenemen.
Vooral roeds is thans voor kleine af
standen hat tarief van 50 cent voor rijwie
len in verhouding tot het personentarief
buitengewoon hoog en de toestand zal nog
bedenkelijker worden, wanneer, onverhoopt,
ook het rijwieltarief wordt verhoogd.
Thans reizende in de derde klasse, over
afstanden tot 10 K.M., beeft men .toch
voor een rijwiel meer dan tweemaal het
personentarief en voor afstanden van 10
tot 20 K.M. meer dan eenmaal dat tarief
te betalen.
Nu zal na 1 'December a.s. de verhou
ding tusschen personen- en rijwinltarief wel
eenigszins anders worden, doch blijft voor
loopig althans het hooge bedrag van 50
cent, met de voortdurende bedreiging van
een nieuwe verhooging, tenzij de Minis
ter in deze op afdoende wijze ingrijpt.
Waar alles duurder is geworden en liet
vervoer van rijwielen voor de spoorweg
maatschappijen inderdaad niet" gemakkelijk
is, wordt toegegeven, dat er destijds reden
kan geweest zijn om voor groote afstanden
den toen vrrj lagen vrachtprijs te v-erhoo-
gen tot 50 oent, doch voor kleine afstan
den, b.v. beneden 25 K.M., meent het Dage
lijksch Bestuur te mo-eten aandringen op
een aanmerkelijke verlaging van dien vracht
prijs. Voorts meent het ernstig bezwaar
te moeten maken tegen iedere nieuwe ver
hooging daarvan.
De beperking van het treinverkeer, en
vooral hot opheffen van het stoppen van
verschillende treinen aan kleinere stations
maakt het voor vele reizigers, en voor
namelijk voor menschen van zaken, wel
noodzakelijk bun rijwielen mede te nemen,
teneinde op hun reis die kleinere plaat
sen te bezoeken.
Daardoor moeten zij soms meermalen op
een dagreis den. hoogen vrachtprijs voor
hun rijwiel betalen, of, nemen zij hun
rijwiel niet mede, dikwijls uren lang op
tusschenstations vertoeven om hun re:s te
vervolgen of naa.r huis terug te gaan.
Om deze redenen wordt den Minister
verzocht:
le. met do Ned. Spoorwegmaatschap
pijen in overleg te willen treden overeen
verlaging van den vrachtprijs voor het ver
voer van rijwielen per spoor over afstan
den beneden 25 K.M. en dezen terug te
brengen op 20 cent voor vervoer met dc
gewone treinen;
2e. geen nieuwe ver hooging van de prij
zen van de rijwielkaarten en de sneltrein-
rijwielkaaxfcen meer to willen goedkeuren.
Lererlngpn nnn Tfoderlanxl.
Een Tjsechische schoerenfabriek nam de
levering op zich van schoenen naar Ne
derland, ter waarde van 2 m.llioen kro
nen.
De vol industrie te Bruna heeft een groot
aantal opdrachten ontvangen uit Neder
land en. Zuid-Amcrika.
Uit Oost-TndlP.
Meh seint uit "Weltevreden
Van de anti-Japanscbd
boycot
De antï-Japanschc boycot is te Makas
sar feitelijk geëindigd. Eén enkele Japrn che
firma verkocht in drie dagen tijds twee en
©en halve tou goederen aan Chineezen.
Japanse h-Ned e r I an d s ch-I n-
d i s e h e V e r e e n i g i n g.
Alhier is öpg°rï"ht e"n Japaasch-Nel.-
ki'j.sche Vereniging, die tie bevor tering
re 'er goeie vcrs'andhou ling. w°.l*rk r'ge
•"rtenJschap en orr'e Tnge waai-'te-riag 'u=-
arhen Japan en Net-'nl'ë beoog'. Voorzit
ter is .T. Hulshoff Pol. lid van "de 'Raad
van Ned.-indé; s^ciearis de roze ring--
■remarht'gde de hror Muu-l'ng; penning-
•n°°s'er de heer E A Zeilinga Azn., pi-e-
s'deiit der Javasche Bank.
Buiten] a ndsch verlof voor
o f fi eieren.
TV Ireercommanriant hee't 'hans defn'-
ter bekei'l romiakt. dat de offi'-teren in
1920 na zeven dl meer onafgebn dren dtenst-
km-vi desgewe'-scht mof vclnf !mifrn«-
landsch kunnrn gaan. Met be1 oor o-i het
groote tekort is e=°n u'tzondei iig g'wakt
voor officteren van den g"ne>°dkiindi-en
dionsf èn der admini'tea'ie. die pas m 10
ianr irt aanmerking komen voor zoolanig
verlof.
De directeur van landbouw voor
nemens af te treden.
De directeur van landbouw is voorne
mens met Mei af te treden.
RijstproefveldinPalem-
ba n g.
Als resul'aat der re:s van den directeur
van Landbouw naar "Pul ■mb'mg z d op cèn
proefveld 500 bouws Redjas-a-padi ge;lint
worden. Thans is op 275 000 bouws rijst
velden Redjassa-padi en Lebak-ra,!i door
de gouvernementscultuur ge; iant.
De eerste reis.
De Van Cio-on van de K. P. M, heef
heden de ©°rri» reis voor de vaart op Chili
\ia Australië aan/gevang- n
Cliineesche handel a.r.e.n pr.o-
testeeren tegen het rijte.tin-
voerverbod.
D© Chinee, che h"nd 1 ïr n. te Soerabaja
profeste ren in ocu collee ie.r request tegen
bet rijs inv-oerrerbd Zij m©ik.-n op, da'
de regcering den hij-'h-ndel op Java wit
stuiten e-n ©cn mornxpolie scheppen Vrije
njslinvocr zou een scherpe crnicur
rentie doen aan en da pn|z©n
doen daten Ver geus rapport m uit Saigon
en uit Rangoon is de oogst'1919/20 gunsog
zoodat stellig i"e verwachten is, dat dc
export uit Saigon en Rangoon weer zal
worden toegestaan. Waar th ms de vred"
getekend is besta ai er geen gevaar, zoo-
als gedurende den oorlog, in v°rb m-1 md
den vrijen rij...invoer De rijs'hvid liren
merken op, dat zij door het slai en var
den rijstham-tei veiplicht worden aaideren
handel te drijven om de foosf-n te dekker
en bclmting te be alen. Zij bobben door
gedwongen speculaties ve:l!o/en geleden.
Opheffing trouw ver.b'od.
De di ecties der cultuurmnatschappij-m
ter Oostkust van Sumatra besloten met) in
gang van November, alle bepaling -n. ba-
treifende het trouawerbod op te heften.
'Oogziekte als gevol.g v.an de
K loetramp.
Momenteel beerscht een oogziekte on
der de inland che bevoik'mg van Kerlo-
sono, ton gevolge van het s'of der uitge
worpen asolimassa bij de Kloetramp.
Vliegtuigmotoren.
Hot Nederl. Correspondentiebureau in
Den Haag meldt:
In de „Nieuwe (mosgroene) Amsterdam
mer" van 8 dezer heeft de heer J. Rozen-
daal geschreven, dat sedert een jaar on
geveer 250 Spijkervüeglmgmotoren, die een
waarde van ruim 3 millioen 700 duizend
gulden zouden vertegenwoordigen, in de
kelders van Trompenburg liggen, welke mo
toren onbruikbaar zouden zijn, terwijl Trom
penburg de schuld voor het niet-voidoe-n
van deze motoren, die notg steeds niet of fi
eicel door het rijk aannvaard zouden zijn.
zou schuiven op het munitiebureau in Den
Haag, dat er slecht materiaal voor zou
Rebben geleverd.
Men deelt ons mede, dat deze voorstel
ling van zaken geheel bezijden dc waarheid
is, en dat do zaak van de nieL-afgeleverde
motoren als volgt ligt:
Een proefmotor, door Trompenburg ver
vaardigd, heeft indertijd ruimschoots aan
de door het contract gestelde cischen vol
daan; intusschen heeit op het tijdstip van
aflevering van een deel dezer motoren dc
rcgecring op voor het rijk gunstiger voor
waarden een anderen, staanden motor van
grooler vermogen, door Trompenburg aan
geboden, aanvaard.
Het materiaal voor do motoren is niet
door liet munitiebureau geleverd, doch door
Trompenburg "zelf aangeschaft; alleen de
omstandigheid, dat het rijk als boven ge
zegd op gunstiger voorwaarden krachtiger
motoren kon krijgen, heeft de levering van
het oorspronkelijk model motor niet doen
doorgaan.
Mogelijke afkeuring van de te leveren
motoren om redenen van hc©danigh°id of
overschrijding van den leveringstijd, zou
voor Trompenburg belangrijke fmanc'eelc
schade, doch voor het rijk slechts vertraag
de aflevering tengevolge hebben gehad.
I)o gedwongen leening.
„Do Loods" meldt:
Uit een becijfering, vanwege het depar
tement vnn financiën gemaakt, moet geble
ken zijn, dat het totaal-bedrag, waarvoor
volgens het thans voorgesteld© tarief zou
moeten zijn ingeschreven, indien dit op
het belastingjaar 19171918 was toege
past, 532 millioen zou hebben bedragen
(wij becijferden dit .bedrag op ruim 560
millioen). Van dit bedrag zou echter naar
raming 41 millioen niot binnenkomen, aan
gezien de verplichting tof inschrijving niot
geldt, indien de belastingplichtigs vóór het
in werking treden van de wet is overleden,
of het rijk metterwoon hooft verlaten (axt.
2, tweede lid). Zijn wij wel ingelicht, daa
zou de te verwachten nota van wijziging
uitslu.tend betrekking hebben op het Uriel
van de hoogere inkomsten.
iWuwK.
Weer een schip op een mijn geloopen.
Gistermorgen i. dor it. M mip.euveg T I,
die, zovials xeecL is gemeld, was uitgo-
stoomd^ter opsporing van de sloep van,'
net veiongehike schip „Zam" bewesUn.
de Kff g on Jen van T rsciiellinqde ui. 33
loden best and.' b m nning van hot Ameri
kaan c >e st.om-chip C'i'un it Bluff opee-
pirt. Genoemd sbrnmicbip behoort tot de
Wax Transporta ion Company te Boston,
en was op reis van Ro terJam naar Ham
burg. Het is gistermorgen om 8 uur op
een mijn geloopen op ongeveer 33gri
N B. en 5 gr. N L. De bemanning is ge
heet geredhot schip is verloren. Vol
gens opgave van den commandant van R,
kl. mijnemeger I. zou de benraning ora
ongeveer 4 uur te Nieuwediop worden aan
gebracht.
Eerste groote JïoUawbche wereldkaart op
v assen de graden.
Dr. F. C. Wieder schrijft in. het T. V.
h. Aardr. Gen.:
E. Heawood, de bekende bibliothecaris
van de Royal Geographical Society te Lon
den doet in de September-aflevering van
het Geographical Journal een mededee'.ing
van een hoogst belangrijke kaart, door het
Londensche Genootschap onlangs verwor
ven cn waarop het Nederiandsch Genoot
schap zeer zeker ook tmtsch zou geweest
zijn als het die had kunnen verkrijgen.
Het is een groote wereldkaart door Jodo-
eus Ifondius van het jaar 1608, tot heden
geheel onbekend. Het merkwaardigste is
dat zo geprojecteerd is op zoogenaamde
„wassende giadcn", of, zooals men in En
geland zeide, „op Mercator's projectie"-.
Tot nu toe was er geen groote Holland-1
schc wereldkaart op wassende graden be
kend. Die projectie van Mei ca tor's kaart
\an 1569 werd door Pluncius in 1592 niet
overgenomenhij hield zich aan de pro
jectie der Spaaiische cn Portugeesche kaar
ten.
Wel kennen we oen kleine wereldkaart
van Willem Jansz (die zich later Blaeu
noem<jc) van 1606, waaruit men mag op
maken, dat hij ook een groote kaart op
die projectie heeft uitgegeven; zulk oen
kaart is echter tot heden niet bekend.
Deze kaart van llondius van 1693 neemt
dus een zeer gewichtige plaats in. in onze
oude car'ographie.
Heawood geeft een overzicht van de
werkzaamheid .van Jodocus Hondius, die
gedurende do eerste jaren van zijn loop-
baan in Londen vertoefde, en bespreekt
zijn verhouding tot de Engelsehc geogira-
phen D. Mo'.ineux, auteur van een g'obo
„door Hondius te Londen gegraveerd, en.
Edw. Wright, b kend door zijn theoretische
uitwerking van Mercator's projectie. Alen
krijgt den indruk dat Ilondias begon als
technisch graveur en dat hij zich te Lon
den do geographïsche kennis e:gen maak
te, die hem in staat stelde later zelfs tanj
dig werk te p-oduceeren. Zeer zeker s ond
omstreeks 1600 de thcoretisch-geographi-
scbe wetenschap daar op een ho iger ni
veau dan in Nederland; wat echter niet
uiLsiu't, dat de Hollanders in practische
ontdekkingen de Engclschen dikwijls voor
waren.
De heer Ilcawood deelde mij in een
brief mede, dat do kaart zich niet hoo-
ger noordelijk uitstrekt dan tot 80 gr.., zoo
dat y/jitsbergen er niet op voorkomt.
r/iek! iti hel br end ren postel.
Tengevolge van de hongerl lokkade open
baart zich den laats ©n tijd in Dui sch-
land een beenderen riek e in verschiDecide
vormen. Vele kinceren kumen op hun 5e
of 6" jaar nog ni©', of niot mee/r Joopen^
terwijl het getal dergenon, d.e kromme
boenen krijgen, verbaz xigwekkend is. Men
tiotjmt deze ziekte hongermalaria of mar-
m-lade-bcoien. 'f Gebeurt net zJdcn. dat
jongelieden zonder ccn.go directe ooi zaak
hun boenen breken Ook ©rnst.ge vm an
der, ngpin aan de borslkas en don wc*>
veJkoljm komen vaak voor.
Spelling van aardrijkskundige namen.
Op uitnoodiging van het Britsche mi-s
nisterie van marine, heeft het Kon. Aardr.
Genoo'schap te Londen een oommissie ge
vormd om een officiecle schrijfwijze van
geografische namen vast te steüon. In die
commissie zijn de departementen van ma
rine, oorlog, buitenl. zaken, koloniën, In
dië, posterijen, koophandel en landbouw!
vertegenwoordigd. Gcneraal-majoor Lord
Edw. Glcichen is voorzitter, de astronoom
A. R. Hsnks is tijdelijk secretaris. De com
missie bepaalt zich tot do vaststelling deï
spelling in twijfelachtige geval'en voor het
Britsche rijk. maar neemt zooveel mogelijk
onveranderd de o'ficieuse benamingen over
die in Indië en Canada reeds gebruikelijk
zijn. Plaatsnamen in Europa vallen niet
binnen het bestek, ze worden aan de Ord
nance Survey overgelaten.De publicatie
der ui komsten van het werk der commis
sie zal bij gedeelten geschieden. Het ziet
er intusschen niet naar uit, alsof hier
eenheid en consequentie bereikt zal gor
den.
B a di o-tel e grafie in Noorwegen.
Het radio-Station te Stavanger, het sterk
ste station der wereld, zal eerstdaags het
verkeer met Amerika openen. Bovendien
zullen op de Noorscbc westkust binnenkort
eenige nieuwe radio-sta,lions geopend wor
den. Tc Drontheim worden reeds de noo
dige voorbereidingen gemaakt.
