Schiedamsche Courant.
tweede blad
Onderhandelingen
Rotterdam-Schiedam.
Uit de Tweede Kamer,
m(
Vrijdag 16 September 1921, Ho 16771)
Binnenkort zal de Raad voor een beslis
sing staan, die van zeer groole beteekenis
is. Men begrijpt, dat wij pp 't oog heb
ben de beslissing in zake de onderhande
lingen, govoeiJ tusschen de gemeente-
bestaren van Rotterdam en van Schiedam,
door ons gemeentebestuur gekwalificeerd
nis „Regeling wederzijdsche belangen Rot
terdam Schiedam".
Betrekkelijk is die kwalificatie juist, want
wederzijds zijn er belangen dio geregeld
moeten worden tusschen de beide gemeen
ten, maar die belangen betreffen nic(t
dezelfde onderworpen.
Rotterdam heeft er belang bij de be
schikking te krijgen over dén grond aan
do Maas ten Oosten van cte AVer! Gusto,
omdat zij dio noodig heeft ter uitvoering
van do havenwerken dio reeds eenige jaren
geleden waren geprojcctccid, en aansluiten
aan do reeds bestaande havens aan de west
zijde van haal' grondgebied.
Schiedam heeft ér belang bij het be
staande conti act gewijzigd te krijgen, waar
bij Rotterdam zich veibmdt aan Schiedam
electrischen stroom te leveren. En boven
dien heeft Schiedam noodig gtonden in den
polder Oud-Ma thenesse, voor een behoor
lijken uitbouw der gemeente achter de Sin
gelstraten.
Die belangen van elk. der beido gemeen
ten heeft Schiedam aan elkaar gekoppeld
en daarover heeft het zich bereid ver
klaard ie praten. Deze onderhandelingen,
vroeger niet aan elkaar gekoppeld, loopen
voor een deel roods over jaren en zijn
gestaakt ten gevolge van den oorlogstoe
stand. Maar do noodzakelijkheid der wijzi
ging van hot electrioileitscontract dwóng
Schiedam do zaak opnieuw ter tafel te
brengen, terwijl Rotterdam do onderhande
lingen over den grond aan |de Maas gaarne
tot een einde wilde brengen.
Het 'resultaat der onderhandelingen Ss
door B. en AAL neergelegd in een bijlage,
waarvan wij in baar geheel mectedeeling
hebben gedaan. i
Door do samenkoppeling der los van ck
kaar staamlo belangen van Rotterdam jen'
Schiedam, is bet slot der onderhandelingen
voor Schiedam goword en tdo vraagIs de
afstand van den grond aan de Maas, die
Rotterdam van ons wenschi. in eigendom
te krijgen, voor wat met bet electnciteits-
eontract en den aan ons af te stanen grond
in de polders Oud- en Nieuw-Mathenessq
is bereikt, een billijken prijs en kunnen
wij een hoogeren bedingen? AVederkeerig
moet Rotterdam die vraag in omgekeenden
zin stellen en beantwoorden.
Tot beter begrip van de te beslissen vrai
gen voor zoover dit betreft de grond-uïN
wisseling en dö piannen idie Rotterdam!
heeft, geven wij hierbij een schets van daf
gedeelto van de polders Oud- en Nicuw-
Matlienesse, [waartoe do uit to wisselen gron
den behooren. Voor het gemak van denl
lozer, die niet gewend as, zulke kaarljei
te bezien, hebben wij Ier betere orientee
ring eenige industrieën en plaatsnamen
daarop vermeld, die aan iedereen hekendj
zijn.
Del grond die aan Rotterdam' moet wor
den afgegeven is aangegeven door een ar
ceering van gebroken evenwijdige lijnen,
loopende van onuer naar boven. Deze be
vindt zich onder aan het kaartje, waar eernj
zacht gebogen lijn den genormaiiseerdenl
Maasoever aangeeft; voorts twee stukjes
in Oud-Mathenesso even boven de lijn die
Schieiand's Ifoogen zeedijk, den z.g. Roftei-
damsehen dijk aangeeft. i
r,e grond die Schiedam zal ontvangen, is
aangegeven door dwarse Ijtoorloopende lij
nen en ligt verspreid in Oud-Mat he nes se
tusschen gronden die reeds gedeeltelijk aan
Schiedam behooren. Bovendien, krijgt Scliio-
dam den driehoek met nog om paar kleine
stukjes, liggende ten oosten van hot Groene
dijkje, van vclkcf gronden de Oostelijke/
lijn zal worden de nieuwe grenslijn tus
schen do beide gemeenten, die vorder door-
loopt over Schieiand's Hoogen zeedijk en
op het kaartje is aangegeven langs de
stukken die in Oud-Mathenesso aan Schio
dam zullen overgaan.
De tittellijnen op het kaartje gosoi do
gep'rojecteorda havens van Rotterdam aan
Op hqt door Schiedam af te geven ter
rein aan do Maas ziet men aangegeven
het terrein onzer gemeentelijke [Waterleiding.
Deze zal dus verdwijnen, terwijl Rotterdam!
ons water zal leveren.
Links van het door Schiedam, af te ge
ven terrein, zal men aangegeven zien'
het terrein der Werf Guste, dat van
de Stearine Kaarsenfabriek Apoljo en de
daarvoor c,n achter liggende open terreinen,
grenzende aan do Vooihavenkado. Waar dd
haren vernauwt, ligt de AVilhelminalnug t-n
dei kom tusschen ,do schutsluizen; en dof
rechts daarvan getockonda driehoek geeft
aan <lq woningen van do Bouwmaatschappij
EendrachtVan de AVilholminabrug loopt
langs die woningen en de AAteif Gusto de
straatw >g naar fielfshaven, v elke weg zal
verval! >n bij do iiitv*ie'in0 der Rotterdam-
schut h. venplann.cn opdat dc ontworpe»
harens "whin ;;tlg niet de rivier ,.nl-
len hebben. Ter vervanging van de/en
weg zal Rotterdam een nieuwen!
straatweg aanleggen loopcndci van de Werf
Gusto langs do nieuwe grens naar Schie
iand's Hoogen Zeedijk; jmau behoudt dus
Tn Sir?clcn weg van do Hoofdstraat naar
uen liotterdamsehemlijk, naar oom, punt, on-
go/voor 400 Meter vooifbij het Rood© Jlokj'
de plaats waar de nieuwe grenslijn den dijli
Kruist. Dei Iiavoninond voor die nieuwe! h<^
n uitstl'ckkon van het punt Waad
u-et titlollijn die tovcT het *\vatcfrleddingslerrei t*
53 getrokken, do normaallijn der rivieiv
ïfiukt lot en ïiiet tie Oostoihnvou, wnurlatufsl
'■OriUlLcQ,
lilLU&L, /^AA*e>
ecu nieuwe kade zal worden ingelegd.
In den polder Oud-Mathenesso staal Rot
terdam af eenige stukken grand te santen
groot 8.11.57 II.A„ een deel van Schio
land's Hoogen Zeedijk, van het Roode Ilek
tot aan de nieuwe grenslijn, groot 1.76.70
II.A. en stukkon grond in N,-Mathenesse, te
samen groot 8.43.97 H.A'. v
Schiedam daartegenover slaat aan Rot
terdam in eigendom af de perceel erf
grond in Oud-Mathemessc, te samen groot
3.12.77 H.A., een deel van da Ooslorhavcin
0.49 H.A. en den grond aau de Maas, ge
dceiielijke behoonende tot den dienst der
Drinkwaterleiding, gedeeltelijk verhuurd
bouwland, ter grootte van 20.58.50 Hectare.
liet resultaat van deze uitwisseling van
grond is tenslotte, dat [Rotterdam, aan Schie
dam zal moeten bijbetalen phn. £2.656.850
Hoewel dit bedrag .als ontvangst voed
Grondbedrijf zeker niet to versmaden is/
mag dit echter niet te veel gewicht m dd
schaal leggen, omdat een prijs van'
f 15 voor grond, pp die plaats gelegen,
nu niet bepaald schitterend is. Maar ook
dat is betrekkelijk bijzaak, indien da Schies
damscha belangen, die bij de onderbande
1 in gen betrokken zijn, een bevredigende op
lossing hebben gekregen.
(Rij liet opmaken van dc balans vanjdez'o
onderhandelingen, zouden wij pok kunnen
wijzen op do positie van Schiedam, dat!
lp kwader ure in plaats van een eigen
Elcctrische centrale to hou ven, zich
tot Rotterdam heeft gewend om van daad
electrischen stroom te betrekken. 1
En wij hebben ervaren jioe wij [daardoor
op i,r. oogenblik in buitengewone moeilijk
heden kunnen, komen. Een herhaling daal;
van meeist dus voorkomen worden, mag
ilicit meer voorkomen. Dit is een dier
voornaamste cischen van pns Grondbedrijf,
De industrie kan niet verdragen dat 'haar
arbjeidszekei-heid zou worden bedreigd ook
door een plotselinge slopzetting van stfooro
levering.
Dit gevaar is tlians afgewend in het ont
werp dat aan don Raart ter goedkeuring
is voorgelegd.
Voor een industriestad als Schiedam, is
dit de meest belangrijke kwestie.
Een tweede punt dat voor Schiedam een
groot belang is1, betreft de levering van hef
water. Het water zal aan Schiedam
geleverd worden legen 4.2 et. pel* M3., wgt
do kostende prijs is van voor don jocriog
terwijl de kostende prijs thans in Rotterdam
ongeveer 10 cent per M3. is. 1
Die gemeente zal daarop dus jaarlijks 'n
ÜIOO.COO toeleggen. Daartegenover saai.
echter, dat Rotterdam don voor dio gemeen
te onmfeba'ren. grond voor 'n lagen prijs ,'im
bezit krijgt; dat onze waterleren in eigendom
aan Rotterdam komt en door deze gemeente
zal worden afgebroken, zona er eenige Ver
goeding aan Schiedam, met uitzondering
van de als' woningen gebruikte opstallen
waarvoor £6700 zal wouleu betaald,
Schiedam moot echter weer aan Schiclands
Hoogen Zeedijk een pompstation bouwen.
Dit dit alles blijkt wel, dat toen. Me fnelan-
delde belangen niet afzonderlijk kan beoor-
deelen, maar ze an hun resultaten eu blcc
moet beschouwen. Wie dit nalaat, moet ten
totaal verkeerde conclusies komen.
Ten slotte verbindt Rotterdam zich om
zooveel mogelijk te bevorderen dat de
meente Schiedam via de sporen, welke ten
behoeve van de nieuwe Rotterdamsche ha
vens worden aangelegd, spooraansiuiting
naar de terreinen. om-loten door Maasdijk
Oosterhaven en eventueel naar dei terrei
nen ten westen van de Ateorhaven [verkrijgt.
Schiedam verbindt zich wedelkcei ig mode
te werken tot vas'sleUing der' nieuwe grens
lijn tusschen de beide gemeenten, zooals
dio thans is getrokken en waardoor kaar
private bezittingen binnen de gemeentelijke
grenzen komen le liggen.
De uithouw der gemeente achter do Sin-
gelstraten, waarmede reeds oen aanvang
is gemaakt, zal dus regelmatig kunnen wor
den. voortgezet, zonder dat daarvoor Ver
dere medeweikmg van RutU uhun oivisdU
wordt. 'i
Roods vroeger zijn plannen ontworpen om
den ui biouw der beide gemeenten zoodanig
te doen zijn, dat die aan elkaar [aansluiten.
Zooals men 'ziet staan tegenover de be
reikte resultaten, die voor Schiedam ncod-
sakclijk verkregen moesten werden hehuig-
rijko offers, maar zooals wij reeds in
den aanvang zeiden, do basis waarop de
onderhandelingen gevoetd zijn, is van Idien
aard, dat de Raad de v'ruag heeft [ie beant
woorden zijn de voordeden met 'deze over
eenkomst verkregen, zoo, dat ze de offers,
die Schiedam zich daarvoor moet getroos
ten, waard zijn.
Wij meenen dal bei'eikt is, wat mogelijk'ik.
Eu nu kan men wel b«.weren [dal Schie
dam bp enkele punten een sterke positie
had en op grond daarvan zeggen, ziet, on
ingewijde!)daarmede zou men meer heb
ben kunnen bereiken. Maar rnen mag toch
zeker vertrouwen, dat de .Sdlricdarnseho on
derhandelaren die gunstige punten niet
ongebruikt hebben gelaten. Hadden zij dit
niet gedaan, do resultaten z'ou'den bed wat
mindei' zijn geweest.
Immers niettegenstaande die enkele gun
stige punten was de positie van Schiedam
zwak, doordat deze gemeente in 1912 door
haai' contract mol Ro'fcadam, waarin over-
eengekornen we'ftl dat deze gemeente aan
Schiedam elcclrischcn stroom zou leveren
nog wel binnen een zéker lotaal kwan
tum aan Rotterdam oen macht over
Schiedam had „gegeven, waarvan die ge
meente een voo'r haar nuttig gelkuik heef!
kunnen makeh.
En nu dringt Rotterdam wol weer een
eind onze grenslijn terug, maar waar deze
gemeente thans de bebouwde kom
onzer gemeente bereikt heeft en de
Maasoever, hchoorendc tot Schiedam
te'rritoir' in exploitatie is gebracht,
op een wijze,
voo'r' de ontwikkeling van scheepvaart, ham
del en industrie voldoet, zal de drang (om
het zelfstandig bestaan van Schiedam ie
vernietigen in elk .geval vtooV gei'uiiuen tijd
zijn opgeheven.
Aten zal liet Schiedam niet euvel duiden
wanneer dit aan een zelfstandig bestaan do
voorkeur schenkt boven een zorg Vera- luuu'
belairgen door Rotterdam, dat voor Schie
dam nooit bijzonder vee! sympathie heelt
geloond. 1 s
AA'iij willen hopen en wij veriTouweii, ddi
de AAtethoude'rb, 'die thans'de ondeihandelin-
lingen hebben gevoei'd, on die 'van MenséinfA
dei' onderbandeling don Raad steeds in co
mité" generaal herhaaldelijk medacloelinghefli-
bon gedaan, van Rotterdam hebben weten
te veikrijgen een overeenkomst, waarbij do
belangen van Schiedam zoo goed mogelijk
z'rfii verzekerd.
die
Links niet het eerst trip gehoord. Toen
op 20 Juni j.l. «te Regeering collectief
ontslag vroeg, was dit de erkenning, dat da
Rechterzijde niet meer tot yegeeren instant
•was. Daarom bad toen aan links de vraag!
moeto nworden gesteld, of izij in staat en
bereid was een ministerie (tq vormen; dat
brengt goede constitutioneel© zecle mede.
Of Ruys, en ieder «lie van den politiekeus
toestand op de hoogte is, voor zichzelf
de overtuiging had, dat Dinks daartoe niet
in staat was, en dus ook nièl bereid
doet niets ter zake; (zoo had hbt möeten
geschieden. AArant de vraag vaat dö Kroon
aan het ministerie, om opzijn ontslag
aanvrage terug te komen, was nit een con
stitutioneel oogpunt alleen gerechtvaardigd
na dp erkenning' van'Links, dat ze imotj
in staat was de regeeringstaak over te ne
men. 1
Maar zoo is het niet geschied. Door
het verkeerde advies van het demissionaire
kabinet aan de Kroon, zijii eerst de staats
lieden van Rechis geraadpleegd en de Staats
lieden van. Links zijn eerst op 25 Juni ge
roepen, toen de zaak al bekokstoofd was,
dat het ministerie zou aanblijvendat is
door het katholieke blad „De Tijd", clat
geacht kan worden op de (hoogte te zijn,
verklapt. Hoe Ruijs do Becronbrouck "tot
die fout gekomen is, hij, de bedachtzame,
is ons een raadsel, en ook, hoe of oude
rotten als Heemskerk en Notens hem die
hebben kunnen laten begaan. Daardoor werd
de crisis een onder-onsje, en is, mot glle
goede constitutioncele gebruiken in strijd,
de Kroon gebruikt om cle discipline in de
coalitie te herstellen; men kan er toch
zeker van zijn, dat de Christeiijk-Ilislori-
schen en Anti-revolutionairen, die door hun
Verwerping van art. 27 van de Dienst
plichtwet de crisis hebben doen ontstaan,
zich op 20 Juni l.L, toen het ministerie
zijn ontslag vroeg, lang ni«t iekker zullen
gevoeld hebben.
De heer Ruijs de Reerenbromk heeft
noch in eersten, noch in tweeden termijn
de minste verklaring van die fout gegeven,
en het heeft ons verbaasd, dat de heer
Marehant in tweeden termijn dit punt niet
heter vasthield.
De eerste vraag van den heer Marehant
was: AAre!ke redenen noopten het kabinet
collectief ontslag te vragen? Bedoeld Nvas
natuurlijk, waarom moest Pop heen, nu
Ruijs de Beerenbrouck, die het ontwerp
mede had onder tcekend, blijft. De Premier
maakte er zich van af, met een: Omdat
de meerderheid der Kamer ait. 27 van de
Dienstplichtwet vcnvierp. Dp Kamer keek
verbaasd. Op de tweede vraag: AAtearom
Minister Pop verdween en hij zelf niet,
kwam ah antwoord: De Minister van Oorlog
kan uit den aard der zaak geen deel meer
uitmaken van het kabinet, toen jet zich
schikte in de noodzakelijkheid om het be
wind te blijven voeren, en de Premier
had bet dienstpliclftontwerp alleen mode-
onderteekend, omdat de loting onder
Binnenlandscbe Zaken komt. En de Minis
ter van Financiën ging heen, omdat reeds
herhaaldelijk was gebleken, dat diens voor
stellen op met voldoende instemming "kon
den rekenen. De Kamer writ dat ieker
niet. En toen de Minister qp de vraag,
waarom de reconstructie tot deze ibeido
ministers beperkt bleef, antwoordde, dal
do omstandigheden tot anciere 'wijzigingen
in het kabinet geen aanleiding gaven,
weid het den heer Ketelaar 'toCh 'Ie bar,
en interrumpeerde hij: „rils u 'denkt, dat
u er zoo afkomt, vergist u zich." Maar de
Minister ging onverstoorb ia r voort, en gaf
op de vierde vraag, tv aar om, «te Minister
aan alle eischen i-au Landbouw, die de Kamer herhaalde-
De Communist, de heer van Ravcsteijn,
heeft naar onze opvatting in de Tweede
Kamer zelden het oei ijk aan zijn kant,
maar wel had hij [het; met zijn voorstel,
om de besprekingen over de crisis en de
reconstructie van het Kabinet uit te sto
len iot da algemeen© «beschouwingen over
de 'Staatsbegrooting. En dat ]nj gelijk bad
is ons dooi' dö interpellatie van den heist4
Marehant voldoende gebleken- De leider van
dei vrijzinnig-democraten! in de Kamer,
wiens redevoeringen tot het beste behoo
ren, die daar gehouden (worden, en diei al
tijd zeer goed gedocumentóord is, kwam nu
feitelijk maar half beslagen ten ijs, een;
gevolg van de bekende vrijz.itmig-domocra -
tisclvej liefhebberij, om altijd anderen, voor
tel zijn. Had do heer Marehant göwadit tot
dei Algemeene! Beschouwingen over cle
SjaatsbegrooUng, dan had }uj én de Troon
rede, die nog uitgesproken jaoet worden, én
diei staatsbegrooting zelve tot zijn beschik
king gehad, en dan ware het. cri.risdebat
in het Aroorloopiig A'erslag en cle daarop
volgende Memorie van Antwoord behoor
lijk voorbereid geweest. Nu niets van dat
alles, wat het Minister Ruys de Beeren
brouck bijzonder gemakkelijk maakte hem
met een kluitje in (het riet te sturen- 'Als
dan ook een grocd deel van da Rechter
zijde den heer Marehant gesteund heeft
in zijn verzoek om de interpellatie dade
lijk to houden, ontkomt zij niet aan den
schijn dit gedaan te hebben, omdat zij er
zoo hot goedkoopst afkomt, i
De heer Marehant begon terecht te wijzo
op de fout, dat hij do crisis de leiders van
lijk onjuiste inlichtingen gaf, en de Mi
nister van Koloniën, die bij do Djambi-
debatton geen blijk gaf van den wensch
om do waarheid nader te komen, gebleven
zijn, hetzelfde antwoord als op ido dei cle
waag. Om ten slotte op de laatste vraag.
Welke wijzigingen zijn er door do recon
structie m het programma en het beleid
van 'liet kabinet, niet name van dc Depar
tomenten van 'Financiën en Ooilog geko
men, te vehvijzen naar do Nota van AVijzi-
gingen op het- ontweip dienstplicht, on'dooi
do mecledc-Hing, dat do inzichten en do
voornemens van den Minister van Finan
ciën in de MiHioenemiota zullen worden
neergelegd.
Ret was niet sober; liet 'Was absoluut
onvoldoende.
Jammer, clat de heer Marehant, zijne in
derdaad stcike positie verzwakte door
eene even ongemotiveerde als ontactische
aanval op den heer de Geer, maar als fde
leider der a rijzinnig-ldemooralen eenmaal
aan liet bouwen is_, is 'hij niet meer to
houden. Bij alle verlies, nu de kotholiekeii
in zake defensie voor het militairisiische
Protestantscho deel der Coalitie hebben ge
capituleerd, is het optreden van 'de Geer,
reeds om zijn intrekken van do zoo (no'
lottige verhoogmg van het tarief van invoer
rechten, winst. Én het was duidelijk, dal
hij bij 'de reconstructie niet alles verkrijgen
kon wat h'ij zou gewild hebben. Deze man
verdient steur van Links, en hij had heter
verdiend dan liet vei wijt van den heer Ma,r-
ojiant, dat h'ij mec-F had kunnen veikrijgen,
om'dat liijl had kunnen oischen wat hij" 'wiiide.
Do heer Marehant weet clat zelf beter, «ws
de Geer dat gedaan had, hadden zijne partij
genoot en en de Ajdi-revolutionairen, ju zriko
defensie, alle wensohen moelek prijsgeven,
en dat gaat niet hij oen compromis.
En dat "hij zijn initialiefvoomtel in zako
de uitkeering aan do gemeente introk ws*
ook natuurlijk, een Minister staat er anders
voor dan een Kamerlid, en zijn initiatief
voorstel werd alleen ingediend, omdat hij
hij de wet-De Ateies daarop zijn groot amen
dement introk, zwichtende voor het on
aannemelijk van dien A finis Ier, omdat hij
het Kabinet niet in gevaar wilde brengen.
Nu kan hij als minister, de zaak zelf regelen.
En van den Ai in is ter van Oorlog verkreeg
hij de toezegging van eene bezuiniging op
de Oorlogsbegrooling van minstens 10 mil-
lioen, en wie de Geer kent, weet, dat 'hij,
als dal woord niet mocht Worden ingelost,
direct zal heengaan. En daarop zal men
het nooit laten aankomen. De heer, do tGeer
verdedigde dan ook met voor hom onge
kend vuur in cone keurige invp'ovmtie zijn
DE»
HE
Va>v
glaS
oa« Vflti (ZoTVta-OAiA ozc.a it. raoA<j,Eri
"Soji C-DA/O
l2öri£.HDaA^.
