18 SEPTEMBER 1925.
I
VAN DE
_L
|19 September
1925
Het Koninklijk bezoek.
Lf
Uitgegeven ter gelegenheid van het bezoek van H. M. de Koningin der Nederlanden, ZK. H. den Prins
der Nederlanden en H. K. HL Prinses Juliana, op 18 September 1925, aan Schiedam.
Ouxo verwachting, hal onze sladge-
iiooteu hel bezoek van 11. M. tic
Koningin, vergezeld van X. K. 11.
prins Hendrik on II. K. II. Prinses
Juliana, op den hoogsteu prijs zouden
stellen, is niet beschaamd; jn!egouJ
deel, ze is overtroiïeu. En liet aar
dige ervan was, dut de hulde even
spontaan als bijna unaniem was, wal
de m.aarde daarvan niet weinig ver
hoogde. Er is weer nauwer baud ge
legd tusscben de Vorstin en één van
de gemeenten van liet land, waarover
zij geroepen is te regcoren, en hel
is zeker te loven in Koningin Wilhel-
rnina, dat Zij zelve daarop prijs sleit
endaaivoor niets ontziet. Ueiuige Ilaar
bezoek zoo kort geit den aan het ei'anf
Ameland, dat Zij onder slecht weer
over onherbergzame pieren in zeer pri
mitief vervoermiddel binnen reed. Haai
land overal dour persoonlijk bezoek
nader io leeren kennen, heeft Ko
ningin Wilhelmina zich steeds tol le
venstaak gezet. En velen zijn toege
stroomd van elders om den blijden in
tocht hij te wonen, nu de Oranjezon
ons ook dezen keer niet in den steek
heel! gelaten, zooals aanvankelijk werd
gevreesd.
Hel Koninklijk bezoek was voor de
ouden van dagen, die tie Koningin nog
nimmer van aangezicht hadden aan
schouwd, groote verheugenis, dal zij
di! nog hebben meegemaakt; voor de
jongeren een gebeurtenis, die ouuit-
visehbaar in hun geheugen zal blijven.
En dat effecL is niet bereikt door een
pracht en praal van den Koninklijken
stoel, die de zinnen om zoo te zeggen
benevelde, maar door een eenvoud, die
zou edit. Xederlandsoh is, en de ziels
verwantschap tussehon Vorstin en Volk
zoo duidelijk doet uitkomen. Zoo is en
zoo was hot van den dag, dat Wilhel
mina in 1898 werd gekroond. Bij den
gmulen jubel van het Nederlandsche
volk van den Dollaert tol de Schelde
en van Tcsscl's ree lot Maastricht in
dat jaar heeft toen de slem niet ont
broken, die de vraag steldé: Hoe kan
men zoovele hulde bcluigeti aan een
wel is waar zeer Jieftal.ige jonkvrouw,
die eehler den kinderschoenen nog niet
geheel ontwassen was? Wie zoo sprak,
verwijzen wij alweer naar de Savor-
nin Lolunan, die daarop o. i. juist en
afdoend antwoord gaf in de volgende
woorden: „Zij slaat daar als de telg
van Oranje, die wij liefhebben met ge
heel Ins hart, omdat wij in Haar als
hel are de vertegenwoordigster zien
van ons roemrijk verleden, gelijk met
Haai Huis de tradition van ons volk
onverbrekelijk verbonden zijn. Voor
zeker beeft ook menig vorst uit hel
Huis van Oranje gefeild; vaak anders
gehandeld dan de kalme beoordeelaar
uit later tijden wenscbelijk zou heb
ben geacht. Maar dit béne welen wij,
dat nooit één dier vorsten iets hoogcr
gesteld heeft dan bet welzijn van ons
land; dat eer hun te vee! dan te weinig
regecringszucht is te wijten, en dat
zij nimmer, zoo min de eerste als dc
laatste Willem, aan liet bezil van eigen
eet en macht de voorkeur gegeven heb
ben boven de wcnschen en belangen
der natie.'-
Zoo is Heten als wij deze woor-i
den beamen, en er groot op gaan c»
or ons over verheugen, dat Wilhelmina
deze traditie zoo getrouwelijk 'heefL ge
handhaafd, zullen wij niet vergeten te
ïncmoreeren, lioe uitstekend onze Ko-
ningiu-jWeduwe Emma Hare doehlcr
heelt opgevoed voor dc even moeilijke
als gcwiehligc laak, die Haar wachtte.
Juist, zooals Prinses Juliana hel voor
red)! van zulke voorbereiding geniet
voor hel Koningschap, dat. zij eenmaal
zal hebben te vervullen, al is het na
tuurlijk onze wenscli, dat deze plichl
Haar eerst na lange, zeer lange jaren
zal worden opgelegd.
liet bezoek van II. AI. de Koningin
Prins Hendrik en Prinses Juliana Hoeft
hij de bevolking van Schiedam een
onvergetelijke)! indruk achtergelaten;
onze gemeenienaren hebben het weer
eens gevoeld, dat de Vorstin de be
schermster is van ons volk in al zijn
rangen en standen.
Leve de KoninginI
Leve liet Koninklijke gezin!
11 ft&wuwfïaM
Het Stadhuis.
Op het stadhuis.
De ruadsxw'l,
roctra-ijmlvuer
2?
'^1
SCHIEDAMSCHE COURANT
De datum diun wij hierboven hebben ge
schreven, dc dag die met zooveel vreugde is
verwacht, is aangebroken; heden bezoekt
II, M. de Koningin, vergezeld van Z. K. II
Prins Hendrik en Prinses Juliana onze gemeente
welke door de burgerij eeri waar feestgewaad
is aangetrokken. En de zorg, waarmede dit is
geschied, dc vreugde, die daarbij de harlen
der Schiedammers vervulde, steeg met den
dag
Is het wonder, dal van bijna alle huizen de
vlaggen wapperen? Is liet wonder, dat de ge
dachten in den iaatslen tijd telkens meer zicli
rirhtten op liet eeno zoo gewichtige feil: De
Koningin komt naar Schiedam.
En toen vernomen werd, dat met de Ko
ningin ook Prins Hendrik cn Prinses Juliana
Schiedam zouden bezoeken, waren alle wem
schen vervuld.
De voorgevel.
LV Yótiig1 oei is u' scril mot een b d-
dakijn, bekhud m X issnukleui n en <11 u'
boven w appt ;ikl' He Koninklijke s' 11
daaid, <liu gdieschen was op li.-t O .gen
i lik d il de Koningin hel stulhu.s b urn n
Had
Op d" tinpp"il van het lj fie- on ill de
VJShliul vijl) koper, gelegd.
Van af den top van den gwel is fijn
grom irmgebriohl dut ein Jig) in sol il Sf
van oranje en Xassaug'oen
Te: weerszijden van de ramen m het
front, zijn tweo reuzen nmurbouquotlen
van oranjekl ujig' .tah'ia's aaiig dj.ac' t
Een der monumentale nep oortea uit hel kwarlier der
WcsL-Frnukö! sfraa! cn omgeving.
En men voelt hel bij het gaan door de
straten, hoe ieder in pen heerlijk opgewekte
stemming is; men ziet het, nu alien zich met
het geliefde oranje hebben gesierd.
Nu bleet nog de vraag, hoe zal hel weer zich
houden en nog nimmer heeft liet wijzertje
van den barometer zooveel belangstelling ge
vonden als in de laatste dagen.
Do vroege ochtend beloofde veel, maar toen
begon het te miesregenen. Doch daar maakte
men z.icli nog niet ongerust over; dat /.ou wel
overgaan en geen uur later was de lucht weer
opgehelderd en was de stemming in dit op
zicht weer optimist; hel oranjezonnetje zal
wel doorbreken.
Hoera voor het Huis van Oranje.
Druk is het reeds in de straten van dl rij
tuigen en auto's, waarin men op zijn gemak
do versiering var. de stad gaat zien, nu die
overal gereed is: want in de laatste dagen had
men toch al hier en daar een slraatversiering
bezocht.
Voor do lomtvaiigst vrux do Koningin
is bot stadhuis geheel opgeknapt, zona's
men hooit kunnen zien. .Maar rem de ont
vangst van het hoofd van don staat was
moer ncodig om luiar waardig te ont
vangen. Om uiting to geven aa.n de go
roelens dor burgerij moesl de p'aals waar
liet .Hortl es.
Hot hek op hol bordes is vurrierd mei
crunjekl 'Urige Afrikaantjes mot blauwe lo
IxJia's en fijn afhing nul groen. Voo' aan
do straat, aan weerszij leu van den loogei
is hooggroen aangebracht gemengd mil
dahlia'-, in oranjekleur overgaand in ge-
miiuiuMle Cuh'xius-en
De aankomst.
Een compacte menigte had zich om half 2
rpeds opgesteld tussehon stadhuis en Stations
plein, liet nogenblik verbeidend, dat de Ko
ninklijke gasten zouden voorbij komen.
Even over tijd, om 2 uur 13 rolde de
trein, waaraan bet Koninklijk Salonrijtuig
was aangehaakt, het stafion binnen. Tegen
over den Singel ging H. M. reeds staan en
wuifde de juichende menigte aan het begin van
den Singel en Stationsplein, voor zoover dal
voor het publiek toegankelijk was, toe.
Op het perron was dc burgemeester, de heer
Onmiddellijk na aankomst van den trein
deden de klokken van de Groote Kerk, de
Frankelandsobe Kerk, de ïfavenkerk en de
Singelkerk aan de bewoners van Schiedam en
do duizenden vreemdelingen, die gisteren bin
nen onze veste waren, kond, dat de ilooge
gasten Sehiedamsch grondgebied betreden had
den
Om kwart over 2 verscheen 11. M., verge
zeld van den burgemeester op het .Stations
plein, gevolgd door baar gemaal, II. K. II. de
Prinses en de leden van haar gevolg. Onmid
dellijk zette bet Stedelijk Muziekkorps onder
leiding van den heer II. II. van Vleuten, dal
aan de Noordzijde was opgesteld, het Wilhel
mus in en onder de tonen van ons volkslied
inspecteerde 11. M. het detachement van den
Yniwilligon Landstorm, vergezeld van den
commandant, kapitein C. G. Bremer, na af
loop waarvan II. M. zich even met dezen onder-
li leid.
Daarna werden de rijtuigen bestegen, die
alle bespannen waren met twee paarden.
In het voorste nam de burgemeester, in ambts
gewaad, plaats.
In het eerste Hofrijtuig rechts II. M. de
Koningin, nevens Ilaar 'L. K. II. de l'rins en
tegenover hel II. K. H. Prinses Juliana. De
overige vier rijtuigen werden bezet door liet
gevolg.
Onder gejuich en terwijl de Koninklijke
gasten minzaam groetten, zette de stoet zich
m beweging om van Stationsplein langs Singel,
Emmaplein, Broersvest. en Lange Kerkstraat
te rijden naar liet stadhuis. Langs doze route
stonden ongeveer 7000 kinderen van de open
bare en bizondere scholen opgesteld, alle voor
zien van een oranjevlaggeije en keurig uil-
gedosclit op hun Zondagsch. De meeste meis
jes in witte japonnetjes met een oranje-sjerp
of ceintuur. Achter de kinderen stonden
voor liet mecrendeel hun oudei's en verder
rijen dik andere belangstellenden. En die allen
gaven op ondubbelzinnige wijze blijk van hurt
groote ingenomenheid niet het Koninklijk
bezoek, terwijl de Vorstelijke gasten op bun
beurt zich aangenaam getroffen toonden
door de spontane hulde.
Op de Groote Markt aangekomen, werden
de rijtuigen verlaten en de trappen van het
stadhuis bestegen. In de vestibule werden de
heeren wethouders, ir. G. Houtman, mr. M, M.
van Velzet! en D. Boddeus, en de secretaris,
de lieer mr. V. Siekenga, aan de vorstelijk,
personen voorgesteld.
In de perstribune kregen do vaste verslag
gevers van den Kaad een plaats, den overigen
journalisten werd de publieke tribune ter be
schikking gesteld.
De raadsleden stonden geschaard in de
zaal voor de tribune en langs den gevel aan de
zijde van de Boferstraat, zoo een halven cirkel
i ormend.
Als allen hun plaatsen hadden ingenomen,
nam de Burgemeester het woord en sprak do
volgende rede uit:
MajesteitKoninklijke Hoogheid.
Koninklijke, Hoogheid Prinses
Juliana.
Was hot omdat onze stad nog niet bet
voorrecht en dc groote eer heeft gehad Uwe
Majesteit in haw midden te zien, terwijl hel
innig verlangen der bevolking om van haar
gevoelens van trouw en aanhankelijkheid
voor Uwe Majesteit te mogen getuigen
steeds aangroeide, dat niet zoodra de
mare hekend was, dat Uwe Majesteit de
toezegging had gedaan om een bezoek aan
Schiedam te willen brengen, de vreugde
over liet te verwachten bezoek hoog op
laaide en het overgroote deel der burgerij
wilde toonen door een zoo hartelijk rno-
i gelijke ontvangst, hoe door dit Koninklijk
i bezoek een hartewensch in vervulling zou
A J. Gijsen aanwezig ter verwelkoming der temeer nu ook Zijne Koninklijke
Koninklijke fainihe. De dochter van den burge-1 jj'i-, - J-- - - J
meester, mej. M. Gijsen, bood H M. de eerste
bloemen aan in Schiedam
Hoogheid de Prins dor Nederlanden en
Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Ju
li. M. was gekleed in een grijs blauw cos- %I,£* Jlier mede aanwezig hebben willen
tuum met gruoten hoed en afhangende voeren, zijn.
De Prins droeg de generaalsuniform, terwijl Majesteit, nu deze wenseh thans vervuld
II. K IJ. Prinses Juliana in nagenoeg de- is, valt mij de groote eer en het voorrecht ten
zeltde kleur als II. M. was gekleed. deel U op dezen voor ons zoo merkwaardigen
Hare Majesteit zrwt worden jje.hul.ligd na- j net gevolg bestond uit de groolmeesSesj^ hartrfijke gevoelens' dèr "burgwij
mens de bujfwij, moest het stadhuis de gravm Van Lyndon van Kandenburg geb. Lc vertolken en'llaa? mede te deelen, hoe
fors lelijke stemming weergeven die omlex baiono* an A.a„cll, do hofdame neuk \ao g|| Gemecutcbosluur het on zoo bijzonder
J T i- r, i 4 t lleeekcren van Ivell; de opperceremomemees- ajiccubc.uesi.uui na up zap nijzunuii
de bti.'gYrij hecrscJit ba dit is w<o heicmt tor ,n,aaf |)u Monceau. de k;unorheer en par-1 Imogen prijs stelt, dat Uwe Majesteit wel
dnor lv>t aanbreng ui vut groen on h oemen ticulicr secretaris baron van Geen; de ad ju-1 gevolg heelt willen geven aan de uitnoo-
dant van den Prins, kapitein ter zee jhr. on diging om hier heden tegenwoordig te zijn.
J)e vestibule.
In dc vestibule zijn lage bikken, go-
pianist «iet laag given en oranjekleurige
vruchten tegen du witte kunbrizceiïng.
Br wen deze Inmj.rizoering zij.i groote vak-
kon omlijst mot fijn groen Midden in dio
vakken zijn atiht Louquelten pet oranje
bloemen -en fijn groen aangcbradliit
In du raadszaal wtiar do oratvanptplaAls
had zijn rechts on links in do hoeken
aan do zij-do Man den schoorsteen zonne
1 loomon geplaatst tegen hoogo palmen.
Dj) de adlit vensterbanken zijn lage
bouquuttcn geplaatst met Scliicdamsche
Migncm dahlia's, witte „Room" vtan Suhie
dam en oranjekleurige dahlia's dio den
vorm van oranjevlaggen hebben.
De zijgevel.
Aan den Luilenzijgavel zijn vlakke ver
sleringak van haxus aangebracht afgewerkt
met oranjedook v'aarhij acht bouquefton
ook in oranje en wit gehouden..
Beneden lungs dezen zijgevel is een
plantsoenslrook gelogd, afgewisseld met
oranjebloemon cn begrensd door een dub
belen strook begonia's en een grasrandje
-ia,,
Di"1 Lango-Arhter weg-versicring.
Muhlen: de adjudant kapitein de Jonge van ^oo moge ik dan. namens den Baad de-
der Haaien en de ordonnance officier le luile-1 zer Gemeente, Uwe Majesteit, Uwe Ko-
nant Phaff. ninklijke Hoogheid en Uwe Koninklijke
Hoogheid Prinses Juliana eeil.ie.lig het
welkom toeroepen.
Al hebben wij zorgelijke tijden doorge
bracht en gaal onze Gemeente nog steeds
gehukt onder de w weidt ei sierende ei ono-
misrhe crisis, en is liet \ooral de werkloos
heid. welke nog ui vele bedrijven heerseht.
waardoor onze stad meer dan andere ste
den getroffen wordt; een werkhwheid, .In-
van onze financiën zulke groule jpiiers
geeischl heelt en nog eiseht. die ons zoo
verlangend doet uitzien naar liet. terug-
keereu van meer nol male toestanden m
het hedrijlsleven-toch valt ook m onze
Gemeente, na waf is doorstaan, eenige
opleving m andere bedrijven waar te ne
men. waardoor wij v mu-zeker met goclen
moed en vei trouwen m onze stad -- die
een stad is van harden arbeid - de toe
komst tegemoet gaan.
Aldus niet twijfelende, .lat ook voor onze
Gemeente weer beten- tijden zullen aan
breken, zij het mij thans vergund Uwe Ma
jesteit in enkele trekken een beeld te mogen
geven van de ontwikkeling dezer stad ge
durende het tijdperk van Uwer Majesteits
regeering.
De bevolking v .-rnieenleide van 2d.(JUt)
zielen tot ruim Vi.oOO.
Sedert heeft hel aanzien d.-r stad in
grijpende veranderingen ondergaan. Be
stond eertijds het voornaamste deel uil
kleine fabrieken daaniau-l heeft do
grootindustrie haai* intrede gedaan, welke
gelukkigerwijs gepaard ging met de stich
ting van geheel nieuwe, ruim gebouwde
woonwijken met volkstuinen en uitge
strekte wandelplaatsen.
De gist- en aleohnlimlustrie wenl vei-
eonigd in eenige groote bedrijven. Verder
noem ik onder de vele andere fabrieken de
kaarsen-, glos- en zmirstollahiicken. Do
machine- en metaalfahrieken en voorts
den uitgebreide)) houthandel en d. scheeps
werven.
Zoo was het de Schiedamsehe fabriek
van kunstsmeedwerk, alwaar liet ten vn-
rigen jare door Uwe Majesteit onthulde
ruiterstandbeeld van wijlen Koning Wil
lem II werd. vervaardigd.
Ook aan de rivierzijde vertoont de «tad
thans een geheel ander beeld.
Bestond in 18HS alleen nog slechts een
kleine haven, in PK)i werd de Ooslerhaven
uitgegraven, aan welke haven zich de Verf
Gusto-' vestigde, een werf van groole be
kendheid, ook in hel buitenland, w-elke werf
Uwc Majesteit heeft te kennen gegeven
heden te willen bezoeken.
Meer westelijk bevindt zidi de Wilton-
haven, waarvan Uwe Majesteit en Uwe
Koninklijke Hoogheid reeds eerder het,
zich daai' bevindend MiOOO ton grootte dok.
een dergroolsle dokken van het vaste land.
in uogensebnuw namen.
In ltl]?i werd de Wilhelminahaven ge
graven, waaraan zich twee eveneens be
langrijke industrieën vestigden, n.L de
Scheepsbouw maatschappij ,.X ietiwe Wa
terweg-- on ile X. V, „Schim rem".
Deze haven beslaat thans een oppervlakte
can 2.'! H.A. waaraan te danken is, dat de
zeevaart door oen zeer g-ioote \erineerde-
ring van hel aantal zees, hepen, aanmerke
lijk toenam.
Ook de belangen van het zoo snel toe
genomen verkeer te land, voornamelijk in
den groolen verkeersweg langs den Nieu
wen Waterweg, werden niet uit het oog
verloren, waarvan do reeds aangevangen
bouw van een nieuwe brug in dien weg moge
getuigen.
Gedurende dit tijdperk vonden ook wij
een afwisseling: na jaren van voorspoed,
jaren van stilstand, jaren van opleving,
van trisis, van malaise; dorh gedachtig
aan Coen's veerkrachtig woord „Dispe-
reert niet" en gesterkt door de booge be
langstelling van Uwe Majesteit onze ver
eerde en beminde Koningin in het wel en
wee onzer stad, hopen wij met v. reende
krachten de moeilijkheden te o\erwinnen
en geven wij ten slotte Uwe Majesteit de
verzekering van het eendraihlig stnncu
van Gemeentebestuur en burgerij om onder
Gods zegen hiertoe immti* onze beste
krachten in te spannen.
He Koningin antwoordde daarop:
Mijnheer dc Burgcmoler!
V ij stellen oils cr veel van voor straks aan
de alom bekende industrieën, die kiariitig
tot den Idoei van Schiedam hebben bijge
dragen, in oogenschouw te nericn.
Met ware belangstelling volgde ik, mijnheer
de Burgemeester, uwe uiteen/. Hing omtrent
dc ingrijpende veranderingen, welke Hier op
velerlei gebied in het 25-jarjg tijdperk, dat
achter ons ligt, hebben plaats gehad en uwe
mededeelingen over de wij/o waarop ver
schillende industrieën en hundclsinriehtingen
zich hebben ontwikkeld en ontplooid, zoo
mede over dc uitbreiding van de Sehiedamsch®
havens.
Met voldoening vernam ik tesens, dut deze
stad van barelen arbeid, die zoo zeer de on
gunst der tijden onderdrukt, met oud-\ader-
landsclie taaiheid betere tijden voorbereidt.
Mocht wakkere ondernemingsgeest, stoeit'
volharding en een geest van eendrachtig
samenwerken, alle bezwaren te boven komen
en deze stad een toekomst tegemoet voeren,
zooals ik laar die van harte toeweiisch.
