SCHIEDAMSCHECOURANT
Het moflerne yerkeersmiMellei YliegtuïgT
TWEEDE BLAD
Een bezoek aan Waalhaven.
ammm
i-
mm
mm
van Zaterdag 13 Augustus 1927. No. 18576.
VAN DE
De lucht in
'tAVas in oen klein stadje in het Noor
den van ons land, dat wo voor hot eerst
een vliegmachine en haar bestuurder za
gen, wat toen ltot is /neer dan 13
jaar geleden ongeveer een zelfde com
binatie was als een geladen revolver en
oen krankzinnige. Hot volk althans scheen
hat zoo to voelen, want anders zon het
liedje, waarin sprake was van Olicslager's
dood, die blijkbaar spoedig verwacht werd,
hoek Van Okienbamieveidtsi raat alklaar.
Afot acht vliegtuigen onderhoudt de K.L.Af,
een geregeld luchtverkeer van Amsterdam
en Rotterdam naar Londen, Brussel, Parijs,
Bazel, Hamburg, Kopenhagen en Mahnö,
met aansluiting op andere lucht'!ij-hen.
Zoo ieder weet/ is de K. L. M. bereid
elke passagiersviucht do maken, dien men
verkiest, zeiïs naar Red. Oosf-Indiü.
In 1920 opende zij haar eerste luchtlijn,
MM
I fg
- *aw
5sl a
yam#
Sft i
Onzo stad gezien van do N.-O.-zijde met op don achtergrond de Alaas. In de lucht
het vliegtuig, wtanneo we oen tochtje maakten.
niet zoo populair zijn geworden.
AVat eon sensatie in hot stille stadje en
zijn omgeving! Een vliegmachine nu en
dan in do lucht; on was dat niet het
geval, oca. vlieger binnen do veste!
Er is sedert dien veol veranderd. Wil
ton wc na opkijken, dan moot het geronk
van een motor verraden, dat een toestel
heel laag vliegt. De combinatiesgo'aden
revolver krankzinnige en vliegtuig-vliege
nier, veelt men niet meer als overeenkom
stige vergelijkingen. Alleen hij, die Let spor
tieve element" in 'een Oceaanvlucht niet
kan onderkennen, zal misschien nog Lind
bergh, Gliamberiin en. hen, die ook den
sprong willen wagen, als dollemannen be
schouwen.
Be be langstelling voor de vliegkunst is
gebleven, alleen beeft zij oen ander karak
ter gekregen. Van „rariteit", publieke ver
makelijkheid, ds de „vliegerij" geworden
een factor van betcekenis in het 5naat-
seliappoÜjk en economisch leven en men
behoeft zich nog niet uit te geven voor
profeet om te beweren, dat die factor
zich steeds sterker zal doen gevoelen.
De K. L. M.
In ons land is hot do Koninklijke Lucht
vaart Maatschappij voor Nederland en Kolo
niën (de K. L. Al,), die zeer veel voor
de ontwikkeling van hot vliegwezen hoeft
n.1. een amlerdaagschen dienst op Lon
den en is daardoor geworden de oudste
luchtvaartmaatschappij ter wereld, niette
genstaande andere landen in den oorlog
vele ervaringen hadden opgedaan met be
trekking tot het vliegwezen.
In fUot lijdperk van 1920 tot en met
192G 'heeft do K. L. AL vervoerd ruim
23.000 reizigers; 1 miUiocn K.G. goede
ren en een half miiiioen K.G. post. Haar
toestellen vlogen 31.000.uren en legden
daarbij '4.000.QOO JCAI, of.. .100 maal - den
omtrok van do aarde af. Naast'-1 'het. ver
keer op do internationalo routes maak
ten 17.000 personen gebruik van de ge
boden gelegenheid tot korte vluchten in
de nabijheid van de vliegvelden.
Boze cijfers gelden voor de jaren 1920
tot en mét 1926. Dit jaar belooft een
recordjaar ie worden voor do K. L. Af,
wat zij !o danken heeft aan de groo'terc
belangstelling voor liet luchtverkeer, die bij
liet reizend publiek is ontwaakt, wat weer
een gevolg is van de uitstekende organisa
tie en hel gevoel van veiligheid dat men
in de Fokkervliegtuigen, bestuurd door do
kranige K. L. AF.-piloten, hoeft.
De veiligheid.
De veiligheid is een zeer Belangrijk punt
en daarom wordt alles gedaan wat maar
mogelijk is om die ie bevorderen.
K. L. AL opgeleid lo worden voor bestuur
der van verkeersvliegtuigen. Als men een
Renault-auto kan besturen, zal het wei
nig bezwaar "opleveren om ook een Fiat-
wagen to rijden. At aar met vliegtuigen is
dat nog 'iets anders. Als men een brevet
heeft voor het besturen van oen vlieg
tuig, mooi mén nog 3 a 4 examens af
leggen voor men in aanmerking komt orn
verkeersvliegtuig van de K, L. AL te vlie
gen. AVie opgeleid wil worden Voor piloot,
moot kern gezond zijn en. de volle beschik
king hebben over zijn 'zintuigen. Elke 6
maanden moet hij zich aan een herkeuring
onderwerpen, en die geschiedt 'zeer serieus.
In do tweede plaats wordt de uiterste
zorg besteed aan do vliegtiriigen. Dat deze
van NedcrLamlsch fabrikaat zijn, n.l. ge
bouwd door jdo N, V. Nodcrlandschc 'Vlieg
tuigen Fabriek fo Amsterdam, opgericht
door den beer A. LI. G. Fokker, is alge
meen bekend en mag aanleiding zijn voor
een gepasten hafionaleu trots.
Behalve dat pen vliegtuig, voor bet op
stijgt, door bekwaam personeel wordt na
gezien, wordt na ongeveer 200 vlieguren
de motor tot "in'de kleinste onderdeeltjes
gedemonteerd. Alles, wat ook maar een
spoor van slijtage vertoornt, wordt ver
nieuwd. Na ongeveer -600 vlieguren heefi
een algeheele revisio; van hot vliegtuig
plaats, wat haar in den' regel maar twee
maal in haar beslaan overkom', want de
gemiddelde levensduur van een verkeers
vliegtuig, zooals die bij do K.L. AL in
gebruik zijn, is 1500 vlieguren. Dat daar
door liet reizen per trein voorloopig nog
wel goedkoopcr 'zal blijven, daarop komen
we straks event Ctifug.
Om do veiligliékfö van bet luchtverkeer
te verhopgon, 1 maakt men voorts gebruik
van een 'andere moderne vinding, de ra
dio. Do- meeste verkoersfoestollen van -de
'K,(( Et| A|..bz.ijn toegerust -mot een radio-
'ïnsialiafió, Zoowel voor zenden a's ontvan
gen. ledero radio-bezitter in onze stad
zal wel eens de stem van den omroe
per van liet zendstation Waalhaven gehoord
hebben als deze sprak met oen vliegtuig
bestuurder. Als men op ongeveer 900 AI.
heeft afgesteld, kan men niet zelden hoeren:
„Hallo (volgen de letters van het vlieg
tuig), ik heb verslaan: hoven Ostende. Is
dat juist? Over!" En als men dan wacht
op liet antwoord van den vlieger, luistert
men tevergeefs. Dat komt, omdat de vlieg
tuigen met een 'korte golf uitzenden.
Het- radiotoestel van den piloot neemt
maar weinig ruimte in beslag. Hij heefi
maar even een palloljo los to gooien en zijn
antenne van ongeveer 50 AL ioop/t van een
schijf en hangt nagenoeg loodrecht onder
het toestel. Zonder. voe'I moeite kan Je pi
loot zijn antenne later weer opwinden.
Cé radio heeft het mogelijk gemaakt bo
ven de wolken of door een uitgestrekte tmist-
bank te vliegen, v Ant door radiopeilingen
kart precies opgegeven worden, waar een
vliegtuig zie hbovimtt, als do bestuurder
daarom vraagt. Het is echter noodig, dut
daarvoor twee stations Samenwerken. Eén
station kan alleen do lijn bcptiien, iri welke
een Ai-cgtui-g zich bevindt. AVorken twee
stations samen, dan is liet snijpunt van lij
nen, die elk voor zich heeft gevonden, de
plaats, waar het vliegtuig zich bevindt. Déze
dienst is Ihans reeds zoo volmaakt, dat in
den regel Waalhaven binnen ïyj minuut
aan een piloot kan meedoeion, boven welk
gedeelte van de aarde hij vliegt.
Om aan het verlangen van liet publiek
tegemoet te komen, dat voor alles veilig
heid vraagthoeft do K. 1,. At. kort geleden
een twccniotorig vliegtuig, tie 1LN. ADLU. in
dienst gesteld. Die letter IL-N duiden aan
dat liet een Nodorlandseh, oen D dat liet
een Bluitsch, een F een Fransoh vliegtuig
is. Die Il.iNi A.IXU. biedt 'plaats aan 15 pas
sagiers en 2 piloten. Alodit een motor ge
durende do vlucht totaal eiken dienst wei-
r/
I i Luchtfoto's Iv. L. AI.
Nog eens de Wilhelminahaven, maar nu ran. grootcro haogte gefotografeerd, zoodnt ook een belangrijk gcdeelic van de
Gorzen zichtbaar is, met do Werf Gusto" geheel op den achtergrond links. De monding van do Wilhelminahaven, oen groo-
ter doel van. het uitgestrekte ter.iem van .do Sclioopshon'w-Alaaiscliappij „Nieuwe tyjatonveg", hotel „Sterrebosch" cu de
béide weegen daarheen, waarvan één met booiuon beplant, vallen duidelijk op.
gedaan. Haar hoofdkantoor is geves igd te
's-Gravcnhago, Hofweg 9; als luchthavens
gebruikt zij in Nederland Schiphol bij Am
sterdam en Waalhaven te Rotterdam. Een
bijkantoor vindt men op den C ooi singel,
Daar zijn in do oorsto plaats de piloten.
Diezo zijn tot nu toe nog alle gorecmteord
uit do mili'airo luchtvaart. De beste vlie
gers van Soosterbcrg komen in aanmer
king om, na een strenge keuring, door de
geren, dan kan op één motor op dezelfde
hoogte vorder gevlogen worden. Diat een
motor in do lucht volkomen weigert, komt
zeer zelden voor en is practise!! uitgesloten,
omdat, zoo wo roods meedeelden, do uiter
ste zorg aan liet onderhoud wordt besleed,
zoodut de veiligheid ook van een één-moto-
rig toestel ,zecr groot is. Mocht een nood
landing met afgezet ten motor no od ig zijn,
dan nog is er in de meeste gevallen geen
gevaar, want de K. L. Al. toestellen pjfa-
noeren 1 8, d'.w.z. voor elke 100 AL hoog-
teverlies vliegt hot toestel nog '800 'AL Js
het dus 900 Ar. hoog, dan kan het nog
7200 AL afleggen, voor liet den grond be
reikt en over dien afstand is ju den regel
wei een plaats te vinden, waar zonder veel
bezwaar een noodlanding kan worden be
proefd. In andere streken b.v. in Amerika,
maaktanea wel gebruik van 3 motorige Fok.
kcr vliegtuigen omdat men daar soms over
uitgestrekte gebieden, bosschen, bergen of
meren vliegt, waar het maken van oen
naodlaMiivg zeer riskant, wordt.
Het opstijgen, maar vooral liet landen,
blijft nog altijd eon moeilijk vraagstuk. Er
zijn grao-te, vlakke terreinen noodig, am dit
zonder gevaar le doen. In Amerika, heeft
men proeven genomen met remmen op do
wielen van liet landingsgestel, maar het
gebruik daarvan leverde liet gevaar op, dat
liet toestel over den kop slaat. Achter, aan
den staart van het vliegtuig, is een jjzereu
steunpunt aangebracht, dat ongeveer den
vorm heeft van een leest.. Bij liet starten
en uitloopen glijdt deze ijzeren voet, met
do leeiien naar achteren, oiver den grond
En nu hoeft de chef van den leelniistihen
dienst van Waalhaven, een mechanisme be
dacht, waardoor die voet 'omgekeerd kan
worden, (zoodat 'do „teenen" naar voren
komen) in den groml dringt en onder het
voortrijden een diepe voor .maakt, waar
door de vaart van het toestel aanmerkelijk
wordt geremd en binnen 50 M. stil staat.
De Waalhaven,
Een bezoek aan het vliegveld Waalha
ven loont zeer de moeite, die men er voor
moet over 'hebben, in verband met zijn
ligging.
Uit dia verte zijn de z.g. windzakken
reeds te zien, die de richting van den wind
langeveti; voor do vliegers van veel be
lang.
Dtpl liet terrein is liet meestal een gezellige
drukte. 'Als een vliegtuig gesignaleerd is,
't is een soort sport geworden om naar
aankomende toestellen uit te zien, om dit
het eerst le kunnen molden, waaraan ieder,
hoog en laag van het personeel meedoet
gaat een sirene, wat het icon voor de
aangewezen ploeg van liet' technisch per
soneel is, om naar buiten te gaan, ten
einde zoo noodig behulpzaam te zijn bij
liet zwenken van het vliegtuig, nadat het
geland is; can den motor enz. ie controleo
beren en voor liet vertrek weer op gang
Ie brengen.
De kosten van liet vliegen.
Waardoor komen do hooge kosten bij
liet gebruik van een .vliegtuig?
Ton eerste door tien betrekkelijk korten
levensduur van een vliegtuig. Een verkeers
vliegtuig kan, zoo we reeds meedeelden;
gemiddeld 1500 uur vliegen. En liet kost
ongeveer een halve ton! Diaafbij komen
dan nog de belangrijke reparaties en do
revisie's. i
Iu de tweede plaats het zeer belangrijke
benzineverbruik ongeveer 100 L. pief uur,
terwijl liet olicverbruik ook niet gering is.
In de derde plaats de algemeen© onkosten
onderhoud van do niet productieve dien
sten (radio) en salarissen van het uitge
breide pérsonecl.
Eén uur vliegen met een verkcersloestél
kost de 'maatschappij zeker £150. Generaal
Snijders liceft dezer dagen een berekening
gepubliceerd voor een luchtpostdienst tus-
schen Nederland en Ned. Oost.lndii: en
kwam daarbij" tot een bedrag /an f 224
pier vlieguur i
Een deskundige verklaarde ons het zeer
te betwijfelen, of do huidige passagieijs-
prijzen wei gehandhaafd zul'on kunnen blij
ven, als straks de K. L. Al. geheel op eigen
boenen moet staan en geen rijkssubsidie
meer zal ontvangen, niettegenstaande de
kostprijs per ton 'K. Af. steeds daalt en van
f4.74 in 1922 gereduceerd is lot £1141
in 1920.
Het grooto voordeel, dat bet reizen per
vliegtuig geeft, is de tijdsbesparing en om
tijd uit te winnen, daarvoor heeft iu 't, bi
zonder do zakenman wel geld over, omdat
dit nuttig besteed is. Dial, betreft
niet alleen de personen, maar ook waren.
Diit voorjaar zijn b.v. aanzienlijke hoeveel
heden liioomcn van Amsterdam per vlieg
tuig naar buitcnlandscho steden verzonden.
Iloe zal liet burger vliegwezen zich ont
wikkelen? Een deskundige, die we deze
vraag voorlegden, meende, dat het lucht
schip voor passagiersvervoer geen toekomst
heeft. Ito kosten voor een reis van een be
stuurbaar luchtschip zijn exorbitant hoog.
't lleuzeiivliegtuig dan, met restaurant, slaap
cabine'» enz.? Ook daarvan verwacht, onze
deskundige persoonlijk niet veel. Hij voelde
er meer voor, indien dit noodig mocht blij
ken, per dag b.v. 6 diensten op Londen te
openen, dan'met één or twee reuzen-vlieg
tuigen dit traject af to leggen.
De lucht iu!
1 Wo hadden, zooveel over vliegtuigen en
vliegen gesproken bij een bezoek aa.n AVaal
haven, dal, toen de stationschef, de hoor
A. S, Thomson, ons een tochtje door de
lucht aanbood, dit gretig werd aanvaard.
Wc stapten in de H.N A.BIK., dat plaats
Schiedam gezien van de overzijde van aanmerkelijke hoogte. Op den v.iorgiöiid
de Abuis, links de Willtehninahaven. geheel rechts de Werf „Gusto".
■Op hetzelfde sein komen ook de douane
beambte en de politie, die op Waalhaven ge
stationeerd zijn naar buiten om goederen
in te klaren en plassen te ciouitroleeren.
't Is een internationale regel, dat vlieg
tuigen alvorens te landen, steeds eerst oen
bocht naar links maken. Het startenge
schiedt altijd tegen den wind in.
Een der hangar's is voor liet publiek
to bezielitingen, waar deskundig personeel
toezicht houdt en tlesgowensdttt inlichtingen
geeft. Aléesta! treft men er,vliegtuigen aan
van verschillend type.
Dc loto-teehnische dienst.
Op het terrein is voorts een goed restau
rant ,dat mot den foto.teclinisdieii dienst
do twee af deelingen vormt, die zich zeil
bedruipen. Ze zijn administratief gescheiden
van do lv. L. AL
Blo foto-lcelmisciho dienst, aan het iioofd
de lieer L AL Oorsten staat, is zeer
vaarv
jood geoutilleerd. Vi
.ilt een apart daar
voor ingericht toestel, dat plaats biedt voor
twee personen, worden ilo foto's genomen.
Vóptetdifdu4tïiecn, gemeentebesturen, do
perfc o nvöor eigen reclame, wordt steeds
meer gewerkt. Luchtfoto's kunnen b.v. hij
liet ontVverpen van uitbreidingsplannen, bij
do studio van liet verkeersvraagstuk en
straks bij do earteering van. minder bekende
gebieden in Imtië, uitstekende diensten be
wijzen. Voorts brengt tjo Iv. L. AL lucht
foto's van briefkaartformaat van verschil
lende steden in den handel. Binnenkort
zal ook een serie van 10 stuks van 'Schie
dam verschijnen. Iets nieuws is nog liet
vervaardigen van school pi aten van 70 bij
100 e.AL ,ten dienste van het onderwijs
in aardrijkskunde 'en geschiedenis. We za
gen b.v. een mooie foto van die afmeting
van het kasteel Haarzuilcn.
Blat ook do industrie voor reclame sloeds
meer gebruik gemaakt van den foto-tech-
iiïsclien dienst der K. L. AL zal ieder wei
opgevallen zijn. Goedkoop is het maken van
luchtfoto's echter nog niet, want do be-
drijfsonkoslcn, voor het vliegtuig alleen,
worden berekend op f 75 per uur.
biedt aan 8 passagiers. De ass. stations
chef, do heer 1. A. Al-er, ging als bestuur
der mee. Bij het instappen bood een em
ployé ons een papieren zakje niet watten
aan. „Is het noodig, dat wo die watten
gebruiken?'' vroegen wo. „Noodig niet'',
was liet antwoord, „maar 't i s wel prettiger
als u zo gébruikt!''
Dc beer Aler duwde iu elk oor een klein
apparaatje, .dat den zelfden dienst doet
als een- propje waited, maar niet de na
doelen daarvan heeft, daar ze de lacht
in den gehoorgang niet afsluit
Op onze plaats, tegen den Wand van
de cabine, waren in een bakje oen aantal
geveerde, stevige papieren zakken gesto
ken. Voor luclv'tzlek.e. For air-sickness,
stond er op gedrukt. Gelukkig behoefden
we er geen gebruik van to maken. Ge
middeld hoeft 1 op de 30 Juc-hfcpassagiers
last van die onaangename ziekte, die grooto
overeenkomst heeft met zeeziekte.
We reden, toen de blokken vcor de
wielen waren wegge!rokken, eerst kalm een
eind over liet uitgestrekte vliegveld. Toen
gaf do lieer Aler den motor meer gas,
werd de vaart sneller en even later
verlieten de 'wielen van do Il-N A D1C
den grond. We klommen vrij steil, zoadat
de Rijnsclicpen in de Waalhaven reeds
een heel eind beneden ons waren, (oen
we boven het water zweefden. Even flit
ste het door ons hoofdAls wo nu val-
lyn, verdrinken we als muizen, die in een
val onder water worden geduwd. Het
rechterviel van hef. landingsgestel, dat. we
naast ons zagen, draaide nog een poosje
na en stond toen langzaam stil.
We vlogen do Alaas over en zagen be
neden ons op den bovenkant van een
bank S, De Beschilderd, bekende letter,
die ons meedeelden, dat wo boven Schie
dam waren. We namen den zuidkant van
de stad, vlogen ever de Gorzen, liet St.
Liduinaplein en zwenkten bij den Vlaar-
dinger clijk iets naar rechts, zoodat we
een prachtig gezicht kregen over de bin-
■Tdccèisif.-*;'/«f-i v TXf
rpv
