LOSSE NUMMERS
CHIEDAMSCHE
COURANT
INDISCHE KRONIEK
con argeloozen passagier voor don groolon
„Napoleon" hield on do „echt©"' eerst
den volgenden d;ig zon komen. Men ziet
booxe fotografen dio tijd on geld verloren
hebben. Alle andoren maken zich wilder
vreol ijk over deen valsclien Napoleon.
Een i vonderplan.
Een reusachtige stad van torenhooge ge
bouwen. Huizen van honderd, Uo'iulordtwin-
tig, honderdvijftig, tweehonderd verdiepin-
gen. Afdeolingen van twintig venljopingon,
omgeven door grooto terrassen. Deze be
plant met boomen en bloemen, vogels zin
gen op de takken. Op de torrassen rusten
ia luie stoelen de bewoners na vermoeien
de» arbeid, zich koesterend in de zon; daar
vindt men landingsplaatsen voor vliegtui
gen, op de twintigste, veertigste, zestig
ste, verdieping. Het gerucht van 'fle shut
bereikt deze hoogten niet meer. van hot
eene huis naar het andere zijn. bruggen
aangelegd, die de terrassen niet elkaar ver
binden. Hen kan een langdurige wande
ling maken zonder zijn verdieping te ver
laten.
Een droombeeld, beweert gij, of een blad
zijde uit een boek, dat 'het jaar 3000 be
schrijft. Integendeel. Dit is liet werkelijke
plan van New-Yorksche'zakenlieden e.i ar
chitecten, Op die wijze wil men trachten
het vraagstuk der overbevolking op te
lossen. Het is onmogelijk, beweren zij
een stad horizontaal uit te breiden, zoo
als Londen. Dat is niet pracliseh, omdat
do menschen dan doer de trein- ea tram
reizen tijd verliezen, wanneer zij zich nan.
bun werk begeven. In de hoogte moet
een moderne stad groeien. De bankier van
morgen zal zijn bureaux in de hoogste
étages liebbon. waar de lucht zuiver zal
zijn.
Het plan wordt al tot uitvoering ge
bracht. -Men heeft ïn een elegante wijk
van New-York een huis van 37 étages
gebouwd, dat in pyranudenvorm is opgo
richt. In de benedenverdiepingen zullen
do banken, winkets en magazijnen worden
gevestigd, hooger, to beginnen met deSAsfc
étage, luxe-appartementen, omgeven door
terrassen of tuinen. Het is zeker, dat deze
proef door andere zal «borden gevolgd
binnen niet te langen tijd zal New-York
worden omgebouwd in oen stad van reus
ach tig© huizon, die elk op zich zelf weer
een kleine stad zullen zijn. Een Xew
Yorker zal maanden in zijn huis kunnen
feven zonder de straat op te moeten om
inkoojK-n te aoen.
Een groot menschmredder.
Bij Koninklijk besluit van 17 September
jl., is-toegekend als blijk van goedkeuring
en tevredenheid do gouden ©erepenning en
een loffelijk getuigschrift aan den 32-jarigen
Firederik Trumpi, Kortenbosch te 's-Gra
venJiage. Deze week Word lvem, ten stad
huize op kamer no. *1 door den geme en te-
secretaris, Air. Ter Pebvijk, de eer -me
daille overhandigd. Trumpi is iemand, die
er zijn fort van nuïikt menschen. te redden.
Hij heeft reeds in den loop der jaren
meerdere onderscheidingen bekomen. Reeds
als schooljongen van tien jaar redde Itij
iemand uit het Water aan de Hooftskade
ijde Jacob Catsstraat. Hij bezit reeds
een bronzen, oen zilveren, en een gouileu
medaille, welke laatste twee hij respectieve
lijk verdiende bij een redding op 29 Mei
TJ23 en op 2S Mei 1927 bij het redden
van een jongen uit den Z. W, Buitensingel.
Merkwaardig iderbij was nog, dat hij, door
het te water gaan zich minder gedisponeerd
voelde en een kleine wetsovertreding
pleegde, waarvoor de redder nog een boete
van een f 1.opliep. Voorts decoreerde
de Alaatschappij tot redding van drenkelin
gen ,liem nog met een medaille voor het
opwekken van tevensgeesten. In het ge
heel staan ,op naain van Trumpi een 52-
tal reddingen.
Twaalf jaar opgesloten.
'Ongeveer 40 jaar geleden trouwde te
Lodz, zoo lezen we in de „Frankf. Z.", oen
zekere Laizer Rozenberg met Ester Ber-
tel, die samen een liandciszank begonnen,
welke echter niet opnam, zoodat Rozenberg
al spoedig naar Amerika emigreerde. In
Chicago zette bij zich neer en huwde daar.
zonder zich van zijn andere vrouw, bij
wie hij drie dochters had, to laten schei
den.
Het nieuwe paar kwam na jaren over
een, een der meisjes uit Lodz naar Ame
rika te laten kennen. Hetgeen geschiedde,
maar al spoedig volgde haar zuster, zoo
dat de moeder te Lodz met luet jongste
kind achterbleef. Korten tijd daarop was
echter ook dit meisje verdwenen: ook
tiaar Amerika, zooals iedereen dacht.
Thans echter heeft de politie een vree-
selrjke ontdekking gedaan. Daar men nu
cn dan zwakke kreten in de woning dei-
verlaten vrouw hoorde, heeft de politie
dezer dagen huiszoeking gedaan. En toen
bleek, dat do jongste dochter niet naar
Amerika was verdwenen, maar sinds ruim
12 jaar opgesloten zat in een donker, ge-
te-el afgesloten vertrek. De ongelukkige kon
nauwelijks meer sproken en loopen.
De moeder, door het heengaan van echt
genoot en dochters tot diepe melancholie
vervallen, was, in haar doodsangst ook de
derde dochter te zullen verliezen, tot een
soort waanzin vervallen, waarin zij ertoe
was overgegaan liaar kind eenvoudig op
to sluiten, teneinde zoodoendo haar het
heengaan te beletten.
De oude vrouw zit thans in een krank
zinnigengesticht. De dochter bevindt zich
sa bet ziekenhuis, waar men wil tracli-
door
ÜAUDUIN.
NXXV1IL
Do levens-standaard. Een paar
cijfers, Het bon-systeem. 'Ge
makkelijk maar... AVoekor.
Vroeger gold als axioma, dat Indië twee
maal zoo duur was als Holland, zooals men
dat meer populair clan nauwkeurig placht
uit te druk kei® Ik kan niet precies aan
geven, wanneer dozo waarheid heeft op-
ehouden te bestaan, maar in elk gevat
>.s al sinds gemimen tijd de werkelijkheid
anders. Holland is, om iti dezelfde termi
nologie ie blijven, in de laatste tien jaren
een der duurste landen van Europa ge
worden en ofschoon do levensstandaard
ook in Indië omboog is gegaan, hot was
niet in dezelfde mato als in het moeder
land, en dus heeft al sinds lang wie in
Nederland vijfhonderd gulden por maand
verleert in Indië, geen duizend noorlig. Toch
moe' men oak dit weer niet te boud be
weren, want men moet oppassen om hier
geen twee. ongelijksoortige grootheden met
elkaar te vergelijken. Immers het leven
in. Nederland en in 'Indië is niet. op de
zelfde leest geschoeid en het hj.ngt er nu
maar van af hoeveel men, in Indië aange
komen. zijn Holiartdsclie leest gaat uiteen-
sehroeven. Ik zal trachten a:n dit door
een voorbeeld te verduidelijken. De mijn
heer van vijfhonderd in Nederland zal
daarvan met vrouw eu twee kinderen or
dentelijk doch zuinig en rustig kunnen
leven;, diezelfde mijnheer plus familie zal
in Indië, laat ons zeggen, zevenhonderd en
vijftig no-odig hebben, aangenomen dat lij
daar even rustig eu zuinig blijft leven.
.Maar dan zal hij of zijn vrouw hun si
tuatie misschien, niet langer ordentelijk vin
den. Zij zullen misschien vinden, dat zij
idel naar bet zoo wanne en zoo vreemde
land hadden behoeven le komen om daar
zoo hard te werken, teneinde als resultaat
te constateereu, dat zij er met heel veel
overleg elke maand precies kunnen komen
zonder één cent over te leggen. Zij, die
in Holland eigenlijk peen luxe behoeften
hadden of al met vfeinig 'tevreden waren,
tij zullen in Inilië misschien behoefte krij
gen aan eenige compensatie voor wat liet
Indische leven hun doet missen of aan
eenige aanvullingen, die hel Indische teven
niet zoo zorgelijk en drukkend, maar een
beetje aangenamer maken. En wanneer de
mijnheer van zevenhonderd en vijftig na
een poos honderd gulden verhooging krijgt,
dan zal 'hij daarvan niet Nederlundsche
Werkelijke Schuld gaan ko-open of een
spaarbankboekje, zooals hij in zulk ge
val zeker in Holland zou hebben gedaan,
maar hij zal er zich zelf en de zijnen
van doen profiteeren. Ilij ..al zijn vrouw,
die het op haar zenuwen krijgt, in een
sado af en toe een taxi offreeren en
zichzelf een uitgangetje naar de sociëteit
en zijn lieele familie ren bioscoop-je, om
dat ze toch eens iets moeten hebben, iets
opl.-oiirenders dan eiken avond krekelzang
en kikkergekwaak en vanwege de mus
kieten enn negen uur naar bed. Zoo is het
budget van de familie ongemerkt naar
achthonderd en vijftig gekropen en. bij elke
■nieuwe verhooging, die, naar wij zullen
aannemen, o-ok een verhooging in rang
beteekont en een langer verblijf in Indië,
zijn de behoeften weer wat toegenomen
e.n eisclit de rang en stand een beetje
meer comfort en vertoon. En zoo komt
dan eens liet oogotiblik, dat 'de mijnheer
van vijfhonderd in Holland er wète dui
zend no-odig heeft in Indië 1
Het. spreekt vanzelf, dat men heit voor
gaande alleen a?.s typooring moet opvat
ten en ook de cijtors, als willekeurig ge
nomen moet beschouwen. Om mot volko
men juiste cijfers den ludisdhen levensstan
daard te schetsen, is ondoenlijk. In de eer
ste plaats zijn ook in Indië de prijzen aan
schommelingen, soms zeer aanzienlijke,
onderhevig, zoadat mededeelingen daarom
trent slechts voor een bepaalde plaats of
streek en voor een bepaalden tijd waarde
zouden hebben, en vervolgons wordt ouzo
levensstandaard overal, maar zeker in In
dië, niet slechts bepaald dear builen ons
om vastgestelde prijzen, iloch ook dooi
de individueel© eischen, die ieder van ons
aan het leven stelt door do eischen, die
onze rang of posiitie ons stellen.
Toch zal ik eenige cijfers geven, die
misschien betrekkelijk tot oenïg houvast
kunnen dienen. Alen dient hierbij te be
denken. dat do Europeesche maatschappij
in Indië bij lango na niet diie talrijke en
groot© verschillen in maatschappelijken wel
stand kent, welke dj£ Europeesche maat
schappij in Europa eigon zijn. Alen heeft
in Indië geen groep van .Europeesche pau
pers, men kent er niet den stand der Euro-
peeschc handwerkslieden, in het algemeen
kan men onderscheiden drie groote groe
pen, de anvbtei ren (do militairen daar
onder begrepen), do middenstanders en de
groep, die. haar bestaan vindt in handel
en industrie. Do groep der planters kan
in dit verband, nis levende onder geheel
andere voorwaarden, buiten beschouwing
blijven. Al zaf. men vanzelfsprekend omlei
dt drie eerstgenoemde groepen eveneens
ononne verschillen in inkomsten vinden,
men mag echter zeggen, dat bij de Indi
sche verhoudingen, dio ook eiken blanke
in een scboono witte jas tot „meneer"
maken, van een zeker minimum aan be
hoeften en dus ook van inkomen kan wor
den gesproken, dat als oen algemeen mi
nimum voor die Europeanen in- Indië mag
worden beschouwd. En dan mag men aan
nemen, dat een jongnienscb, dat in de In
disch© stad niget (even, in een pension
of in een paviljoentje, met £259 t-ot f 3fX)
geen bokkespromgen zal kunnen maken, ter
wijl een jeugdig echtpaar met oen "Inko
men lager dan f 450 in Jan Oost een har
den dobber lieeft.
Huishuren zijn ho-og. A'o-or een klein
paviljoen van twee of drie kamers betaalt
men al gauw tusschon de zestig en de
honderd gulden, -voor een groeier pavil
joen minstens honderd, voor een gewoon
ordentelijk huis tusschon de honderd vijf
en twintig en twee honderd gulden, alles
per maand.
Bedienden kan men in Indië niet mis
sen, het is volkomen uitgesloten, dat
mevrouw zelf het werk zou doen. Het
minste aantal is toch eigenlijk wel twee.
een huisjongen en een baboe, maar woont
men in oen huis van gevo.no afmetingen
en wil moii daarin ©enigszins behoorlijk
bediend worden, dan zal er toch al spoe
dig een kokkie en oen tuinjongen bij moe
ien komen. Een huisjongen verdient van
twintig tot vijf cn dertig gulden, eeu kokkie
van twintig to-t vjjf en twintig een baboe
van vijftien tot vijf en twintig, een tuin
jongen van tien tot twintig gulden. Wan
neer men dus den scepter zwaait over een
viertal bedienden, hetgeen waarlijk nM
overdreven is, dan betaalt mou niaaiulolijks
al spoedig tusschon. de zeventig en tach
tig gulden voor zijn bediening.
Voor de keuken kan men veel en kan
men weinig uitgeven, IWeinag, indien men
zi-eh eiken dag bepaalt tot rijst en nog
eens rijst, met nu en dan een vi-schju of
een stukje vleosch. Op .deze wijze 'leven
bijvoorbeeld, groote groepen ouder do Indo-
Furopeescli© bevolking ongeloof'ijk econo
misch. Maar oen dergelijke zuinigheid en
schrielheid ligt niet in onze 'ilo'.landsche
lijn, en dat is naar ik geloof, maar gced
o-ok, want wie op zijn voedsel bespaart,
betaalt gewoonlijk mof zijn gezondheid en
mijn persoonlijke ervaring is, dat een goede
eu voedzame tafel, gepaard niet ecu Hin
ken eetlust, o-ok in do (rop-cn tegen lieel
veel kwalen beveiligt. Ons gewone Ifol-
iamlscb© menu van soep, vlee-soh, groen
ten en aardappelen zal echter heel wat
duurder uitkoment
Ook de transportmiddelen maken hot
leven ïn Indië duur, niet zoozeer door hun
hooge tarieven, want die zijn voor wat
betreft taxi's cn irüandsche voertuigen laag.
maar do-o-r do noodzakelijkheid om cr zich
bij bijna elke verplaatsing van te moeten
bedienen. Iemand, dio van liet al-lerbeschci
dunste voertuig, do sado, gebruik maakt,
om zich van en naar zijn kantoor te laten
rijden en iu zulk voertuig 'in don loop
van den dag nog een of andere bood
schap gaat doen, is per dag minstens' een
gulden of reu daalder daaraan kwijt. Maar
dit is dan ook het allerbeseheideiiste ge
hrui-k, in werkelijkheid geeft de Europeaan
veel fineer uit voor zijn transport en voor
dat van jje ander© leden van zijn gezin.
Wie hel daarom ©enigszins dooit kan, schaft
eeu auto aan, al is het eeu Ford. Dat
geeft op dea duur zeker besparing en
veraangenaamt daarenboven liet loven zoo
zeer, ul ware liet Slechts o.n do koele
avondritjes, dio weer wat frissdie lucht
m de longen brengen, dat een eigen auto
in Indië nauwelijks nog een luxe liefheb
berij kan worden genoemd.
15e Indische ïjociioteit fa ook al weer
duurder dan baar Hotllandsche coli'.ega. De
contributie varieert lussdten drie cn zes
rijksdaalders per maand. Schouwburgen,
bioscoop, sportbeoefening, -liet is alles verre
van goedkoop en 'hoi onvermijdelijke trans
port komt daar altijd nog boven op. 'Wie
deel wil nemen aan feestelijkheden ia hotel
cn sociëteit, moet niet opzien tegen aan
zienlijke extra-uitgaven. De door do groote
warmte snel verwelkende kleedij der dames
houdt daarmee nauw verband.
Indië is liet huid van het erudiet. Onder
de opmerkelijke dingen, die den nieuwe
ling onder do palmen treffen, zal ook
altijd zijn de omstandigheid, dat hein bijna
overal als het ware het crediet wordt op
gedrongen en hij althans een maand lang
zijn contanten voor het grootste deel in
zijn zak kan houden. Indië is namelijk het
van de vorhuurdorij
oen bon en gaat
dui
den
land van dea beroemden en berucliton
bon. Bijna iedereen levert u bijna alles in
ruil voor een klein papiertje, waarop go
uw haudleekening bobt gezet, In bot hotel
schrijft go een bon, in uw club in de be
nedenstad eu in uw sociëteit schrijft go
schrijft ge een bom, in olkon winkel reikt -
■een bon, voor 'do taxi
de winkeljuffrouw u
er slechts na eenige aarzeling en zeer
verbaasd toe ofor om uw contant geld
te aceieploereii. Uw Chineaselio kruidenier
levert u op den bon, uw sigaren, uw
dranken, uw geneesmiddelen en nog
zend. andore dingen, go koopt zo op
bon.
Dit systeem heeft twee voordoden. Het
personeel, gewoonlijk inlandsch, dat niet
vertrouwd genoeg of niet ia staat is om
contant geld te manipulooren, vlug on zon
der fouten, to verrekenen, of -af te reke
nen, wordt hierdoor uitgeschakeld, en liet
is voor leverancier en klant gomakkeJijkor.
Maar hot. is ook vool gevaarlijker, althans
voor klanten, dio financieel niet al te
vast in hun schoenen staan. Het b-on-
sysleotn heeft iu Indië reeds heel wat
si acht. of fora gemaakt. Het. is inderdaad zoo
gemakkelijk en zoo vorleideöjk, om even
een naam te krabbelen op een papiertje
en dan in het bezit to komen van het
begeerde a&ikel. Een beotjo Indisch fata
lisme en onverschilligheid of zorgeloosheid
kftipt dan at gauw mee tot de conclusie,
dat bet. met tl© afrekening wel te recht
zal komeri of zoo'n vaart niet zal lo-open.
Nauwelijks is do eerste dag van do vol
gende maand aangekomen, daar draven
reeds de diverse geldloo-pers het erf op
of het kantoor van den heer des huizes
binnen on presenteeren liassen bons, gele,
ronde, groene, vtftte, van allerlei formaat
eu vooi- allerlei bedragen, Eri nu consta
teert de mail of de vrouw, die iu den
loop van de maand een bootje al te non
chalant hun bons hebben geschreven, tot
hun schrik, dat de tol,alen van die bons
schrikbarend tegenvallen, het crediet bun
over het hoofd is gegroeid en zij staan
voor een meer of minder groot tekort.
Dan worden er eon paar loopers met ëen
btm.lellje bons weer teruggestuurd met de
klassieke boodschap „lain boelan adja",
hetgeen zooveel zeggen wil, al-s „kom de
volgende maand maar terug". Door voor
zichtigheid en zuinigheid kan men dan
natuurlijk wel weer uit den brand raken,
maar door nog wat meer nonchalance en
zorgeloosheid raken veel Indische men
schen er dan nog veel dieper in. Dan
kan het gebeuren, lezer, cn inderdaad liet
gebeurt, dat mevrouw haar avondjurken
gaat afbetalen met rijf gulden in de maand
en haar .satijnen schoentjes met een rijks
daalder, dat er na den tien-ten dag van
de maand niet meer in de auto wordt go-
reden, omdat de benzine op is of een
hand gesprongen, ca wat het allerergste
is, dat de Bombay-boor mevrouw opdrin
gerig verzoekt om eens iri zijn privé-kan-
toor naar haar rekening-c-ourant to komen
kijken, oE dat tusschon licht on donker
de Arabische woekeraar de voorgalerij bin
nensluipt en haar na een poos weer ver-
mui accept in zijn
laai met
handen.
Idauwachtige
'en haar
terug te
©enigszins
brengen.
tot een non mud loven
in het afgeloopen
doQlar aan alcohol
Invoer van sterken drank in de
Vereenigde Staten.
Ondanks het drankverbod en het leger
van ambtenaren aan de grenzen, en aan
de kust, is er naar schatting van het
.Ministerie van Handel
jaar voor 40 inillioen
in de V. S. ingevoerd
De 'autoriteiten con-stateeren geen ver
mindering van den alcohol invoer, in ver
gelijking met de jaren 1924 on 1925. Ca
nada voerde iu 1920 voor een waarde
van 15.475.270 aan whisky naar de Ver
eenigde Sinten uit en voor 45.521.902 dol
lar aan ale en bier. Andere spiritualiën
doen bet totaal bedrag nog tot 21.451.310
dollar fjijgen.
Ook bestaat er een uitgebreide smokkel
handel aan de kust van den Atlantischcn
Oceaan met Europa en West-Indië.
VAN DE
Een doode aan het stuur.
In een der straten van Chicago werden
de voorbijgangers pi ris tot staan gebracht
doordat uit een passeerende auto eenige
snel op pl kaar volgende revolverschoten
opknalden. Meteen went een 'deur van den,
dichten wagen opengegooid, waaruit de lij.
ken van twee meisjes op straat rolden.
De auto reed nog even door, slingerde en
reed tegen een lantaarnpaal te pletter. Het
bleek toon dat een doode aan het stuur zat.
Op den bodem van den wagen werd ©en
revolver gevonden; de Jol!tie heeft hog
niet uit kunnen maken, oF do luist uurden
eerst de meisjes en toen zich zelf dood
schoot, of dal een vierde persoon, die wist
te ontsnappen, dezen <lrierowIigr.ni moord
beging.
Die kennissen dor meisjes nemen het
eerste aan. Do jonge man, die den wagen
Instuurde, leed aan tuberculose, en. dead
enkele uren te voren nog een poging om
zijn lussten vriend bet leven te benemen,
zoo vertelt men.
zijn dagelijks ca. 5 uur namiddags
verkrijgbaar, a 4 cent per
exemplaar, bij
Kerk en ScliooL
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Alilas.senvaard en te
Vreeswijk ds. G. P1. van fttorzon; te Oene
ds. J. Kiniay te Staphorst-
Bedankt vo-ar Schovie-ningen ds. J. H,
Cfroüle, te Ililtegomj.
Bedankt voor Ter Aar, ds. J. D}. van Hof,
te WilnisT
Bedankt voor Gent (Belgische Staats
kerk): ds. J. S, Hartjes, te Rilland-Path;
voor Elkerzea era.: do heer W, H. Kelder
Jr., luilppred. te Anust-erduti-No©rdvoor
Stedum, (Gron.)ds. E. A'. Ihzontler, to-
Warns (Fr.).
G e tr. Kerk© rt.
Beroepen to Houwerzijl ds. K. Hol-
werda te AViesterlee; als evangelisatiepre-
dikant te Hoomsterzwaag (hij 1 beren veen)
<ls. II.. Knoop to Gouda.
Beroepen to Houwerzijl: ds. K. Ilohver-
ila, to AVesterlee; te Warffunii: ds. P. Bos,
te Stadskanaalte Arulel c.a.ds. Drent,
te Zuidlaren; te Engwierum; A, Mout, cand.
to Rotterdam.
Bedankt vootr Dokkum: ds. E,. Gerritsen,
te Oudega.
Ci h,r is t. G ore f.. Kerk.
Aangenomen luuur lïoaenhurgds. W.
F .van der Kodde, ©mi. prod, te Delft.
H o o g o r o n (1 er w ij s.
Doctoraat examen redden do hoeren Sm
0. van Hoetzchialr, If. 11. K. Roelofs klieijer-
niiajts eu E. M. El Las.
Doctoraal exaimen geschiedenis de lieer
A. Strang..
Utrecht. Doctoraal exanilen klassieke let
teren da heer A. IX J. Makkink (met lof).
Delft. Ingcniettrsexamon voor mijninge
nieur de beeron G. II. J. AI. Vertinden eu
G. van Willigen.
Amsterdam. Artsexamen l'o gedeelte, do
hoeren K. van do Wai on It. II. A. M.
van Dordbnoud.
I/iiden. Geslaagd economisch doctoraal
examen Indologie, do heer A, G. Deel
man.
Jf- «VMVMMtMtu
D,
ONS BUREAU, Lange Haven 141.
C. H. DINKELAAR, Bt-oersveld 56.
H. P. HEETMAN, Breedsiraat, h. Kethelstr.
D. KROMMENHOEK, Beicrlandschestraai 65.
B. MALTHA, Hoogstraat 46.
P. J. VAN DER REE, Hoofdstraat 125,
