De Havenbelangen van Rotterdam
en omgeving.
Beschouwingen van de Scheepvaart-Vereen. Zuid.
I
DRAI5J A-vanVALKEMBURC
Radio-Programma's.
Beurs van Amsterdam,
P
o
h
Be Scheep vaart-Vereeniging Z;u kl hoeft
aan do commissie in zake havenbelangen
van Rotterdam en omgeving geschreven:
Het sclinjven van uw commissie van 15
Juni 1929 bleef tot dusver onbeantwoord.
Wij luidden ons voorgesteld do vraag, welke
uw commissie aan onze vereenïging stelde,
te- beantwoorden op grond van een uit
voerig onderzoek. Do vraag toch, welke
de bezwaren zijn, die de bestaande toe
stand! te Rotterdam en omgeving oplevert,
achten wij van zoo'n groot belang, dat
een antwoord daarop door ons niet mocht
worden gegeven zonder dat oeu degelijke
studio daaraan vooraf was gegaan.
Ongelukkigerwijze zijn do personen, met
dit onderzoek behest, door verschillende
omstandigheden niet in de gelegenheid go
vs eest het verzamelde materiaal binnen kor
ten tijd te verwerken. Waar hiermede
zeker nog tijd gemoeid zal zijn, hebben
wiji gemeend uw commissie niet langer op
eemg schrijven van oais te moeten laten
wachten. Te meer bestaat daartoe aan
leiding, waar inmiddels de Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor Rotterdam,
bij liaar schrijven van 3 September 1929,
uw commissie een gedocumenteerd ant
woord gaf op haar vraag, met u-elk ant
woord onze vereeniging zich geheel kaai
vereenigen.
Wij 'doen u bijgaand eenigo beschouwin
gen toekomen van meer aigemeenen ami
ten aanzien van de door u gestelde vraag.
Mochten binnen eenigen tijd onze nadere
onderzoekingen ons aLnog aanleiding geven
tot een meer gedetailleerd overzicht der
bezwaren tegen den bestaanden toestand,
dan stellenwij ons voor, u dit alsnog
te doen toekomen. Wij spreken hierbij het
vertrouwen uit, dat uw commissie ook
daarvan dan nog nota zal willen nemefn,
Oierleg gewenscht.
Daar ons bij het voorloopige onderzoek
van de omvangrijke en moedijke materie
reeds gebleken is, «hit slechts gamdeweg
de bezwaren, aan den, huidigcn toestand
eigen, voldoende duidelijk naar voren ko
men, zouden wij het op boegen pnjs stel
len indien uw conmiis^me onze vereenigmg
hij haar verder onderzoek, evenals thans
is geschied, zou willen betrekken.
Wij stelten hierop vooral prijs, omdat,
zooals uw commissie bekend is, de belan
gen der havenbedrijven met een goedo op
lossing van het vraagstuk ten nauwste ver
bonden zijn.
Overheid en particulieren.
De ontwikkeling van een haven hangt
af van overheid en particulieren. Zoolang
beide partijen duidelijk zien, aan welke
eischen de havenaanleg en outillage e-ener-
zijds en de havenexplóitatie anderzijds heb
ben to voldoen om het verkeer te trek
ken en dienovereenkomstig bandelen
kan v an een gezonde ontwikkeling
sprake zijn. Zoodra een der partijen ach
ter blijft en aan de eischen, welke het
verkeer stelt, niet meer voldoet, wordt
het werk van de andere partij geremd.
Tot voor korten tijd hebben de betrok
ken overheidsorganen en de particuliere
havenbedrijven beide, de havens aan de
Beneden-Maas op zoodanige wijze tot ont
wikkeling gebracht, dat zij tot de eerste
van de wereld werden. De waterweg naar
zee weid in den loop der jaren regelmatig
verbeterd, waardoor de havens toegankelijk
hieven voor de steeds dieper stekende sche
pen. Nieuwe havens werden steeds tijdig
ontworpen en tot stand gebracht, de outil
lage werd in overeenstemming met de mo
derne techniek gehouden. Dit alles hield
gelijken tred met de snelle ontwikkeling
van het particuliere bedrijf in de haven.
Hel; voorbeeldig samengaan, het steeds ge
lijktijdig vooruit zien van nieuwe eischen,
weLke de toekomst ging stellen, heeft het
Tesultaat gebracht, dat de liavens zich ge
durende een lange reeks van ïaren in op
gaande lijn hebben ontwikkeld. Natuurlijk,
bestaan er echter rechtmatige wenschen
op verschillende punten.
Bijzondere omstandigheden, welke nader
worden uiteengezet, zijn oorzaak gewor
den, -dut do overheid niet meer, als tot
dusver, luuir doel van de taak op dezelfde
voorbeeldige wijze zal kunnen vervullen,
en er bestaat ernstige vrees, dat in de
toekomst indien niet tijdig de noodige
hervormingen worden aangebracht in
<le vervulling daarvan te kort zal schieten.
De ontwikkelingsgang na de
oorlogsjaren.
In de jaren na den oorlog toch, heeft
zich in de ontplooiing van het bedrijfs
leven steeds sterker een streven geopen
baard, dat beslissend kan zijn voor de
eischen, welke in de toekomst aan de, ha
vens moeten worden gesteld. De vraag,
welke zich opdringt, is nu, of do over
heidsorganen, zich kunnen ontwikkelen op
een wijze, welke met het particuliere be
drijfsleven gelijken tred houdt.
Wij ilook-n hier op het sLreven naar meer
deren sainenliang tusscben verschillende on
dernemingen. Wat vroeger plaatselijk werk
te, werkt nu interlocaal, wat vroeger als af
zonderlijke onderneming streng gescheiden
van den concurrent optrad, zoekt nu veelal
zijn kracht in onderlinge afspraak, samen
werking, concentratie. Deze ontw ikkelings-
gang dateert reeds van jaren her, maar zij
openbaarde zich in de jaren nu don oorlog
in iftoeds sterker mate. Ook in de ontwik
keling van het particuliere bedrijfsleven i
do havens valt oen overeenkomstig Ver
schijnsel to cons ta toe ren, In enkele takken
van lodrijf b.v bet graan overlading*
bedrijf te Rotterdam is oen nagenoeg
volledige concentratie reeds sedert lang tot
stand gebracht. Ikt ligt voor de hand,
dat 'n zoo algemeen in 't economisch leven
optredend verschijnsel 'zich in do toekomst
steeds moer zal openbaren. Daartoe staan
het particuliere bedrijfsleven in do haven
geen hinderpalen in dan weg. Plaatselijke
grenzen spelen daarbij geen rol. Het eco
nomisch belang is het eenigo wat doorslag
geeft. Een oorspronkelijk in Rotterdam ge
vestigde onderneming ontwikkelt zich
bijvoorbeeld eveneens binnen de gemeente
grenzen van Dordrecht of Vlaardin-
gen, zoodra economische» motieven daartoe
leidon. Het bezwaar van den afstand, waar
door do leiding bemoeilijkt zou kunnen wor
den, is met do moderne verkeersmiddelen
geen factor meer.
Kan do gemeentelijke Overheid bij de
ontwikkeling van haar havenbestuur de zoo
even geconstateerde ontwikkelingslijn vol
gen?
Kan de IjaVenuitl-eg en de bediening van
de havens door do gemeentelijke Overheid
op de meest rationeeio, dat wil hier zeggen
op do incest economische wijze, w'orden
voortgezet?
Ter beantwoording van doze vragen ge
ven wiji de volgende beschouwingen
De aan de Beneden-Ma-is gelegen gemeen
ten bobben tot dusver bij den aanleg van
haar havens en bij do ontwikkeling van de
havenoutillage steeds gezocht naar de meest
rationoele oplossiugetn. Dj verdeeling tus
sohen bet stukgoed- en massagoed-overla-
dingsbedrijf, die wijze waarop do aanslui
tuig van deua spoorweg aan do havens is
tot stand gekomen, kortom de geheele outil
lage van de liavens vaai Rotterdam, Dor
drecht, Schiedam en Vlaardingen, welke
tereclit in liet buitenland een goeden naam
hebben gekregen, wij&t erop, dat in den loop
der jaren bij overheid en particulieren
steeds bet economisch govoel in do liavem-
politick heeft overhieerselit.
Evenals eertijds aan do Elba, Hamburg,
Altona en don Pruisischon staat, worden
de verschillende gemeentebesturen aan de
Beneden-Maas iin hun plannen echter sterk
gebonden door de gemeentelijke grenzen.
De zo grenzen, behoudens eenigo in den loop
der jaren aangebrachte» wijzigingen (annexa
ties Charlois en Hoek van Holland bij Rot
terdam), daüeeren uit een vroeger tijd en
houden geen enkel verband met de eischen,
welke de ontwikkeling van het havengebied
thans stelt. Daardoor wordt hiot streven,
om die ontwikkeling steeds volgens eoono
mischo beginselen, door to voeren, volko
men gedwarsboomd.
Een ruime opvatting.
Tot dusver hoeft het gemeentebestuur
van Rotterdam met prijzenswaardige voort-
varendhe-id getracht do uitbreiding van zijn
havens, zoodra hiervoor binnen de» eigen
grenzen de ruimte ging ontbreken, toch
zoo good mogelijk voort te zetten door
dezie op terreinen, aan een buurgemeente
toebehoorend, te ontwerpen.
I>.t gelukte tot nu toe, indien bij da an
dere betrokken gemeente b.v. Schiedam
een ruime opvatting voorzat ten aanzien
van het groote algomeene belang, dat bij
de havenuitbreiding was betrokken. Maar
moeilijkheden van ernstigen aard ontston
den reeds als een betrokken gemeente zich
gedwongen gevoelde het enger gemeente
belang zwaar te doen wegen (geval Pernis),
een opvatting, welke onder de bestaande
omstandigheden begrijpelijk en mogelijk ver
dedigbaar is.
Maar los nog van de moeilijkheden, welke
de bestaande grensscheidingen aan een ge
zonde ontwikkeling van het havengebied
in don wig leggen (moeilijkheden, welke
steeds grooter worden), komt de vraag naar
voren
Zou de kaart van het havengebied aan
do meden-Alaas er uitzien als thans, in
dien de verschillende werken door één lei-
leidend bestuursorgaan of onder drang van
één iinvloedrijk adviescollege waren tot
stand gebracht, in plaats van zooals nu,
door het initiatief van verschillende, los
van elkaar werkende gemeentebesturen en
particuliere ondernemingen (Vulcaanhaven,
Poort (jrsliaven)
Geen groote leidende gedachte.
Zouden da verschillende verordeningen,
van zooveel invloed op de liavienontwikke-
ling - men danke aan de verschillende
regelingen voor het haven- en kaxlegeld
er zoo uiteenloop-end hebben uitgezien?
Deze vragen moeten beslist ontkennend
worden beantwoord. Etui groote. leidende
gedachte heeft, bij don aanleg zoowel als
bij do exploitatie, ontbroken.
Een zeer sprekend voorbeeld uit den
jongste» tijd is dat der exploitatie-regeling
van do Dordtscha liaven, waarbij door een
gemengd-en bedrijfsvorm een wijze van sa
menwerking tusscben gemeente en parti
culier overladingsbodrijf is tot stand ge
bracht, welke Rotterdam, Schiedam en
Vhtardingen niet kennen.
Wel verre van hierop critiek te willen
oefenen, toont dit geval aan, hoe zeer
Kinnen oen gebied, dat economisch naar
eischen van den tegonwoordigen tijd als
eenheid moot worden opgevat, naar sterk
uitoenloopende beginselen wordt gehandeld.
Het is thans niet de vraag, of het won
Bcbelyk en noodig was, dat Dordrecht zich
eigen luwen on eigen waterweg verkreeg
en evenmin haf liet beginsel vajn liet ge
mengd bedrijf aldaar, al dan niet moet
worden toegepast; maar wol is hot nood
zakelijk er op tó wijzen, dat onder leiding
van cenige groote en vele Kleine gemeen
ten havens tusscben Dordrecht en do zco
naar uiteenlaopcaide gohachten wordon ont
wikkeld. i
Het groote gevaar van het gemis aan
samenhang in het bestuur der verschil
lende havens, jwelke economisch sledhts
als eenheid Kunnenworden gezien), wondt
nog bedenkelijker, indien man niet aldeen
op aanleg en uitbreiding van die havens
en kaden let, mlaar op alles wat daarmede
ten nauwste samenhangt.
Waar een juiste aanpassing van havens,
kanalen, spoorwegen wegen voor gewoon
verkeer, industrie-wijken en woankwartie-
ren een zaak is van liet allergrootste be
lang ,ligt het Hoor de hand, dat de inge
wikkelde vraagstukken, welke zich' hierbij
voordoen, zooveel mogelijk naar één lei
dende gedachte wanten tot oplossing ge
bracht. Zonder te willen verklaren, dat
hierbij sterke eeaitralisatie voor zou moeten
zitten hetgeen, ijn de praetïjfc ook haar
bezwaren heeft zou toch een zeer nau
we samenwerking tusscihon de •organen, die
voor de oplossing van genoemde vraagstuk
ken hébben te zorgen, en wa'arbij het be
ginsel van het behang van. het geheele
Complex moet worden vooropgesteld op z'jn
minst zijn geboden. Het moet niet kunnen
voorkomen, dat, indien economische mo
beven de vestiging van een onderneming
op een bepaald terrein aanwijzen, een kunst
matig laag gehouden tarief 0(f grondprijs
liaax trekken naar oen plaats, welke niet
door een zuiveren economischen factor,
maar wel door een administratieve grens
scheiding in aanmerking komt.
Woonwijken.
Misschien in nog sterker mate geldt dit
argument voor vestiging van woonwijken.
Hoeveel arbeid dagelijks verspild wordt door
te groote tran.sp.ort.ais tanden, als gevolg van
onoordeelkundige ligging van bedrijf en wo
ning ten opzichte van elkaar^ is niet in
geld waardeerbaar. „Maar dat'de uit een
economisch' oogpunt geziene zeer. willekeu
rige indoding in gemeenten vatni bot groote
havengebied van Doidrecht tot den Hoek
van Holland veel verspillen ten gevolge
beeft, is dunkt ons, moeilijk v*oor, tegen
spraak Vatbaar. Veel meer nog dan een
verkeerde plaatsing ten opzichte van
elkaar van de onderdeden van een fa
briek aan geldverlies voor de onderneming
beteekent ,beteekent de verkeerde» plaatsing
van de onderdooien van oen groot haven-
complex voor zijn bevolking.
Ter vendu idelipcing nog een voorbeeld
De Oude Maas wordt bevaarbaar ge
maakt voor zeeschepen van 8'/a Af. diep
gang onder hoog water. Daardoor wondt
de zuidelijke oever van hot eiland! I'sel
monde geschikt als vestiging voor bepaalt
dc industrieën. Wie ziet nu toe, dat hierbij
naar economische motieven wordt gehan
deld? Wie zorgt dat door juiste "daasifi
catie van den grondprijs, door juiste keuze
van het tijdstip van aan de markt brengen
van den grond,» een industrie, welke geen
schepen van zeer groeten diepgang aian
haar terrein te wachten heeft, zich niet
vestigt aan don diepeion Nieuwe Maas of
Waterweg en daardoor de plaats inneemt
welke een andere, na liaar kamend, drin
gend noodig heeft? Wie zorgt, dat bij do
uitgifte van de gronden, een onnoodig ver
spreide ligging van bedrijven wondt voor-
kamen, met gevolg dat de aanleg -van ver
bindingen öf te duur wordt öf onvoldoen
de blijkt?
kaar weiken.de gemeentebesturen bij groo-
e onderhandelingen doza maatschappijen
met haar monopolie tegenover zich'.
Ofschoon de belangen der havens geza
menlijk overzien moesten woirion en één
verdediger mcesten hébben, worden deze
1 j kle tegenwoordige wijze van exploitatie
door iedere gemeente voor zich verzorgd
en "verdedigd. De noodzaak van concen
tratie treedt ook' hierbij scherp aan den
dag. 1
Verandering gewenscht,
maar welke I
lm het voorgaande hebben wij ons tot de
uiteenzetting vim enkele, meest voor de
hand lig'gonde, voorbeeMm beperkt om aan
to töönen, hoe de verscheidenheid) van
haveiibehcer onder do verschillende ge
meentebesturen het onmogelijïc maaikt om in
de toekomst do lijn tij Ivolgen, waarlangs
het geheele economische leven ziclh ont
wikkelt. Door de bestaande gemeentegren
zen, getrokken in een tijd met gninsch
andere eischen, is een toestand ontstaan,
welke een normale vertleie ontwikkeling
van bet havengebied in den weg staat en
welke in de toekomst zélfs zeer boden
kelijke gevolgen kan hébbon. Een, als go-
clg van bestaande gemeentelijke grenzen,
op een onjuiste plaats aangelegde haven
ligt daar vo-or eeuwen gebonden; een als
gevolg van gemeentelijke concurrentie, op
verkeerde plaats gevestigde industrie, woodt
later niet gemakkelijk meer overgebracht.
Het ophouden van de beslissing over een
zeer noodige verbinding van haventerrei
nen met de stad of onderling,of het ach
terwege blijven van verbinding van' oevers
omidat verschillende eibijj betrokken gemeen
ten niet tot overeenstemming kunnen 'ko
men, kan de ontwikkeling van het bedrijfs
leven -ernstig tegenhouden, en daaraan
schade berokkenen, hoewel deze met di
reet in geld aanwijsbaar is.
Be tegenwoordige toestand, waarbij hot
heli for xter havens in handen is van ver
schillende naast elkaar \ve;iken»do gemeen
tebesturen, welke ieder op zichzelf tot een
vrij ingewikkelde! bestuursorganisatie
waarin met dju jaren de aanwijsbaar-beid
van verantwoordelijkheid van peisonon of
colleges is te niet gegaan zij|n gegloeid,
wordt op liet oogenblik roods als een be
zwaar gevoeld', maar kan in do toekomst
voor de ontwikkeling van de havens aan
de Beneden-Maas zeer bedenkelijk worden
De oeververbindingen
Gewezen wordt ort1 het hoogst belangrijke
vraagstuk der oeververbindingen. Tot dus
ver is dit voornamelijk een RotterJamseh
geval geweest, waarbij dan ook nog liet
Uordtsche genoemd kan worden, Een bli'i
op de kaart van het geheele Benoien-Maas-
gebied en bestudeering van de ligging der
geprojecteerde groote nieuwe havencom
plexen, welke nu reeds tot aan de Bollek
reiken, maken het duidelijk, dat de vraag
waar en boe -de oeververbindingen in de
toekomst moeten worden tot stand .gebracht
alleen een goede beantwoording krijgen kan,
indien het geheele gebied van Nieuwe Wa
terweg, Nieuwe en Oude Mjaas, Noord en
Kil in ioogeosdhouw wordt genomen. Nog
duidelijker ibilijkt hiervan de noodzakelijk
heid, mdien weer niet alleen op dai uit
leg van de liavens wordt acht geslagen,
rnaar indien er tevens op wordt gelet, dat
met het graven van nieuwe iuivcnbossins
gepaard gaat de vestiging van nieuwe ln-
dustr.e- en wpónvijken.
Bij het voortduren van don bestaanden
toestand, dreigt daarom ook ten aanzien
van het oever verb i nd i n ga v raagst uk meer en
meer het gevaar, dat door de bestaande
gemeentelijkegrenzen, slechts naar locale
oplossingen zonder samenhang woidt ge
zocht, waardoor het groots economi actie
geheel, dat aJle havens gezamenlijk vor
men, niet als zoodanig wordt onder
scheiden. l i
De groote spoorwcgvi aagstukkm.
Ten aanzien van do groote Spoorweg-
vraagstukken treden tlians voor verschil
lende liavens verschillende gemeenten op.
Zij vinden eik tegenover zich dezelfde ge
centraliseerde spooiawgmaatsdiappij. Depo
sitie der gemeentebesturen kam bij onder
handelingen daardoor zwak zijn en do lia-
vcnbelangon kunnen aldus in liet gedrang
komen. „Maar afgezien nog van do machts
positie en aannemend zelfs, dat do directio
der Noderlandsehe Spoonvegen zich gehool
op het shuidpilftt van hot algemeen belang
zou kunnen stellen wat niet van liaur
verlangd mag worden telkens als on-
derliantlelingen over nieuwen aanieg of
nieuwe exploitatiecontracten gaande zijn
zoo blijft het bezwaar dor verdoolde po
sitie onder de- haven-exploitanten geldon
Vroeger was menigmaal do ccmcuiTohtio
tusbchen do beide spoorwegmaatschappjon
een factor ten vootxloola van Rotterdam,
toenmaals do eenigo haven-okpfoitoerendo
gemeente, tlians vindon de los van O
Sport
De Olympische Spelen 1 932.
Heden vertrekt de secretaris van hel
Comité der Olympische Spelen 1928, kapi
tein G. van Rossom, met het mailschip Sta
tendam van de HollandAmerika lijn naar
de Vereenigde Staten, als adviseur voor do
Olympische Spelen ,d)io 1 in -1932 te Los
Angeles zullen plaats hebben.
„De ga naar Amerika", zoo vertelde de
heer Van Roèsem voor. zijn vertrek,,,op
uitnoadiging van hot voórloopCg Olympiscli
Gomité aldaar-. Geurende de vooifoerokling
van de Olympische Spelen in Amsterdam
liclb ik veel ervaring -opgedaan en inen stelt
er in da Veioenigcle .Staten prijb op, „van
deze ervaring gebruik- te 'maken.. U moet
wel begrijpen dat ik uitsluitend als advi
seur ga en dat het AmerOcaansöh' Olympisch
Comité zelf -de noodige beslissingen heeft
te nemen". 1
Laten wij hepen, dat men in Amerika, geon
groote feesten aan de Olympische Spelen
zal verbinden, doch uitsluitend het spor
tieve en opvoedende karakter op den voor
grond zal stellen", voegde hij er aan toe.
„Wat denkt u van de mogelijkheid der
Nederlawdsc.be deelneming wend den hoor
v. Rcssem gevraagd.
„In 't algemeen gesproken", antwoordde
de heer van Rcssem, acht ik het zeer wen-
schelik dat Europn in 1932 zooveel mo
gelijk in Los Angeles vertegenwoordig] z.i]
zijn, zij het dan ook! met kleinere delegaties
dan in Amsterdam het geval is geweest.
Wat ia liet bijzander Nederland, betreft,'
zou liet zeer op- prijs te stellen zijn, indien
ons land, waar toch de vorige» Olympische
Spelen hebben plaats gehad, in meer dan
behoorlijke mate in Los Angeles zal uit
komen".
De heer Van Rossein vertelde vorder, dat
zijn verblijf in de Vereen igde Staten onge
veer zes maanden zal duren. Hij zal in
Europa terug zijn voer het groote Olynup!
fcche Congres, dat einde Mei 1930 te Derliji
wordt gehouden. De heer Van Rossem zal
.dit Congres bijjwonen a's vertegenwoo.dlger
der Internationale Scherinfedèratie.
Tenslotte deelde kap»itein Van Rossom
nog mede, dat Rij op zijn reis naar Amerika
zal worden vergezeld door zijn socretatesse,
mejuffrouw Reyerman, die in deze kwab
teit ook de geheele voorbereiding van de
Olympische Spelen in Amsterdam heeft me
de gemaakt en dus volkomen op de hoog
to is, i
Zaterdag, 28 Sepoiqber.
II uii zon, 1875 AL
10—10.15 uur. Morgenwijding. 1215—21
uur. Concert door hot AVRO-Kwartob 2-
2.30 uur. Filmpraatje door Max Tak. '2 30
—4.30 uur. Aansluiting van het Tusclims
ki-Theater te Amsterdam. 5—6 uur. Thé
dansant door ,,Tho Ramblers" uit Cal>a
ret „La Gaité" te Amsterdam. 6017.45
uur. Concert door hot Ouiroepcrkert So
list: Jolm, do Nockor (bariton). 8 uur.
VARA. Concert- Orkest, orgel cm trompet
8.45 uur. VARA. Declamatio. 9.05 uur-
VARA. Concert- Strijkorkest en trompet-
9.35 uur. VAItA. 'Voordracht. 10 uur ca.
VARA. Persberichten, Daarna: Voortzet
ting concert. 10 45 uur. VARA. levens»
liedjes. 11.15 uur. VARA. Grainofoonmu
ziek.
Hilversum, 298 AI. Na Guur: 107L
Meter. Uitsluitend KRO-Uitzwndingon.
11,30—12 uur- God-dienstig halfuurtje,
12,16—1.15 uur. Concert door hot KRO
^•LEEUWARDEN-
Trio. 115—2 uur, Gramofconmuziek. 2.
ck. 15- uur. Kin-deruiurtje. 45 uur. Cur
sus Engetsch. 5—545 uur.- Gramofoanmu-
ziek. 5 45—6 uur. Journalistiek AVeekover
zicht. G—7 30 uur. Orgelconcert 7.30—8
uur. Lezing. 8.01—9 uur. Vro olijk uurtje.
12 uur. Concert. Orkest en Vocaal En
semble. 930 uur. Nieuwsberichten).
Dave a t r y, 1554.4AL
10.35 uur- Atorgcnxvijding. lt 05—11.20
uur. Lezing. 1.20—220 uur. Orkes-lcemoeit
3.60 uur. Coincert. N. Palliser, sopraan;
L. Ashdöwnie, bariton- 4.20 uur Verslag
van den waterpolo wedstrij l Engeland—
Duitschlaml. 505 uur. Cinema orgelconcert.
6.35 uur- Nieuwsbericlitan. 7.05 uur. Con
cert. E- Bartlett ea R. Robertson, piano
7.20 uur- Lezing. 7 35 uur. Lezing 7.50
uur. Concert- Militair© kapel. 1L Birin-dle,
bas; A. Brown, orgel; T. (Tuscm, sopraan.
9.20 uur- „Wallohl Wallah 1" Solisten, koor
en instrumentaal kwintet. 10 uur. Nieuws
berichten. 1020 uur. The Railway Em
ployees Carnival. Toespraken. 10.30 uur.
lezing. 10 45—12120 uur. Dansmuziek. 1
P arij sRadip Paris", 1725 AL
12.502.20 uur. Gramofoommuziek 5.05
uur. Dansmuziek. 6,55 uur. Gramofoommu
ziek. 8 35 uur. Zang door den heer Tu-
biana gevolgd door dansmuziek.
(L angonborg, 473 AL
7.20815 uur. Gramofoonmuziek. 820
•9.20 uur- Orkestcoracert. 1035—11.45 u.,
Gramofooamuziek. 11-50—12.20 uur. Gra
mofoonmuziek. 1230 uur. Gramofoommu
ziek. 1.-25—12-60 uur. Orkestconcert. 5 55
6.50 uur- Gramofoonmuziek. 8 -20 uur.
Vr&olijke avooid. Daarna tot 1-30 uurDans
muziek.
B-russel, 508.5 AL j
5.20 uur- Trioconoert. Allle. Laurent,
zang. 6 50 uur. Gramofoonmuziek. 8 35 u.
Orkefetoomcert. i j
Zees-en, 1635 AL 1
G.1010.50 uiur. Ijezing. 12.201.10 u.'
AtuziekuitzenKling voor scholen. 1.101.50
uiur. Lezingen, 2.20250 uur. Gramofoon-
muzick. 2505.20 uur. Lezingen. 5 20
6.20 uur- Concert uit Hamburg. 6208.20
uim Lezingear 8.20 uur. Zang en decla
matie. 920 uur.- Cabaret. Daarna tot 12.50
uur. Dansjnuziek-
Kalundborg, 1153 M. 1
3.50550 uur. Concert door Instrumen
taal Ensemble. Kirston Engquist (Opera
zangeres). 8 359.35 uur. Declamatie en
zang. 9 5010.20 uur. Cello recital door
Erik Itytler. 1020—11.20 uur. Concert.
Elli Jankovlc (xylofoon), Frida B,udtz
Aluller (declamatie). Viktor Fischer (bege
leiding). 1120—12.35 uur. Dansmuziek. 1
26 SEPTEMBER 1929.
BTAAT8LEEN1NC1EN.
VK
6 Nederland 1922 1Ü8'/W
5 Idem 1919 1011/»
5 c/. Ned.-lndiê 1915 993/,
LK
108'/1#
1011/,
100
102'/.
185V,
24ü
175%
98
115
1071/.
257
210
711/,
101'/,
270
849V,
280
62,
244
231
7 Duitschland 1027/,
BAN K-INSTELLINGEN.
Amsterdamsche Bank1 hS3/,
Koloniale Bank 245
Ned. Handel-Mij175
Prov. Crediet- en Spaarb. 98
Rett. Bankvereen1151/,
INDUSTR. ONDERNEM.
A. v. d. Bergh's Fabr. A11Ü0O loG
v. Berkel's-Patent 262'/,
Calvó Delft -214
Centrale Suiker711/,
J wgees gew1023/,
Ned. lnd. Üas-Mij. 27U
Philips Gloeilampen845
Rotterd. Droogdok 850
v. Gelder'a Papierfabr280
Wilton54
Anaconda Copper245
Unit. St. Steel Corpor232
HANDELSONDERNEMINGEN.
Borneo-Sum, H. Mij. 168 169*/,
Linde Teves Stokvis157'/4 158
PETR0LEUM-ONDERNEM1NGEN.
Kon. Petroleum 483 484
Perlak192'/, 196
CULTUUR-ONDERNEMINGEN.
Rubber.
Amsterdam Rubber 216,/,
Deli Batavia 174
Kendeng Lecaboe33GV,
N. 1. R. Koffie C28Xt
Vico 151V,
Suiker.
H.V. Amsterdam 663
Vorstenlanden^ 170'/,
Tabak.
Deli-MU411
Oostkusttó?1/»
Senembah 4S21/,
Thee.
Rongga L. M298
SCHEEPVAART-ONDERNEMINGEN,
Holl. Am. Lijn 60'/» 661/j
Idem Gom. c!« 4
Stoomv.-Mij, „De Maas" 106
Kon. Paketvaart-Mij
Kon. Ned. 8tb.-Mij92
Rotterd, Lloyd 1853/»
Ned. Soheepv. Unie 209
DIVERSEN,
De Bijenkorf
Thomson's Haven Bedr
Maxwell ib/,»
Peruvian CorpIS3/»
PREMIQLEENINGEN.
8 Amsterdam 1874 kl.
8 Amsterdam 1925 kl 112V»
Witte Kruis 1888 - 94
2V» Antwerpen 1887
263*/»
174
834
280
151l/«
"660
169
413
140
449
800
687,
iOöV,
92'/,
1857,
208V,
2277»
757»
187,
1097,
94
if
■it
Tv,
3
