/au vroege r en nu.
Historische beschouwing door C. Krijger.
iffinltiiiWiiTiMln rrmiitiiiT
ale menschen denken, dat er in dien
tegenwoordigen tijd al meer dan geanoeg
aan sport en Ifcliaamsioafening gedaan
wordt en er veel te veel lover wordt ge-
schreven.
Zij, die zoo redeneeren, gaan meestal
te rade met het aantal kijklustigen bij
eenige spanning be toonenden voetbalwed
strijd, met de verslagen daarvan in de
couranten en met die van Vaz-Dias door
de radio.
ij moeten direct toegeven, dat er i.a
1931 over de geheele wereld, cl'ns ook in
Nederland en ook in Schiedam, meer aan
sport en licliaamsoefenitngen gedaan wordt
dan jaren geleden.
Die voor deze uitbreiding aan dien weg
getimmerd hebben, kannen op dit s ut ces
met eenige satisfactie terug zien, doch
- en dat is uit de vermeende vooruitgang
niet op te maken deze voldoening
komt meer voort uit de overwinning op
den taaien tegenstand en de grooto moei
lijkheden, die nog te overwinnen zijn. De
schijnbare groote deelneming is volstrekt
geen overwinning over de geheele linie.
Als we in Schiedam blijven om aan
Schiedammers over dezen strijd wat te ver
tellen, dan zal het, naar wij hopen, voor
velen een herinnering opwekken.
Omstreeks 1870 is er in Schiedam door
het departement van het Nut van 't Alge
meen een commissie ingesteld, welke tot
taak kreeg, de door het departement inge
richte school voor gymnastiek- en zrvvem-
onderricht te exploiteeren.
De school kwam nabij! het gymnasium
en de drijvende zwemschool lag achter het
gymnasium, in de Nieuwe Haven.
Uit den aard der zaak konden van het
gymnastiekonderwijs alleen kinderen van
de meer gegoede families proliteeren,
daar het schoolgeld tamelijk hoog was.
Van de Heinë jongens en meisjes kwam
het spoedig tot eenige deelname van de
rijpere jeugd, waardoor het mogelijk werd
de yereeniging Arena" op te richten.
Behalve gymnastiek beoefende deze ver-
eenigimg ook het wiel rijden, waarvoor hou
ten fietsen met ijzeren banden werden ge
bruikt.
(Niet lang daarna verbood het dagelijksch
bestuur dit wiel rijd en in het lokaal, om
dat muren, kasten en schutwerk in mini
mum van tijd in een desolaten toestand!
verkeerden.
.Na Arena, ontstonden de vereenigi'ngen
Olympia en Palaestra, waaruit in samen
werking met andere sportliefhebbers de
Criquetvereeniging jpternies" werd gebo
ren. (1883).
Eenige jaren later ging deze vereeniging
ook het voetbalspel beoefenen, waarbij
evenals overal, de truc van tweeéén
den man en één den bal, nogal eens toe
passing vond.
Zooals we nu Hermes B.V.S. kennen
is er door de vroegere en tóe luen opvol
gende generaties, die zich bij die vereeni
ging aansloten heel wat gedaan voor de
sport, waardoor zij als voorbeeld in be-
teekenis heeft gewonnen.
Omstreeks dien zelfden tijd kwam hot
lage rijwiel met luchtbanden in den han
del, waardoor in pl.m. 1890 in Schiedam
de wielrijders vereeniging „Swift" is op
gericht'en waarvan ook jonge dames lid
konden worden.
In die dagen kostte een Humber f 350
een SparbrooÜ f 290 en andere machines
naar rola,, zoodat ieder wel begrijpen zal,
dat dë leden van „Swift" nu niet direct
uit de middenstands of arbeidsklasse wer
den gerecruleerd.
(In 1865 was er door de v ei op het
Middelbaar Onderwijs in Seine,. ook
een H.B.S. gekomen, met een programma,
waarop voor de drie eerste klassen twee
uur per week les in gymnastiek was uit
getrokken en voor de hoogste klassen, één
uur gymnastiek en exeiceeren.
De aan de gemeentelijke H.B.S. benoemde
gymnastiekleeraar kreeg in combinatie met
zijn aanstelling ook de verplichting om
les te geven aan do toenmaals zoogenaam
de school van Monsieur' Tyl, waarmede de
eerste schrede was gezet voor een gemeen
telijke zorg voor het gymnastiekonderwijs
op de lagere school.
Al heel spoedig verzochten do ouders
van de le meisjesschool, hoofd Mej. Van
Dxiel, ook om dat onderwijs voor hun kin
deren, hetgeen door den gemeenteraad nit
billijkheidsoogpunt dan ook niet is gewei
gerd.
Do Nutsschoo! kwam daardoor zonder
leerlingen te zitten, waarmee daar de
zwemschool reeds jaren geleden was op
gedoekt de eerste strijdster in Schie
dam voor de verbreiding van lichaamsoefe
ningen van het tooneel verdween.
De vereenigingen Olympia en Palaestra
verdwenen eveneens. We leefden toen al
in het jaar 1890, zoodat de bier vodr ge
schetste toestand 'de vrucht was van meer
dan twintig jarigen ai-beid.
ïoclr gingen we onbewust vooruit, daar
er in Europa, vooral op voorbeeld van En
geland, meer en meer aan sport gedaan
werd. Er werd over geschreven, gedacht
en gesproken, terwijl do waarde van elke
sport en andere bewegingsvormen op phy-
siologische, paedagogische en daaruit weer
op biologische gronden kon wórden vast
gesteld.
De gymnnstiekonderwijzers zijn doordeze
uitkomsten in staat gesteld de in gebruik
zijnde bewegingsvormen naar lnm waarde
voor de lichaamscultuur in te deelen en
het werkprogramma eener les op een meer
wetenschappelijke basis te regelen.
De sport zelf maakte intusschen groo
te vorderingen. AUerwcge werden vereeni
gingen en bonden opgericht, waarin en
waardoor do speciale sportvorrn hunner
keuze door de leden werden beoefend en
beadministreerd.
De Nederl, Bond voor Lichamelijke Oefe
ning, op initiatief van vooraanstaande man
nen opgericht, trachtte een centraal punt
voor deze bonden le vormen, door deze
bond, door de regeering gesteund, de door
het rijk verleende subsidies lia| li te Jctetri-
bueeren.
Januner genoeg is deze bond in zijn
arbeid door de bezuiniging-s maatregelen
van het rijk belemmerd en is zij niet meer
instaat de vroegere leiding uit te oefenen.
iris bekroning van dezen arbeid hebben
we de oprichtingvan bet Nederiandsch
Olympisch Comité te zien, dat onze Ne-
derlandsche sport in een wereldsfeer bracht
en als trait-d'-unïon lusschen de in elke
cultuurslaat arbeidende zmster-afdeeling van
dit comtié dienst doet.
Het behoeft geen betoog, dat er thans
sportvereenigingen te over zijn, waarbij
men zich volgens aanleg en keuze kan
aansluiten, doch en dit is feitelijk het
doel van dit schrijven er zijn te Yeel
vereenigingen en veel te weinig aangeslo
ten leden.
De specialiseering van de sport brengt
mee ,dat er voor elke tak van sport, ver
eenigingen moeten zijn, doch wil er van
zoo'n vereeniging kracht uitgaan, dan
dient zij ook haar ledental zoo hoog mo
gelijk op te voern.
Het kleine aantal sportbeoefenaars (de
leden der gymnastiekvereenigingen reken
ik«laar ook ondier) is een beletsel voor
een grootere bloei, Dioor vereeniging zou
geld, kracht en arbeid geconcentreerd kun
nen worden. Maar door de Nederiandsch©
zucht tot vereenigingtje spelen en het zich
splitsen in sportbonden naar politieke en
religieuse opvattingen, is daarvoor een be
letsel.
Wanneer we de laatst bedoelde nood
zakelijkheid moeten aanvaarden, dian zou
ik' hier alle sportliefhebbers willen aanra
den: Sluit u bij de grootste vereenigingen
aan, waarmee uw politieke of religieuse
overtuiging niet in strijd is, omdat kleine
arbeiders-,, kleine Christelijke-, kleine neu
trale, of kleine R.-K. vereenigingen afbreuk
doen aan het geheel en het verstrekken
aan gemeentelijke hulp aan al die Meina"
vereenigingen niet mogelijk is.
Als slot moet ik nog het bewijs leveren,
dat het aantal loden, dat zich in Schiedam
bij de diverse sportvereenigingen heeft aan
gesloten, tegenover het aantal dat dit zou
kunnen doen, veel te klein is.
In 1930 is in onze gemeente een bond
opgericht, waarin alle of bijna alle Schie-
damsche sportclubs opgenomen zijn. On
der den naam van Schiedlamschen Bond
voor Lichamelijke Opvoeding arbeid! hij
als centraal lichaam voor de sport en de
lichaamsoefening in het algemeen en
voor zijn leden (de vereenigingen) in het
bizondeiHet aantal leden, dat bij dezen
bond door middel hunner vereeniging aan
gesloten is, bedraagt pl.m. 3030.
Hoogstwaarschijnlijk wordt er bij het ver
nemen van dit aantal gezegd: Is 3GQO
leden dan niet genoeg? (En dian lis het ant
woord: Neen, want dit is nog maar een
klein deel van hetgeen liet zon kunnen
zijn.
In onze gemeente worden per jaar ge
middeld pl.m. 4 tO jonge mannen voor
den militairen dienst ingeschreven.
Het aantal gebaren meisjes overtreft het
aantal jongens met pl.m. 5 pGt., zoodat
naar de verhouding der lotelingen pl.m,
900 jonge menschel, in Schiedam in het
zelfde I alender-ja u worden geboren.
Onze tumvere- nigingen nemen als ad-
spirantlid kindeion op vanaf den 6 jarigen
leeftijd, terwijl andeiv sportorganisaties do
toelating wat later stellen
[Nemen we nu de leeftijd grenzen voor
sportbeoefening van 10jaar, dan krij
gen nog 900 hiaal 20 is 18000 jongens,
meisjes rijpere jeugd en vel war ionen, die,
bij lichamelijke gesdiifctha'd lust en tijd,
in aanmerking zouden komen voor deel
name aan sport, enz.
Jaarlijks worden er in Nederland' pl.m,
35 a 40 pCt. voor den rniti arirem dienst
afgekeurd, zoodat ook -oor het deelonomem
aan sport een zeker p, .ventage moet wor
den afgeschreven, als gevolg van lichaams
gebreken, e;genaardi,gen aanleg. gebida
aan aanpassingsvermogen of tijd.