mSms
Schiedamsche Courant.
Biiderdijk-herdenking.
TWEEDE BLAD
VOORJAAR OP
k:/;"- //v der -y
Dinsdag 24 Maart 1031. No. 10682
1806 26 Maart - 1931.
Bilderdijk is eën belangrflke
üg-uur, die heden ten dagè.nog'
bewonderd en noj .verguisd
wordt. I)e nicnsch' Biider-
dij k en zijnlevensloop." v
•-. Den '26en MaartlSOö keerde Willem
Bilderdijk na eenjnfigo' ballingschap
weer iii 'HoUand terugi- '.."i
'k' Heb dan met mijn strammen voet,
.Eïnd'Iijk wit d'ori-tsituimieln vloeid1,"
Hollands vasten wal betreden!
'k Heb mijn kroimgcslócfdo loden
Op zijn bodem uil ges trekt, j
Heb beun met mijn lijf bedekt;'/
'le Heb born met rrnj'n'arm ómyad-end j
'k Heb zijh ducht weeiv'ingead'Oibjdj'
'k Heb zijn hemel weergezien;'
God geprezen op mijn knieën* -
Al do doorgestane smart© f
viVV.eggobannen uit mïijin hdrto,
En bet graf van mijn geslacht
Hit-mijn ril teruggebracht. i:
Aldiis stelt Bilderdijk zichzelf voor op
dien gevfohtigen dag, welken mén thans,
gaat herdenken on in déze.; verzen komt
hij lopdniken ^uit d'ontstuirhen vloeid" r-y
leenïgssdns. als een pocdèl/yi die '.Jinks. en
recht da druppels 'zijner Voipoiden «ml
óns doet spatten, welke ons evenwel toch
fets van zijn -groote verrukking doien ge
voelen. - v',/ U-Ó. -
Niemand van de dichters nai Vondelèn
vóór ^tachtig" is zoo bekend als' Bilder
dijk
en tevens zoo ombekend.
hoort tot de „klassieke" dichters
Hij
,d!at
zijn. zij, waar iedereen over 'spreekt, m'aiar
die niemand leest, althans niemand! hui-
ten de vaknienschen.
i\Vij kunnen ons wel voorstellen, da,t 'ge
op oen .avond bij iemand binnenkomt en
hom met een bundel van Boutens, Hen
rietta Roland Holst, Gorter, Vondel Hooft,
Jan Lnyfcen of middel oeuwsch© Jiedleaoeiiii
vindt, maar 'zou het ooit gebeuren, dat _g©
op oen vraag: ,,Wat lees je 'daar",' ten
antwoord krijgt Bildmllijlk)?.
En toch'iis Bilderdijk iiog - steédte ©én'be
langrijk probleem, toch -heersckt er omtrent
•niemand zooveel •uveeaitn.gsversclu! als' cin:'
Hout dozen - hartetochMij kéii' .^zénsdhrij!-'
ver, dieeens gezegd: heeft, ldlat. hij,', allisi hlij
v.an een toren, viel, ditin vèrZènzou
doen.
'Met ©enige .overdrijving zod men ha:ist
kunnen zeggen, dat Bilderdijk liét probleem
van onze 1-ettoTkutulé. is. -
Nog wordt hij b'rwróadord cft verguisd,
nog wordt zijn rhetorick als vérstalnds-
èn als gevoeis'-uitinggeïnterpreteerd. Ja,
iemands!)onding tegenóver BMierdijk, be-
teekent tot op/zekere hoogte zijn houding
ten opzichte van liet wezen dor poëzie.
Eén ding kan m'en dus' in elk geval met
Zekerheid .zeggen-: Bildeitlijk is een be
langrijke figuur, van wiein men zich maar
niet even afmaakt én Zijn grooto intellec-
tu'ede1 gaven staan wel ontwijfelbaar vast.
Albert Verwey heeft hem in,. 1906 harts
tochtelijk als dichterverguisd,Geérten
(Gossaert hem in 1910 nobel en buitenge
meen diepzinnig verdedigd en Kloos heeft
liefdevol en geduldig, tusschen uil hot waar
d'eloozo gruis naar erts gezocht en dit in
'een bundeltje bijieein. gebracht. Gossaert kan
Met dit laatste «estheticisme jeen genoegen
n'ernen cm zoek't naar ..oen contralto ontwik-
fcelingsidce, di© al, wat bij een benadering!
van buitenaf, star lijkt, leven en inhoud
geeft. Hoe nobd de'ze poging >ook geweest
js, wij kunnen Zijn opvatting niet aaiivaar-
j èen, 'zoolang Bilderdij'ks verzen-zelf, zoo-
als 'zo voor ons liggen, slechts zoo zelden
de bevruchting, do lovende, schoone vruclh-
ten van die idee -blijken te zijn. Dat idiit)
Boons wél het geval is, tmogo échter blijken
Uit do twee volgende mooie uegels, die
ïn' hun verheven eenvoud aan Gezelle doon
deinken:
Ach, leer mij* God, hot geën ik
hidden mag:
Bid zelf in mij, zoo is mijn boê
onschuldig.
Den 18en December' 1831 is Bilderdijk
op 75-jarigen leeftijd gestorven: dit aal,
Zoo wil het ons "voorkomen, een botoie
gelegenheid zijn, om hem als dichter te
herdenken en de baJlams van al hot voor
fen tegen eans op te onaken; na hónderd
jaren zal men toch wol voldoende do h'isto
xischo distantie hebben, bereikt om zijn
dichterlijke betcekenis te kunnan vast stel
len; wat men- thans gaat herdenken, is
meer zijn houding als vaderlander.
iWio was de m'cnsch-Büderclijk?
Men kent het verhaal van zijd ziekelijke
jeugd: tien jaren nwest liij, om een ge
brok aan zijn voet, thuis liggen on deze
jaren hebben alle jomgo, natuurlijke le
vensuitingen vervangen door abstract ge
peins en door lezeai van de classieken,
hartstochtelijk lezen. liet is de grooto ver
dienste van Gossaert, helder te hebber
aangetoond, dat hot klassieke bcokeboeki
hierdoor voor lnem zóó primair word, dat
zijn vertalingen bijna dezelfde boloekenis
die rechtstreeks hun beelden aam (do natuur
kannen dntleenen". liet gaat evenwel te
ver als men aldus hot gehoelo- .wezen van
dezen.lióogtnoe<lige verklaren wil en'joofc
Zijn" gewaande afstariMnrng Van dén Zwaan
ridder ,als een idteeele verwantscliap gaat
zien. Dit is indéidaad' liet goed recht vaini
den dichter en al zrjlu beelden 'zijn' „ver
wantschap", maar waaróm, heeft 'Bilder
dijk dan Zoo ijverig allerlei familiepapie
ren nagesnuffeld en onzekere afstamming
naar de voor hem gunstige Zijde vastge
steld, om zoo tót de graven -v.an--Teisteè-
bant en Kleef te komen -ion'"zijn stamboom
tenslotte óp/te vóerenot -dengeliéimsiimd-
gear- ridder, Elius' of-, Helias, jjd'iede; erf-
dóch ter/v an. Kleefih711 Vfié - Nijmegeirij
kKvani"bó\u"ijdon ih eën boot,- geLrclckon.door
een zwum'v'
Na eenigen tijd als boekhouder op het
kantoor vaii Zijln vader te. hebbengé-
werkt, ging liij in 178Ö,'op. 24-jarigen leef
tijd te"- Leiden, in 'die rechten-'•stodeefen.Hjj
was er een normale, zelfs brave, plicht-
.matige student, die Veel wist en er veel
theorieën en'principes óp na hield. Twee
jaar','later vestigde hij zich als-advocaat
in IDien Haag, waar hij met Catliarina Woest-
hoven trouwde.' Reeds spoedig ontpopte jiij
ziéh - .als - een vurig' aanhanger-van de Prins*
g'ezinden Dé belcen-.lo „Órainja-K.a" weidl
daar door - hem.verdedigd- en -dcor
dit openlijk' stelling nomen 'weidzijn _naam
veel genoemd.' Ook kwairn hij1 in pérsoen-
lijke ,aahraki|ng met den Prilns en hij1,'"de
'afs.tanianehngi' 'van' de graven van'Kleef
qn ..Téisterbaht, vhieWó' zlteh' ^als/.éeihi/ridt
der, riJLe- zijnbedreigden leenheer.beschut
ten moet". -.VV "j 'v-
In 1795 komt echter de. emwenteling;
Bilden'ijjk - weigert openlijkdé eed vaner-
kenning van de.Rechten van den Menschj
en den Burger" .af - te 'leggen en. hij-wordt
uit Holland" gebaninjeni In" Lonclen/trachthij
aah den kost fö'komén- aniet hot góvon. van
lessen; rijn vróuw wil liómjrdèt, yolgon,
niaar belnilve hakr, laat hij/ih Dien Ilaag:
ook velé schulden' .achter.- GallÈulna,jdlef
toch .al' niet zeer zachtzinnig was aange
legd, schrijft hieim dan niet ;al te vrianida-
lijke brieven. - Intussclién -ontmoet hij', 'jn
de dochter van zijn gastheer, -Cabhlariitija
Schweickhardt, een vrouw, olie géh'eel' "bij
zijn moeilijke, gecompliceerde natuur past
en het komt ïé'eds spoedig -"tent .een intieme
verhouding tusscheh hen'.'Toch is jlit voor.
Bilderihjk één stréng-prjngipieele" kwestie
geweest: hij had Zijn eersteyrouW ge
vraagd hom in zijn had;iiigschapjo; volgcsn
éri idit verzoek was/dóór .haar'^gfewéigërcl!;;
'w.aS/duS-'ëigèidijk - dégoaiej'.die'kOnttóitw1
geh'oefrid-ah-óést w-orden. -ZÓó'/V^ /^^ós
visieWelke dié sclverp zinnige..adv.óc,aait zich
zélf 'tÊachttè* ;Vöor"'té:-''BöQ(léhHet'Avbihder-
lijke is nu', dat een -grooto' rest in zijin
wezen, deze eenvoudige beschouwing- blijk
baar; niet heeft .kuhiïon aanvaarden en er
vrat Vö.or het é'eisiteen .onontkopmhaar
schuldgevoel alati Zijn gded-slviitenlde, tlieore-
tischó rachtvaardigirig/van Zijn moreelo le
ven:/ de' Calvinist in hém. gaai, steil over
eind staan. 1
In Juni. 1797..trekt hij nalat Bruins,'wijk,
waar hij weer door les -geven aan don kost
tracht te komen; Catharina volgt lïem spoe
dig en néémt.- haar intrek 'té Hildesheilrn,
waar „IIerr von Teisterband" haar af en
toe komt" troosten. Die Hertog van Brons
wijk en-de Prins steuhén-hém -in do..jaV
renmet/ een kleine toelage en in 1806
zien-wij hem daji ton slotte weer „Hol
lands vasten wal betreden". -
Deze simpel© feiten zijn de -uiterlijko
consequenties viain Zijn geestelijke ontwik
keling en- Zijn streng-principieele leveiis-
houding, die een verzet inhielcll tegen het
rationalislisch-revoluticnuire leyensbeginsel,
dat het Frankrijk va,n dien ..tijd beheersch'te.
In dit krachtige, mannelijke verzet was Bil
derdijk typisch Ilollandsch en hierin aette
hij -een traditie voort, die (het stijlvolle aan
vele groote figuren in om'Ze igoscliiedenis
heeft gegeven.
Die herdenking van Maart 1806 berust
dus hoofdzakelijk op de-zen principieel On
kant van zijn wezen; de herdenking, van
Zijn honderd-jarigen sterfdag moge Bilder-
dijfcs volledige dichterschap in hot licht
sW,en- - II.I.S.'
RECHTSZAKEN.
Overzicht, van hot spoorwegongeluk bij1 Brighton Buzzard.
HET TERRAS
Clausing contra Typografenbond,
Gisteren heeft de eerste kamer der recht
bank ,te Amsterdam uitspraak gedaan dn do
civiele 'procédure tasschen den drukker
Clausing en d-eri Algomeenou Nederland-
schcav Typografenbond., De drukker Clausing
had geweigerd zijln premie, te betalen .aan
het pensioenfonds im de grafische yaikkon,
ingesteld' door den Typografenbond en do
vereeniging Pensioenfonds in de grafische
vakken: Hij werd deswege geroyeerd; tegen
welk royement hij in verzet kwlarn op grond,
dat het pensioenfonds onrechtmatig zou
Zijn ingesteld. Clausing had. in kort geding
tegen den. Typografenbond goëischt, dat
dit royement zou worden opgeheven. Dtezo
eisch werd echter afgewezen.
Op 27 Januari jl. kwam do zaak voor
den gewonen rechter in een proces o-p
korten termijn. Voor eischer trad op mr.
Simon de Jong, voor gedaagde, den Alg.
N-oderi. Typografenbond, int. Muller Mas-
h add en als de lyrielc van aawtotö dichters, I siS) voor de vereeniging Pensioenfonds in
de -grafisch-e valkken mr. van Vugt, Eisciror
vroeg de rechtbank:
le. de verklaring, dat het besluit van
den Typografenbond tot aansluiting bij hét
pensioenfonds -ongeldig is, diaar hot niet
is genomen met de vereischte meerderheid!
van stommen;
2e. do vcikTaring, dat hot besluit van
den bond, waarbij idle heer Glaus i|ng is ge
royeerd als lid, nietig is;
3e. herstel van den cisclier in al zijn
rechten als lid van bedoekten vakbond
en vergoeding vain de door hein tengevolge
van het royement geleden schade.
Deze schade wérd door eischer gelaxeerd'
-op f 1, omdat hij willide «toen uitkamen,
geen persoonlijk voerdeel-le willen krijgen,
inaar sléchts to willen geraken tot een
principieele beslissing.
Die rechtbank' -ontzegde eischer zijn eiscih,
op grond, dat hij niet im rcdeïijkën termijn,
in rechten geageerd heeft en op vo-or. ge
daagde rnhmt/bézwaariijke wijiae. Immers,
het besluit tot oprichting van de vereeni
ging Pensioenfonds in de .grafische vakken
werd in Juni 1929 aangenomen en trad
reeds in werking in November d.a.v. Van
11 Februari 1930 is eischer in rechten
•opgetreden. Diit achtte de rechtbank in
strijd met de goede trouw. Immers, art.
1374 BAV. bepaalt, dat do overeenkomsten
to goeder trouw moeten worden uitgevoerd,
hetgeen meebrengt, dat mem bij do uitoefe
ning vajn zijn rechten rekening houdt mot
do belangen der tegenpartij.
Die rechtbank veroorde-dde tenslotte
eiiscber in de kosten van hot geding, zijn-
do f '300 voor gedaagde on f 200 voor
do gevoegdo partij.
GEMENGD NIEUWS.
'EEN,,'A'MPHIBIF.". Dezo wagon lean, zich to land on to water -voortbewegen.
Wanneer hot ve)hilcel don begaiu-on grond wil verlaten, worden aoht ballons mot
•luoht gevuld -o-iu don wagen drijvende tehonden.
óp een aardapp el akker, door een bliksem
slag! getroffen en godood.
Vrachtauto door. sneltram gegrepen.
De. chauffeur aan hoofd en
bandon gewónd.
Gisterochtend omstreeks twintig minuton
voor tion is' op do Koningin Wilholiniua-
laan to Voorburg bij do van- Heurnestraat
cén vrachtauto vau de Cartónnago Fabriek
Verweer", aldaar in botsing gekomen- mot
©en motorwagen van den sneldienst op'
Leiden.
Do auto word in de flank door don
motorwagen gogrepon en over eon afstand
van dertig motor meegesleurd.
Do chauffeur, S. V., sloeg van zijn zit
plaats tegen liet voorb-alcon van do tram
on kreeg wonden aan hoofd en, hand en.
Hij is door don G.G.D. naar don Cenlxa-
lcn Post vervoerd.
Do auto bleef,' zwaar beschadigd, dwars
over do rails staan.
Door den bliksem gedood.
Tijdens cén kort omvoer is in de gemecn-
te Iloogezand ©én/arbeider J. Wy werkzaam
Ernstig ongeluk te Enschede
Een doode, een ernstig gewonde.
Maandagavond omstreeks half zes heeft
in de Kalanderstraat te,Enschedé een ern
stig ongeval plaats gehad1. Bij het bouw
werk van den aannemer Ja.nsen was oen,
hooge hok opgesteld voor het ophijsch-cn
van eén'zwaren ijzeren balk. Deze bok was
vastgezet mot een staaldraad, die schuin
dwars over de straat liep. De chauffeur
van een. vrachtauto, een zekere T. uit Epe,
die de staaldra,ad niet had -gezien, rood
met zijn auto togen de draad op. Dienten
gevolge stortte de bok om en viel de zware
ijzeren' balk, die reeds, omhoog was ge-,
boselven met ©dn slag naar beneden. Hot
gevaarte kwam terecht, op don ongeveer
30-jarigen smid 'Wegdam on diens knecht
Hesselink, heiden nit Enschedé. Zij werden,
ernstig gewond. Do heer Wegdam is kort
daarop aan de gevolgen overleden. Do heer
Hesselink' is in het ziekenhuis te Enschedé
opgenomen.
De politie stelt ©en onderzoek tiaar het
gebeurde in' en heeft tegen den chauffeur
T. proces-yorbaal .opgeiuaaakt.
Overreden en gedood.
Het ruim 3-jarig zoontjo vau don hoor
Mailman, hotelier van het „Huis ton
Halve" te. Socsterb-org, geraakte spelender
wijs onder de tram, die vati Soesterberg
naar Zeist vertrekt en is aan do hekomen
Verwondingen ovorlodon.
Dr. Do Boer van do luchtvaartafdecling
verleende de eerste hulp.
De onregelmatigheden te Goes,
Een der beide procuralieliouders J. v.
,\V'. van de Kanter Hoivlijks bank to Goes,
die ovenals de directeur ia" hechtenis zijn
genomen, is tlmins wederop vrije voeten
gesteld. -■ j
Heler en steler gearresteerd.
Do Rollerdainsch© politie heeft den le-
derhandelaar J. S. ©n den reiziger S. B
gearresteerd. Zij word er, verdacht van ho
ling e'n diefstal vain ©en groot© partij leder-
waren, in den loop der laatst© jaren door
B. ten inaideele van een familielid ont- 1
vreemd.
Het gestolen© vertegenwoordigd oen waar
de van ©enige duizenden guldens. I
Auto-garage afgebrand.
Te Spakenburg is braind uitgobrok'ön in
de auto-garage van dein lieer R. Koops,
vischbandelaar. Do auto-garage, was van
hout opgetrokkéu eu met ©en rieten dak
bedekt. Do brand nufstond, doordat d©
benzin© vlam vatt© bij liet vullen van den
benzinetank, waarbij de lieer K. een petro-
©hunlainp gebruikte. - De garage brandde
geheel flf. De Spakenburgsche brandweer
verleende assistentie. Ook de Amersfoort-
sclié brandweer werd gealarmeeid, dócli
deze liehocfde geen dienst te doen, daar bij
aankomst liet gebouwtje reeds was afge
brand. Voorts kan nog worden geméld, dat.
do nieuwe spuitgasten nog niet waren be
noemd, terwijl de oudé waren afgetreden.
Op verzoek van den burgemeester hebben
toen ©nkelo burgers getracht liet vuur lo
blussclien. De schade bedraagt f4000.
Faillissementen.
Opgegeven door Van der Graaf en Co. I
(Afd. Handelsinformatie.)
Opgeheven wegens gebrek aan actief:
J. J. D. Hants, Schiedam.
O. Papo, v. h. Sonnneisdijik thans Schio-
dam.
v!
r' j '"k..".
