Schiedamsche Courant.
Indië in ons midden.
sroitT.
m
m
mm
mi
TWEEDE BLAD
Vïijilng 25 Sept. 1031 No. 19830
Een Kwijnende kunst n ijverheid.
In bijna alle gewesten van Intlie verslaat
Ido bevolking hel "weven, een nijverheid;
lbo in enkele streken tot oen kunstnijver
heid werd verheven. Minder a gemeen is
hd batik, dat hoogcro cischc-n stelt aan de
uitvocaing. Op Java on voornamelijk in
cte Mmungkubuusche landen van Sumatra
heeft het batik bestaan als oen edele ntj-
veihcid, lioog in oere bij bet volk zelf en
bowondcid door do westerlingen, dio or
zich Mcstigden. liet ba,lik mag woivlcn ge
acht van zuiver Indischen oorsprong to
zijn ten die kimstnijverheid is steeds be
vorderd en beloond (wel sobertjes) door
die voisten en den. landsaucl. liet staat
vast: biet bailik kwijnt al geruimien t;jd en
nu pas warschoen wederom-een verslag van
olndtcr/oek, dat de regoering opdroeg aan
kien heer De Kat Angelina, on dat tot
geen andere uitkomsten lciddo dan vroege
re onderzoekingen Do oordien waar en de
kringen waarin hot batik wordt hoog ge
houden, laimpen in.
Het zou wel goed zijn, indien maatrege
len waren te nemen, die het fraaie werk
'in zijn aloude eer liersLellen, d w.z. het
gatischie volk weer de doeken op prijs
dioden stollen als oen kostbaar bez|it van
lelke famlihe en dat ook wordt gebruikt
iWuml op het gebruik komt het aan. Men
had vroeger de gewone sarongs als een
dagiobjksche dracht en de fijnere voor uit
gang en feest. Het spreekt van zelf, dat de
jml.mdscbo ambtenaar er andere sarongs
op na. plachtte houden dan de gewone
diesaman en dat de priaji nooit mot de
zelfde sarongs voor den dag zou komen
pils voorname hoofden. Men lean in hot
binnenland van .Tava, bij bepaalde gelegen
heden, neg wol mooie sarongs zien dra
gon, oen adalkleedmg, maar hot algemeen
gebruik van den sarong is weg en do
miolierniseermg van Indie als gevolg van
veikoer, van opleiding en opheffing krijgt
in huur debet om. het kwijnen vim de ha-
tilriuj verheid.
Men kan rondgaan en overal naar oor
zaken speuren: liet wordt oen boekwerk
vol Maar ik rnioen, dat er enkele oorza
ken zijn, waaruit alle andere voortvloeiden.
-Het batikwerk moot vrij duur zijn, omdat
er zeer veel arbeid voor wordt veieisclit.
Kiiot duur is do katoenen slof, maar zij
moet enkele beweikingen ondergaan, al
vorens te kunnen dioncn tot batik. Niet
duur I? wx, waarmee do batikster
hot doek beschildert met figuren; niet duur
de f jaarling, waarin de gesmolten was wordt
gegoten; en de verven, waarin 't beschilderd
doek wordt gedoopt gebaad, zijn niet duur.
Maar het is de tijd, dien de bewerking in
zoo ruime mate vorcischt, die betaling
vergt omdat de batiksier weken en maan
den noodig hoeft cn moet bestaan en het
gezin onderhouden En nog zou het werk
met duur uitvallen, zoo niet de tusschen-
persoom, do handelaar, er zijn winst op
liad gelegd.
Toen de weslersche nijverheid in sarong,
Ikaiin en slending artikelen zag voor alge
meen gebruik en begreep, dat zij er winst
Inain kon behalen, is zrj begonnen met doe
ken te drukken en in don handel te bren
gen tegen lagen prijs. De bevolking nam
zo greLig en verwaarloosde ter wille van
do kosten gaarne het verschrikkelijk ver
schil tusscliion het voorwerp van fabrioks
nijverheid en dat van handwerk. Voeg er
bij, dat Chineezen en Indische daim es ba
tiks Iers in dienst namen en op bestelling
sarongs lieten vervaardigen in haar werk
plaatsen tegen laag loon cn daarbij patro
nen gebruikten, die gansch andere motie
ven vertoonden dan de echt Indisclio, en
mien zal begrijpen, dat op die manier van
twee zijden de ware batikken) werd over-
lóópen Zij trok zich terug op enkele plaat
sen en kon geen ander afzetgebied' vinden,
dan do weinige adellijke families. Zoo kon
k
tmSa
DE KONINKLIJKE FAMILIE is weder in de hoofdstad aangekomen voor haar jaarhjksch bezoek. De koningin, prinses Juliana
en prins Hendrik op liet balkon van liet paleis op den Dam, he-groeten de dichte menigte.
men in den aanvang onzer eeuw het echte
hatikwcik eigenlijk alleen nog vinden in
de omgeving dei' weinige vorstenverblijven,
waar de adatkleoding in core bleef. Had
de inlander méér waaide golmJit aan het
eigen Landwerk, hij zou mot voetstoots
zijn bezweken bij de aanbieding van het
fabriekswerk tegen lagen prijs. Maar men
weet liet wd: de inlander is waarlijk niet
de oonige, die voor goodkoope aanbiedin
gen en gemak bezwijkt. Wij doen liet na
genoeg allen I
Een nieuwe slag voor de batikkunst was,
dat de westersche handel de andinc verf.
stoffen kwam aanbieden, in den waren zin
van. het woord: kwam aanbieden. Want
de Duitsche fabrieken zonden haar verf
stoffen en helen in Se kampongs van mid-
den-Java demonstraties geven van het ba
den der beschilderde doeken in kunstmatige
verven. Ook dal gemak trok en daardoor
namen de amJine-vcrvon de plaats in van
de uit planten getrokken verven. Oogen-
sehijinlijk gelijk, waren evenwel de kunst
matige verven in warmte en tint verre
de minderen van de inhoemsclie verven,
uit hout en planten vei kregen. Nooit kan
de aniline verf stof een mengkoodoerood,
een indigo blauw, een soga bruin opleve
ren.
Het kwijnen van de batiknijverheid is
meer dan ©en halve eeuw geleden begon-
Iroen en zij moet uilloopen o>p den dood.
Do ontwikkeling van do inlamlsche samen
leving is van -dien aard, dat zij tal van
weslersclie gebruiken overneemt en oen
voorkeur vertoont voor hot gemak en de
goedkoopte, waardeer hot smakeloos fa-
brieksproJuct zich onderscheidt van hot
imheeinsch werkstuk. Het is wel te betreu
ren, maar niet te veranderen en do batik-
kunst zal Irewaard blijven in handen van
•onkelen, die nu en dan voor schaarscho
opdracht hun bekwaamheid tooncn.
DENGAN HORMAT.
BINNENLAND.
ilct, koninklijk bezoek aan de hoofdstad.
De koningin heeft gistermorgen na af
loop der audiënties per auto een rijtoer
gemaakt door het Vondelpark, het Slation-
plein en Zuidelijken Wandelweg.
Te ruim kwart over vier is de ko
ninklijke stoot na hot bezoek aan liet
Scheepvaarthuis op den Dam teruggekeerd.
Toen de rijtuigen den hoek van de Paleis-
straat omzwenkten, klonken uit do vooiste
rijen van hot talrijke publiek, dat zich
vooral op het middenterrein verzameld
had, hartelijk gejuich op, terwijl op hot
zelfde oogenblik een vrij groote gioep com
munisten, die do achterhoede vormde, de
„Internationale" aanhief. Taan voor de
tweede maal dit strijdlied ingezet werd,
sommeerden een brigadier en enkele agen
ten daarmede op te houden. Toen lneraan
geen gevolg werd gegeven, trek do politie
den gummistok; op een enkelen slag na
behoefde echter niet kraentdadig te wor
den opgetreden, aangezien de troop coin
mumsten boenen maakte.
In den namiddag verleende de koningin
audiëntie aan Ged. en Prov. Stelen, als
mede aan het gemeentebestuur van Amster
dam.
liet lag aanvankelijk in hot voornemen
van do koninklijke familie in den namid
dag een bezoek te brengen aan het WaJon-
wecshuis op do Vijzelgracht hoek Prinsen
gracht.
Dit bezoek is echter reeds in de mor
genuren gebracht. Om half elf kwamen de
rijtuigen voor en werd mar hot Weeshuis
geieden, waar de regenten en regentessen
aanwezig waren om de bezoekers te ont
vangen.
Bij liet lerugkeeren naar liet paleis weid
gereden door „Zuid" en liet Vontlelpaik
Hedenmiddag is een lange rijtoer gemaakt
Piins Hendrik zal morgenmiddag een
niet officieel bezoek aan Schiphol brengen
In den loop van deze week zal de ko
ningin ten paieizo ontvangen do hoeren
GotLfr. Crone, vice voorzitter Van de Ka-
mor van Koophandel en Fabrieken te Am-
sleidam (devoorzitter de heer E. Heldring
vertoeft op het oogenblik in hot builen
land), mr. G. Visscnng, president der Ne-
derlandscho Bank cn de lieer S. P. van
Eeglion, oud voorzitter van de Kamer van
Kooplmndel ten einde door hen te worden
ingelicht omtrent den huidigon econo-
mischen toestand
IIcsinerielyKe ziekten.
In de week van 13 tot 30 September
zijn de navolgende aantellen gevallen van
besmettelijke ziekten lier konnis gebracht
van het Staatstoezicht op de Volksgezond
heid: Fcbris typhoiden 17; paratyphus (ty-
phcu/c vorm) 3; paratyphus (gaslxo enlen-
lischo vonnï 2; dysenteria bacillans 1;
dysenleria amoebica 1; roodvonk 141;
diphterio 75; kinderverlamming 6; nek
kramp 1; encephalitis lelhargica 1; ziekte
van Weit 4.
De wei k'oosheuM er/ckcnng.
In de laatste vergadering van de Rijks
commissie van advies voor do werkloos-'
heidbvei/ckering word medegedeeld, dat
thans meer dan 500.000 arbeiders in bet
land tegen vork'loosheid verzekerd zijn vol
gens de regeling, vervat in het Werkloos
heidsbesluit 1917.
mms
CHAPLIN'S HUMOR EN GANDHI'S BITTERE ERNST bleken geen hinderpalen te
zijn voor oen gcnoegelijk onderhoud, dat beiden ten huizo valn een der discipelen
van den Hindoe-leider te Londen liadden.
Voetbal.
R. V. B.
Voor Zondag zijn vastgesteld':
UrsusO.V.V. 12 uur. C.J.SMartinit
11 30 uur. N.II.K.Demos 11.30 uur V N.D'C
II—IIolLandiaan II 12 uur. E.DS II—For-
tuna III 12 uur. R.F.C. IV—S.V.V IV 9 30
uur. Hermes D V.S. IVSt. Hoogcr III 10
uur. S.V.V. VTransvalia III Spiciings-
hoek 9 30 uur. R F.C. V—Fortuna IV 11 30
uur. Schiedam IfCrooswijk III 10 uur
S.V.DB. II—S.F.O. II 10 uur. Uisus 11
II O.V. III 10 uur. Hermos B.V S V
VO.C. IV 10 uur. S.F.C III—Schiedam
III 10 uur-. DII.S. IV—Wit Rood Wit 11
11.30 uur. U.S.O. Ill—V.FC. IV 12 uur.
Fortuna VMussclicn V 10 uur. S. Honger
VIlollandiaan IV Vroolust. Martinit II
Barcndreclit II 12 uur- Ilermes D V.S. VII
—S.V.V. VII 12 uur. Ilollandiaan V—Mus
sclicn VI 10 uur. Hennes D.V.S. VIII
Maas IV 12 uur. Fortuna VI—S.V.V. VIII
12 uur. Demos II—F.S.V. IV 13 uur. S.VY.
IXOns Huis II Spieringshoek 11 30 uur.
VF.C. VC.J.S. H 10 uur Saxturnus 111
S V.V. X 11.45 uur. Demos IIIOud-
Beijciland III.
Zaterdagmiddagcompetitie.
FortunaD.O.K.
den weg naar Iloogczaind wist een van
hen, do 24-j;uige A. de B uit Dalfsen aan
de waakzaamheid dor verplegers te ont
snappen, en sprong plotseling in liet wa
ter. Do verpleger II. Wilkamp spreng licm
geheel gekleed na, doch hot mocht hem
niet gelukken den patient boven te bren
gen
Het lijk is later opgehaald. De verple
ger W. kon zich zelf ook niet redden en
moest door anderen uit het water worden
gehaald. W. had het bewustzijn verloren,
zijn toestand is niet zonder zorg,
Doodelijk motor-ongeval bij Vecncmlaal,
Duorijder zwaar gewond.
Gisteravond te ongeveer half tien is in
de Klompcrsteeg bij Veenendaal oen ernstig
ongeluk gebeurd. Een motorrijder, de
scheepskapitein, in dienst der Bataafsehe
Petioleum Mij, J. de R. uit Veenendaal,
met den duorijder K. uit Leordaih, reed in
volle vaart tegen een met telefoonpalen
beladen wagen. De R. was op slag dood
en de duonjdcr werd in liopeloozen toe
stand naar het ziekenhuis' te Arnhem over
gebracht. Let slachtoffer was ongehuwd.
Auto-ongev.il.
Gistermiddag vier uur had op den Spon-
tersdijk onder Balkbrug een auto ongeval
plaats De vrachtauto van Wessels uit
Dedemsvaart, bestuurd door A. Wessels,
geladen met koeien, kwam bij het uitwij
ken voor een andere auto ondersteboven in
de sloot terecht. De bestuurder kon zich bij
tijds in veiligheid stellen. Dr.© koeien wer
den geJood. Zij werden onmidile'lijk ge
slacht, zoodat zij nog voor do consumptie
gebruikt kunnen worden. De auto is be
schadigd. 1
Uezw eken.
Do schilder L., die Dinsdag te Heerlen
met zijn inotor tegen een auto aanbotste,
is in liet ziekenhuis aan do govolgen over
leden. Hij laat een viouw mot drie kin
deren achter.
Als tragische bijzonderheid kan nog wor
den vermeld, dat s' avonds in het gezin
het dcidc kind geboren werd.
Do 84-jarigo P. B., te Ammorstol, die
Vrijdagavond in een sloot bij zijn woning
is geraakt, waaruit hij spoedig door buren
werd gered, is aan de gevolgen van het
ongeluk overleden.
Een oiilichtersbemlc.
Oosterbeek wordt de laatste dagen vreor
onveilig gemaakt door een aantal oplich
ters, die volgens oen bepaald plan te werk
gaan en deel schijnen uit 1© maken van
een groote oplichteisorganisatio, die van
Oosterbcok uit een krachtig offensief hoeft
willen openen op de beurzen van eou aan
tal goedgcloovige en milddadige burgers.
Ieder lieoft m do organisatie zijn eigen
taak. Het mannelijk deel tracht allerlei
waardelooze artikelen, als kunstvoorwer
pen, voor hoogen pi ijs van de hand te
doen. Het zwakkere deel, sterk van tong, gekomen.
GEMENGD NIEUWS»
Krankzinnige te water gesprongen.
Een verpleger in levens-
1 gevaar.
Een aantal patiënten van de zieken-in-
ricliting „Dcn'nenoord" te Zuidlaren maak
te onder geleide van. vier verplegers eon
wandeling door het dorp. Rij do vaart op;
praat den burgers do guldens uit den
zak voor verschillende gcfingeeid© liefda
dige doeleinden.
liet offensiet is evenwel voorloopig afge
slagen. De politie is waakzaam cn waar
schuwt per bulletin de gemeenLenaien voor
do sluwe prdcüjkcn van dit edole gilde.
Op smokkelaars geschoten.
Grensbeambten bij Rolduc slieten dos
's nachts op ccn uit vijf personen bestaande
smokkclaaisbcnde. Op do smokkelaars, die
op do vlucht sloegen, werd na sommatie
geschoten. Niemand werd gewond. Twee
smokkelaars werden aangehouden. In be
slag werden genomen 1000 sigaretten, 31'
K.G. tabak, 18 K G thee, cacao en koffie.
Tweemaal gedeserteerd.
Een Belgische deserteur, wonende te'
Keikradc, is nu van vrouw en kinderen,
gedeserteerd. Hij het echlgonoote en kind
in den steek en begaf zich naar Luik,
om zich ter beschikking to stellen van dq
militaire autoriteiten.
fiasverstihking,
- De kok van het hotel „Het Hof van Gel
derland", te Ede, de 51-jarigo II., is door
gasverstikkmg om hot leven gekomen. Toen
do man 's morgens niet kwam opdagen,
weid een onderzoek ingesteld en vond
men hem dood in zijn woning.
Predikant overleden.
De 60-jarige ds. Steenkamor, te Venlo,
dio 's avonds omstreeks 9 uur liet drukke
kruispunt SpoorstraatDeurnsche poort
overstak, is door een auto aangereden en
tegen den grond gesmakt. Illj brak loeide
beenen. i
Een hondeidjarige.
Te St. Anna Parochie (Fr), is do hoer
A. J. van Loon honderd jaar geworden.
Lindbergh in China.
Kolonel Lindbergh en zijn vrouw hebben
voor de Chineeschc regeering drie vluch
ten over het gebied van de overstroomingon
gemaakt.
Nieuwe record*luchten in Frankrijk
vei boden.
Sinds cenigo dagen wachten de beide
vlicgtuigbomanningen, Boussolrot en Ros
si, en Mcrmoz met zijn makker op een ver
betering in de weersomstandigheden, ten
einde een poging te doen het wereldre
cord lange afstand-vliegen te verbeteren.
Aangezien de atmosferische verhoudingen
intusschen verbeterd zijn, zijn do aviateurs
voornemens vandaag of morgen te starten.
De Fransdie minister voor luchtvaart
heeft evenwel op het laatste moment iedere
poging tot verbetering valn het lange af
standsrecord verboden. In het verbod wordt
verklaard dat dit niets uitstaande heeft met
het verongelukken valn de heide aviateurs
Doret en Le Brix.
Noodlottige brand.
Te Hagean, in don Canadeescben staat
Saskatchewan, zijn bij een brand in een
boerderij zes kinderen in de vlammen om-
tm
Bij de manoeuvres belmoren soldaten, paarden, geschut, keukenwageins, maar-
eek stafkaarten. Een groep officieren, met in hun inidddu de commandant
van het veldleger, luit.-generaal Pnsinger, bestudocren in dein Achterhoek de kaart I
DER
.fV
sèvX-Vï
