Duizend kilometer door Westfalen.
S chiedamsche? Courant
I
t v-
Fortinbras' Tooverrnacht.
De Dechenhölle bij Letmathe. Een kunstmatig meer. Büstein
en Altenhundem. Een stad met weinig corpulente menschen.
Aspe-ges-obcessie. Paleisbezoek.De Weweisburcht Paderborn.
Het Teutbburgerwald.
II.
Na dm gezelliger! „bunten "Wcstfalen-
abond'" in de iWcstfalenludle t© Dortmunid
heit lange slotaoooord van eon prelui
dii rr begon don volgenden morgen
dc tocht por rcis-aufobus. De hoofdneh-
jg was Z.O., maar daarvan werd wel-
ens belangrijk afgeweken öm interes
santo cn ook om minder bekende plaats
jes in Sauerlaind vluchtig te bezichtigen.
Buiten Dortmund, in de richting van
I serial in, wordt hot landschap roods da
delijk heuvelachtig. Bij hot aanloggen van
den spoorweg Siegen—Hagen werd na
bij het plaatsje Letmathe in oen heuvel
Oen druipsteengrot ontdekt, die den naam
Dechenhölle hoeft gekregen, een beziens
waardigheid, die jaarlijks door duizenden
menschen wordt bezocht.
Over Menden en Nelieim werd naar
een 1000-jarig plaatsje, aan de samen
vloeiing van Ilimdem en Lcnne. Altenhun
dem heeft niets te maken met oude honden,
wat men wol zal aaiimometa, als wo er op
wijzen, dat in de buurt ook nog Kirchhua-
dem en Obcrhundem liggen.
Altenliuindem hoeft een zeer groot spoor
weg-emplacement. Het ligt juist op een
waterscheiding en de zware kolentreinen
uit het industriegebied mototea hier over
een kam geduwd worden. Het meerendeel1
der inwoners is dan ook werkzaam bij de
spoorwegen, zoodat AHonhundum nog wei
nig werkloosheid "kent. Opmerkelijk! is, dat
95 pCt. van do inwoners R,-K. is. En toch
heeft '"Hitler daar, blijkens de jongste pre
sidentsverkiezing, nog bijna 403 aanhangers,
't Was ook in dit gebied Zuid Sauer-
lamd' en later in Siegorlnnd. dat we op
den weg groepjes Hitlerianen met hum Ila-
TWEEDE BLAD
"Vrijdag 24 Juni 1032 No. 20068
v
feiLT *.«85
'SMW-S'-m
lisfeii
Ecu der bruggen over de jMohnescc
Mohnetalsperre gereden, een stuwdam van
geweldige afmetingen in de Mohne een
zijriviertje van de Ruhr waardoor oen
kunstmatig meer is gevormd van 1037
IIA. Vroeger lagen, waar nu veie meters
water staat, dorpjes. In 1903 werd met
den bouw van de Mohnetalsperre begon
nen en 5 jaar later kon hot werk worden
ingewijd, dat ten doel beeft den water
toevoer naar de Rubr to regiüariseeren.
Door gebruik te maken van liet verschil1
in hoogte van waterstand in liet meer en
don verderen loop van de Mohne, wordt
por jaar 10 miilioen K.W.U. electnsclie
energie opgewekt
Het moer is omgeven door bosschen en
horgen en is een gezochte uitspannings-
plaats, waar men wandelen, zwemmen, va
ren en visschen kan".
Over Meschede werd in Z.VA richting
naar Rilstein gereden, een klein plaatsje
van S00 inwoners, maar heel mooi gelogen,
met een oude burcht, die als jeugdherberg
is ingericht, waar hot vorig jaar 8500
jongens en meisjes logeerden, waarbij ook
heel wat IMIamdscho trekkers waron.
Op een heuvel, tusschen Bilsioin en
Altenhundem, 595 M hoog, is de Ilohe
Bracht gebouwd1, oen liotel restaurant, waar
geen alcoholische dranken verkrijgbaar zijn.
Tot het moderne gebouw behoort een to
ren van 28 M. hoogte, waarin logoerkamers
zijn ondergebracht. Het bovenste doel is in
gericht als meteorologisch waarnemings
station.
Bij helder weer heeft men van den toren
teen prachtig vergezicht over geheel Zuid<-
Sauerland'.
Do eerst» 209 K M. waren afgelegd', toen
wo 's avonds in Altonhuindom aankwamen,
baar het Engelseh van William Locke,
door J. E, d. B. K.
63)
Toen kwam er oen brief van Madame
Clothilde Robineau uit Chartres.
Mijn lief nichtje,
'Ofschoon je je ondankbaar tegenover
mij gedragen hebt, schenk ik je*5 ver
giffenis nu ik weet, dat je alleen bont
en onbesohermd. Ik heb vernamen, dat
jo oom Gaspnrd hopeloos is. Je bont
boos weggoloopen, omdat ik berispend
over je vader sprak. Maar als je ook
gestaan had aan liet sterfbed' van je
moeder in die vreoselij'ke zolderkamer in
de Ruo Maugrabine, zou jo me met
zoo liard veroordeolen. Wees overtuigd,
lieve kind, dat ik jo welzijn op hot oog
heb, zoowel wat hot materieel© als wat
bet geestelijke aangaat Als jo raad noo-
dig hebt in het boboer van hot hotel,
zal ik jo graag met mijn ondervinding
bijstaan.
Je liefhebbende tante,
Clothilde Robineau.
Aan dit koele, maar goed gemeende
aanbod, sloeg Félise weinig aandacht. Va-
dor of "geen vader, oom of geen oom,
zij voelde zich bekwaam om een hotel
te besturen. De raad van tante Clothilde
was het laatste, dat zij in de wereld
nooig had. Maar éón zin in don brief
maakte, dat zij niet dadelijk oen weige
rend antwoord kon schtijven. Dió eeno
zin hield baar godjchtop voortdurend bezig.
Haar moeder was in de Ruo Maugrabine
gestorven. Zo hadden haar gezegd', dat
zij in liet ziekenhuis was overleden. Din
gen, i o haar tot nu toe akelig duister
wan. geweest, werden haar helder en
kenkreuz vlag ontmoetten.
't Was al donker, toen we in Altonlnm-
dem aankwamen. Daarom maakten we don
voögendon morgen een wandeling, om iets
van de omgeving te zien en dio wandeling
is ons goed' bekomen.
Verder ging het naaT het Zuiden, naar
Siegen, dat ongeveer 70 KM. ten Oosten
van Bonn ligt. Siegen zelf is oen merk
waardig plaatsje. Corpulente menschen heb
ben we daar bijna niet ge/ion, terwijl toch
de Westfalen den Beieren concurrentie aan
doen in 't zwaargewicht type. De inwoners
van Siegen krijgen echter geen kans tot vet-
vorming, omdat de straten er zoo steil'
zijn. Voertuigen cn fietsen zijn zoo goed'
als niet te gebruiken in deze „zevenheu-
vélenstad'" van 32 000 inwoners. Hat het
een oude stad is bewijzen de mooie oude
gevels, die nog bewaard gebleven zijn en
nog meer de beide burchten. In het ,,Obero
Schlosz" is een museum en een jeugdher
berg gevestigd'. De vriendelijke directeur
van het museum vestigde onze aandacht
op de nauwe betrekkingen, die eer
tijds tusschen SiegenDillenburg en de Ne
derlanden hebben bestaan door de Nas
sau's. Hij voerde ons rond in de zaal waar
Willem de Rijke en Juliana van Stolbeig
trouwden, toonde ons 'n zeldzaam portret
in olieverf vim de moeder van prins WU-
lem van Oranje en haalde vele historische
gebeurtenissen op over Joan Maurits, bij
genaamd de Braziliaan.
In het „Untexe Scholsz", dat als ge
rechtsgebouw is ingericht, bezochten wo
den grafkelder van de Nassausche graven.
We waren eenigszins soml>er gestemd',
toen we den grafkelder verlieten, maar on-
middelijk werden w© weer wat opgefleurd,
zij veronderstelde iets, dat heel tragisch
was en heel treurig. Ze trilde op haar
beenen.
Het was de oenige brief, dien de brie
venbesteller dien middag bracht. Ze las hom
in de vestibule. Fortinbras, die in het
bureau rekeningen zat na te kijken, zag
toevallig hoe zij met groote oogon, zwaar
ademend, op den brief staarde. Hij kwam
vlug naar haar toe en vroeg:
Er is toch geen slechte tijding?
Zc gaf hom den brief. Ihj las en bo-
greop niet, dadelijk, wat haar zoo getrof
fen had'
Het bericht over jo oom is overdre
ven en wat nu het aanbod aangaat...
Do Rue Maugrabine... zei Fólise.
Nu begreep hij; zijn adem stokte en
vader en dochter staarden elkaar gerui-
men tijd lang ear diep m de oogen. Ein
delijk zei zij doodsbleek:
Die vrouw, die ik zag die de
deur openmaakte... was mijn moeder.
Zij liad do waarheid doorgrond. Ihj kon
niets meer aanvoeren om die te verhe
len. Ilij maakte oen droevig gebaar van
toestemming.
Waarom hebt u dat voor mij ver
borgen gehouden? vroeg ze.
Je had zoo'n mooi ideaal voor oogen,
nrijn kind, en hot zou oen misdaad' zijn
geweest om dat ideaal t© verstoren.
Zo stond fier rechtop er was iets
van staal in haar tenger figuurtje en
dicht op hem toetredend en met onbomees
den blik zei zij:
U weet wat u mij dood veronder
stellen, toen ik haar zag?
Ja, mijn kind, zoi Fortinbras.
U waart ook een ideaal, vader.
Hij glimlachte.
.Ie had mij toeder lief, maar ik
was toch geen heilige in jo oogen, mijn
lieveling.
Zo bedwong haar aandoening, onder
drukte een snik, maar do tranon rolden
haar over do wangen.
toen we op een winkelraam valn Siegen
geschilderd zagen: „Men spiekt Neder
lands!" Eon mensohheeftsoms maar wei
nig moedig om van de eeno stemming in
d© andere te rallen!
Do goede stemming is er, na de ont
dekking van dat mot-onberispelijk Neder
lands ch, ingebleven. De- omgeving werkte
daartoe ook mee, want dé tocht ging ver
der door prachtig bergland, hier en daar
met bloeiende brom bedekt "'en met liclit-
schakeermgen op de bosschem, die de zon
teweegbracht door nu eons te schijnen
en dan weer schuil te gaan achter wolkou.
Laasphe, in het boven. Lahn-dal, een
stadje vau 3000'inwoners, "ontving de IIol-
laedscho gasten zoor gastvrij Aan tafel
verklapte onze buurman ons, dat de asper
ges, di© werden opgediend, speciaal voor
ons in Holland waren besteld
'We vomdm dat zeer vriendelijk, maar
na ons laatste maal thuis, liaddicsn we nog
geen maaltijd gehad uitgezonderd liet
ontbijt waarbij asperges ontbraken. En
ook do volgende dagen zouden maar
dal wisten we toen gelukkig nog niet
asperges bij geen maaltijd ontbroken Zoo
dal asperges voor ons een obecssie weiden
De tafel werd gepresideerd door giaaf
Van Maldeck Pyrmont, ©en familielid van
onze Koningin-Moeder, die ons ook langs
©on particulieren weg naar bet stamslot
van do vorston Zu Sayn"Wittgenstein—
Hohenstoin brachl, boven op een berg go
logen. Een geuniformd heerschap, mot oen
puntholm op, kwam uit zijn buisje voor
de slotpoort met groote stappen op onze
auto af! Hij draaide aan zijn knevel a la
Wilhelm ©n had zijn standje en.. bon-
boekje al klaar. Maar hij maakte prachtig
op de plaats balt, ldapto de bakken tegen
elkaar en salueerde stram, toeanonze
gastheer en geleider bet eerst uit de auto
stapte 'en hem vriendelijk toeknikte.
Tusschen Laasphe en Berlcburg is een
rijk jachtterrein gelegen en bij geruchte
vernamen we, dat Prms Hendrik daar in
hot najaar verwacht wordt om op 1de
hertenjacht te gaan-
Van Laasphe ging onze tocht Noord
waarts. BerLeburg, gelegen togen de zui
delijke helling van liet Ro'Üiaargebergto, is
do residentie van do vorston Zu Sayn
WittgensteinBerieburg. We hebben liet
prachtige paleis bezichtigd Do joinge vorst,
clio 25 jaar is en te Berlijn in de rechten
heeft gestudeerd, woont mot zijn moeder
©n grootmoeder in een nevengebouw van
bet paleis. Zijn grootvader stierf in 1925
en zijn vader kwam een week later ten
gevolge van een auto ongeluk om hel
leven.
liet interieur vau het paleis legt getui
genis af van den goeden smaak van zijn
'•vroegere bewoners, die het thans niet meer
kunnen bewonen wegéns het met voor
handen zijn van baar gold, ofschoon de
vorstelijke familie groote bezittingen heeft.
Dwars door het Rolhaargobergto bereik
ten we Schmallenberg, in het bovon-Lenne-
dal waar ons volgend nachtkwartier was
'Ook in de kleine plaatsjes, waar we
logeerden, was de hotelaccommodatie en
de verzorging uitstekend.
In afwijking van. liet oorspronkelijk pro
gram word den volgenden dag naaT Win
torberg gereden, naar do Kaiiler Asten, den
hoogsten berg in dit gebied, 842 of 845
M. hoog, daarover zijn de geleerden biel
met eens'Op 3 M. komt het voor ons
echter niet aan. Winterberg is bokend om
zijn wintersport; de Ned. Reisvereeniging
oiganiseert in den winter uitstapjes naar
Winterberg en de Hollanders zijn er gaarne
geziene gasten.
Van den hoogsten borg van Sauerland
daalden wo Noordwaats ai naar de laag
vlakte, waar Buren ligt, waarvan ons in
de eerste plaats in de herinnering is go-
bleven de Jesuttenkerk, lil 17521771 ge
bouwd, die meikwaardig is om baar prach
tige fiesoo's van G. Wmok, die aan de
plafonds zijn aangebracht en uitmunten
door kleur cn diepte.
Niet ver van Buren ligt op een hoogte
do Wewelsburg, m dnehoekvorm ge
bouwd, in oude tijden een onneembare
steikte, thans gedeeltelijk ingericht a-s mu
seum en als jeugdherberg. Voor de jeug
dige gasten slaat de romantiek uit alle
boeken en wanden en de slotbewaarder
dikt die nog een beetje aan met zijn
verhalen over nddors en heksen I
Twintig kilometer verder naar liet Noor
den en we zijn in do oude bisschop-,
keizers- en Hanzestad Paderborn, een mooi
sladje van 36 000 inwoners, mot een ge-~
schiedenis, die terug gaat tot 777 Jlet
raadhuis werd van 16131616 gebouwd'
en is con der mooiste voorbeelden vun
laat-rcnaissancobouw in Westfalen. De
Jesuitenkerk en de Dom getuigen even
eens van de eeuwen, die voorbij gingen en
van liet schoonheidsbesef van lien, die
toen leefden. In de Dom werd, ter carta
van de gasten, hot machtige orgel be
speeld.
Voorbij Paderborn kwam aldra het Teu-
tobmgerwald in het zicht. Na een kort
bezoek aam Externstein, waar monniken
1000 jaar geleden in do rotsen beeldhouw
werk aanbi achten, cn aan het Hermanns-
denkmal opgericht ter herinnering aan
den slag in liet Teutoburgervvald, waar in
het jaar 9 na Christus de vecoeuigdo Ger
manen de Romeinsoho legioenen van Va-
rus versloegen kwamen wo in de dof-
Het raadhuis van Paderborn, in laat renaissancestijl opgepokkken.
Dat bont u nu wel, zei zij.
Hij glimlachte droevig.
Een arme oude, zondebok van een
heilige, zei hij, en drukte haar tegen zich
aan.
Later, in de salon bij het vuur ge
zeten, want de herfst was kil en vochtig,
vertelde hij haar do droevige - geschiedenis
van zijn leven; hij verborg niets, maar
deelde haar de feiten mede, zocdat zij
oordeolon kon. Ze zat op het haardkleedje
met haar armen om zijn knieen. Zo was
zoo moe, alsof er iets in haar was dood
gebloed. Maar in liaar hart was iets nieuws
en wonderlijks geboren. Zc was half voor
bereid geweest op deze ontdekking. In
haar gesprekken met haar oom en met
Martin was ze telkens gostuit op iets,
wat niet recht door zee was. Ze had hom
beschuldigd voor haar iets te verbergen
en in do nagedachtenis van haar moeder
was iets nevelachtigs. Als ze op dien
ongoluksavond had gehoord, dat die liavo-
looze vrouw haar moeder was, zou zo
dien schok niet to boven zijn gekomen.
Nu was die schok door die maandenlange
onzekerheid verzacht en do opoffering van
haar vader was een machtige vergoeding.
Toen hij uitgespro-kcn had, weende zij
bittere tranen en zo knielde voor hom
neer, vroeg hom om vergiffenis en noemde
liem bij de liefste namen.
En terwijl bij haar over het donkere
haar streek, zei lnj:
Ik ben alleen maar oen bankroete
Maxehand do Bonheur.
U zult altijd Marchand de Bonheur
zijn, zei zij, wat hebt u mij vanavond
niet eon geluk gebracht.
In elk geval, lieve kind, hebben wij
elkaar eindelijk terug gevonden.
Ze ging naar bod en lag nog lang te
donken over die nieuwe wereld' van lij
den en van heldhaftig dragen, die zich
voor haar had geopenbaaid.
jWat was zij een onbetoekenend jong
meisje, om mannen zoo oppervlakkig te
bcoordeolen. Ze had haar vader zoo hard
veroordeeld tot schade van haar liefde
voor hem. 'Over Martin had ze ook zoo'n
bitter oordeel geveld. Wat wist zo van
den storm in zijn ziel? Nu gaf hij zijn
leven voor een hoog ideaal. Dat maakte
haar nederig En haar oom Gaspard, zoo
groot met zijn teeder hart, lag daar ver
weg mot een kogel door zijn langen. Zc
bad vurig voor die beiden. En den vol
genden morgen ging ze aan den arbeid
met vernieuwden moed en vernieuwd ver
trouwen.
Twee dagen daarna kroeg zo oen slor
dig geschreven brief van Corinna Has
tings. Corinna schroef uiterst zelden. Fé
lise zat er lang over to peinzen en gaf
den brief aan liaar vader.
Ik begrijp or niets van, zei ze.
Fortinbras zette zijn hrü op en toen
hij den brief ontcijferd had, zette lnj zijn
bril weer af, en gaf zijn vriendelijken
glimlach als Marchand do Bonheur ten
beste.
Laat dat maar aan mij over, lieve
kind. Ik zal Corinna antwoorden.
In het kleine stadje Wendiebury, in het
roezige huishouden van liaar ouders, ver-
toerde Corinna van hartzeer en ergernis.
In het laatst van Juni was ze terugge
komen, een berooide mislukkelinge. In
theorie voeldo ze voor het vrouwenkies
recht, doch do heftigheid van do suffra
gettes keurdo ze af en ze maakte zich
los na heftigen woordenstrijd. Zonder werk
en met hongerlijden in het vooruitzicht,
kwam ze in Wendiebury. Zo snakte naar
arbeid, maar wat zou ecu meisje zonder
gold beginnen. Zo breido so-kken en bouf-
lantcn voor de soldaten en ooltectcerdle
voor de Bolgische vluchtelingen.
Een paar maal kwam er oon brief
kaart van Martin uit do Argonne. Ze
haatte zich zelf, haar lot en haar sekse.
Als ze een man was, zou zo een go-
weer kunnen nomen en naar hot front
gaan, Maar,ze was oen vrouw, holmeest
liet üermannsdenkmal bij Detmold in het
Teulobuigerwald, een beeld van geweldige
afmetingen. In bet hoofd van het beeld kan
een tafel staan, met daaromheen zitplaat
sen voor 6 personen.
tige, kleine residentie van. den vrijstaat
Lippe: Detmold aan, dat geheel omringd'
is door bergen en bosscbcn.
Tot Detmold maakten asperges nog deel
uit van elk menu. Toen werd liet één
der journalisten te bar en hij deed zijn
heidag, wat bleek uit een der tafélspeechlc®,
waarin "de klacht fijn verwerkt was.
De volgende dagen hebben we geen as
perges meer gegeten I Men vertelt, dat daar
de leider van het reisgezelschap, dr. G.
Wagner, van het Westlalische Veikchrsver-
band, voor gezorgd beeft. 'Of dat juist
is, weten we mot. Wel nemen wo aan,
dat liet juist kan zijn, want dr. Wagner
toonde een buitengewone tact om met zijn
gasten om te gaan en torn we scheid
den, na het eind van den tocht, waren
de Hollandsclie journalisten en dr. Wag
ner vrienden.
Dat afscheid kwam pas drie dagen na
Detmold. We hadden nog een prachtigen
toclit door bet Teutoburgerwald van Oost
naar West voor de boeg.
OEMENftI) NIEUWS.
Overval op twee hantoorbedionden
Donderdag in de middaguren werden
twee employe's van de mijn Berggeist bij
Bruohl door twee mannen overvallen cm
beroofd van hun actotasschon welke 1600
R.M aan loongelden inhielden Een der
employe's werd door twee scheten in den
buik levensgevaarlijk gewond. De daders
zlijln ontkomen op rijwielen die zij in hot
boscli hadden verborgen.
hulpelooze wezen ©p den aardbodem. Ze
begon zelfs haar moeder, die ze ooi haar
weinige wetenschappelijke ontwikkeling mis
kend had, te benijden. Doze had tenmin
ste haar plichten als vrouw nauwgezet
vervuld. Martin's laatste briefkaart had haar
gemeld, dat Bigourdin naar hot front was
vertrokkken. In liaar gedwongen afzonde
ring van de groote gebeurtenissen in de
buitenwereld, bad zij de pijnlijke zekerheid
gekregen, dat er op de lieelo wereld maar
één mensch was, die hoar noodig had.
En deze wetenschap kan onze zied of
nieuw leven sohenken, of haar verzen
gen. Toen ontving ze in het begin van
November een verkeerd gespelden brief,
met moeite met potlood geschreven op
hard glanzend papier. De brief kwam uit
een hospitaal in Noord-Frankrijk.
Mademoiselle Corinna.
Ik heb getracht te strijden voor mijn
vaderland. Het was geschreven, dat ik
het doen moest, en het was wellicht
ook geschreven, dat ik mijn leven daar
aan geven moest. Ik dicteer dezen brief
aan mijn buurman, die een gewonde
knie beeft. Ik heb een Duitsche kogal
in mijn long gekregen en do doktoren
zeggen, dat ik het misschien met halen
zal. Maar nu ik nog spreken kan, wil
ik u zeggen, dat ik op het slagveld
uw beeld steeds voor oogen heb go-
had en dat ik u nog altijd lief heb
met tecderheid en toewijding. Mocht ik
blijven leven, Mademoiselle Corinna, dan
bid ik u, vergeet dezen brief; ik wil
u geen verdriet veroorzaken. Maar moet
ik sterven, laat mij dan den troost, dat
u aan mij denken zult als aan eon die
overleden is, niet onwaardig en niet
onwillig, voor een nobele zaak.
v Gaspard-Marie Bigourdin.
(Wordt vervolgd).
DER
y,
r»? .1S-1L,
S
xV*
t- it
1 1
