Dit Miner total ffi 3 taiei.
DE ANTI-JGODSCHE ACTIE.
IS
Echt en '-ceel
TADSNIEUW
Vrijdag 31 Haart 1983,
'fa
9 IRII lil ids
FILM-GLiiMSTERS.
v
85ste Jaargang.
No. 20301
Tel. No. 68103, 68617 en 68923.
BUREAU LANGE HAVEN 141 CHOEK KORTE HAVEN). TEL. 68103, 68617 en 68923.
Postreketrnt) No. 5311.
EERSTE BLAD.
Hinderwet.
beldschieterswet.
BU11 EN LAND,
SPIER-
iuvafferi
De groot-industrie.
Den eoaraat «rsohynt dagelijks, met uil»
zondering ran Zon- 'en Feestdagen.
Prijs per kwartaal f2.—; franco per post
f8.50. Prijs per week: 16 et». Afzon-
darlijse nummers A ets. Abonnementen
worden dagoljjka aangenomen.
Advertenties voor het eorstvoigend num
mer moeten vóór .if uur aan het Bursas
bezorgd zjjn, 's Zaterdags vóór 9 uur.
Een bepaalde plaatf van advertentiSn
wordt niet gewaarborgd.
prlle der AüvenontWn; tan 15 regels 11.55»
todero regel meer f 0.30; in hot Zaterdagnumme.
15 regola f 1.60, iodore regel moer f 0.35.
Réclames f0.75 per regel. Incassokosten5ets.;
coatkwitnnties 15 cta. .'iarioven vau advertentie»
bi! abonnement zijn aan hot Bureau verkrijgbaar.
l DagetijkB worden tegen vooruitbetaling Ivjeina
Advertentien opgenomen ii f(J.50 t/m. i5 woor-
den 10.15 t/m. 55 wooi den. Elk woord meer
5 cCnt sol een maximum van "0 woorden.
■■4 Woensdags: Kleine Advertontitintot -jwoor-
don f 0.2S, nu la vèir Uinsdngavond uur aan bet
;ieine Advertentien f 1.00, indien
oiet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
Bij of UmMcns wetteu oï verordeningen
voorgeschreven en andere of f ïeiccle af- cn
aankondig' ~eii en kennisgevingen van hei
Gcnieen(el""-'«iir,
Burgemeester en Wethouders van Schie
dam hebben bij him besluit van 30 Maart
1933, de beslissing op het verzoek van
W. K. OORDFUNKE om vergunning tot
oprichting van een rijwiclfabriek in het
pand Noordmolenstraat 10, VERDAAGD,
aangezien het desbetretfend onderzoek nog
niet is geëindigd.
Schiedam, 31 Maart 1933.
Burgemeester en Wethouders van Schie
dam brengen overeenkomstig art. van
bovengenoemde -wet ter openbare kennis,
dat de navolgende verzoeken zijn inge
komen om toelating tot het houden van
oen particuliere geldschietbank binnen
deze gemeente:
de EERSTE ZEISTEÏt SPAAR- en VOOR
SCHOTBANK te Zeist, voor het pand
Nieuwe Ilaven 71£, vertegenwoordiger A.
MARKS, te Schiedam;
N. II VAN WIJK,. Schiedam, voor het
pand Burg. Knap pert laan 174, onder den
naam VAN WIJK'S SHOWROOMS;
de VOORSCHOTBANK DER N.V. VES
TA", v.h, FIRMA C. EEUWËNS en Cie.,
te Amsterdam, voor het pand' Lekstraat
10a, vertegenwoordiger D. J. v. d!. TOUW,
te Schiedam;
L. J. FiJNANT, te Schiedam, voor het
pand Vlaardingerdijk 37bover: onder den
naam van GELDSCHIETERBANK „DE
VOORZORG";
do N.V ROTTERDAMS Cl JE SPAAR- en
VOORSCHOTBANK MAATSCHAPPIJ „DE
EENDRACHT", te Rotterdam, voor haar
agentschap in hot pand Gecrvlietsche-
straat 31.
Tegen inwilliging van deze verzoeken
kunnen bij hun College bezwaren wor
den ingebracht.
Schiedam, 31 Maart 1933.
3051 00
Een uitgewerk' program Gewelddaden zijn verboden.
De actie zal zonder uitstel morgenochtend beginnen.
filet „GenIralo comité voor de afweer van
de Joodsche boycott in tot buitenland", in
verband met de vervolging van Jodeai in
Duiteehland, publiceert d.o volgende ordon-
iiatilie van Jidius Streiclier:
De leiders der plaatselijke comité's tot
afweer van Jood-olie ,/liietz- em gruwelpro-
paganda"j worden onverwijld benoemd door
de bevoegde instantie? der part'if-organit
.-at ie.
•Het veidfent aanbeveling tot leiders der
comite's te benoemen do leiders van don
strijdhond van den iniiustrioelen midden
stand. 'daar deze organisatie over rlo nood
zakelijke middelen en ondervinding be
schikt.
De eomilé's van notie, welker leden gee-
uorloi relatie mot Joden mogen bobben,
stellen direct vast welkte zaken, waren
huizen, kanselarij e.d. zid'i in Joodsdhe
handen bevinden
'Bel gaat hierbij natuurlijk om zaten, wel
ke zich bevinden in Üiatuïen van personen
van hot Joodsche ras Ito religie speelt geen
rol. Katholiek oip Protestanlsifr gedoopte
lieden zijn in dezen zin evoneeus Joden.
Is de echlgenoot van oon niet .loolsd're
eigemir©.- van een zaak Jood, dau wordt
zulk een vaak als Joodsch beschouwd. Het
zelEdlo is het geval indien do eigenares
Jodin is de chiaenool daarentegen geen
•lood is.
Ecnheidsiu'ij-zakien warenhuizen bedrij
ven met veel filialen welke zich in Duit-
hcbc (handen bevinden vallen niot onder
dezo boycoll-acli©. Evenmin vallen or on
der de ocnluijdsprijizabm van Woolwortilu
Deze tirma is Amerikaanseh en bovendien
niet Joodsch. De z.g. „,\Vrt'.lw.ert"-om!lraids
grif-waken daarentegen rijn Joodscli en moe
ien daarom worden goboycott.
Do eomilé's van actie geven do lijst dor
Joodsche zaken aan S A. en S. S„ opdat
(liv.e hitenlag t April 1933 des ochtends
om lien urn precies de wacht kunne® be
trekken.
Dez.e wadden hebben tot laak hot pu
bliek hetend to makwi, dat do geposte
zaak Joodsch is. 7; ij moeten waars dm won
voor het koopen in zulk .oen zaak. Bande-
lend optreden js hun verboden. Verbod om
is ook de zaken to sluiten, do ruiten to
ïeroioton of dergelijke materieel© schade
aan ïe richten.
Er mag niet worden overgegaan tot het
omslag van niet-Joodschc bedienden en
ai beider;.. Dienstbetrekkingen mogen niet
worden opgezegd. Indien zulks reeds liet
geval is geweest, dan moot do N.S.B.O.
ia samenwerking met de S.A. er voor zorg
diagen, dat deze ontslagen worden inge
trokken-
De eomilé's van actie beleggen op Vrij
dagavond in allo plaatsen groote massa
bijeenkomsten en demonstratieve optoch
ten .Daarbij moeten transparanten worden
gvd lagen met do volgende opschriften:
a. „lot afweer van de Joodsche gruwel
en hoyeolthelze";
I'. „Boycott van morgenochtend 10 uur
al allo Joodsche zaken"
In groote steden moeien op zooveel mo
gelijk openbare plaatsen bctoogingen wor
den gehouden.
Zaterdagochtend op zijn laatst om 10
uur moeien de plakkaten, met den oproep
tot den boycott op alle aanplakzuilen in
de sleden en dorpen zijn aangebracht. Ttogw-
hjkerlijd moeten ook vrachtauto's of nog
betel verhuiswagens mot de volgend©
transparanten i| do hier aangegeven volg
orde door de straten worodn gemlen:
„Put afweer van do Joodsche gruwel
en boycotthclzc";
„Boycott alle Joodsche zaken";
„Koopt niet in Joodscho warenhuizen"
„Gaat niot naar Joodsche advocaten";
„Vermijdt Joodsche artsen";
,,l)e Joden zijn ons ongeluk".
Ook andere maatregelen worden reeds ge-
trolfen ot zlijin in voorbereiding. Zoo hoeft
do Ereslausche polilie-prcsideul bepaald,,
dat de psapoortcn van Joden ingeleverd
moeten word.cn om te worden beperkt ,,iot
liet binnenland". Men sd'iÜjat voorts voor
nemens te zijn het ritueel slachten in ge
heel Pruisen te verbieden.
O'orlogsbegirooting in
do Kamér.
De Kamer lieeft gistermiddag de oorlogs-
begrooting in behandeling genomen. De rap.
perteur Nogaro zette uiteen, dat de ere-
diëten der nationale defensie 12 milliard
bel o op en, hetgeen een vermindering bolee-
kent met 2058 millioen vergeleken met 1932
De oorlogsbegrooting bedraagt 6S0O mil-
lioen.
De fabriekvan Citroen
gesloten.
Do diiectie der fabriek van Citroen te
Parijs, heeft, wegens v©rsel'«iden© stakingen
welke in clo jongste dagen zijn voorgoka-
men, gisteron haar poorten gesloten. Alle
arbeiders zijn ontslagen
Door de uitsluiting Wij de Citroi'-n automo
biel fabriekten worden 20.003 arbeiders ge
troffen. Heden zullen arbitrage onderhande
lingen worden geopend met de vertegen
woordigers der arbeiders en'mol de Ci'roën
directie.
zijn Poeders alleen, wanneer zij de hand-
teekening dragen van den fabrikant A. Mijnhardt.
Maagpoeders, Roofdiiijnpoeders, Kiespijnpoe-
ders, Hoestpoeders, Wormpoeders., enz.
Per poeder 8 ct. Per doos- da ct. Bij uw drogist.
ENGELAND.
Henderson tte Lorulen.
Arthur Henderson, voorzitter van de ont
wapeningsconferentie, is gisteren te Londen
aangekomen. Hij werd begroet door oen
vertegenwoordiger van het ministerie van
bnitenlandsclie zaten.
De vergadering van het AI-
Intl i seli Congres ge
arresteerd.
Do Indische regoering heeft ruim -100
laden van liet AI-hidiseli-NaUoinaal Con
gres laten arresteeren, die ervan werden
beschuldigd te hebben gepoogd ondanks
het verbod van de regoering toeli de jaar-
lijksche vergadering van hoL Congres heb
ben gehouden. Onder do gearresteerden
bevindt zich de zoon van Ganidhi.
IERLAND.
De spoorwegstaking ten
einde.
Medegedeeld wordt, dat men e-r thans
praclisch in geslaagd is tot oen oplossing
Ic komen over die spoorwegstaking. Er
blijven nog slechts een paar onderdeden,
waarover overeen stemming bereikt moet
worden.
DUITSCIILAND.
W e 1 s u it de Tweede
Internationale.
Het verluidt in kringen, welke goede
betrekkingen onderhouden met de SPD,
dat de voorzitter dor SPD, Otto Wels, aan
het bureau van de Tweede Internationale
(Zurich) een brief zou hebben gericht,
waarin hij mededeelt uit dit bureau te
treden.
-Of dit aftreden tegelijkertijd beteokent
dat do SPD als zoodanig uit do Tweede
internationale treedt, kon nog niet wor
den medegedeeld.
Naar de Vossisc.he Zeitung inzake liet uit
treden van den voorzitter der SPD uit de
Tweede Internationale uit Zurich nader
meldt, betreft liet voorloopig slechts liet
neerleggen van het mandaat van Otto
Wels als lid van de exoculievo der Tweede
Internationale, hetgeen echter, daar Wels
voorzitter is van do Duitsche sociaal-dcmo-
cratisehe partij, van zeer groote bctee-
kenis geacht moet worden. Wat een even
tueel uittreden van do partij betreft, hier
over kan alleen de partijdag beslissen.
Naar do "Vossisclio Zeitung verder op
merkt, bestaat do indruk, dat de toon
aangevende persoonlijkheden van de SPD
van opvulling zijn, dat de SPD na de
onlwikkeling van do laatste jaren, geheel
andere taken voor zich ziet dan binnen
hot kader van de twoedo internationale
kunnen worden ten uitvoer gelegd. Gok
in kringen der vrije vakverecnigingon is
do gedachte aan een uittreden uit do vak-
vereenigingsintornationale tor sprake ge
bracht. 1 b
FRANKRIJK.
Reconstructie dor regoering?
ju rechtsctio kring,an, aciht men hot niet
uitgesloten, dat de regeering reeds, voor
Paschcn zou kunnen worden gereconstru
eerd. Paid Ronoour zou van buiteulanclsohe
zaken aftreden, tend ijlt liet minis'-eiio van
luchtvaart door een anderen bewindsman
zou worden bezet. Do reconstructie dor
regoering, welkle voorloopig slechts do,or
de rechtsstaaiuto bladen wordt a,aingekoii.
digd, zou aldus geschieden dat DaTadfor
buiteniandsclio zaken neemt, terwijl tot mi
nisterie van oorlog beziet zou worden door
Painlevé. Een senator zou dan benoemd
woiden lot minister van financiën.
Zülü-SLAVIE.
Regeeringscrisis aan
staande?
In parlementaire kringen is men van
meening, dat binnen z-eer korten PijlI oein
kabinetscrisis zal kunnen ontslaan in ver
band met de oppositie in d-e Kamer tegen
het wetsontwerp vart'. den minister van
Landbouw, die voorgesteld heeft 25 pCt.
der wouden te onteigenen tem profij© van
de boeren.
OOSTENRIJK.
De Lomdensche overeenkomst
inzake Credit an stalt.
In tegenstelling tot de geuite voornemens
heeft de Oostenrijksclio regoering tenslot
te besloten de Lomdensche overeankomst
inzake de Oostenrij'ksche Groditanstalt niot
goed te keuren, doch nieuwe onderhande
lingen te openen.
In een officieele voiklaring wordt ge
zegd, dat de Oostenrijksche regoering be
reid is elk punt der overeenkomst in wer
king te doen treden dat' betrekking heelt
op de vorming van do maatschappij voor
de buitenlandsche activa der Gredi tans lalt
en bovendien; zooals overeengekomen, was,
70 millioen schilling nominaal aan nieuwe
aandeelcn der Orcditanslnit ter beschikking
van de crediteuren te stelten, doch slechts
op voorwaarde, dat tot voorzitter van het
executief comité der Groditanstalt een
Oostenrijker wordt benoemd.
In den laatslen tijd is het verzet tegen
de Lomdensche overeenkomst steeds ster
ker geworden.
De strijd er tegen was zelfs eon der
eerste punten, die tot vorming van een
nationaal front leidde.
De regeering hoeft echter uitsluitend re
kening gehouden met de zakelijke motie
ven, waarop het ver/.et tegen de overeen
komst was gebaseerd.
De soc.-dem. Schutzbond
ontbonden.
In den loop van heden zal de republi-
kciusche Sd'uilzbond, do afweer organisatie
der Oostenrijksclio sociaal-democraten bij
verordening van eten bondskanselier worden
ontbonden Tegen den middag wordt do
officieel© afkondiging van hot besluit ver
wacht.
VER. STATEN.
R oo s e v e 11 's werkloosheids
plan aan gen ome in.
Roosevelt's voorstellen met betrekking
lot de werkloosheid zijn door liet congres
met geringe wijzigingen aangenomen.
Dok de senaat heeft het plan goedge
keurd.
ZUID-AMERIKA.
De strijd lus sell en Paraguay
en Bolivia.
De generale staf van Paraguay doelt,
mede, dat de Paraguaysche troepen twos
Boliviaansche regimenten op de vlucht
hebben gedreven on daarbij oen honderd
tal gevangenen in handen hebben gekregen.
Do Boilivianen lieten 10 dooden op het
slagveld achter.
Revolutionaire pogingen in
Urngua y.
Ill Uruguay zijn revolutionaire onlusten
uitgebroken. In militaire leringen heeft men
getracht don president Terra gevangen te
nemen, aangezien men hem ervan be
schuldigt een dislatuur te willen uitroepon.
De stad Montevideo is in handen van
troepen, die de electricitoitsccnlrale, -te wa
terwerken en eenige groote benzimxtepöls
hebben bezet. Alle dagbladen zijn aan >te
militaire oensuur onderworpen en verschij
nen met groote witto hiaten.
Naar wordt gemeld heeft president Terra
het regeeringspaleis verlaten on toevlucht
gezocht in oen brandweer kazerne.
In ©en oproep hoeft hij de geruchten,
dat hij voornemens zou zijn een dictatuur
uit to roepen, gedementeerd.
Do nationale vergadering is gisteren bij
oengeroep-en om to beraadslagen over den
oproep van president Terra. Ook de staats
raad is bijeen geroepen om de mogelijk
heid van do president te overwogen. Men
verwacht echter, dat de nationaale raad
waarin een groote meerderheid voor Terra
is, zich hiertegen zal verzetten.
ONT' -NGSCONFERENTIE.
Frankrijk en het vier mogend-
h e d e n-p 1 a n.
Do buitenland-redacteur van de Excelsior
vat de houding van de Fransche regee
ring tegenover liet italiaansche vier mo
gemlhedenplan In de volgende vijf punten
samen
1. Frankrijk zal zijn vrienden en geal
lieerden in Europa niet in den steek
laten.
2. De Fransche regeering is Mao Donald
zeer dankbaar voor zijn bemiddeling te
Genëve en Rome. Frankrijk zal zich echter
niet lom in zijn diplomatieke vrijheid van
handelen vporbchoudcn. De Fransche re
geering zal er steeds naar streven in op
rechte en vertrouwenwekkende samenwer
king met de andere Europcesclie regecrin
gen te blijven.
3. De Fransche regoering zal steeds met
sympathie en den hesten wil do vreed
zame voorstellen, die haar worden gedaan,
onderzoeken. Dit zal geschieden in den
geest en binnen het kader van het Vol-
lcenbondspact, dat als do hoofdpeiler moet
worden beschouwd van de internationale
politiek van Frankrijk.
4. Een objectief onderzoek van deze
voorstellen kan echter niet noodgedwon
gen het aanvaarden der voorstellen tenge
volge hebben, die voorloopig nog zeer
ruim zijn geformuleerd en die van tc
voren een grondige studie eischen. liet
is niet mogelijk, dat staatslieden van ver
schillende opvattingen dit werk in enkele
dagen kunnen afdoet».
5. De Fransche regcering denkt ©r niet
ook slechts aan van één enkel artikel
van het Volkenbondspact afstand te doen.
Art. 19 voorziet in een nieuw onder
zoek van de onbruikbaar geworden clau
sules. Men kan dit artikel echter niet van
den overigen tokrt van het pact scheiden.
UUsltilfond verkrijgbaar In de oranje-bandbutsjes van
20 Inhl. 70 ets. orfln|«jAki#»s van 7 lab), 10 cis.
31 Maart. Ik verneem van mijn ge>-
heinizinnigen diplomntïgfccn medewerker,
de man, die kind aan huis is bij de man
nen die 's werelds lot met zulk een koel
brein en energieke hand besturen, dat mr.
Ramsay Mac Donald en Sir John Simon
op hun vacantie-reisje naar Bossavabië vau
do gelegenheid gebruik zullen maken om
een vocrloopige bespreking te hebben met
koning Zogoe in Tirana, 't Albaneescho
Parijs.
De heer Mac Donald, zoo verneem ik,
zal don Albanceschen monarch en den
vorst van Lichtenstein, alsmede den pro-
sidenten van San Marino en Andorra cn
den hoogen neutralen commissaris van
Moresnet, de formule voorleggen voor een
progriessicven maatregel voor gemeen
schappelijke vriendschap („formula for a
progressieve measure of mutual assurance),
die een duur zal hebben van tweo hon
derd zeven en twintig jaar.
Dit twaalf honderd drie en veertigste
ontwapeningsplan onderscheidt zich van
alle andere ontwapeningsplannen in zoo
verre, dat het veel langer, dikker, ver-
der-strekkend, hooger, dieper, zwaarder cn
gekker is.
Zijn beteekenis moge blijken uit dit
uittreksel van paragraaf 7385:
j
De uiteindelijke oplossing en beves
tiging van alle wereldvraagstukken in
hun verhouding tot buiten- en binnen-
landsebe zaken, voor zoover zij niet
slechts ieder land op zich zelve, doch
allo staten als één eenheid; sinds de
tijd die thans gekomen is voor eon al-
geheclc herziening van de voorwaarden
op zich zelve (existing conditions an
sich) niet slechts met de voorzorgen,
die zij verdienen „per se", dooh ook!
met een definitieve politiek van con
structieven arbeid (definite policy of con
structive effort), die in staat mag geaoht
worden te zijn de negatieve sfeer te
veranderen in een positieve en actieve,
zoodat dit als een zeker middel kan
worden opgevat, waar tegenover, in welks
opzicht en in de sfeer, waarvan ieder
land zijn deel kan hebben (every coun
try must play its pari.)
In de keuze van Tirana als het podium
van deze nieuwe poging tot broedoivchap
onder do volken, beeft do Britsehe pre
mier eens te meer blijk gegeven van
zijn zin voor de werkelijkheid (sense of
reality).
Wij vernemen nader: bovenstaand be
richt beteckent niet, dat de verdragen au
Locarno, Luzern, Como, Maggiore, Nieu
we Pekela, Zurich, Bazel, huvduüek. l'T-
nisierre en Guayaquil niet meer lumtend
zouden zijn (are nn longer binding].
i»
Causerie mr. I'. Lieftlnck.
Voor de Chr. Historische Jongerengroep
„A. F. do Savomin Lobman" sprak gister
avond iu gebouw Irene do heer mr. P.
Lieftinck uit Don Ilaag, over liet onder
werp: Een populaire bespreking over do
grootindustrie.
De vergadering werd op de gebruike
lijk» wijze geopend door den groepsvoor-
zitier den heer B. v a n W a tn e 1 en, waar
na deze in zijn openingswoord in 't bi-
zander den spreker van don avond, ver-
,Onze oud-stadgenoot prof. dr. Ront,
voorzjlter der Zuid-AfrikaansoLo ver-
eeniging, dto vandaag z'ijtn ,70sten ver
jaardag viert.
welkomde
Mr. Lieftinck, het woord verkrijgen
de, wil trachten duidelijk te maken in
hoeverre de factor groot-industrie heeft
medegewerkt (ot deze crisis. Éinl 18e
eeuw bestonden reeds groene werkplaatsen,
welke oorspronkelijk onder leiding stortten
van een handelaar. Doze droegen evenwel
nog sterk het karakter van huisindustrie,
doch langzamerhand oatstonlen de bedrij
ven, met werkverdeeling enz.
Do eigenlijke opkomst der groot-tadnslrie
dateert echter uit don tijd van de invoe
ring der aandrijf- en nrbei Ismacliines.
In het begin van dit tijdperk ontbrak
echter nog het kapitaal om geweldige be-
drijiea te doen ontstaan Ove.r 't alge
meen waren de leiders ook eigenaars der
klein-hoilrijien Door ruwe methoden D'aclil-
ten ze hun bedrijf rendabel te maken. Zoo
brachten ze wol welvaart ia den lande,
maar de positie dor arbeiders was zeer
slecht.
Een strooming van hot platteland naar
do stoelen oiifstdnl, als gevolg van de uit
breiding der bedrijven. Langzamerhand, ont
stond de massa-pro Inc.tie, met liet dool
om voor de wereld markt te proJucoeron^
Er werden nieuwe markten geopend en
de productie nam ©nonnen omvang aan.
Natuurlijk werden de kosten voor deze
groot-indusfrio voor één persoon to zwaar
en zoo ontstond' do maatschappij op aan
deden.. Men ko® daardoor de bedrijven on
beperkt vergrootcn
Er kwam een scheiding tusschon on
dernemers en eigenaars van de on lenic-
mïng. Do directeur, die vroeger eigenaar
was, werd ondergeschikte De banken ver
leenden grooie credieten aan de bedrijv-eu
en zoo kwam or een nieuw element in
liet bedrijfsleven, het bank element
De productie werd verlieterd en voet
meer wetenschappelijk. De stroom vau
goederen zwol aan en zoo langzamerhand
verminderden de markt mogelijkheden. Het
gevolg was een concurrentie tusschen do
bedrijven, ©en strijd, die gevoerd werd met
verschillende middelen, als verbetering vau
productie mid-deten enz. 1
Men voelde wel, dat liet zoo toch niot
zou kunnen voortgaan Men sloot zicli aan
een tot zgn kartels, met het doel eikaars
markten to ontzien.
In Amerika ontstonden trusts, geweldige
ondernemingen, die verschillende sfaJia.
van het productie wezen bestreken.
Ondanks die concentratie-beweging ble
ven er nog vele kleine bedrijven bestaan,
doch liet grootbedrijf bleef liet grootste
deel der bevolking eischen.
Door deze ontwikkeling kwam er een
groote verandering in de positie van den
directeur-ondernemer, die ook tegenover
den arbeider anders kwam te staan dam
vroeger. Hij is de onderneming gaan zien
als een werkversctiaffingsvnstiinut. Vroeger
was het voor hem een winstobject.
Hij zag de holangoii in van een goede
loonpolitiek en van de interesse van den
arbeider voor het bedrijf.
Do verhouding van den arbeider tot do
onderneming werd anders. Ford bijv. zag
in, dat oen hooge loouslandaard bevorder
lijk is voor do productie der ondcniemm-
gen.
Do consument werd echter de persoon
waarop oou groot-bedrijf zou kunnen stran
den. Hij bepaald o wat er geproduceerd zou
worden. Er ontstond een campagne om
dit gevaar te bezweren en om den consu
ment voor te schrijven, wat hij zal afne
men,. 'j
Lenigen tijd ging -deze campagne go LI',
maar toen het betrof duurzame artikelen)
kwam er stagnatie, hmoers op den duur
