HET SPANJE ¥AN HEDEN.
K
L
J
I
Radioprogramma's.
humor uit «et buitenland.
Ni!
door Dr. OTTO RONART.
Kerken en kapellen. Andalusië, het land van de
daad. De zwarte bril. vHet Catalonisch statuut.
De grootst mogelijke democratie. De vrouw
geëmancipeerd, maar thuis de slavin.
In Spanje zijn tegen de 33.000 kerken
en kapellen. Daar Spanje ongeveer
21 milhoen inwoners lelt, komt d'us op
Iedere 500 inwoners een kerk of kapel
voor. Is d'at veel? Is dat weinig? Daar is
over te twisten. De Spanjaarden kobben
d'at in April 1931 en ook daarna grondig
gedaan, Bewijs hiervoor zijn do vele ver
woeste of beschadigde kerken, die overal
in het land' voorkomen. Naast hel
konings-slot van Madrid staat het fun
dament van de kathedraal der „Nuestra
de la Almudc-.ua". Volgons den wenseh
van den markies de Cuba zou zij oen van
de mooiste en rijkste kerken van Spanje
worden. Jarenlang werd er aan gewerkt.
Sed'ert April 1931 ligt de arbeid stil. Zal
die ooit weer begonnen worden? De be
slissing hangt daarvan af, wie de bewoner
van bot aangrenzende paleis is: waaneer
er ooit weet' een kaning zijn zal, dan zal
eek de wenseh van den markies do Cuba
in vervulling gaan en do kathedraal eau
der mooiste en rijkste kerken van Spanje
worden.
De meeste verwoeste kerken en kloos
ters zijn in Andalusië. De Castiliaan houdt
vau het groote woord', de Cataloniêr van
de groote geste, de Andalusiér echter van
de daad. Nergens zijn er zooveel stakin
gen. als ih Andalusië, nergens woedt zoo
het politieke geschermutsel, dat dagelijks
nieuwe offers eischt, nergens is men zoo
radicaal als in deze provincie van Spanje,
waar rijkdom en armoede het scherpst
cantrasteeren. Maar in Andalusië, waar
de grootste en rijkste wijngaarden zijln,
uit welke de beroemde Malaga- en Jerez-
wifnen stammen, woedt ook de reactie.
Hier in Se villa heeft nog deze zomer
generaal Beranguer de-, troepen verza
meld, waarmee hij naar Madrid wilde
trekken om de republikeinscke regee-
ring omver te werpen. Maar dn aanhang
was gering en het leger trouwer aan de
regeering dan hij gedacht had. Generaal
Berenguer verliet zich te veel op de
Guardia CÜvil, het door Alfonso XIII op
gerichte élite-corps, wééks commandant
Berenguer was. Bovendien kwamen de
Andalusische arbeiders in verzet en zoo
was do republiek weer eens gered.
In Madrid beraadslaagt de CJortez, het
Spaanscho parlement Zij beraadslagen
reeds een jaar, dagen en nachten lang.
Zij doen zeer voel werk en vaardigen hon
derden nieuwe wetten uit In Madrid ver
telt men elkaar de anecdote van Don
Royo Villa Nova, die, evenals veto andere
afgevaardigden door den inspannenden
arbeadi en de groote hitte oververmoeid,
af en toe gedurende de beraadslagingen
in slaap viel. Dat was natuurlijk zeer
gênant en mocht niet voorkomen. Op een
goeden dag verscheen hij met een groo-
ten zwarten bril tot verwondering der
andere afgevaardigden. De verbazing
werd nog grooter, toen ©enige dagen, later
ook andere afgevaardigden met zwarte
brillen verschenen. Het raadsel werd'
helaas slechts al te snel ontdekt: Don
[Antonio en de anderen hadden de brillen
gebruikt, om achter de zwarte glazen on
gestoord een dutje te doen!
Een der onderwerpen, waarover het
langst beraadslaagd1 werd, was het Gata-
lonische statuuL Dat bevat d'e regeling
van de verhouding tusschen de Catalaiu-
sehe provincies met Barcelona als hoofd1-
stad en het overige Spanje. De Cataio-
niërs, die hun onafhankelijkheid boven
alles stellen en zich reeds door hun taal,
die aan het Frainsche Provemcaalsche
dialect verwant is, van de Gastüianetni
onderscheiden, konden rich nooit met den
Spaanschen eenheidsstaat tevreden stel
len, Onder het koninkrijk kwam liet her
haaldelijk tot bloedige botsingen, ja een
der hoofdzaken van de revolutio
naire beweging, die tot de April-omwen-
teling leidde, was het streven der C'ata-
laniërs naar onafhankelijkheid. En van
den eersten dag af, dat de republikein-
sche vlag geheschen werd1, verkondigde de
leider der Cataloniërs, koolinel llacia, de
onafhankelijkheid van Gatalcmië. Slechts
met do grootste moeite gelukte het de
scheiding der beide deelen van het Iberi
sch© Schiereiland te voorkomen en het
resultaat der conferenties was het z.g.
Catalonische Statuut, d'at in den zomer
van dit jaar lot stand kwam. Maar nog
zijn de gemoederen niet gekalmeerd. Dein
Cataloniërs biedt het te weinig, zij ver
langen voor alles een eigen leger; den
Gasülianon gaat het te ver, zij zien daar
in hot begin der ontbinding van liet rijk.
Het Catalonische probleem zal den Spaan
schen politici nog menige hard© noot te
kraken geven.
De nieuwe constitutie geeft het land
de grootst mogelijke democratie. Het
Spaansche volk, dat in den koningstijd
slechts geringen invloed1 op de politiek en
bet bestuur van het land1 kon uitoefenen,
beeft thans d'e mogelijkheid gekregen
zichzelf te regeeren. Doch d'e allergrootste
rechten en vrijheden zijn waardeloozo
dingen in de hand van dengene die ze niet
weet te gebruiken. De Spanjaarden moo-
ton inog de school der politiek doorloopen,
voordat zij zoover zijn, dat zij do waardo
van de lechten beseffen, die rij door de
April-revdutio hebben verworven. Onder-
tusscheu berust het lot van Spanje bij
eonige zeer ervaren politici, die reeds
onder den koning als zijn ministers en
ambtenaien oen zekere invloed hadden en
die nu moeten bewijzen, dat zij niet
slechts in naam des konings, doch ook als
functionarissen van liet volk weten t©
legeeren. Een groot deel van hun tijd
moesten rij tot op heden wijden aan do
bescherming en de vestiging der repu
bliek, die van vele zijden van binnen en
van buiten aangevallen werd'.
Bovendien hebben zij reeds veel gepres
teerd' voor de politieke en cultureole ont
wikkeling vain het volk, speciaal d'oor de
oprichting van veie goede schater. Veel
werd ook voor de emancipatie van do
vrouw gedaan. Het lot van de Spaanscho
is merkwaardig. Zooals in vele Spaanscho
dingen, is het het contrasteorende, dat
voor alles opvalt: politiek is de vrouw
sedert do revolutie geëmancipeerd. Waar
voor de Engelsche vrouwen jarenlang hcf-
ügen strijd' moesten voeren, dat de Fran
coises nog altijd niet bereikt hebben, dat
viel do Spaansche vrouwen zonder dat zij
er iets voor deden als rijpe vrucht in den
schoot. Zij kunnen ldezon en gekozen
worden. Zij kunnen alle openbare ambten
bekleeden. Do eerste minister van Onder
wijs na de revolutie was een vrouw. Er
rijn vrouwelijke rechters en advocaten. De
vrouw is politiek vrij en voor de wet, ook
in haar sociale positie, den man volkomen
gelijkwaardig» Maar als lid' vau het gezin,
als eclitgenoote, in haar privé-belangen
is niets veranderd', do Spaanscho vrouw
leidt afgezien van oenige uitzonderin
gen in het gerin hot leven van een slaaf.
Men ziet haar zelden alleen op straat, ook
niet overdag. Op het corso, dat zooals in
alle Zuidelijke landen een vnln do gewich-
Ügsto gebeurtenissen van den dag is, moet
zij steeds ander geleide zijn.
Waaraan ligt deze middolecuwsclie
positie van do vrouw, die zoo scherp ia
tegenstelling is met haar politieke vrij
heid1? Voor hot grootste deel is rij er
misschien zelf schuldig aan. Er is na de
revolutio nog tc weinig tijd' verloopcn, dain
dat zij er zich reeds van bewust zou
kunnen zijn, wat deze vrijheid' beteokent.
Het ligt misschien ook aan cl'en man, die
het niettegenstaande alle Spaanscho rid
derlijkheid niet ongaarne ziet wanneer do
vrouw hem dienstbaar is. Dat is hij van
oudsher gewend' en zulk eeu aangename
gewoonte geeft men niet zoo licht op.
Wie thans door Spanje reist moet aan
een huis d'enken, dat nog in aanbouw is.
Het huis schijnt volgons het ontwerp en
de reeds zichtbare contouren zeer fraai
to worden. Alleen zou het nog zeer veel
tijd kosten voordat het klaar is. Misschien
dankt de reiziger bij zichzelf, zou het
pracfischer geweest zijn, zander aan
d'e edele bedoeling van den bouwmeester
tekoat te willen doan het huis niet zoo
voornaam, cm hoog te construocron, maar
eenvoudiger on doelmatiger. Men waro
dan eerder ander dak gekomen.
Werkzaamheden in den
volkstuin.
Nu de inter in aantocht is.
Op de meeste plaatsen hoeft do vorst
een einde gemaakt aan den bloei van
dahlia's en andere voor vorst gevoelige
planten. De dahlia's worden nu gerooid,
waarbij we de stengels op eeu hand
breedte boven den grond, afsnijden. Jan
do stengeistompon wordt het etiquet be
vestigd. Voordat we de knollen opbergen
trachten we ze eerst goed droog te krij-
gen. Het beste drogen ze onder oen afdak,
waar do wind onder door kan waaien. Zorg
echter, dat ze 's nachts niet kunnen be
vriezen. We kunnen do knoilen overwin
teren op elke vers [vrije, niet te warme of
te droge plaats.
Wio veel knollen heeft kan ze zeer goed)
opkuilen. Op droge gronden kan men in
den grond en op vochligo gronden op
den grond, werken. In geen geval mogen
do knollen in hot grondwater- liggen. Op
don bodem langs de zijkanten en over do
knollen leggen we een diui laagje stioo oE
riet. liet geheel wordt afgedekt met ©en
laag aarde, tor dikte van ongeveer 40 c.M.
Bij zoor strenge vorst mogen we niet ver
geten deze aardlaag nog te verdikken of
oen laag ruigte, bijv. blad, slroo, lange
mest of iets anders aan te brengen.
We rooien nu ook de IcnoJlon van Canna
indica, knolbegonia's, Tigrida, Ranonkels
e.a. AI deze soorten leggen we op een
vorslvrijo plaats te drogen. Nadat ze vol
doende gedroogd zijn on de aarde en fijne
woitels er gemakkelijk afgaan, bewaren we
ze het best in droog zang af droge turf
molm, Dezo wijze van bewaren voorkomt
te sterk indrogen.
Wie thans nog pot- en kuipplanton bui
ten heeft staan, die niet tegen strenge
vorst bestand zijn, moet niet langer wach
ten, maar deze opbergen. Dracona, kuip-
hortensia, fuchsia in pot en ook geraniums
in pot verdragen wel eeu lichte nacht
vorst, maar moeten na zoo'n waarschuwing
ook worden beveiligd.
Niet winterharde vaste planten moeten in
deze maand worden godekt. Van pampas
gras of gynerium argentum hinden we de
bladeren samen, waarna we den voet dek
ken met een laag turfmolm tor dikte van
30—40 c.M.
Over Montoretia, vollle gromls fuchsia,
Bocconia tordata Knipno'ia of vuurpijlen,
Anemone japonica, Romnoya Coulteri of
Calif. 1 oompapaver brengen we eveneens
een laag turfmolm aan, welke niet zoo dik
behoeft te zijn. Met planton en verplanten
van verschillende gewassen moeten we nu
voortgang maken, want de winter staat
voor de deur.
A. G.
Zenuwachtige jager, (danig van zijn stuk gebracht, maar zijn
best d-ende): Weten jullie wei, dat dit geweer geladen Is?
De gri -te bandiet: Da's niks, we hebbe al een poosie zitte
kijke, wa' loor een knappe schutter je bent. (London Opinion)
GEMENGD NIEUWS.
WcrldoozcnrcIIctjcs.
Tc Rotterdam.
'Ongeveer 100 werkloozen wilden op den
Putschen Bocht te Rotterdam een optocht
fonneeien. De politie heeft hen ver-preid
met sabel en gummistok Togen de B.,
ecu agitator, is proces-verbaal opgemaakt!
Autoinobicilentoonsteiliiig.
T e A m s t e r d a nr.
Van tot 19 Ecbr, 1934 zal in het
R.A.T. gebouw te Amsterdam een grooto
automobielenlcntoons'c'.ling worden gehou
den.
Diefstal van vee.
Uit een weide onder Zaltbommel zijn
drie hitten gestolen Geen spoor vau de
daders is bekend
Kindermoordenaars veroordeeld.
Tot levenslang.
Te Jefferson in den staat Ohio weden
een jeugdige vrouw, die haar beide kin
deren had vermoord, en haar 55jar,"e
echtgenoot, die haar tot deze daad had
aangespoord, „omdat hij niet van jongens
hield verooideeld tot levenslange oevam
genisstraf.
-—Ja lieve, dank Je, Karei maakt het
heel goed, HU staat buiten op me te
wachten. Ik veronderstel weJ. dat ik Je
rijn vriendelijke groeten mag over
brengen. (Humorist)
Chauiteur, naar een Daantje solliciteerend, tot dokter: Ik ben
het laatst in betrekking geweest bij dr, Banks, en ik kan U
meedeelen, dat ik bij het waarnemen van mijn dienst den "dokter
heel wat patiënten heb kunnen bezorgen. (Passing Show)
Hij kreeg het baantje.
De baasJe bent strikt eerlijk,
veronderstel Ik?
Sollicitant voor loopjongen: Jawel,
meneer maar ik begrijp ook, dat zaken
zijn zaken. (London Opinion)
Zeg eens. wat gaan jullie met mijn broekenpers uitvoeren?
O oom, dat is in orde. We spelen inquisitie'! je en we hebben
hem noodig om Pietje te martelen. (Humorist)
Komiek, op zijn beurt voor de radio wachtend: Hallo maat,
'klaar met Je nummertje? (Humorist)
Zondag, 5 November 1933.
Hilversum, 296 M.
9 u. V.A.R.A.
12 u. A.V.R.O.
5 u. V.A.R.A.
6 u. V.P.R.O.
8 u. A.V.R.O.
9 u. Postduiven.- on voetbalnieuws, 903
u. Tumbouwpraatje S. S. La itinga,. 9.30
u. V.A R.A.-Orkest onder leiding van II.
do Groot. 10.20 u. Declamatie M. Bever
sluis. 10.40 u. Vervolg orkeslconoert. 11.30
u. Toespraak G. J. Zwortbrook. 12 u, Con-
cert d'oor het Paul Godwin-kwartel. 1,15
u. Gramofoonplatón. 2 u. Dr. P. B. Rittor
Jr.: Literatuur en levenswerkelijkheid1. 2.30
u. Cancer t ge bouw- o rkes t ©acl'er leiding van
Cl. Krauss met medewerking van N. Mil»
stein, viool. 4 u. Dr. G. A. Dudok: Caesar
on Cleopatra, van G. B. Shaw. 4.20 u.
Gramcifoouplatcin. 4.45 u. Vaz Dias on
Gramofoonplatein. 5 u. Kimleruurlje. 6 u.
Causerie A. v. Dalsum. 6.45 u. Kerkdienst
do Ver. v, Vrijz. Herv. te Beverwijk. Voorg.
ds. G. Westmij-se. 8 u. Vaz Dias. 8.15 u.
Omroeporkest onder leiding van N. Troep,
roet medewerking van G. Weijlnschonk
HJogenbirk on Li a Fuldauer, sopraan dn
,W. Schansman en H. Viskil, tenor. 9.30
u. Voordracht door mr. A'. \V. Kamp. 9-50
u. Omroeporkest onder leiding van N,
Troep. 11—12 u. Gramofoonplaton.
Huizen, 1875 M.
8.30 u. K.R.0.
9 30 u. N.C'.R.V.
12.15 u. K.R.O.
5 u. N.O.R.V.
7.45—11 u. K.R.O.
8.30 u. Mor gen wijding. 9 30 u. Gewijde
muziek. 10.20 u. Korkd'. uit do Evang.
Lufh. Kerk te Amsterdam onder leiding
van ds. L. Schutte Hierna gewijde mu
ziek. 12.15 u. Drkestooncert. 1 u. Lezing.
1.20 u. Orfcestconcert. 2.10 u. Causerie.
2.30 u. Schlagermuriek en lezingen. 4 u.
Ziekenlof. 5 u. Orgelconcert J. Verkerko,
5.30 u. Korkd'. uit de Geref. Kerk te Bergen
op Zoom ouder leiding van ds. \V. M.
Ie Caintre. 7 u. Zondagmiddag Evangelisa
tie. 7.45 u. Sportnieuws. 7.50 u. Causcriel.
8,10 u. Gramotfoonplaten. 8,15 u. Orkest-
concert met medewerking van solisten. Ca.
9 u. Vaz Dias. 40.40 u. Epiloog.
Maandag, 6 Nov.
Hilversum, 296 M.
•Algemeen programma, verzorgd door de
A.V.R.'O.
8 n. Gramofoonplaten. 10 u. Morgen
wijding. 10.15 u. Gramofoonplaten. 1030
u Voordracht door mr. Ph. C. Ie Clia-
pclle, 11 u. 'Orgelconcert door J. G. van
Doorn, m. m. v. F. van Andelliomijn,
zang. 12—2.15 u. Het ensemble Rentmees
ter en gramofoonplaten. 2.30 u. Pianoreci-
Otal S. Vos. 3 u. Gramofoonplaton. 4 \t.
Pan! Godwin en zijn orkest. 4.30 u, Max
Tak: Slavische muziek en haar meesters,
gramofoonplaten, 5.30 u. Janesi Bel och en
zijn Hongaarscb Zigenuerorkcst. 6 u. Gra
mofoonplaten, 6.30 u. Concert uit ,The
House of Lords". 7 u. Lt. J. II. van Gies-
sen: Het werk op IJsland. 7.30 u. liet om
roeporkest, onder leiding van A. v. Raalte,
8 u. Vaz Dias. 8.05 u. Het omroeporkest,
onder leiding van A. v. Raalte, m. m. v.
Di Moorlag, sop a au en Fed Lam oud',
piano. Beethoven-programma. 9 u .Ko
ning ilendrikVHI'hoorspel var- P. II. vi.
Moerkerken. Regie Kommer Klcijn. 9.35
o Kovacs Lajos en zijn' orkest en gram
mofoonplaten. 11 u. Vaz Dias, 11.10—12
u. Gramofoonmuzkik.
Huizen, 1875 M.
Uitsluitend N.C.R.V.-uitzcnding.
8 u. Schriftlezingen medilatie. 8.15—9.30
u. Gramofoonplaten. 1030 u.. Morgen
dienst, onder leiding van J. Valk. 11 ut
Chr. lectuur. 11.30 u. Gramofoonplaten-.
12.15 u. Dito. 12.302 u. 'Orgelconcert
doer J. Zwart. 2 u. Voor de scholen.
2,355 u. Gramofoonplaten., 2.45 u. Wen
ken voor de keuken. 3.153.45 u. Knip
cursus. 4 u. Bijbellezing door ds. J. de
Waard, m, m. v. tncj. C. de Jager zang,
en F. Roijmcrink, orgel. 5 u. Concert door
El. 'de Haas, sopraan; L. Laguna, viool
en Lagiuia—del Vatle, piano. 6.30 u. -
gestaan. 7.15 u. Ned Chr. Persbureau. 7 30
u. Vragenuurtje. 130 u, Enkrateia-uurtje.
9,30 u. Zang door het Chr. Radio-koor,
on<ter losing van J. Couvée. 11 11.30
u. Gramofoonplaten,
A 'Ij/ff LEPHONS jgegt
Mis'5
