Dr. FOKKC SONIES
'C
SPo-rccK>KOOPj
ZOO'N REEP
LOONT
DE M O EI T E
Radioprogramma's
Een sieraad van Nederland in den vreemde.
YWiEPE BLAB
SCHIEDAMSCHE COURANT
Dr. Fokko Sonies,
Ex is droefheid in liet Noderlandsch Sa
tatorium to Davos; er is verslagenheid' on
der do Noderlandscbe kolonie in dal dorp,
wa'nt te vroeg, altijd1 to vroeg, hoeft dr.
'Sonies don slrijcl togen don aartsvijand
(T.B.CI.) moeten staken; hij treedt S Sep
tember af als directeur van hot Keder-
landsoh Sanatoiiurn, daar do/.on aesculaap
van hoogo allure altijd1 liet belang van den
patient bovan eigen belang gong. Hij viliult
al staat luj in dat oordeel volgons het
Ncd'eiiarnlseh Sanatorium alleen dat liet
work thans in jongere handen moot komcta.
Mem, moot in het Nederlandsch Sana
torium to Davos geweest zijn om te be
seffen, wat de drie woorden: „Sanies gaat
weg" betoekxmin. Wij schrijven dit, opdat
zij, die nooit Davas bezochten, ook iets
van don inhoud dezer drie woorden loeren
verstaan.
Zeker, de inrichting van de modern
ste strijd mid delen voorzien en het model
van T.B.G.-bestrijdmg, door Nederland in
don vreemde gesticht, blijft, maar de lei
der, die 25 jaren lang op de voortreffe
lijkste wijze den scepter voordo, verlaat
lïet en dat is ©en onzegbaar groot ver
lies I
Dr. Sonies' levensloop.
Dr. Fokko Sanies word in 1879 to Gro
ningen geboren. Hij1 liep d'aar het gymna
sium af en
liet zich in
1898 inschrijf
ven hij do uni
versiteit in z'n
geboortestad,
In 1906 werd
het artsdiplo
ma gehaald, in
1907 bij prof.
van Wijho
cum laud'e ge
promoveerd' op
een proef
schrift„Ueber
die Entwick-
lung das Chondrooramums niW der knorpe-
1 gen Wirbobaule bei dm Vogdn". Zijn
voorliefde ging dus in de anatomische rich
ting, wat ook duidelijk was uit zijn as
sistentschap gedurende 31/2 jaar, na het
candidaats, bij zijn promotor.
Na hot artsexamen werd' hij assistent bij
prof. Koelt, -oen half jaar slechts;- toen:
een lichte waarschuwing van den aarts-,
vijand1 oen verandering ia zijin leven bracht,
welke verandering aan honderden en han
delden, die hom hun leven danken, ten
zegen zou worden en aan do wetenschap
tot groot nut.
Sanies vertrok naar Davos, ondervond
het wonder van het klimaat, bosloat van
hieruit (ten strijd voor anderen bo gaan
voeren, werd1 na een jaar inwomdnd as
sistant in hot Sanatorium Turban aldaar
en werd' 1 December 1909 benoemd als
directeur van het Nederlandsch Sanato
rium. Den Isten December zou hij dus
25 jaar aan d>e inrichting verbonden zij'n
geweest.
Dr. Sanies wenscht echter reeds in Sep
tember te vertrekken, terwijl het overeen
komstig de wemsch is van allen, die dr.
Sanies kannen, dat voor zijn vertrek deze
25-jarige vruchtbare arbeid', te midden van
allen, diie de „baas" zooals men hem in
het Sanatorium kent en blijft noemen, op
sprekende wijze zal worden herdacht.
Hjet is hier de plaats niet de weten
schappelijke beteekenis van dr. Sonies uit
een te zetten. Ze is in den vakkrmg over
bekend!. 'Herinnerd zij slechtst aan zijn be
langrijkste publicatie over „De kunstma
tige pneumothorax".
Do bijna voltooide 25 jaar van Sanies*
d. rectoraat van hot Sanatorium, vormen
men kaïn hst zonder eenige overdrijving
zoggen do geschiedenis van d.e inrich
ting. Zij word' een model onder do inriclir
tuigen, welke andere volkan in. dit heilsoord
hebben opgericht, hetgeen, oen Duïtsch ge
neesheer cans aldus bevestigd-a: „Dr, So
mes ist dor tuchtigste Arzt und zugloich
der neltsto Alann aus ganz Davos".
Wij willen dit slechts bel.cliten met twoo
cijfergrocpen
1909*11; 33, 57 on 67 aanvingen; 26
46 cm 48 opnemingen van patiënten; 50,
66 on 87 patient em; 7G56, 998G on 13198
verploegdagen en in
1931—'33: 100 en moer aanvragen; 61,
61 en 52 opnemingen van patiënten; 157,
151, 147 patiënten, 3-1083, 32062, 30790
verpleegdagon.
Hot aantal bedden steeg in de genoom
perioden van 48 op 85. De crisisjaren b-ri>
hem zich in de laatste perioden roods laten
gelden, want er zijn ook jaren geweest met
200 aanvragen, 178 patiënten en 33129
Ycrploogdagon.
Genoeg om te bewijzen, dat dr. Sanies,
dapper geholpen door zijn vrouw, tiots de
izeer moeilijke oorlogsjaren, nagenoeg een
steeds excelsior gaande geschiedenis aan
het Nederlandsch Sanatorium lioeft welen
td geven.
De dokter ca de mensch.
Of mem nu oen of honderd oud-patien-
tön raadpleegt, man wordt niet wijzer, om-
'dat do eenstemmigheid' in hot oordeel vol
strek! is. Da dokter ging bij Sanies in den
mensch op an de mansch in den doktor;
zo wiuran nooit ta scheiden. Zou dit zeld
zame verschijnsel misschien ©enigszins to
verklaren zijn uit de gemieenschappelijke
kwaal? iloo dit zij, hot feit is er. In elke
patient zag hij de door gemeenschappelijk
leed velbanden broeder af zuster, over wie
do „baas" waakte als oou vader.
De dokter was streng voor ieder, die
trachtte de gezondhcidsvoorbclirtfton te ont
duiken. Dat was het eemgo, waardoor men
het met hem aan den stok zou kunnen
krijgen. A'aar ieder voelde al gauw, dat luj
zoo streng was onkel on alleen in het bo
mg van don patient zelf, want naast de
strengheid' leeft con breed menschel ijk
meritedoogon. Voor den gehoorzame, zelf
meewerkende, was hem nooit iets te vool,
worstelde hij dag en nacht. Vooruitgang
zetto zijn gelaat in zonneglans, achteruit
gang deed hem verdriet, moor dan wan
neer het hem zelf zou gegolden hebben.
Dr. Somos is een cchto Groninger in
de goede betookams van het woordstreng,
koppig, vasthoudend, maar de mogelijkheid,
dat een patient te voel van hem zou kun
nen vragen, bestond' voor bom eenvoudig
met. De Groningscho humor, hom in zoo
hooge mate eigen, bracht altijd' uitkomst
m d'o moeilijkste situaties. Aan do go-
nozeade zon en aan don goddelijken lach
had' (leze man zijn hart verpand. En daar
om was de sfeer m het sanatorium zoo
heerlijk weldadig. Eiken dag zat hij aan hij
dein gemeenschappelijken maaltijd; nie
mand' liever dan hij bedacht outspamung;
bij aile feestjes was 'hij d'o onvermoeid a
en do opgewekte leider, doch als hij zelf
iets te vieren had', dan ging hij altijd' bui
tenaf. Maar do koeren, dat het sanatorium
foestdata had on hij er dus mot „buitan
kon", dan gaf hij, wat men schonk, dade
lijk aan liet sanatorium. Hoe volmaakter
het arsenaal tegen den aartsvijand ward,
hoe meer deza Michael zich verheugde ïri
zijin leven.
Zoo heeft dr. Sanies 25 jaar in het ver
re Davos voor Nederlandsche menschen-
levons gevochten, geworsteld', geleden en
gestreden en alle oud patiënten zonder ét'n
onderscheid, willen daarvan getuigen op
dtetn dag van hot maeihjko afscheid. Hoe?
Dat zouden wij met vertellen, imhen niet
het Nederlnndscbo volk mee mocht en moe
moet doan, want Sonies heeft onzen naam
groot gemankt in den Vreemde.
Hel Dokter Sonics-l'oncls.
Een van d'o keeron, dat dr. Sonies zich
mi-et aan huklignig&pnttrekken kon, wras
dan, todmln 1929teen groep oud-patten-
ton absoluut iets doom wilde. De keus van
dr. Sonies toekent nogmaals de hcelo per
soonlijkheid'. Hij gmg dm accoord met het
denkbeeld, dat hij ziju naam zou gewin
aan een land's, dat genezen patiënten van
ons sanatorium den terugkeer in de wereld
zou vergemakkelijken. Mon weet, hoe moei
lijk cikwrjls do harde en zakelijke worei'd
im genezing gelooft. Het Dokter Somes-
fonds nu steunt don oud-palient van Da
vos met raad' m daad bij het zoeken van
een passende werkkring.
Voor dit fonds, dat onder bestuur staat
a.m. van de hoeren 1- F. Schutrurps te
Arnhem, voorzitter on T. G. Verkerk, pen
ningmeester te Apeldoorn, Asselschestraat
97 en dat hartelijk aanbevalen wordt door
Z. E. mr. dr. W. J Doude van Troostwijk,
onzen gezant te Bern, vraagt bovtengeinoom-
de groep van oud-patiënten ons aller steun,
omdat zij weten, dat niets dr. Sonies bet
scheiden in September gemakkelijker zal
maken dan ©en flinke groei vain dit fonds.
Bijdragen kan men het beste overmaken
door storting op postrekening 167600 van
liet Dokter Somesfomds, 's-Gravenhage.
Do beleggingen der stichting staan on
der controle van het accountantskantoor
Win. K. de Brey te 's-Gravenhage.
Van ganschor .harte steunen wij dit plan
en wij voelen dte verwezenlijking als oen
Nederlandsche ©eroplicht tegenover don
man, die op zijn plaats het kleine Neder
land, naar hot Koninklijk woord, groote
dingen wist te laten doen.
Onze eerbiedige groet aan den strijder
in Davos. Dat hij nog lang van zijn zoo
verdiende rust genieten moge!
Gemengd Nieuws
V.
Chocolade
10 reeper C*o q{
V0Or AehSct.
Chocolade a
lOreepea t
voor f 125
De Gruyter's
Chocolade
Reepen
p.stuk 3-5
f a b 1 e 11 e n
Napolitains
doos 15
.a ttetongen
20
Chocolade Hagel
- 20
Choc. Bonbons
15
Kleine Flikjes
12
Luxe Flikken
ons 15
jEven heerlijk als onze Chocolade
De Gruyter's Cacao
Blauwmerk
Groenmerk
Oranjemerk
p.'/2pnd. bus 25
4a
j. 50
WOENSDAG, 11 JUU 1934. No. 20689.
de eerste plaats, dat het vuur geen ge
legenheid kreeg, zioli uit te breiden. Aan
vankelijk liepen vooral de in de nabijheid
gelegen pakhuizen met groote hennep-
voorraden gevaar, doch dit gevaar wist
men te voorkomen, door de pakhuizen met
verscheidene stralen nat te houden, evenals
do dichtbij gelegen zakkenfahriek. Eenigo
woonhuisjes tegenover de brandende fa
briek moesten door de bewoners ontruimd
worden. Men is er gelukkig tijdig in ge
slaagd eenige vaten benzine uit bet bran
dende gebouw to verwijlerem, waardoor
een ontpioffingsramp kon worden voor-
kennen.
Tegen vier uur brandde het fabrieksgo
bouw nog fel. Een doffe knal wees op do
Groote fabrieksbrand te Edam.
Vuurzee in Vereenigde 'l'ouw -
fabriek. Edam in donker.
In den aigelooper. nacht te ongeveer
half twee werd brand ontdekt in liet groote
fabrieksgebouw van de N.V. Vereemgdo
'louufabnek te Cd am Het vuur vunJ "re
tig voedsel in de in hot gebouw opgesx i
gen stoffen en breidde zich mot groo o
snelheid uit, zoo-dat do Kdamsuhö brand
weer, toen deze ter plaatse amvoerd-o,
het genode uitgestrekte gebouw, waarin
o.a. de spinnerij gevestigd is, in vollen
vlam vond. Onmiddellijk werd- kraehlig in
gegrepen, doch weldra bleek, dat de Edam-
sciie motorspui ten met do beschikbare stra
len tegen do vuurzee weinig kondon uit
richten, zoodat do brandweer der onlig
gende gemeenten werd goal an noord en
weldra de motorspuiten uit Ilpendain, Mon
nikendam, Volendam, en Purmeren-d arri
veerden, dio spoedig met tal van stralen
water gaven. De vuurzee bleek echter niet
te stuiten en men zag dan ook in, dat het
gelieele hoofdgebouw oen prooi dor vlam
men zou wordon. Men zorgde derhalve in
explosie van een der in het gebouw staan
de tanks, doch ongelukken kwamen hierbij
niet voor.
Waarschijnlijk is een dor hoofdkabels,
waaidoo-r Edam van Wt —oervoer uit van
electrisclien stroom wordt voorzien, ten
gevolge van den brand doorgebrand', want
tijdens liet blusschingswerk ging plotseling
al liet electrisdh liclit uit en was Edam in
duisternis gehuld.
De fabriek, die volop in het werk zat
en dezer dagen nog eenige groote orders
bad gekregen, bood werkgelegenheid aan
200 arbeiders en juist dezer dagen is een
uitbreiding van liet gebouwencomplex aan
besteed. De brand trok natuurlijk veel be
langstelling en. ook de burgemeester van,
Edam, de heer Kolfschoten, was op het
terrein van den brand aanwezig. Zelfs in
de hoofdstel kon men den vuurgloed waar
nemen.
Boschbrand bij Dieren.
Een ernstige bosohbrand' heeft gistermid
dag gewoed tussehen de Imboschlaan en
den brandtoren in het Schaddevcld bij
Laag Soeren, oen oppervlakte van circa
20 I.A dennen en hooge heide werd ver
nield. Politie on brandweer uit Laag Soe
ren, Dieren, Rbeden en Eerbeek, bijge
staan door enkele honderden helpers, tast
te het vuur met groote kracht aan en kon
den een verdere uitbreiding voorkomen.
Brand in de universiteit van Freiburg.
Op de zolderverdieping van het univer
siteitsgebouw van Feiburg heeft een he
vige brand gewoed. De groote koepel bo
ven der- ingang is ingestort. De brandweer
werkte met alle macht, doch kon niet voor
komen, dat do aula een ruïne is geworden.
Tal van personen moesten zich wegens
rookvergiftiging e. d onder behandeling
stellen. Er is zeer groote schade aange
richt. Men neemt aan, dat de brand is
ontstaan door kortslu t ng in de bioscoop
zaal.
De ernstige ongeregeldhedén to Rotterdam
maakten liet ingrijpen doormilitairen* nood
zakelijk. Ook op do daken hadddem de
manschappen post gevat.
DONDERDAG, 12 Juli 1934.
Hilversum, 1875 M.
AVIlO-uitzendmg
8 u Gramofoon. 10 u. Morgenwijding,
10.15 u. Gramofoon. 10.30 u. Concert
door hot piano-kwartet Die Ilagho. 11
u. Tooidtacht. 11 30 u. Vervolg concert
12 u. Omroeporkest, en gramofoon. 2 u
Zang. 2 30 u. Voordracht. 3 vn Gramo
foon. 4 u. Voor zieken en ouden van
dagen. 4.30 u. Pianorecital door Willy
Paiilik. 5 iu Omroeporkest 6 30 u.
Sportprantje. 7 u. Radiotooneel voor do
kinderen. 7.30 u. Alex de HaasHet ont
staan van het cabaret (Hl). 8 u Vaz
Dias. 8 05 u. „Van Amsterdam naar Ame
rika", gevar. programma, m. m. van
Kovaos La jee, Leenlje Goedhart, d'o zan
geres uit Amsterdam's Jord'aan, en ,,'Thio
Mills Brothers". 10,30 u. Gramofoon.
11 u. Van Dias. 11.1012.20 u. Uit rest.
Heek, te Sclieveningen.Bela Kiss en zijn
ensemble.
nuizen, 301 AL
8-9.15 u. KRO, 10 u. NCRV, 11!
u. KRO, 2—11.30 u. NCRV.
8915 en 10 u. Gramofoon. 10.15 ui.
Morgendienst. 10.45 u, Gramofoon. 11.30
u. Godsd. halfuur. 12.15 u Orkestoon-
cert en gramofoon. 2 u. Hand'werkcur-
sus. 3 u. Vrouwenhalfuur. 3 303.45 u.
Gramofoon. 4 u. Bijbellezing, m. m. van
bariton en orgel. 5 u. Cursus lum-Ton.-
arboid voor de jeugd. 5.30 u. Viool
recital. Al. Dado. 6.15 u. Gramofoon. 6.43
u. Causerie, 7 u. Ned. Clrr. Persbu
reau, 7.15 u. Gramofoon. 7.30 u. Jouira.
weekoverzicht 8 u, Gramofoon 9 ui,
Dr. A. L. W. de Gee: Zonnetijd en
wettelijke tijd. 9.30 u. Ghr. Gom. Zang-
vereeniging Nieuw Hosanna en gramo
foon. 10.10 u. Vaz Dias. Hierna vervolg
concert. 1030—11.30 u. Gramofoon.
Daventry, 1500 AI.
12 20 u. Commodre Grand 'Orkest. 1.20
u. Gramofoon. 2 20 u. Western Studio
'Orkest- 4.10 u. Fluit- en pianorecital: 4 35
u. Het Belfaster omroeporkest. 6,50 ui.
Orgelspel. 7 20 u Het Northern Studio-
orkest 8 20 u. „Soft lights and' sweet
music", gevar. piogramma. 8 40 u. Het
orkest van café Colette, m. m. van so-
listen. 10 u. De radio-zangers, m m.
van oigel 11.0512 20 u. Lou Preager
en zijn band.
Parijs „Radio Paris", 1648 AI.
7,20 en 8 20 u. Gramofoon. 10 35 iï,
Orkeslconcert. 12 50 u Pascal-oirkost
10 50 u. Dansmuziek
Ivalundborg, 12G1 AI.
12 202 20 u. Concert. 3 505 50 u. Om
roeporkest 8 20 u Oscar Straussconceit
door het omiocpoikest. 10 u. Marim
ba soli. 10 30 u Omroeporkest. 11.20
12 50 u Dansmuziek.
Keulen, 456 AL
G 20, 7 20 en 12 20 u. Gramofoon. 1.20
u. Weragkamciorkest. 4.20 u. Loipz. sym
phonic orkest 5 35 u SchranSÉiolcanoert.
7 20 u Kamermuziek 8 35 u. Uit llam-
buig: Omioepkoor en solisten
Rome, 421 AI.
8 35 u Gramofoon. 10 20 u. Populair
concert.
Brussel, 322 en 484 AI.
322 Al. 12 20 u Gramofoon, 12,50 u. Or
gelconcert. 1 30—2 20 u. Alax Alexys' or
kest 5 20 u Omiocporkcst, 8 20 en 9.20
u. Dito. 10.3011.20 u. Gramofoon.
484 AI. 12 20 u Alax Alexys' orkest.
1302 20 u Gramofoon. 5.20 u. Max
Alexys' orkest. 6 35 u Salonorkost, 8.20
er: 9 35 u. Dito. 10.40—11.20 u. Gra
mofoon.
Dcutsehlaiidsemlcr, 1571 AI
9 05 u. Boeren-dansmuziek m. m. van
solisten en d'o kapel Steinbodc. 1.1.20-
1.15 u. „Steife Brose leiohter Föhn",
gevar. piogramma.
xJJva* r -A»na
(uitgezonöeiu
—T 12 lui' tot en
- «i i» 15
DEB
