W: Pi
ÉIÉSI® ^*3 I
"DUITSCHE GgVAAlt.-
B«f S
I
TWEEDE BLAD
SCHIEDAMSCHE COURANT
y,"
Het oordeel van een j Düitschëh politicus füit de oudé
school. Het Hitler-regime van zeertijdelijk karakter
Het gevaarlijk stadium. Dé' behoefte aan opluchting1
over ongeveer drie jaar. Het moet verkeerd loopon.
Militaire rekenmeesters.
BK1
flBÜ
wÊÈÊÊÊÊÊm
BINNENLAND
De werkloosheid.
miu
Chr. Hist. Unie.
MtSli;
'A Ma j
(Viin onzen corirópoiuJent)..
Berlijn, 10 - April."-
lie/.er dagen had ik gelegenheid1, met oen
ouden üuilsclicn vriend, democraat .wat
zijn politieke overtuiging betreft, on eens,
in do oude tijden van de „republiek .van
{Weimar" een man van grooteninvloed
in do binnen- on builcnlandsclie politiek,
zoo ongeveer alle belangrijke vragen dom-
te nemen, die de wereld op liet oogenblik
in spanning liouddn.
Natuurlijk spcaketi we ook over bot Der-
do Rijk, zijn sterko on zijn zwakke zijden.
En ofschoon ik moet bekennen, het in
sommige belangrijke punten niet met bom
cons lo zijn geworden, wil ik toch, of
schoon ons gesprek allesbehalve 'net ka
rakter van een interview had, hier hot oen
on ander fer van navertellen. Want hier is
iemand' aan liet woord geweest, die niet
alleen Duitschland' van boven tot onder
kent, maar die ook oen groot stuk van do
wereld gezion heeft mot de scherpe oogon
van don politicus.
„Wat denkt u in de oerste plaats van
do.-duurzaamheid van liet tegenwoordige
regime in Duitschland1?" wroog ik heiri.
„Ik geloof niet aan dio duurzaamheid
Jk wil zelfs verder'gaan dn beweren, dat
hot Dorde Rijk in zijn tegen woord igen vorm
niet voel langer d'an nog drie jaren be-
sland' zal hebben.
Waarom ik zoo'n kortentermijn noem?
Omdat ik er van overtuigd ben, dat dan
aan d'e oone zijde do wieermacht zoover
zal zijn, dat er by wijze yaii -spreken niet
voel meer aan te verbeteren is; aan don
anderen kant alle middelen zullen zijn
uitgeput om nog verdér,'werk te verschaf
fen, d'at niet als volkomen overbodig, on
productief of zelfs belachelijk te kenschet
sen is. Wat het laatste betreft: men zal
natuurlijk nog tientallen jaren aan'do nieu
we autorenwegen kunnen werken, aange
nomen, dat men nog deviezen genoeg zal
hebben om dat materiaal, dat alleen liet
buitenland heeft, to betrekken. Men zal
nog oenige kanalen kunnen graven en ri
vieren hier en daar kunnen kanaliseeren.
Men zal nog wat kunnen bouwen, en dras
sige gronden kunnen droagK^gen. Maar
de grootsio werkgever;" doweermacht, zal'
over drie jaren verzadigd" zijn.' En dan lie-,
gint een gevaarlijk stadium".
„Waarom gevaarlijk?"
„Dat wil ik u uitleggen. Men mag cr
omheen praten zooveel men wil, mag ver-,
zekeren, d'at Duitschland tegenwoordig do
zuiverste vorm van democratie hoeft en
zoo voort. In werkelijkheid is dat'natuur:
lijk onzin. Het Derde Rijk is een .dictatuur.
En dicta.luren hebben met fietseniets ge
meen: zoodra zoniet méér.in be
weging zijn, vallen.ze om. Een dic
tator en zijn aanhangers moeten (altijd'
weer iets nieuws.bedenken, hun: volk-in
spanning iiouden, willen, ze.niet riskccren,
dat er een ontspanning komt, ,-,dio zich
legen hen keert. Zood'ra het oogenblik ge
komen is, dial do werkverschaffing in het
stadium van het krampachtige treedt,en
aan den anderen kant de vweermacht op
een zeker hoogtepunt van sterkte en ge
oefendheid is gearriveerd, moet'er iets ge
beuren. We zien aan Italië, in welke rich
ting zulk een gebeuren te zoeken is. Kijk
om..u heen, dan zult u met mij' eens moe
ten zijn, dat bet volk hier tegenwoordig
met letterlijk allo hulpmiddelen in de rich
ting van een zuiver militarisme wordt ge
leid'. liet Duitsche volk behoort lol de
hinderlijkste ter wereld op het gebied dor
politiek en is gemakkelijk tc leiden, zoo-
dra er oen zoogenaamde sterke hand is.
Die sterke hand is naar builen Hitler. In
werkelijkheid regeoren de generaals. En
nu gaat het er maar óm, hoelang de mili
taire leiders van meerling zijn, dat met
Hitler samen nog to regoeren is."
,dk bon er van overtuigd', dat juist do
aanvoerders dor weermacht er van door
drongen zijn, dat de grooke eenheid, die
IliiJer op nationaal gebied doorgezet hoeft,
dc beste bodem is om een sterke weer
macht te bereiken en een massa der be
volking achter die weermacht, die bereid'
is om als het noodig mocht worden, beter
dan óóit de inilitairo fronten te ondersteu
nen."
„Die mooning doel ik. Maar ik voeg er
aan too: zoolang hot duurt. Ik voorzie liet
oogenblik, waarop scherpe botsingen tus-
schen den mét-militairen dictator on do
vooral met oorlogs-eventualiteiten rekening
houdende vakslratcgen niet moer te ver
mijden zullen zijn. Ik ben cr van overtuigd,
dat Duitschland op 7 en 8 Maart j.l. reeds
aan den rand van zulk een conflict voer-
mj is gegaan. Men heeft hier on daar in
do buitenlaridsclio 'pers geschreven, dat de
hoogero leiders dor weermacht allesbehal
ve ingenomen waren met liet besluit van
den Fiihrer en zijn civiele raadslieden, niét
alleen Locarno op te zeggen, maar ook in
o neutrale zone binnen te marcheer en.
c neem aan, dat deze lezing juist geweest
is, en dat zolfs do militaire leiders' alle
vei antwoording voor de gevolgen op de
politieke leiding afgeschoven - liebbco.'- ik
kan-liét me niet. anders voóreleU-w. Mafcf
dan- is' liét dokjuist, dat Rarijk téir sIpiÉ-
het biinrenlahdsch 'conflict in Berlijn -ver-
'hmd'éïd hééft. Ben; militaire sanctie viiii
Fraiisché zijde zou niet alleen oen uiterst
gevaarlijk experiment voor Duitschland ge
wéést'zijn, waar iéder DuiLscheVcon bui
tenlander, die rondgekeken liecft, immers
wéét, dat do Duitsche weermacht zich uit
deti aard dér zaak in een overgangsperiode!
bevindt, dio met zich brengt, dat zij1 zwak
ker is, veel zwakker dan indertijd, toen
liet nog uitsluitend' een beroepsleger had;
maar bovendien zou zulk een Franscho
.actie wellicht liet gevolg gehad' hebben,
dat do leiders der Duitsche weermacht
hadden ingegrepen om verdere politieke
onvoorzichtigheden te verhoeden en zelf
liet roer in handen te nemen."
„Is u niet lot deze overtuiging verleid
deer de "berichten uit Parijs, die verteld
hebben, dat men daas.' openlijk van een
wederom verzuimde' gelegenheid gesproken
heeft?"
„Neen, ook zonder die berichten zóu ik
tot deze overtuiging'gekomen zijn. We zijn
als Duitsciiers in de dagen na den zeven
denMaart letterlijk door hét oog van een
naald' gekropen. Die meening doelen niet
alléén mijn vrienden uit liet vroegere libe
raal-democratische kamp. Het is zeker ook
d'c'algemeéne opvatting onder do militaire
leiders.
En nu wil ik u -t volgende zeggen
hét is zéker volkomen waar, dat u onder
do, Duitsche, bevolking .vrijwel nergens nei
ging, tot gewapende conflicten, ook niet
niet Frankrijk, zult aantroffen. Ik wil zolfs
aannemen, dat onze tegenwoordige regeo-
ring liet volkomen eerlijk meent als zij
telkens weer verzekert, d'at zij den vrede
wil. Maar ik ben een oud mam. Ik heb
veel beleefd, ook voor 1914, in Duitsch
land'. En ik wantrouw zulke periode's als
die we nu weer beloven, waarin alle aan
d'acbt op een rnooirdend-sterke weermacht
geconcentreerd wordt. Men praat elkaar na,
d'at die noodig is om de onafhankelijkheid
te beschermen en om hij internationale be
sprekingen ook oens, als het nationaal be
lang, dat noodig maakt, met de- vuist op
de .tafel,... te kunnen slaan. Maar vooral; in,
dictatoriaahgeregeerde landen, dioMoèds
in beweging moeten blijven willen, ze .niet
omvallen, is zulk een geweldige weermacht
daarom zoo gevaarlijk, omdat men naar
inwendige wetten luistert, die voorschrijf
ven, d'at ze op oen bepaald oogenblik haar
kracht beproeven moet in de richting van
deri zwak sten weerstand. Ik zie daarom
over een jaar of drie, als Duitschland naar
menscheiijko berekening ten einde raad is
wat zijn aanvaardbare werkverschaffing be
treft, en zoo goed' als gereed, wat zij'n
•leger, vloot en luchtmacht aangaat, liet
oogenblik komen, waarop do dictatuur zal
gaan speuren naar mogelijkheden, om als
liet niet anders kan langs den weg van
gewapende conflicten, niet tegen Frank
rijk. (vandaar do plannon tot het opwer
pen van een gelijkwaardigen belonmuur
togen Frankrijk en België), maar tegen an
dere tegenstanders, die opluchting te
zoeken, die het voor haar voortbestaan
noodig meent te hebben. liet zal in dat
stadium de grooto vraag zijn, of de eigen
lijk oppermachtige militaire leiders moe-
nen, in de Hitler-bewcging met alles wat
daarbij hoort, nog wel do meest geschik
te politieke en diplomatieke pleitbezorgers
tc bezitten."
„U is een principieel tegenstander van
liet nationaal-socialismo gebleven?"
„Ja-, ik ben en blijf overtuigd, dat deze
beweging op den duur ons volk niet tol
zegen zal strekken. Maar als goed' patriot
rijd ik haar niet in de wielen, waar zij
nu eenmaal de overgraote meerderheid van
het zeer goedgeloovige Duitsche volk ach
ter zich heeft. Dat verhindert niet, dat ik
haar régime slechts als een overgangs
periode vermag te zien. En ik voeg er
aan toe: als een niet ongevaarlijke over
gangsperiode. Zooals men hier nu dc jeugd
opvoedt, het volk tot soldaten maakt en
een andere stemming dan de tegenwoor
dige nationalistische koorts en opwinding
niet laat opkomen, kan het nauwelijks an
ders, of hot moet vroeg of iaat verkeerd
afioopen. Ik hen er van overtuigd', dat
de militaire kopstukken, dat ook wel zien
en dat die vooral bevreesd zijn, dat zulk
een. botsing met andere staten door de
wilde mannen der Hillorbeweging zou kun
nen worden uitgelokt op een oogenblik,
waarop ze van militair-technisch standpunt
uit niet te verdedigen is en op een nieuwe
nederlaag moet uilloopen. Ziet u toch om
u hoon!' Waar hebben we nog werkelijke
vrienden op de wereld? Overal heerscht
wantrouwen legen ons. Denkt u dat de
generaals bij ons daar geen' rekening mee
houden? En wie het Duitsche volk en zijn
beroepsofficieren zoo goed' kent als ik,
weet, dat juist do militaire boroopsnion-
schen in' Duitschland' do nuchlor&lo reke
naars 'zijn, als hot er op aan komt. Daan-
om voorspel ik, dat zij' liior liet roer zul
len overnemen op het zelfde oogenblik,
MM
Tijdens da rondgang van H. M. de Koningin op de tentoonstelling Prima Vera te Rotterdam, welke
expositie Woensdag door de vorstin bezocht werd
waarop het nationaal-socialisme, d'at er
nimmer in slagen zal werkelijke buiton-
laiuTsche vriend-en te maken en dat Duitsch
land) ook omder een ander régime
tot nad'er order geketend heeft aan do
lood'zwaxc blokken van liet anti-semitismo
en de rassenpolitiek, niet moer in staat
is in het blnnenlaimlt zijn thans nog onver
zwakt prestige hoog te houden, in buiten-
landsche conflicten en experimenten af
leiding zal willen zoeken."
ROLAND.
In dc weck 23tot cn met
28 Maart.
De directeur van den rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arboidsbemid--
deling deelt mede, dat in do week 23 tot
cn met 28 Maart 1936 het aantal leden
van ingevolge het werkloosheidsbesluit
1917 gesubsidieerdo verêènigingen bedroog
537-.300 (waarvan 74.900 landarbeiders).
De werkloosheid' onder-deze 'verzekerden
bedroeg vootr het geheel
In d'e week 23-tol en met 28
Maart 1936
In do vorige verslag weck (9
tot en met 14 Maart 1936)
In do overeenkomstige ver-,
slag week van 1935
irredo overeenkomstige .ver
slagweek van. 1934
Laat men de landarbeiders builen be
schouwing dan bedroeg de werkloosheid
onder de overige verzekerden:
In de week 23 lot on met 28
Maart 1936
In de vorige verslagweek (9
tot en mot 14 Maart 1936)
In de overeenkomstige ver
slagweek van 1935
In de overeenkomstige ver
slagweek van 1934
Bij 1063 organen dei' openbare arbeids
bemiddeling stenden op 28 Maart 1936 in
totaal 447.888 werkzoekenden ingeschre
ven, onder wie 422.968 mannen.«Van deze
werkzoekenden waren or 428.647 werk
loos, onder wie 409.335 mannen.
30.8 pCt.
32.0
,28.4
24.8
33.4 pCt.
34.1
31.0
26.4
Bij liet statiën Woerden zijn gisteren van den trein UtrechtDen llaag acht wagons
ontspoord. De inatcricclc schade was aanzienlijk.
Do handel niet Zwitserland.
De Zwitsersch-e handel met Nederland'
heeft zich gedurende hot eerste kwartaal
van dit jaar ten gunste van de Noderlaad-
sche handelsbalans ontwikkeld. In verge
lijking met het oerste kwartaal van 1935
daalde dit jaar de totale omvang van den
handel van 14.075.515 frans lot 12.576.708
francs. Deze daling is uitsluitend loo te
schrijven aan don verminderden invoer
in Nederland uit Zwitserland'; do invoer
van Ned'erlandscho producten in Zwitser
land is iels gestegen.
Do invoer in Zwitserland' uit Nederland
bedroeg dit ja.ar gedurende liet oorsto kwar
taal S.003.934 francs logen 7.951.877 francs
in dezelfde periode van liet vorige -jaar.
Do uitvoer naar Nederland daalde van
6U23.638 francs in 1935 tot 4.572.772
in 1936.
Fokker 25 jaar internationaal
vlieger.
Op 16 Mei a.s. zal bel een kwarteeuw
geledon z'ijn, dat de heer H. G. Fokker
te Gonsenheim b'ij Mainz, op een door hem
zelf ontworpen en gebouwd vliegtuig de
proeven aflegde vo-er het verkrijgen van
het internationaal vliegbrevet. Dit word
hem op 7 Juni d.o.v. door dc Duitsche
Aero Club uitgereikt.
Naar wij vernemen ral dit jubileum op
nader vast te stellen datum in kleinen
kTing worden herdacht, terwijl daarbij ver.
moedelijfc do gelegenheid zal worden ge
boden bet origineele typo vliegtuig, waar.
op do lieer Fokker z'ijn brevet behaalde,
oip Schiphol to bezichtigen en tc vergelij
ken met de niouwslc typen Fók'lcer.vlicg-
iuigen.
DONDERDAG*. 16 April lOliO, nu. 2122».
Dc j'a ar verga dwing tc Amsterdam.
Aan het slot van de rede, die luite
nant-generaal jhr. Roëll, gistermiddag in
de algemeenc vergadering der Christelijk
Historische Unie heeft gehouden, dankte
de voorzitter, jhr. mr. De Geer, d'en in
leider voor zijn redevoering, met welker
nlgcmeeno strekking hij zijn instemming
betuigde. Ondanks allo onvolmaaktheden
van den Volkenbond, naar verbetering waar
van krachtig moest worden gestreefd, moest
men echter krachtig aan dc idee eener
internationale rechtsorde vasthouden. Hel
gevaar dreigde, dat, wanneer dc stoeds
weer geperfectioneerde techniek op do oor
logsmiddelen zou worden toegepast, onze
beschaving op den duur aan haar tech
niek ten gronde zou gaan.
Als resultaat der bestuursverkiezing blo
ken alle herkiesbare aftredende bestuurs
leden te zijn herkozen, terwijl in de comg
overgebleven vacature werd gekozen de
door het bestuur aanbevolen catididaat
prof. dr. J. dé Zwaan, uit Leiden.
Fcn telegram van deelneming werd ge
zonden aan het wegens ernstige ziekte
afwezige Kamerlid den lieer Lovinlc.
Hierna werd voortgegaan met de afhan
deling der agenda. Een voorstel van Am
sterdam-Watergraafsmeer I, u its prekende,
dat loons- en salarisverlagingen gepaard
dienen to gaan met ernstige poging tot
verlaging van dc kosten van het levens
onderhoud, omdat eenzijdige deflatie het
gevaar van geestelijke inzinking tenge
volge kan hebben, werd na cenige dis
cussie aangenomen.
Enkele spreke ra voerden aan, d'at er
reeds nu zelfs onder een deel van do
werkende bevolking gebrek werd geleden
cn dat het nu eens uil moest zijn met
de officicoele propaganda, voor loonsverla-
amrr
o o*
De ufJcc!ing Amderdain-Wntugraafs r.oer
II had een uitspraak voorgesteld, dat de*
evenredige vertegenwoordiging heelt ge
faald cn door distnctsvcrtcgenwoordiging
vervangen diende te worden.
Het hoofdbestuur achtte deze uitspraak
echter, in afwachting van liet rapport der
staatscommissie voor grondwetsherziening,
prematuur. Het voorstel werd niet in stem
ming gebracht.
Op voorste 1 van 's-Gravonhage III werd
bij acclamatie de uitspraak aanvaard, dat
dc Christelijk Historische Unie ten aan
zien van liet christelijk lager onderwijs
nog staat op het standpunt van Lobman
en Do Visser.
Een voorstel van de nfdecling Schelle
tol instelling van een commissie, die rap
port zal uitbrengen over liet vraagstuk van
den Bijbel op do openbare school, werd
aangenomen, waardoor een soortgelijk voor
stel van Veendam kon worden ingetrok
ken,
'De woordvoerder van de nfdecling Mar
ken gaf als zijn mcciiing le kennen, dat
men den Bijbel niet op de openbare school
Tnocst brengen, omdat, gezien den geest
die daar beersebte, bet heilige woord
Gods 'dan'op; zijn zachtst gezegd in han-
y t-Ls
Dr. A. van Schelven, lid der Ned.
Roode Kruis-ambulance in Abessynië,
is Woensdag te Arnhem teruggekeerd,
waar hij verwelkomd werd door den
heer B. W. de Cantor, bestuurslid van
bet Ned. Roode Kruis
don van onbevoegden zou komen.
•Daartegenover werd van andere zijde
aangevoerd, dat men als Christen, nu men
zelfs van links om liet woord God's vraagt,
de helpende hand niet mocht, weigeren.
Het standpunt van het hoofdbestuur werd'
verdedigd door mr. dr. Schokking, die
waarschuwde legen de opvatting van dea
afgevaardigde van bet eiland Marken.
Tenslotte werden nog verschillend.' voor
stellen van organisatorische!) aard Indian-"
dcld.
Op voorstel van liet hoofdbestuur werd
overeenkomstig do statuten dé bi-er .1. I'.
Snoeck Ilunkernans onder applaus lot ad-
viscerend lid van hel hoofdbestuur cn van
hel dagclijksch bestuur Imuooind.
Tc ruim half zes werd de vergadering
mol een kort woord van jhr. mr. De
Geer gesloten.
Nieuwe directeur.geiueaal van dc
werkverschaffing e» steuiiverlcciiing.
Naar wij vernemen is binnmkor dé be.
noeming le verwachten van den Ire r D.
G. Draayer, burgemeester van Wo.'iner.
veer, lot dirccteur.generaal van de .werk-,
verschaltingen slounverleoning aan liet
depar'einrni van sociale zaken.
NtMJW
„Wat rijden at dio menschen ge-
voer. ijk vandaag", dacht u immers
vanm'tidag acliter het stuur. (Hoe
zegi men dat ook weer van dien
splinter, dien balk en uw oog?...)
