k
;i
k
Ir
V'
\ir
h
Ur*
li-
Afscheid.
Huishoud- en Industrieschool
Auto tegen tram gebotst.
Volkenbond en Vrede.
1
ri v
i,
In
1
I
Van den heer «T. Schuurmans
als hoofd van school lil.
Drie van do vier hoofden van openbare
scholen in de Gorden zullen met 1 Juni
a.s. hun functie neerleggen.
In hot gymnastieklokaal van de open
bare schoot aan de Lekstraat, heeft do
hoor J. Sdiuurinans, hoofd van schooi
Bl aan de Zwanewua'schcslra it, gistevnud-
dag afscheid genomen van de kinderen
au zijn schooi en 's avonds van de auto-
ïiteiten en ouders. i
In de iniddagsamenkomst hebben de kin
deren „meester Schuurmans" een af
scheidslied toegezongen, do Ge klas bood
hem een wandelstok en mevr. Schuur
mans bloemen aan. Drie leden van hot
personeel van de Buitengewone School
vertoonde voor de kinderen van school
Bl do poppenkast en bovendien werden
deze gctracteerd door hot scheidende hoofd
's Avonds was liet gymnastieklokaal
weer geheel gevuld. Aanwezig waren o.a
de wethouder van onderwijs, de heer J.
Duikelaar; de heer C. Stolk, schoolopziener
in de inspectie Rotterdamdr. W. J. Sniti,
gemeentelijk inspecteur van hot onderwijs;
vele hoofden en oud-hoofden van sctio
len; do heer J, N. Post, inspecteur der
gom. belastingende heer A. Schenk,
uit Arkel, die tot opvolger van den heer
Schuurmans is benoemd; de hoeren M.
Germeraad en P. Soetens namens Volks
onderwijs; hot personeel van School Bl;
mej. M, Jansen, godsdienstonderwijzeres,
en vele ouders.
Be heer W. G. J. Boor, eerste onder
wijzer aan school Bl, heette, toen de
heer en mevr Schuurmans, met hun beide
zoons en hun huisgenoofe op een ge
improviseerd podium hadden phtats geno
men, allen welkom.
Rede van den wethouder van
onderw ijs.
De heer J. Din kei aar zeide, dit het
Gorzenkwartier een eigen karakter heeft.
De lieer Schuurmans behoort tot do Gor
zen, Op 19-jarigen leeftijd is die heer
Schuurmans onderwij/er ca op 27-jarigen
leettyd reeds hoofd van een school ge
worden
Do taak van een goeden onderwijzer is
niet afgeloopen, als hij de schooldeur ach
ter zich dicht doek Hij moet zich voorbe
reiden op zijn taak van den volgenden dag
en dat heeft do thans scheidende ook be
grepen.
De heer Schuurmans werd hoofd in een
klein gehucht; eenige jaren daarna ging
hij naar Leerdam, maar die plaats was
voor hem aak nog te klein en tOfc-n kwam
hij naar Schiedam.
Er is reden om feest lo vieren.
Niet, omdat do heer Schuurmans weg
gaat hij blijft nog ttj een onderdeel
van het onderwijs werkzaam maar om
dat hij zoo fit het lager onderwijs verlaat.
Oip zeer lofwaardige wijze heeft lnj tal
rijke kinderen voorbereid voor het maat
schappelijk leven. Op zijn school was een
sfeer van rust en die samenwerking lus-
schen hoofd, personeel en ouders was
voortreffelijk.
Do oudervergaderingen van school B1
staan steeds op een hoog peil Voor d
openbare school is het goed, dat er zulke
scholen zijn als school B1. Er zijn talrijke
vijanden, die het openhaar onderwijs wol
niet den nek willen omdraaien, maar het
toch wel in een gangetje willen drijven.
De heer Schuurmans heeft veel voor liet
openbaar onderwijs gedaan. Dot is vaar
hum een eer, dat de raad hem kort ge
leden met algemeene stemmen op 62-jari-
gen leeftijd, benoemd heeft tot directeur
van de Gemeentelijke Handelsavondschool.
Dat is een belooning voor zijn werk als on-
Geinceiifelijk schooltoezicht,,
D r. W, J. S m i t. zeide den heer Schuur
mans to hebben loeren kennen als oen
welwillend, maar streng hoofd van een
school, die weet wat hij wil. Do ouders, die
liim kinderen aan hem toevertrouwden, wis
ten, dat do heer Schuurmans goed en be
trouwbaar is.
De school van den lieer Schuurmans
heelt cea zeer goede reputatie «si spv.
wekte op vopr die school op te komen.
Ook het poisoned had vertrouwen in het
hoofd en daardoor werd het werken prettig.
Bij het scheiden zal den heer Sclhuur-
mans een gevoel van weemoed bekruipen
Maar zijn opvolger is iemand met veel er
varing op onderwijsgebied. Spr. stelde het
nieuwe hoofd, den heer Schenk, aan do
ouders voor en vroeg liet vertrouwen van
de ouders
De heer Schuurmans voelt voor zijn
school; hot is slechts dón of tweemaal
gebeurd ,dat con kind is overgegaan naar
was de eerste, die een piano ter beschik
king kroeg van de ouders voor het zang
onderwijs en een projecticJantaate.
Spr. heeft steeds opgewekt zijn plicht
gedaan, omdat hij met do jeugd omging.
Voor de cadcaux cn de bloemen, bracht
spr. hartelijk dank.
Spr. heeft ongetwijfeld fouten gemaakt,
maar steeds heeft bij hem voorgestaan het
belang van het kind
Na het officieel© gedeelte bleef men
nog eenigen tijd gezellig bijeen en be
stond gelegenheid om persooidijk afscheid
te nemen van den heer cn mevr. Schuur
mans.
Openbare les en tentoonstelling
Op pretligo wijze kan men vandaag, mor
gen en Vrijdagochtend weer kennis ma
ken met liet werk van de Huishoud- en
Industrieschool. Ondanks ook dit soort
onderwijs in dozen lijd van malaise een
veer heeft moeten laten, wijden directrice,
int- i leoraressen en bestuur zich toch met opgo
een andere school. Dat is de grootste eer,
wcktlieid aan hun taak, waarvan de resul
taten op do tentoonstelling lo bezichtigen
derwijsman. Spr. hoopt, dat do heer
Schuurmans lang voor het handelsonder
wijs behouden zal blijven, dat ook voor de
kinderen uit de Gorzen zoo uitstekend ge
schikt is
Ocfc namens B. en W. dankte spr. den
heer Schuurmans en wensdhte hem oen
prettigen tijd toe, nu hij van zijn pensioen
gaat genieten.
Namens het rijksschool toezicht.
Do heer C. Stolk sprak als vertegen
woordiger van het rijksschaolloezieht. Als
Vrijdag de Prakstervacanüo begint, begint
voor dien heer Schuurmans een heel groo-
te vacantia.' Daar ziet deze ongetwijfeld
tegen op, vooral, omdat hij zich nog vol
komen fit voelt om zijn taak to blijven
waarnemen. Het is echter oen besluit van
de regeering, dat oud era onderwijzers hup
plaats moeten inruimen voor jongeren.
Spr. heeft kennis gemaakt met de school
van den heer Schuurmans en heeft daar
van een prettigen indruk gekregen. De
liefde voor het kind heeft den heer Schuur
mans kracht gegeven om zijn zware taak
te volbrengen.
Behalve als onderwijzer had de heer
Schuurmans ook die functie van hoofd'. Et
is voel tact en menschenkennis voor noo-
dig, om gezamenlijk met lust aan een zelf
de taak te kunnen werken. Behalve kennis
bijbrengen heeft de school ook tot taak
de jonge menschen te vormen en daaraan
heeft school B 1 gewerkt.
De volle zaal getuigt van do dankbaar
heid der ouders en misschien ook wel van
oud-leerlingen. Het is heerlijk zoo zijn
taak te kunnen neerleggen.
Namens het rijks toezicht bracht spr. den
i hoer Schuurmans dank voor het vele, dat
Rij gedaan heeft voor de opvoeding van
betman zijn leiding toevertrouwde kind.
die den heer Schuurmans gegeven kan
worden
Tenslotte dankte spr. voor de prettige
ambtelijke verhouding.
Naincns het personeel.
De heer W. Boer sprak namens het
personeel woorden van afscheid.
Do heer Schuurmans was voor de leden
van het personeel een vriend, maar of
schoon de verhouding prettig was, hij Loon
de toch ook anderen hun feuon.
Ook mevr. Schuurmans werd in do hulde
betrokken.
De heer Schuurmans is niet voornemens
het leger der gepensionueoiden in het Ju-
lianapark te versterken, hij blijft nog actief
Namens het personeel hoed spr. een lees-
lamp met aangebouwden krantenban aan.
Voor Volksonderwijs.
De hoer M. Germeraad sprak namens
Volksonderwijs. De heer Schuurmans hoeft
anderen loeren gehoorzamen en nu gehoor
zaamt hij zelf aan een bevel uit Den Haag.
Dit valt den heer Schuurmans ongetwij
feld! zwaar; hij was een voortreffelijk hoofd'
en hot openbaar onderwijs had zijn liefde.
Critiek was er, maar dio heer Schuurmans
bracht het Fxiesche spreekwoord m prae-
tijk: Doe je plicht en laat dfo menschen
kletsen.
Volksonderwijs is den hoer Schuurmans
zeer dankbaar. De ouders kunnen liem
geen beter geschenk brengen, d!aa te strij
den voor do openbare school en voor de
school van den heer Schuurmans in het
bizonder.
Ook namens de Vereenigmg voor School
werk tuinen bracht spr. dank voor de be
toonde belangstellimr
Namens dc ouders.
Do heer C. de Vries, voorzitter van
de Oudercommissie, zeide 10 jaren met
den heer Schuurmans op do meest pret
tige wijze te hebben samengewerkt in die
Oudercommissie. Spr, hoopte, dat dc heer
Schuurmans met mevrouw vele jaren van
de rust zal kunnen genieten, die nu be
gint.
Namens de ouders bood spr. een rook
tafel aan en aan mevrouw Schuurmans een
bloemenmand.
Collega's aan het woord.
Do heer C. Ruiter, oud-hoofd va-
school L, sprak als oud-collega en uitte
de hoop, dat do heer Schuurmans en zijn
vrouw nog vele jaren van hun pensioen
zullen genieten.
De heer A. Hukshorn, hoofd! van
school L, zeide, dat het openbare onder
wijs ia de Gorzen bloeit. De Gorzen bewo
ners kennen hun rechten, maar ook hun
plichten. Op initiatief van den heer
Schuurmans is èer.igo jaren gelcckm een.
commissie van actie voor het openbare
onderwijs gesticht, die zoor veel nuttig
werk hoeft verricht. Daarvoor bracht spr.
den heer Schuurmans hartelijk dank.
De heer S. II out ra an, oud-hoofd1 van
het Centrale 7© leerjaar, herinnerde aan
de 20 jaren, dat men samengewerkt hoeft
aan de Gemeentelijke Handelsavondschool
Spr. verwelkomde den heer Schuurmans
in do groep van gepemsionnecrtkin «n hor-
iimerdo aan het verlies, diat deze kort
geleden trof, door het overlijden van een
good! vriend' (den heer B. van Bochorve.) Die
plaatsen wilton andere vrienden zoo mo
gelijk aanvullen.
De hoer Scheuk, het nieuw hernoemde
hoofd', feliciteerde den heer Schuurmans
met de groote waardeering, die de oudors
van zijn leerlingen hem toedragen.
Spr. riep dlo medewerking van de oudors
en het personeel in om de zware taak
te volbrengen die voetstappen van den boer
Schuurmans te drukken.
Dankwoord.
De heer Schuurmans herinnerde er
aan 19 jaar in het midden van de ouders
in de Gorzen te hebben vertoefd. Als spr.
nu moet gaan, is dat niet van harlo,
maar spr. dient te gehoorzamen. Spr. dankte
In de benedenzalen wordt getoond, lioc
huisraad en huishoudelijke artikelen be
handeld moeten worden om hun een lan
gen levensduur te bezorgen; muziekbladen
en speelgoed kunnen soms op eenvoudige
wijze gerepareerd worden; er wordt theo
rie gegeven in gezondheidsleer, in t.b.c.-
bestnjdmg, in tafeldekken on -dienen, een
voorbeeld is gestold hoe mot systematisch
werken moer wordt bereikt dan met on
oordeelkundig alles maar aan te pakken;
geleerd wordt hoe men -een pakje moet ma
ken, hoo men iets doeltreffend legen mot
beschermen kan en tal van andere prac-
tische dingen!
Ditmaal is in do keuken bizondere aan
dacht besteed aan... zuivelproducten bij
den maaltijd; een ondersteuning dus van
de actie, die thans hier ter stede door hel
Zuivelbureau wordt gevoerd.
Er zijn kaassocsjes, uitsmijters meikaas,
drio-in-de-pan met kaas, gebakken aard
appelen met kaas, bloemkool met kaas,
enz. enz. Steeds maar kaasi
Daarnaast zijn ook andere mail tij 'en be
reid: volksvoeding, een burgeipot, aken-
kost, vegetarische voeding, kindervoeling
en producten van de fijne keuken.
Evenals hot vorig 'jaai. wordt ook nu
weer het bewijs ge!chord ondanks het
geroep: Het is niet wafuT dat een warme
maaltijd met duurder behoeft lo zijn dan
een broodmaaltijd, cn dat do eeiste in
voedingswaarde ver uitsteekt boven een
korrden maaltijd Eenige voorbeelden zijn
aanwezig van een maaltijd die 10 a 11 cent
kost, b.v. hutspot bestaande uit aarlappe-
len, wortelen en uien en erwten inplaats
van vleosch. Een dergelijk maal is weten
schappelijk absoluut te verantwoorden en
een portie is bizonder groot!
'Op de eerste verdieping vindt men de
lokalen, waarin de behnude'.Go wascli, strijk
goed, naaiwerk, enzten loon is geste
Vele nuttige wenken, die -eerst aan de
leerlingen zijn gegeven, worden hier voor
de bezoekers van do openbare les en ten
toonstelling nog eens herhaald Zoo wordt
b.v. een dienstbode jbp het hart gehou
den bij het werk geen wollen kfeoren te
dragen; getoond wotd'f, hoe een vacht kan
opknappen, als zij gewasschcn wordt; ge
leerd weidt kleed'ingstukken to verven cn
te ontkleuren, enz.
In het strijklokaal kan men den leer
gang volgen van le, 2e en 3e klasse cn
wordt de vermaning gegeven: Laat kin
deren niet met vuii speelgoed spelen.
De opleiding voor kinderjuffrouw is zeer'
gespecialiseerd; men kan zich daarvan op
de tentoonstelling overtuigen.
Bij het Lager 'Onderwijs wordt gelet op
wat de praclijk van het leven vordert;
het wegwijs worden in een spoorboekje,
toepassing van de verkeersregels, enz is
nuttiger, 'dan de wetenschap b.v. dat Pliï-
lippopel aan de Marïtza ligt!
Het naaiwerk on het costuumnaaien
neemt vanzelfsprekend een belangrijke
plaats in op een huishoudschool en hoe
ver do leerlingen hot daarin hebben ge
bracht, toont de expositie in eenige zalen.
Da ai bij is ook weer de practijk in het
oog gehouden. Zoowel sjieko japonnen zijn
vervaardigd in de klasse costuumnaaien
als een eenvoudige rok uit een ouden
mantel en een blouse uit oen jurk.
Een apart lokaal is ingericht voor het
werk, vervaardigd op de werkloozeneur-
sus. Strikt genomen behoort deze cursus
wel niet tot de Huishoud1- en Industrie
school, maar de directrice, mej. M. H. J.
v. d. Ven, en leoraressen van de school
zijn nauw betrokken bij den cursus voor
wcrkloozc vrouwen en vrouwen van werk-
loozen cn in hetzelfde gebouw wordt les
gegeven, zoodat liet wel aardig is bij Ge/.e
gelegenheid ook iets ie toonen van Ge
resultaten die met oudere leerlingen zijn
bereikt.
I)e opening.
Hedenmiddag is de tentoonstelling ge
opend.
Baarbij waren o.a. aanwezig met be
stuursleden en het personeel dar school,
-te burgemeester mr. dr. F. U. J, van
los op den vooagrond. Er kan voor do be
hoeften van het gezin minder gold wor
den uitgegeven, Meeding moet langer mee,
huisraad evenzeer, op voeding raoiet be
spaard worden en veel arbeid, vroeger aan
een vakman opgedragen, verricht vader
of moeder nu zelf. Dit is geen verschijn
sel, dat alleen in het arbeidersgezin voor
komt! Op deze basis is de tentoonstelling
en openbare les 1980 opgebouwd
Spr. uit de hoop, dat oen druk bezoek
een belooning zal zijd voor directrice on
leerkrachten, dio zicli met toewijding en
nauwgezette plichtsbetrachting aan hun
taak geven.
Mot het gemeentebestuur- is steeds pret
tig samengewerkt en het plaals nemen
van mevr. Van IlaarenHaymakers, kort
na haar vestiging hier ter stede, in het
bestuur der school, is door de overige be
stuursleden zeer geapprecieerd.
Itcde van den bnrgcmccsler.
Do burgemeester, mr. dr. F. L. J. van
Ilaaren, herinnerde er aan het vorig
jaar, toen spr. nog maar kort in Schie
dam was, kennis te hebben gemaakt met
de school. In het afgeloopen jaar is ge
bleken, dat do betoonde belangstelling ton
volle gerechtvaardigd was en deze is nog
toegenomen, mede door het feit, dat spr.'s
echtgenoote in hot bestuur is opgenomen
van deze goede en nuttige inrichting. De
geest en samenwerking in het bestuur is
voortreffelijk. Do toewijding van directrice
en onderwijzend personeel is, ondanks de
moeilijke tijden en do maatregelen, die
in verband' daarmee genomen werden,
groot; dat toonen ook do resultaten. In
de afgeloopen 35 jaren heeft deze school
bewezen mot alleen een nuttigo en goedö,
maar ook een noodzakelijke inrichting te
zijn.
Voor de leerlingen is dit een bizondere
dag. Zij leeren hier, wat tot grondslag kan
dienen voor een ordelijk, geregeld dn ge
lukkig leven. Later zullen zij met dank
baarheid terugdenken aan deze plaats en
aan degenen, die hun d© inoodige kennis
bijbrachten. Eigen haard is goud waard
Veel van dat goud is in deze inrichting
opgediept.
Ook de directrice en liet onderwijzend
personeel zullen met voldoening op de
zen dag terugzien.
Spr sprak zijn voldoening er over uil
dat ook aan do deelneemsters aan de
werkloozencursus gelegenheid wordt gege
ven le kunnen toonen wat zij hebben be
reikt.
Na herinnerd te hebben aan de zuivel-
Gemonstralie en do toepassing van zuivel
producten in de uitgestalde menu's, bracht
spr. dank aan bes'uur, directrice, onderwij
zend personeel en alle medewerkenden
voer wat zij in liet belang van de opleiding
van do meisjes hebben gedaan on ver
klaarde do tentoonstelling en openbare les
voor geopend.
Na oen rondgang daar bet gebouw ver
zamelden de genoodïgdean zich weer en
werd thee geserveerd.
zijn superieuren voor de woorden van waar aaaroll; (jo wethouder van onderwijs, do
dcerina
De verhouding met bet personeel was
altijd prettig en spr. dankt het voor zijn
medewerking.
Met hart en ziel heeft spr. bijna 45 jaar
het'openbaar onderwijs gediend. Spr. wil
dc ouders, die anders denken, niet het
onderwijs onthouden, dat zij voor hun kin
deren noodig hebben, maar voor spr. gaat
niets boven de openbare school. Dat geen
kinderen aan andere scholen behoefden
te'worden afgestaan, is mede het gevolg
van trouw huisbezoek en van'hot winnen
van het vertrouwen dtar ouders, met wie
de verhouding steeds goed was; school Bl
hoor J. Binkelaar, da directeur van Maat
schappelijk Hulpbetoon, bestuursleden van
de afdeeling Schiedam van de Ned, Vereen
van Huisvrouwen, Ned. Chr. Vrouwenbond
en R.K. Vrouwenbond1; bestuursleden van
hot damescomité vati den Werkmeesters-
bond en eenige raadsleden,
De voorzitter van het schoolbestuur, de
hoer M. Hij man zeide, dat directrice en
onderwijzend' personeel doordrongen zijn
van het besef, dat de tijdsomstandigheden
moeilijk zijn. Soberheid! en zuinigheid tra
den bij deze tentoonstelling en openbare
De drie inzittenden zwaar ge
wend.
Gisteravond is op den boek van den,
Schiedamschen Singel en do Witte de
Witthstraat te Rotterdam een ernstig auto-
ongeluk gebeurd, waarbij drie personen
onder wie een Schiedammer, ernstig ge
wond werden.
Omstreeks elf uur kwam een Opel, be-
stumd door den 47-jarigen lieer A. Vos
kamp, wonende aan de Juliana!aan, al
bier, mot vrrj groote snelheid don Schie
damschen Singel af en reed de Witte de
Withstraat in. Op hetzelfde moment na
derde van de richting Eendrachtsweg mo
torwagen 547 van lijn 8 den hoek. De
bestuurder van de auto bemerkte het ge
vaar en trachtte door hevig remmen een
aanrijding te voorkomen. De wagon zwenk
te door dit krachtige remmen om naar
rechts en met een hovigen klap, die tot
ver ia den omtrek te hooren was, kwam
do Opel tegen den tramwagen terecht.
Een der passagiers, de öO-jartgoschceps-
bouwcr, D. G. Boele, uit Bolnes, word uit
de auto, die met geopenden kap reed,
geslingerd. Ondanks het feit, dat de man
oen hersenschudding en een hoofdwonde
had bekomen, gelukte het hem de op on
geveer 100 meter van do plaals des on-
heils verwijderde politiepost te bereiken,
waar hij de eerste hulp ontving.
Erger was het met do andere inzittenden
van de auto gestold. De heer Voskamp
had, doordat hij tegen het stuurrad was
geslagen, inwendige kneuzingen bekomen,
terwijl hij voorts een kaakfractunr en snij-
wondon aan gelaat en handen had. De 45
jarige T. den Ilartigh uit Antwerpen, werd
in bewusleloozen toestand opgenomen. Hij
had zeer ernstige inwendige kneuzingen be
komen en voor zijn leven bestaat groot
gevaar.
Allo drie de slachtoffers zijn in het zie
kenhuis aan den Coolsingel opgenomen.
De eerste hulp werd verleend door de
dokters Van Schouwen en De Raadt. De
auxo is aan de linkerzijde totaal vernield.
De tram is daarentegen slechts zeer licht
beschadigd aan do voorzijde en aan den
zijkant.
"Uit metingen bleek, dat de tram binnen
vijf meter stilgestaan hoeft.
Door deze botsing ontstond een groote
stagnatie. Het tramverkeer word over een
andere - route gelegd, i
Een der slachtoffers overleden.
Bij informatie aan het ziekenhuis 'deel-
do men ons mede, dat do hoer Den Ilartigh
hedenmiddag om 12 uur overledeu is.
Do toestand van don heer Voskamp, dicj
als motorrijder zeer bekend is, is heel
ernstig.
De heer Boelo maakt bet goed.
Rede van inr. M. J. van der
Flier -over: De Volkenbond cn
zijn fundament.
Gisteravond beeft voor do nfdeeling
Schiedam van de veroeniging Volkenbond
en Vrede in hot Gcref. Jeugdhuis mr. M.
.T. van der Flier, uit Den Haag, een
redo uitgesproken over het onderwerp: De
Vo'kenbond on zijn fundament.
fe,a-. zeide in zijn inleiding tot zijn rode,
dat het gebrek aan vertrouwen jegens den
Volkenbond voiOTtvloeit uit onwetendheid,
en gemis aan begrip van den levenden tijd.
Het moment van het boden is voortge
komen uit bet verleden; de huidigo stand!
van beschaving is hot resultaat van eeuwen
strijd. Hetgeen thans bereikt is ojp het ge
bied van internationaal recht en internatio
nal o orde, is jnog sled its zeor jong, in ver
gelijking met de geschiedenis.
Tot omstreeks 1900 beeft hot alle eeuwen
door, zoolang er geschiedenis geschreven
is, gegolden, dat een volk, geconsolideerd
in een staat, geen aardsche macht hove."
zich, dulden kan. II©t eenige richtsnoer,
dat een staat bezat, was het zijne; een
ander recht dan het zijne kon hij niet er
kennen.
In hel moderne rechtsgevoel is eigen-
rechting in do gewone maalschappelijke
verhoudingen onduldbaar. Maar volgens het
staatsrecht was dat nog si edits luttele ja
ren geleden de hoogste wet. Tusschon do
staten heeft dan .ook nooit iets anders dan
eigen-rechling bestaan.
Een dergelijke toestand kan niet in een.
enkel oogenblik gewijzigd worden tot een
rochtsoulo tussohen de staten.
Het begin, dat in die richting in 1899
in Den Haag gemaakt werd, was dan ook!
slechts zeer schuchter. Maar er was ten
minste een begin gemaakt met do verbrei
ding van de idee, dat er toch wol «en,
macht bestaat, waaraan uelfs de staat zich
onderwerpen moet, namelijk de macht van
het recht.
Maar toen in Den Haag het Vredespaleis
stond brak de wereldoorlog uit en geloofd©
men alles verloren. Doch de menschheid
stond weer op, Wilson kwab» met zijn
boodschap van ordening tusschon de star
ten-overwinnaars en deze stichten den Vol
kenbond. In het statuut van den Volken
bond erkenden zij, dat zij bun eigen recht
niet langer zouden volgen, doch het recht
erkennen als lipt^eenig richtsnoer der vol
ken. Inderdaad was de grondslag nog niet
volkomen, maar wie zal zeggen of deze
grondslag wel volmaakt genoeg was voor
dezen lijd, ot dat hij zelfs te hoog greep;
was men soms niet te haastig geweest?
Met het Kcllogg-pact werd liet fundament
voltooid. Zoo was de Volkenbond gegrond
vest ojp de erkenning van bet recht. Ge
schillen van juridische» aard werden on
derworpen aan de beslissing van het Per
manente Hof van Internationale Justitie
in Den Haag.
Als wij nu op den Volkenbond, af lie
ver op zijn houding in de jongste politieke
ontwikkeling, smalen, dan is dat te wijlen
aan hot feit, dat wij met onze gedachten
nog teveel gehecht zijn aan de maehtssfeer
waarvan men logischerwijze na zoovele
eeuwen niet opeens bevrijd raakt. Boven
dien is dit smalen verwaten, omdat men
het huidige tijdmoment dan niet in z'ijn
verband riet, en dom, omdat men willens
en wetens de geschiedenis verloochent. Men
dool dan alsof bet heel gewoon is, dat er
thans eon grondslag geschapen is voor eeia
perfecte internationale rechtsorde, ofscbolon
zulks eeuwenlang voor een onbereikbare
utopie gegolden heeft. Men scheldt bij mis
lukkingen 'en meent, dat alles direct vol
maakt kan zijn; daarbij vergeet men de
gebeurtenissen, te noemen, waarin de Vol
kenbond zijn rol voortreffelijk gespeeld
hoeft, oa. het Groenland-geschil tussdhm
Denemarken en Noorwegen, den moord op
koning Alexander van Zuid-Slavic en do
Saarkwestio.
Het fundament van den Volkenbond is
gebouwd voor de toekomst. Ook in het in
ternationale leven zal eenmaal, zooiais in
het gewone loven, een rechtsorde komen,
zij hel dan ook met vallen en opslaan Na
een evolutie van ecuwen worden de men
schen in een periode van vijftien jaar niet
in goden veranderd.
Maar bij het huidige falen van don bond
is mon tot de ontdekking gekomen, dat het
niet ligt aan het fundament, maar aan de
toepassing. De oorzaken van do fouten
moeten dan ook eerst weggenomen worden,
bijv. de behandeling van de overwonnenen.
Het falen van den bond ligt niet aan zijn
grondvest, maar aan de menschen, die het
iu toepassing brengen, aan de staatslieden
in Geneve; aan de parlementen, die ben
daarheen zenden; aan de volken, die de
vertegenwoordigingen kiezen. Zmo is do
publieke opinio dor wereld eindelijk de
eenige kracht, die richting-gevend kan z'ija.
Zoo kan ieder tenslotte persoonlijk het zlijno
bijdragen aan do vervolmaking vair bet
internationale rechtsleven.
De vergadering stond onder leiding vaa
den voorzitter,'den hoer N. "W. van Gel
der, die mfa afloop den spreker dank
bracht.
Daarna beantwoordde de spreker t^og
enkele uit do vergadering gestelde vragen!,
I
f
lil
1 s 1
1
I t
I
o
zijn.
lavh
F'ij
tl
„ai
ï-f* - „vViitG,
n-i*-
r
