Rusland en de Dardanelles Radioprogramma*® De positie van Rusland als zee-mogendlieid. Het belang van de Zwarte Zee en het sluit stuk, de Dardanelles Kerk en Schooi De Chineesche Postzegel. IV hardnekkige slrijd te Montreux tus- sehen Litwinof en do vertegenwoordigers \an de Britseho rcgcoring (of juister ge zegd van do Britseho admiraliteit), een strijd, die zelfs tot een crisis heeft ge leid, waarbij Litwinof dreigde Montreux to verlaten, indien do Engetschen in hun eischen Weven volharden, hc >fl overal in hel Westen verwondering gewekt. Dat komt doordat de moeste Westerlingen ook hier te lando zich weinig rekenschap geven van do beteekenis van do Zwarte Zee voor Rusland. Ia maritiem opzicht misdeeld. In maritiem opzicht is Rusland liet meest misdeelde tand van de wereld. I>e zeeën liggen aan den rand van het land en zijn ver van elkaar verwijderd. Aige/ien van de Kaspische Zee, die een meer is en ■waar Rusland alteen met Perzie rekening moet houden, heeft Rusland de volgende zeeënde Witte Zee en de IJszee in het Hoorden, een klein stukje van do Finsche Golf in het Westen (met slechts één haven), de Zwarte Zee in liet Zuiden, de Zee van Ochotsk en de .Tapansche Zee in het Oosten. Behalve de noordelijke zeeën, wier economische en militaire beteekenis zeer gering is en die het grootste gedeelte van het jaar onbevaarbaar zijn* hebben de Russische zeeën geen vrije verbinding met do oceanen, zoodat de Russische handel elk oogenblik door een ander land afge sneden kan worden. Die zeeen zijn onder ling niet verbonden, zij zijn door dui zenden kilometers van elkaar gescheiden, zoodat Rusland in elke dier zeeën een afzonderlijke vloot moet hebben. Daar de eventueele tegenstanders van Rusland sterk zijn: in het Westen is het Duitschland, in het Oosten het machtige Japan, in het ■Zuiden moet Rusland rekening houden met de Aliddellandsche Zoe-mogendheden Italië, Engeland en Frankrijk zoo is het duidelijk, dat Rusland op mariliem ge bied steeds de mindere zal blijven, om dat het nooit in staat zal zijn in elke dier zeeën een vloot te hebben, die eenigs- zins tegen dergelijke tegenstanders opge wassen zal zijn. Dc groofc beteekenis der Zuarfo Zee. In economisch opzicht is de Zwarte Zee voor Rusland van de meeste betee kenis. Vóór den oorlog ging 63 pCt. van den Russischen zeehandel over de Zwarte Zee. Na den oorlog en het verlies van bijna alle havens in het Westen (behalve Petersburg) is de economische beteeke nis van de Zwarte Zee voor Rusland nog grooter geworden. De toegang tot die zee bevindt zich echter niet in Russische, maar in Turksche handen (wij bedoelen den Bosporus en de Dardanellen). Turkije kan elk oogenblik de zeeéngten sluiten en op deze wijze den Russischen handel belem meren of zelfs geheel onmogelijk maken. En aangezien Turkije in het verleden vaak oorlog voelde, zoo ondervond Rusland tel kens weer do gevolgen van dien onhoud- baren toestand. Rusland, dat in econo misch opzicht een .Middellandsche Zee mogendheid is, heeft geen vrijen toegang tot die zeo. In militair opzicht was vó)r den Were'd oorlog do toestand zóó, dal «ecu enkel oorlogsschip de Zwarte Zee mocht in- of uitgaan zonder toestemming van den sul tan. Toen do Isair eens met oen kruiser een reis naar Italië wilde maken, moest hij den sullan om toestemming vragen. Hij gaf toen do voorkeur aan ceu reis per spoor. Die toestand was voor Rusland verne derend, maar hij had één voordeel: de tegenstanders konden de Zwarte Zee ook niet in, zoodat de Russische vloot al leen met de Turksche en Roem eens cho eskaders rekening moest houden. Dit was echter zoo, alleen zoolang Turkije niet in oorlog met Rusland was en geen mach tige maritieme bondgenooten hal. Tijdens den laatstcn oorlog hebben twee grooto Duitscho oorlogsschepen het evenwicht in de Zwarte Zee verstoord en wel ten na- deele van Rusland. Internationalisatie der zee- cngtcn. Na den oorlog heeft Engeland gebruik gemaakt van do zwakke positie van Rus land om de zeeëngten te internationaü- seeren en de „vrijheid" van do Zwarte Zee in te voeren. De Russische vloot was niet langer in de Zwarte Zee opge sloten (overigens bestond toen geen Rus sisclie vloot meer), maar do vloten der andere landen mochten even vrij do Zwarte Zee binnenvallen. Dat beleekende dus, dat de Engelsche of Italiaansche vloot de Rus sische kust kon bombardoeron en den Rus sischen handel kon vernietigen. Rusland was geheel aan zijn eventueel» tegenstan ders overgeleverd. Thans herziening. Zooals de lezer natuurlijk weet, heeft Turkije, do internationalisatie van de zee- engten moede, en bevreesd voor de ver sterkingen op do aan Italië toebehooroude eilanden, besloten, een herziening van den status dier engten te vragen, liet Turksche voorstel kwam, wat zijn belangrijkste be-' paling betreft, op het volgende neer: oor logsschepen van landen, die niet aan de Zuartc Zee liggen, mogen naar die zee varen alleen met toestemming van de Turk seho regeering en slechts voor bezoeken van korten duur; bovendien moeien liet schepen zijn met een lolale tonnage niet meer dan 14,000 ton; voor Zwarte Zee mogendheden (d.w.z. voor Rusland) kon l'nrkije een uitzondering maken en oorlogs schepen met een tonnage van 23000 ton I door de zeeëngten laten gaan. Engeland verzette zich legen dit voorstel en eischt, dat de tonnage der mogendheden, dio niet aan de Zwarte Zeo liggen, verdubbeld wordt, dat hun oorlogsschepen ten allen tijde dio zee mogen binnenvaren, zonder toestemming le vragen, dat zij er blijven mogen, zoolang zij zelf willen; wordt de sterkte van de Sovjet-vloot opgei oord, dan moet do tonnage van de schepen dor and we mogendheden in ilo Zwarte Zeo lot 45000 en zelfs tol 55 003 ton opgevoerd mogen worden. Nog erger is do volgende eisch van Engelanddio rechten worden gehandhaafd ook in geval van een oorlog, waarhij Turkije neulra.il blijft, Voox Rushuid en Roemenië hetoekcnl dit oen zeer ernstige bedreiging. Daar de be palingen voor alle huiden gelden, zoo zal Duilsehhuid of Japan, in geval van con oorlog met Rusland en oen dergelijke oorlog wordt in Rusland als onvermijdelijk beschouwd en binnen afzienbarm tijd ver wacht oen vloot naar de Zwarte Zoo kunnen sluren, die den Russischen (en Roemecnsehon) handel onmogelijk zal ma ken, de verbindingen overzee zal vernie tigen, du kusten zal bomliardeeren en in het algemeen verwoestingen zal verrich ten. Het voorbeeld van 1914 heeft hoven- dien aangetoond, dal do aanwezigheid van oorlogsschepen van een der oorlogvoeren de landen in Turksche wateren Turkije kan dwingen zijn neutraliteit op te geven en dat land in den oorlog kan betrokken Dc positie van Turkije. Turkije zit tussclien twee vuren. Rusland is een bondgenoot van Turkije. Rusland heeft voor de vriendschap mot. Turkije een ongehoord hoogetx prijs betaald en blijft dat land nog steeds van zijn armoedje steunen. Turkije is daarom bereid Moskou concessies te doen. Van den anderen kant wil Turkije cellier Londen te vriend hou den. Nu Moskou en Londen zoo onverzoenlijk tegenover elkaar staan, trachten do Turken te manoeuvre-eren, nu eens geven zij aan den druk der Russen toe, dan weer aan dien van den F.ngelschen. Op een gege ven oogenblik was zelfs de toestand zoo, dat Turkije met Engeland tegenover Rus land: en Roemenie kwamen te staan. Frank rijk tracht een verzoenende positie in te nemen en een mislukking van do confe rentie te voorkomen. De houding van Frankrijk is begrijpelijk: krachtens do over eenkomst tussclien Rusland en Frankrijk moeten deze landen elkaar steunen. Dit be- teekent dus, dat de Russische vloot (die nu georganiseerd wordt en in do toekomst een zekere beteekenis kan krijgen, al z.al ze nooit tegen do Duitschc-, Italiaansche of andere vloten opgewassen zijn) door de zee-engfen z.ai kunnen stoomm om de Fransdio vloot te steunen. De onverzoenlijke houding van Enge-" land! (of juister: van do Engelsche admi raliteit) is op hel eerste oog minder be grijpelijk. Toch is de toestand eenvoudig genoeg. Op het oogenblik is dó militaire waarde van de Russische Zwarte Zee-vloot minimaal. Die vloot bezit bijv. geen enkel schip, dat met do Duitscho „vestjeszak- kruisers" van 10.000 ton zelfs in de ersto vei te vergeleken r.ou kunnen wendm. Maar in de toekomst kan do toestand veranderen, de Russische Zwarte Zoo-vloot kan ophouden oen volkomen quantilé mé gligeable to zijn. Krijgt de Russische vloot liet recht vrijelijk door do zee-engten to varen, dan beteeke'iit hof, dut die vloot op een goeden dag in do Witkiel landsclic Zoo kan verschijnen en het evenwicht in die zeo Ion mulode van Engeland kan versloren. Dc ervaring met Italië heeft Londen aangetoond, dat zijn positie in de Middellandsche Zee lang niet sterk is. Londen wil dus een toestand schoppen, waarbij do Engelscho vloot ton allen tijde in de Zwarte Zeo z.ou mogen komen en daar do Russen in bedwang houden, ter wijl de Russen zelf in de Zwarte Zeo als iu oen muizenval opgesloten blijven. Dc oude Engelsche tactiek. liet is do oude taktiek van do En- gfclscJie.il, die voor zich zelf voel eischen, terwijl de ander zich met niets of met zeer weinig tevreden moet stellen. Er is nog een oorzaak', die do Engelschon in hun ver/et slijft: Duitschland, dat nu reeds ecu vloot be/.il, dio veel sterker is dan do Russische vloten samen, dreigt, in geval do Russen" in do Zwarte Zee hun zin moclilen krijgen, oen herziening van de met zooxeel mceile verkregen Engelseh- Duitbdio zee-overeenkomst to eischen. Eu op den aehleigrcmd staat Japan, dat al zijn krachten inspant om Ruslandi afbreuk te doen. Ook Italic nog. Binnenkort zal Italië, dat zich op liet oogenblik nog afzijdig houdt, op do con ferentie to Montreux verschijnen, helgoon tot nieuwe verwikkelingen kan leiden. De houding van Italic in dit waagstuk is op het oogenblik, dat wij' dit" stuk schrij ven, nog niet bekend!, maar gezien do Italiaansche expansio en liaax richting, is de mogelijkheid niet buitengesloten, dat Italic zich eveneens tegen de Russische eischen zal verzetten of in elk goval oen regeling voorstaan, waarhij de Italiaansche scho vloot éis toegangen tot de Zwarte Zee steeds open viiull. Rusland1 kan moeilijk meer toegeven dan waartoe bet bereid is toe le geven. Hot is voor Rusland een kwestie van vitaal belaag, terwijl liet voor Engeland om min der helangrijko dingen gaal en om zijn preslige, dat het nu ten koste van Rus land wil herstellen. liet is to hopen, dat op het laatste oogenblik een compromis gevonden z.al worden, waarbij do belangen van Rusland1, voor wie de Zwarte Zee do belangrijkste verbinding met het buitenland is, niet al te zeer opgeofferd! zullen wor den aan het egoïsme en de hebzucht van Engeland! en andere lam Jen. Dr. BORIS RAPTSCIHNSKY. (Rusland! heeft tenslotte zijn zin gekre gen. Engeland moest terugkrabbelen vooi het te Montreux tot stand gekomen front tussclien FrankrijkRoemenië en Sovjet- Rusland. Red.) Bedankt voor L'oosduincn (2o prod.pl.) G. van Veldhuizen to Hallum. Ciir. Gcrcf. Kerk. Beroepen to Niéuw-Amsterdam P. II. van. Manuim, eandi te Franeker. Ned. Ilcrv. Kerk. Aangenomen naar Groningen cis. J. E. Uitman to Yollelrove; naar Dedemsvaart (toez.) II, J. van Roeide, cand oa hulp- pred'. to Eindhoven ZATERDAG, 18 Juli. Hilversum I, 1875 51. VARA-uitzcnding, 8 Giamoföon. 10 Morgenwijding. 10.15 „Do Fiorefhiitors", voordracht en gra- mofoon. 12—1.45 G ramofoon. 2 Schaalc- reportnge. 2.30 „De Notenkrakers" en z.ang. 3.30 Pilmpraaljo. 3.45 Dansmuziek. 4.40 Esperanlo. 5 Orkest. 5 40 Literaire causerie, ti Orgel. 6 30 Schaakpraatje. 6.35 Gramofoon. Pl.m S.03 Horh S0S- borichton. 8.05 Nieuwsberichten A.N.P., VARA-Varin. 8.15 Rovuc-uilzending. 9 Zang en 2 vleugels. 9.15 Gramofoon. 10 Nieuwsberichten A.N.P. 10 0-5 Gra mofoon. 10.15 Sclmakpraaljo. 10.20 Or kest. 11 Gramofoon. Pl.m. 11.15 „Fan tasia". 11.5512 Gramofoon. Iliiversiini II, 301 51. KRO-uilz.ending. 89.15 en 10 Graimofoon. 11.3012 Godsdi halfuur. 12.15 Gramafootn en or kest. 2 Voor' de jeugd. 2.30 Gramofaon. 3 Kinderuur. 4 Gramofaon. 5.15 Orgel, en gramofoon. G.20 Journ. weekover zicht. 6.45 G ra mof oen. 7 Berichten. 7.15 Friesch halfuur. 7.35 Aclueele aethei- flinscn. 8 Berichten A.N.P. 8.10 Voor dracht en concert. 8.30 Alelodistam 9 Gramofoon. 9.30 Fihnpraalje. 9 45 Oikest, 10.15 Gramofoon, 10.30 Berichten ANP. 10.35 KRO-Boys. 1112 Gramofoon. Droit's» icli, 1500 M. 11.20 Orkest en cello. 12.35 Gramofoon. I.20 Orkest. 2.20 Orkest en z.ang. 5,06 Gramofoon. 5,35 Dansmuziek. 7.05 Zang. 7.20 Dansmuziek. 7.50 Orkest. 8.20 Kwin tet. 8 50 Variété-programma. 10.20 Or kest en sopraan. 11.20 Zang. 1212 20 Dansmuziek. Radio-Paris, 1G48 51. 7.20 en 8.20 Gramofaon. 11.20 Orkest, 2.50 Gramofoon. 4.20 Concert. 6.50 Go- var. concert. 8.50 Opera 12.1012 35 Populair concert. Keulen, 456 51. 6.50 Orkest. 12.20 Kamerorkest. 2.35 Gramofoon. 4.20 Orkest, kleinorkest, koer en solisten. 7.20 Voordracht. 8.30 Govar. programma. 10 50—12 20 Vroo- iijk programma. Brussel, 322 en 484 51. 322 AI.12.20 Gramofaon. 12.50 Klein orkest. 1.30 Salanorkest. 2.23 Gramo foon. 2 50 Zang. 3.20 Orgel. 3 50, 4 53 en 5.20 Gramofoon. 6 20 dito. 7.20 Ka mermuziek. 8.20 Gramofoon. 9 20 Sym- plionieeoncert. 11 Gramcfoom. 1150 12.20 Dansmuziek. 481 M.: 12.20 Gramofoon. 12 50 Salon- orkest. 1.30 Klein-oirkesl. 150 Gratno foon. 2.20 Dansmuziek. 3 20 Gramofoon. 3.50 Orkest. 4 50 Zang 5.35 Gramofoon. C.35 Kamermuziek. 7.20 Gramofaon 8,20 Klein-orkest en zang. 9.20 Gov ar. pro gramma. 9.45 Vervolg van 8.20. 1.0.30 Dansmuziek. 11.2012.20 Gramofoon. Deufschl.undscndcr, 1571 5L 8.30 Gevar. operacancert. 10.50 Trio. II,201.15 Dansmuziek. m m. mm Uit het Engelsch, door IIERMAN ANT0NSEN. Hoofdstuk I. D AI,ss Diverscy zocht een goed heenkomen uil het studeervertrek van den ouden air Kirke, die haar een grommerige verwen- sching achterna bromde. Buiten de deur bleel ze met gloeiende wangen slaan en drukte haar door veel wasschen gerimpelde handen tegen Je ge steven borst van haar verpleegstersscLorL „Zoo'n oude mummie,,' bromde ze. „Het Jijkt wel, of hij een menscheüjk woorden boek is. Wat kan mij al zijn geleerdheid schelen,". Ais hij zfch dan zelf wil aankleedën, Jaat hern dan zijn gang maar gaan. Ze had er toch altijd al zoo'n hekel aan oude lui te verzorgen en aan te kleeden. Met vuurroode kleur Lep ze de gang af. Ze had echt den loop van een geoefende ziekenverpleegster. •Op de "22ste verdieping van het Chancel lor Hotel beersohte volgens reglement een stBle als in een klooster. B.e rust bracht zuster Diversey wat tot bedaren Als ver pleegster van "een krakenden, versleten, kwaadaardigen ouden duivel, die, net z'n verdiende loon, geplaagd werd door chro nische rbeumatiek en podagra, vond ze slechts in twee dingen eenige vergoeding voor dat ellendige werk. Dat *.vas ten eerste het zeer behoorlijk salaris, dat de jonge heer Kirke haar betaalde, omdat ze de zorg voor zijn vader op zich go- nomen hail en ten tweede, het feit, dat de Kixkes hun woning hadden in een der voornaamste hotels van New York, midden in de stad. Maar met dat ai was het toch een lastig troepje menschen. De oude heer Kirke was een tyran van het ergste soort. En dan had je zijn dochter Alar- cella. Zoo'n vinnig, nuffig nest Op slot van zaken, zoo meende zuster Diversey met haar streng rpchtvaard.gheidsgevool, moest ze inneiiijk toch wei degelijker zijn, an ders zou zoo'n knappe, groote man als meneer Mapgowan niet zoo dol op haar wezen. En Donald Kirke, die was op zijn manier volmaakt; maar zijn manier stond zuster Diversey niet aan. Ze vond hein fe opschepperig. Afet meneer Osborne was hot iets anders... De harde trekken van zuster Diversey werden wat zachter en er kwain een meis jesachtig glimlachje om haar lippen. Het viel niet te ontkmnen, dat ze wol graag aan meneer Osborne dacht. Op dc eerste plaats was hij een echte heer. En als vertrouwensman van mijnheer Kirke ver diende hij een even goed salaris als zij zelf. Dat maakte het geval voor miss Diversey nou ja nog al aantrek kelijk. Zuster Diversey bracht haar dwalende gedachten in het rechte spoor terug. Ze bevond zich nu voor een deur aan de overzijde van de gang, waaraan ook de suite van dr. Kirke lag. Ze draaide aan den deurknop en vond de deur niet op slot. Dan zou niemand' er hinder van hebben, als ze even naar binnen keek.. Als er iemand in die wachtkamer zat, dan be- teekendo dit, dat mijnheer Osborne bezig was. Was die wachtkamer leeg, dan zou er... in do gegeven omstandigheden wel' niels tegen zijn... Ze duwde de deur open. De wachtkamer was, gelukkig, leeg. Recht tegenover haar bevond zich nog een tweede deur in het vertrek en die was dicht. Aan de andere zijde... Ze zuchtte, en keerde zich oin. Alaar toen klaarde haar gezicht op. Want op de schrijftafel tussclien do ramen stond eeu schaal met versch fruit. Heel aanlok kolijk. Het was erg aardig van mijnheer Kirke, om zoo zorgzaam te zijn voor an dere menschen, al waren het ook maar vreemden voor hem. En die kwamen er heel wat in dit wachtkamertje met zijn oud-Engelsche meubelen, boeken, lampen, kleedjes en snuisterijen. Ze liep op de schaaf toe om een keuze te doen. Zou ze een van die suikerperen nemen? Denkelijk uit de kassen. Neen, daarvoor was het te kort voor het diner. Een appel dan... Wacht, daar lagen man- derijntjes. Die had ze liever dan sinaas appelen, omdat ze zooveel gemakkelijker te schillen waren. En ze vond den smaak ook fijner. Ze schilde het mandarijntje en stuk de sappige, zoete vruchtschijfjes tussclien haar gave witte tanden. De pitjes ving ze in haar handpalm op. Toen zo klaar was, keek ze rond, vond', dat de kamer en de tafel te netjes er uit zagen om door pitten en schillen verontreinigd' te worden en wierp schillen en al doodgj^noedereeixl door het venster, dat uitkwam op het platje, vier verdiepingen lager gelegen. In het voorbijgaan van den schrijftafel aarzelde zo even, of ze or nog een nomen zou. Er lagen nog twee dikke sappige mandarijntjes op. Maar ze schudde energiek het hoofd, verliet de kamer en trok do deur achter zich dicht. Ze voelde zich wat opgeknapt en slen terde den hoek om en de iioohlgang m. Vlak tegenover de lift zat een zwaar ge bouwde vrouw op jaren met grijs haar in een zwarte japon aan een lessenaar. Het was mrs. Shane, die do administra tie der twee en twintigste verdieping bij hield. Miss Diversey sloot haar oogen, toen ze voorbij do deur kwam, die, aan haar rechterhand, toegang gaf lot het kantoor van mr. Donald Kirke, dat vlak naast de .wachtkamer lag. In dit kantoor zat dio aaidigo meneer Osborne. Alet een zucht liep ze er voorbij. „Zoo,, inrs. Sbano, hoe gaat het van middag?" vroeg ze vriendelijk aan de gezette vrouw. „En boo is hot met uw "rug?" Mrs. Shane antwoordde grmnekond„Nee maar... daar hebben we miss Diversey. Wat zie ik u toch zelden, zuster. Houdt dio oude schavuit daar u zóó druk aan het werk?" „Dio ellendige vent," bromde miss Di verscy. „Di© is nog erger dan dc duivel zelh, tnrs. Shane. Stel u voor, hij heeft me daarnet nog uit zijn kamer wegge jaagd." Mrs. Shane toonde* zioh verontwaardigd. „De< compagnon van meneer lvirko is vandaag uit Europa of ergens andeis van daan teruggekomen ik bedoel meneer Bern© en mijnheer Kirke geeft een! dineetje te zijner eer. Eh is het kan-, toor van meneer Kirke... ik bedoel, heeft meneer Kirke soms nog..." Airs. Shane keek zuster Diversey wan trouwend en onderzoekend aan. „Bedoelt u soms, of meneer Osborne er alleen is?" „Dat heb ik niet gevraagd,," antwoordde zuster Diversey blozend. „Dat weet ik„ lief kind. Alaar hij is er. Al in een uur is er niemand op dat kantoör geweest." „Och„" meende zuster Diversey zoo ach teloos mogelijk, „nu ik toch bier ben, kort ik wel even bij hem oploopeu. Die arme man zit daar zoo'n hooien dag zonder eens een babbeltje te kunnen maken." „Nou, dat kan ik zoo niet zeggen," izei mrs. Shanes. „Vanmorgen nog lieeft hij een heel aardige jonge dame bij zioh ge had denkelijk een schrijfster, die een hoek door menècr Kirke wil uitgegeven, zien. Zo heeft tenminste ee>n heelcn lijd zitten praten...." „Nou,, wat zou dat? Dat hoort toch zeker bij zijn werk? Daar kan ik niets oj> tegen hebben.,. Enfin... tot ziens dan maar." Tot ziens," zei mrs. Shane vriendelijk. Zuster Diversey keerde op haar schreden terug en naarmate ze de gesloten deur van Donald Kirke's kantoor naderde, begon ze al maar langzamer te ioopen. Eindelijk zette ze alle voorgewende beschroomdheid van zich af en klopte aan. (Wordt vervolgd',. 6810-0219 H

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1936 | | pagina 6