HET ORANJE-JUBELJAAR.
m
VIERDE BLAD
SCHIEDAMSCHE COURANT
Ijs
"De verloving van H.K.H. Prinses Juliana en Z.D.H.
Prins Bernhard van Lippe Bïésterfeld. De depreciatie
van den gulden. Het probleem van de werkloosheid.
Grondwetsherziening. Een nieuwe Gouverneur-Generaal
voor Nederlaodsch-lndië.
Hot spreekt welhaast vanzelf, dat een
habcsehouwing over de belangrijkste ge
beurtenissen niet anders kan beginnen,
dan mot do vermelding,' dat 1936 het
jubeljaar van Oranje werd door de ver
loving van 11. K. II. Piinses Juliana met
L 1). II. Prins Bernhard van Lippe. Ieder
zal zich nog duidelijk herinneren hoe uit
bundig deze blijde tijding op S September
dooi bet volk weid ontvangen. En de andere
gebeurtenissen staan nog oven frisch in
ons geheugen: de radiotoespraken, de
bezoeken aan Amsterdam en Rotterdam,
Prinsjesdag, het bezoek van de Prinses
aan Reckenwalde, en ten leste do feest-
weken in de lesidentie, ingeluid door het
aanteokencn van bet Vorstelijk Bruids
paar. En liet nieuwe jaar gaat in met een
Oranje-huwebjksteest, een zonnetje midden
in den winter, liet is niet langer eenzaam
rond den Nederlandscljen troon. De Prinses
heeft een man naar Haar hart gevonden,
een man, die ook het hart van "Nederland
wist te bekoren en die verklaarde Haar
tot een werkelijke steun in bet leven te
willen zijn. Mogen de gebeurtenissen van
1936 bun lichtend schijnsel nog nawerpen
op een zegenrijk huwelijk!
De val van den gulden.
In.'de regeering des lands kwam geen
wijziging, noch in de samenstelling van
hel ministerie, noch in het bewind. Wat
de politiek van dr. II._ Colijn steeds heeft
willen verhoeden dén val van den gul
den werd ons van builonaf opgedron
gen. Na de*"depreciatie van den Franschen
ranc, maakte de Zwilsersche régeering
den franc ook los van liét goud, waardoor
de Nederlandsche munt als het ware een
goudeiland werd. Onveiwijld besloot onze
regeering toen ook den gulden lós te kop
pelen van het goud. De depreciatie bedroeg
ongeveer 20 pCt. Èenige .prijsstijging was
natuurlijk niet te vermijden, maar
veistandigo wettelijke maatregelen, welke
met uiterste snelheid werden uitgevaardigd,
voorkwamen een paniekstemming. Een
kleine stimulans voor het bedrijfsleven
heeft de depreciatie wel gebracht, maar de
doorwerking van alle diiecte en indirecte
gevolgen op het gebied van scheepvaart,
in- en uitvoer, induslrie.eh handel is thans
nog moeilijk te constaléeren.* Van de zijde
van den handel ziet men reikhalzend uit
naar verbreking -van het - .keurslijf van
contingentecringenmnJLicIIing, waarvan er
ongetwijfeld vele „zijn,Jdie,J)un.Jangsten,
tijd achter dén rug hebben.' -**
I)c "werkloosheid.
De beste barometer voor-den stand van
zakon in het bedrijfsleven is wel de werk
loosheid. Op het oogenblik, in de winter
maanden, is weer een stijging te consta-
leeren, maar een verblijdend verschijnsel
is althans, dat deze stijging geringer is
dan hel vorige jaar. Aan de dalende lijn
zijn wij echter nog niet' toe. Voor vele,
bijna alle gemeenten, was de workloos-
heidszorg nog steeds het grootste probleem.
Zoo moesten do financien van Rotterdam
ook in dit jaar door het rijk beheerd worden.
En veel uitzicht, dat het in het komende
jaar aanmerkelijk beter zal gaan, is er
niel. Maar ter verzachting van het werk
loosheidsleed werd ook dit jaar veel ge
daan. Met steun van de regecring werd een
lijvig boekwerk uitgegeven: „Het werkende
land", waarin een overzicht werd gegeven
van wat er op hot gebjed der werkverschaf
fing is gedaan.- De steunbedragen bleven
vrijwel ongewijzigd. Een verandering, die
later echter weer ingetrokken werd, onder
ging- het bedrag wat betreft den huur-
toeslag, waartoe besloten werd nadat het
ontwerp tot verlaging der vaste lasten
was vei worpen. Deze huurloeslag werd ge
halveerd, hetgeen de bedoeling had de
particuliere huiseigenaars or toe te hrengen
de huren te verlagen. Deze maatregel
ondervond veel verzet. De val van den
gulden bracht hierin verandering.
De lichüng 1935 oiulcr dienst
gehouden.
Een andere reactie op hetgeen er in het bui
tenland voorviel, was het onder de wapenen
houden van de lichte brigade, lichting '35
hetgeen geschiedde naar aanleiding van
den eenigszins gespannen toestand na het
opzeggen van hel Loearno-pact door
Duitschland. De rust werd echter niet
verstoord en de maatregel kon na korten
tijd worden opgeheven.
Belastingen.
Komende op hot gebied der wettelijke maat
regelen mogen wij beginnen met énkele .be
lastingendie ingetrokken, werden! Mi
nister Oud was zoo vriendelijk de voor
genomen orisis-inkomstonbclasling in te
trekken en bij de indiening van zijn Mil-
liocnen-nota verklaarde deze bewindsman,
dat ook de rcisbelasting van de baan was.
Grond-wetsherziening.
Dit jaar werd de commissie tot onder
zoek van de herziening der Grondwet
ingesteld. Een uitvoerig rapport werd aan
de regeering uitgebracht, waarin o. a.
eemge beperking van de drukpersvrijheid,
verhooging van.de toelagen'aan leden van
het Koninlijk Ruis, wering van revolutio
naire elementen uit de Tweede Kamer, en
het ministerschap zonderportefeuille werd
voorgesteld. Hot ontwerp van do regeering,
dat hij de Tweede Kamer werd ingediend^
liet de beperking van de drukpersvrijheid
weg, onder overweging, dat ,de wetten
genoeg mogelijkheden toelaten tot ver
volging van excessen en dat niet tot pre
ventieve maatregelen en zeker niet in
DER
DONDERDAG, 31 DEO. 1930. No. 21445.
de Grondwet moet worden overgegaan.
In het begin van het volgend jaar zal
de Tweedo Karner hel ontwerp in open
bare behandeling nemen, zoodat het naar
alle waarschijnlijkheid nog voor de ver
kiezingen gei eed zal zijn.
Concentratie van bizoniler
onderwijs.
Wat dit jaar in de doofpot dreigde te
stikken, bleek toch nog met geheel aan
gebrek aan lucht te lijden. De commissie
van onderzoek naar mogelijkheden tot
concentratie in het brzonder onderwijs
heelt zich echter wel bizonder stil ge
houden. Toch lekte er af en toe wat uit,
maar lioojigevend was het niet. Het schijnt
er naar uit te zien, dat met het sparen
van do kool en de geit, den wolf vrij spel
gelaten wordt.
Ter versterking van on/e weermacht
weid ingesteld het Defensiofonds.
D« middenstand geholpen.
Dat de middenstand zwaar te lijden
heeft onder do vermindering van de koop
kracht is een vaststaand feit. De midden
standsorganisaties hebben dan ook steeds
op middelen gezonnen ter verzachting
van den toestand. Een der middelen,
waarop sterk bij de regecring werd aan
gedrongen, was bescherming van den stand
tegen indringers, diefde toch al dunne soep
nog meer afroomden.
Een,wetsontwerp betreffende vestigings-
eischen was het resultaat. De Tweede
Kamer heeft het reeds behandeld.
Een Amsterdamsche kwestie, die al
jaren' sleepte, werd tot een goéd einde gé-
Kracht. De stad nam het Paleis op den
Dam'over en fourneerde 10 millioen voor
een nieuw stadhuis.
Als tweede belangrijke bouwwerk van
dit jaar noemen wij de nieuwe beurs te
Rotterdam.
Minister Slotemaker de Bruïne speelde
ook nog een rolin de spellingstragedie.
Do verwarring, die óud-minister Marchant
naliet, is echter nog even groot.
Tenslotte vermelden wij nog het rapport
van de commissie-Kooien, betreffende de
veiligheid op luchtvaartgebied, welk rap
port m de richting wijst van de wettelijke
maatregelen op scheepvaartgebied.
Werkverruiming.
Krachtig werd dit jaar gearbeid op diet
terrein der wc,kveri'iiiniing.„aMet..vsteun
van het WerkfondsJcwomen;.ver.scheidcnQ,
groote" wérken tof'slanTTWégèn werden
aangelegd. Bruggen werden gebouwd.-De
Koningin opende de brug over de Waal
bij Nijmegen en het pronkstuk was de
Moerdijkbrug, welke eveneens door II. M,
in gebruik werd gesteld.
De kiel werd gelogd van de „Nieuw Am
sterdam", de tweede „Statendam". In den
loop van het jaar heeft do Nederlandsche
scheepsbouw vele en belangrijke orders
gekregen, waarvan wij de tankbooten
voor de Shell en de onderzeeers voor Polen
noemen. De sjah van Perzie liet een groot
jacht bouwen.
Wereldjamboree.
Vast kwam te slaan, dat de Nederland
sche padvinders het volgend jaar op
Vogelenzang duizenden broeders uit andere
landen te gast zullen krijgen. De Wereld
jamboree 1937 zal in Bloemendaal worden
gehouden.
Soesterberg heeft niet meer het mono
polie van de militaire luchtvaart. Mede om
strategische redenen werd overgegaan tot
decentralisatie van onze luchtmacht, waar
van o. a. Waalhaven zijn-deel kreeg.
Groot en klein.
liet Nederlandsche Roode Kruis hield
onzen naam buiten de grenzen hoog door
het zenden van een ambulance naar Abes-
sime. Bange dagen maakten de genees
kundigen daar mede, maar geen van allen
hoeft van zijn min of meer gevaarlijke
avonturen blijvende onaangename ge
volgen ondervonden.
Maar ons kleino landje heeft ook getoond
werkelijk klem te kunnen zijn toen een
ondeugende film bepaalde gemoederen zoo
zeer verhitte, dat zij op kookpunt kwramen.
Hier en daar kookte het chauvinism) over.
„La Kermesse Iléroique" is thans weer
vergeten!
Lasterpraatjes werden rondgestrooid over
dr IL Colijn. Ook hier wierp de tijd
zand over, hoewel het eigenlijk niet noodig
was, want alles was „uit de lucht ge
grepen".
Leerdam kwam in moeilijkheden, maar
de aangewende pogingen om deze bisoudere
glasindustrie haar plaats te doen behouden,
haddo succes.
,In IJ muiden brak een staking uit onder
de visschers.
Een onaangenaam voorval was de uit
wijzing van vier Nederlanders uit Berlijn,
als repressaille-maatregclen voor do uit
wijzing van vier Duitschers uit Limburg.
Er werd nogal stof over opgewaaid, maar
verstandig overleg bracht tenslotte deze
zaak in het reine.
Rechtzaken.
Enkele groote rechtzaken werden dit
jaar behandeld, o. a. de millioenen-erfenis
van Mijdrecht, de malversaties van den
Nijmeegschen commissaris van 'politie, do
verduisteringen van den Wormerveerschen
bankier S. en van den Amsterdamschen
notaris IC. en de zoo langzamerhand af
gesleten Niicnrodc-zaak, wöarin weer een
nieuw onderzoek werd gelast.
De Haagsche zedenzaak kwam, niet tot
een gerechtelijke behandeling. Óver het
politioneel en justitioneel optreden werd
zelfs in de Tweede Kamer gesproken. Do
beide hoofdpersonen, hooge ambtenaren,
hebben thans hun ontslag gekregen.
Sir Henry Deterdmg deed belangrijke
schenkingen aan Nederlandsche musea en
enkele dagen geleden stelde hij enkele
zijner milhoenen ter beschikking van ons
land om den uitvoer van land- en tuin
bouwproducten te bevorderen.
In Amsterdam werd eea tentoonstelling
van Engelsche kunst gehouden. De Ne
derlandsche primitieven worden in Museum
Boymans te Rotterdam bijeengebracht.
Daar werd ook de groote humanist Erasmus
op waardige wijze herdacht.
Wederom was het een Nedei lander, wien
een Nobelprijs te beurt viel. Pi of. P. Debye
kreeg den prijs voor zijn verdiensten op het
gebied der scheikunde.
Als overige bizondcre feiten noemen
wij nog de restauratie van de Goudsche
glazen; de opening van het vliegveld
IJpenburg bij Rijswijk; den bouw van het
Feijenoord-stadion, met den nasleep van
moeilijkheden van het parkeerterrein en
de toegangswegen; de opheffing van hel
Nationaal Cusis-Comité en de stichting
van do Commissie voor Bizondere Nooden;
de verlaging van de Rotterdamschc haven-
taiieven; het jubileum van Fokker en dat
van de Verkade-fabrieken te Zaandam;
het houden van luchtbesolierming.soefe-
ningen in verschillende plaatsen en slree-
ken-; nog eens een variant op het Hofplein
plan, waarvoor een goede oplossing nog
steeds te duur is; de nieuwe A.V.R.O.-
studio te Hilversum; dereizen van de
ministers Deckers en Gelissen naar Polen
en Finland; de moeilijkheden met den Kon.
Ilollandschen Lloyd te'Amsterdam; het
aanbesteden van een nieuwe oeververbinding
te Rotterdam, waaruit waarschijnlijk wei
tot, het tunnelplan besloten zal worden;
het ontslag van den heer S. Zwanenberg
als commercieel regeeringsadviseur, en ten
slotte de groote manoeuvres in Noord-
Brabant, waarvoor Prins Bernhard speciale
belangstelling aan den dag legde.
Ncdcrlantlsch-Indië.
Nederlandsch-Indie kreeg een nieuwen
Gouverneur-Generaal ^in de persoon van
don gezant te Brussel; jhr. mr, A. W. L.
Tjarda van Starkenbdrgb. Staehouwer, die
jhr. De Jonge opvolgde in een jaar, waarin
Indie juist de grootste moeilijkheden heeft
overwonnen. In onzen Oost is inderdaad
met groote energie gewerkt 'aan den afweer
van de crisis en dit jaar deden zich geluk
Idg enkele vreugdevolle teeker.cn van op
leving voor 4
Totjde belangrijkste feiten belmoren on
getwijfeld, het totstandkomen van de be
ituucsheryorming-en ra; aon nauwere eco-
noroisohe samenwerking met het- móeder-
land.-1'
Mr. Hart, de Indische economische advi
seer, reisde daarvoor--naar .'Nederland en
zijn reis leverde het gewenschte resultaat op.
De steun van Nederland kon echter nog
niet ontbeerd worden, waarom de regeering
f 25 millioen voteerde.
In het kader van bespreking der voor
naamste gebeurtenissen in Indie memo-
reeren wij voorts de in dienst stelling van
den nieuwen kruiser IIr. Ms. „De Ruyter",
welke over enkele dagen de groote reis
naar Indiê zal aanvaarden, om daar onze
weermacht in belangrijke mate te ver
sterken.
Indid kreeg ook een nieuwen vlootvoogd,
schout bij nacht Ferwerda, die op 27 Fe
bruari voet aan wal op Java zette.
Een droevig ongeval was het kapseizen
van de pakelboot „Van der Wijck", waar
door enkele tientallen menschenlevens be
tieurs moesten worden en waarvan de
oorzaak nog niet vastgesteld kon worden.
In Maart teisterde een bandjir Menado;
op 26 April stortte bij Bandoeng een leger
vliegtuig neer, waarbij de inzittende werd
gedood; eenzelfde ongeval met even droe
vig gevolg gebeurde op 8 Mei; op 10 Juni
eisclito te Kota Nop an op Sumatra een
mijngasontploffing 10 dooden; een aard
beving in Noord-Sumatra had op 23
Augustus negen dooden en twintig ge
wonden tengevolge; een aardverschuiving
bij ICoelonprogo op Java eischte due
dooden.
Hartelijk heeft ook Indie meegeleefd
met de verlovmgsfceslelijklieden m ons
land. Verscheidene delegaties van Javaan-
sche vorsten vertrokken om hulde te
brengen in de residentie en talrijke kost
bare geschenken voerden do snelle IC. L. M.-
\ogels naar het moederland mee.
In het laatst van December bleek, dat
de Volksraad zich niet kon vercenigen
mot de herberekening der Indische pen
sioenen.
Een deputatie van zes Friesckc da mes heeft gisteren aan II, K. H, Prin
ses Juliana het geschenk der Friese he vrouwen aangeboden, beslaande uit
een Fricsch eostuum met locbehooren, De deputatie, gekleed in Friestk
costuuni, verlaat na de aanbieding het palcis.
De Prinses Julianatentoonstclling h do kunstzalen der fa. Goudstikker
Amsterdam is gisteravond door minister Sangenbcrg geopend. De minis
ter bezichl'gt een der belangwekkende inzamcliugcn.
Gemengd Nieuws
Meubelfabriek afgebrand.
Na twee una werken was de
Rotlerdamscho brandweer den
brand meester. Niels kon ge-
red worden.
Vanmorgen le omstreeks kwail voor zes
ontdekten voorbijgangers dat brand "was
uilgobrolccn m de meubelfabriek van. den
hoer J. C. Bouman Jr., aan de llssclmondo-
scliolaan 118 te Kralmgochoveer, gemeente
Rotterdam. Hoepel aanvankelijk het alarm:
„kleino brand" was gegeven, breidde het
vuur zich zoo snel uit, dat na korten
lijd groot materiaal word aangevraagd.
Do Rollerdamscho biandweor heeft, on
der leiding van haar hoofdman, den heer
Sillovoldt, met derhen stralen op de wa
terleiding het vuur bestreden. Zij kon door
dat er een stevige Zuid-Zuidwester vind
stond, slechts neinjg tegen do vlammen
zee beginnen, zoodat zij zich in hoofdzaak
toelegde op hel nathouden van het, tegen
de fabriek gebouwde vil latje van den di-
i cc leur.
Zij slaagde er in deze villa lo behouden.
De fahtiek, ecu gebouw met een verdie
ping en ow oppeivlakto van vijftig bij
zestig metei, is geheel uitgebrand. Een
gedeelte van de opslagplaats voor hout,
welke opslagplaats eveneens is aange
bouwd, bleef voor het vuui gespaard. Om-
sticeks kwart over aclit was de brand
geblusoht.
De arbeiders, woikzaam ia de meubelfa
briek, dio naar den braad waren komen
kijken, hebben nog pogingen gedaan om
hun geioedscbajipen uil liet biandende ge
bouw lo lmlen. Zij zijn daarin, nuel geslaagd.
,Gioote vooriaden meubelen, bout en
andere materialen zijn bij dan brand ver
loren1 gegaan.
jDe. eigenaar van de fabriek was tegen
brand'.-verzekerd, cellier niet tegen be
drijfsschade
l)o stail zomlcr misdaden.
Canberra, de stad waar zich de regee-
ringsgebouwon van Australië bebinden, kan
zich er op beroemen do eonige stad in
de wereld te zijn, waar tot nu too nog
nimmer een misdrijf heeft plaats gehad,
aldus dé,Tel.
Men j dient hierbij evenwel in aanmer
king 'te hemen, dat de stad eerst negen
jaar bestaat en slechts 9000 inwoners
telt. De bevolking bestaat hoofdzakelijk
uit ambtenaren
Gevaarlijke dronkaard.
Dochter niet scheermes aangc-
allen.
To Saint Denis (Frhoeft een dronken
weikloozc zijn dochter mot een scheermes
ernstig gewond en vervolgens getracht
zelfmoord te plegen.
Do 41-jarige Trimaquin, van Portugee-
sclio afkomst, was sedert 2 jaar weduw
naar en reeds goruimen tijd z.onder werk.
Zijn zoon was mijnwerker, terwijl zijn 17-
jarige dochter Beatrice als dienstbode liaaü
brood verdiende.
De man was bijna voortdurend dronken
en mishandelde zijn kinderen op beest
achtige wijze. i
Toen Beatrice nu 's avonds vpn do bios
coop thuis kwam, werd haar iador zoa
woedend, dat luj liaar met eea scheermes
aanviel en eenigc diepe wonden in het
gelaat toebracht. Op het hulpgeroep van1
het slachtoffer snelden buren toe en do'
dronkaard sloot zich m zijn kamer op.
Even later hoorde men hem neervallen:
hij had getracht zich de keel af te snijden.
Vader en dochter zijn in deemiswekken-
den toestand in een ziekenhuis opgeno
men
"'o geschiedenis
Gangsters in Genua.
Brutale roofovervallen,
In Genua zijn cenige roofovervallen ge
pleegd, welke worden uitgevoerd' met een
brutaliteit, die zijn weerga met heeft in
de annalen der crinun'
van Italië.
Vier gewapende misdadigcis drongen
eerst een restaurant binnen en dwongen
don eigenaar" al zijn geld aE to geven Ver
volgons deden zij 'n inval in een mon
daine amuscmonlsgelcgenhcid om in takten
zich meesier van de dien avond ontvan
gen gelden ten bedrage van tpop lires.
Eonige der aanwezige' lrezookers wis
ten door hun moedig optreden do roóvers,
op do vlucht te drijven, waarbij de ban
dieten een aanbal revolverschoten losten,
wclko twee personen eras'ig verwondden.
Ei onLlond een achtervolging, waar
aan door lal' van agenten werd 'celge
nomen, Diic der bandieten werden daarbij
gearresteerd" Do vierde vluchtte do villa
van don Ooslcnrijkschen consul binnen,
waar hij na oen langdurige belegering
eveneens kon worden gevangen gesp ren.
Men vermoedt," dat men hiei t doen
heeft met leden van oen intern i ianale
bende, welke haar zetel in het buitenland
heeft.
De jeugdige Prins Armin zur Lippe,
één der kinderen, die tot het huwelijk-
der Prinses "zijn uitgenoodigd
