El
Ds klokken van den St. janstoren
Twee hypothesen over de „doodsoorzaak". Het
trappen der klokken. Het uurwerk hersteld. Het
advies van een Haagschen klokkenmaker gevolgd.
Jlct „moderne" de vijand
van het o adert vet ach e'"f
ALWEER DIE GEHEIMZINNIGE COMBINATIE
Waf zou het toch beteekenen?
Het Mosterdzaadje.
Slavenburg's Bank.
Omliggende Gemeenten
Fa. Wed. C. v. d. M&ST
Etuid- Kalfs- en Faiimlageril. AnkriEor'Mni
Het Rotterdamsche tunnelplan.
Het versche kadetje.
r
r
l>
\}k
STADSNIEUWS
„Hebben gegoten klokken misschien «a
bepaalden levensduur, zooa's organische
WCZCUS?"
Dczo vraag stelden we kortgeleden aan
oen deskundige, ia velband niet het
scheuren van twee van de drie groote
klokken, welke in den 31. -Jansloren han
gen.
liet antwoord op die \iaag was eeme-
zir.s ontwijkend-vaag!
„liet is mogelijk", werd ons gezegd,
„dat sterke temperaluursv isseiingen oen
invloed op een klok hebben, die wij nog
niet kennen, waardoor op een geneven
oogenblik de klok bait-L Dat „gegeven
oogenblik" kan wel geruimen tijd liggen
na bet tijdstip van de lievige tcnipe®
tuursscbornmctingen, zoodat het oorzake
lijk verband met altijd duidelijk is aan
te wijzen!"
Tegenover de hypothese van liet tempe
ratuursverschil als „doodsoorzaak1 van
ouzo St. Jmisklokken hebben wo eva an
dere hooren verkondigen, die zeker de
moeite waaiu is ook te worden vermeld,
liet was de heer A. Buhberman, oud-
waarnemend directeur \au Gcmceatew ei
ken en gepensionneerd inspecteur van den
Woningdienst, die ons nadat hij het ar
tikelfje: „liet caution van den St, .Tans
toren" m ons blad van Donderdag IS
Februari j.l. gelezen had, uit zijn njke
schat van herinneringen het een en an
der meedeelde omtrent de klovkcn.
liet trappen der klokken.
In liet begin der tachtiger jaren werden
de groote en de z.g. Brandklok getrapt;
do kleine klok, de z.g. 12 uursklok, werd
getrokken.
Voor het „trappen" van elk der klok
ken waren twee mannen nocwhg. Er was
een stellage, waaraan zij zich steunden
en met de voeten werd eerst langzaam
een helboom in werking gebracht, waar
door de klok ging slingeren; er werd
met trappen door gegaan, totdat de kiok
ongeveer een horizontalen stand bereikte
en dan sloeg de kiepei, die de bewegingen
van de. klok volgde, tegen, den wand.
Daardoor werd prachtige klokkenmuziek
voortgebracht; zoo mooi zelfs, dat do
oudo heer Hutsclienruyler, de grootvader
van den bekenden huidigen Rotlerdam-
schen muziek-paedagoog Wouter Ilutschein-
ruyter, Zondagsmorgens van Dolf shaven,
waar hij. woonde, naar Schiedam kwam
gewandeld, alleen en uitsluitend om op
den toen nog landelijk-stillen Roüerdam-
schedijk te genieten van... de klokken van
den St Jan. Dat was voor hem, volgens
zijn eigen verklaring, een morgenwijding
De klok gerepareerd.
Omstreeks 1885 moest het uurwerk In
den St. Janstoren gerepareerd worden.
Wen wilde moderner worden! De klok had
slechts één wijzer, die de uren aanwees;
men wilde ook een minutemvijzer op den
toren, zooals toen elke moderne stad
had! De oude wijzerplaat, toen gegoten,
zit nog altijd aan den toren; alleen zijn
we nadien al weer wat moderner gewor
den, zoodat die cijfers op de wijzerplaat...
ouderwetsch waren geworden en vervangen
moesten worden door „streepjes"! De mo
derne wijzerplaat van omstreeks 188 5
is thans bedekt en onzichtbaar gewor
den door de moderne wijzerplaat van...
19 32!
Een andere luid-inrichting.
De Hagenaar, die in de tachtiger jaren
de groote wijziging aan het uurwerk van
den St. Janstoren tot stand bracht, vond
dat luiden van de groote klokken door
middel van een trap-beweging vreeselijk
„primilief en... ouderwetsch Dat kon veel
makkelijker door een ander systeem toe
to passen, n.l. door trekken in plaats van
door trappen.
Onder de stadslimmerlui was oen han
dige kerelKees Huismans. Die construeer
de een klein model klok met trek-imich-
ting c-n stapte daarmee naar burgemeester
P. van Dijk van Malhenesse.
Hel ontwerp voor de nieuwe luid-inrich
ting werd bewonderd en tot toepassing
van het nieuwe systeem op de beide grorf e
klokken in den St, 'Jansloren wl-rd be
sloten.
Toen de nieuwe inrichting werkte, juich
te men over de geweldige verbeteringnu
konden twee mannen onder in den toren
de klokken luidden, terwijl daarvoor'vroe
ger vier naar boven moesten.
■:Om de nieuwe wijze van luiden moge li fk
to maken, moesten belangrijke verande
ringen worden aangebracht; voortaan
bleef de klepel nagenoeg verticaal hangen
en werd de klok linksen recti Is getrokken,
terwijl vroeger de klepel de bewegingen
van do klok naar links en rechts meemaak
te, en tegen den wand tikte, als klok'en
klepel nagenoeg ia horizontalen s'and
waren.
Om hel nieuwe luij-systccm mogclijk
te maken, was veiplnaIcing van het zwaar
tepunt ten opzichte van hel draaipunt
noodzakelijk.
Een „nieuw" geluid.
Kukelen juichten met.
Deze hadden al. gemerkt, dat mei do
wij/.iguig in de methode van luiden ook
nog iels anders was gebeurd: de klokken
gaven een ander, veel minder fraai go-
luid.
Kaast de hypothese van het tempera
tuursverschil als oorzaak van het scheuren
van de klokken in den St. Janstoren, zou
ook een andere hypothese rmsteld kunnen
worden; de wijziging >n hel systeem van
tuiden.
Hypothesen hebben de eigenaardigheid
dat ze niet bewezen worden.
Zoojnt o'k niet bewezen kan worden,
dat de klokken gebarsten zijn tengevolge
van de wijziging in luid systeem.
Maar wel kan worden aangenomen, dat
de ou le klohkeaieters precies W'Sten, wat
ze deden: rij, die de groote en de tiran Iklok
goten, waren meesiers in hun vak, al wis
ten zij niets van atomen en moleculen. Zij
hebben hun klokken gegoten om deze op
de ouderwet se he" manier te doen
luiden
Het zou mogelijk kunnen ziju, dat do
nieuwe manier vau luiden de oorzaak is
geweest, dal in 1S90 eerst do ttroote klok:
in 1937 do Brandklok sneuvelde
Als de hypothese juist is, zou de „mo
derne" techniek en de Haagsclie klokken
réparateur van 1885, die haar hier propa
geerde, heel wat op hun geweten hebben.
Want nu is alle muziek uit den toren.
Zuiger Namur verkocht.
Kaar Ituslam].
Kaar wij vernemen is de bakken- cn
cutterzuiger „Xauiur", welke in 1931 op
do werf Gusto alhier is gebouwd, dooi
bemiddeling van het maritiem kantoor W.
ff. Mellenm te Amsterdam naar Rusland
ver kocht.
De afmetingen bedragen: lengte G3 me
ier, breedte 13 meter en hotte 4.20 moker.
De constructie is voorzien van twee zand-
0 onr pen en een waterpomp, welke tezamen
on Bevoer 3000 P.K ontwikkelen.
De zuiger is liet eigendom van de firma
Arkermans en Van Haaien le Antwerpen,
oorspronkelijk een Nederlandsche onderne
ming, welke in Den Haag gevesbad is
geweest en die al het materieel, dat zij
gebruikt, in Nederland heeft doen bouwen.
De zuiger zal dienst gaan doen in ue
Kooi'lelijke IJszee.
Het, 63ste jaarfeest.
De kinderzondingsvereeniging „Het Mos
lerdzaadje" heeft gisteravond in liet Ver-
eenigingslokaal haar 63o jaarfeest gevierd.
De lieer A. Jongste opende de bijeen
komst, heette zendeling A. K. Bot en do
ouders, die met de kinderen waren mee
gekomen, welkom en dankte dc Iaatsten
voor hun offervaardigheid.
De kinderen werden opgewekt trouw de
Zon cl a gm org enbije en k ams t te bezoeken.
Voorts herdacht spr. wijlen den heer A
Wetsteijn, die zooveel voor „Het Mosterd
zaadje" heeft gedaan.
Zendeling Bot, die gekomen was om
wat to vertellen, sprak zijn voldoening
er over uit, dat hij zijn laatste spreekbeurt
tijdens zijn verlof 12 Maart a.s. vertrek
ken zendeling en mevr. BotMak weer
naar Indiê hield voor een volle zaal
die voor 3/r gevuld werd door kinderen,
welkte mee willen werken om het zendings
werk te bevorderen. Dat zal een prettige
herinnering blijven van spr.'s verlof en
in Indië zal hij meededen dat hij liet laat
ste voor „Hel Mosterdzaadje" te Schiedam
heeft gesproken. Spr. herinnert zich nog
heel goed, hoe hij als kleine jongen te
Vlaardingen gaarne luisterde naar do ver
halen van hen, die in Indiê op liet zen-
dingsveld werkzaam waren cn nu mag hij
als óén van hen iels meedeelen.
Spr. vertelde van zijn eerste reis en
van do wijze, waarop do kinderen in Indië
op school leeren. Rekenen doen ze zingen
de. De demonstiatio van een rekenles ver
wekte onder de aanwezigen groote hila
riteit.
Ook werd verteld van een dienstreis
per prauw, die later een aanhangniotor
kreeg, welke... wel eens weigerde.Daarom
is spr. nu zeer ingenomen met zijn mo
lm boot.
Spr. beloofde elk jaar tegen Kerstmis
aan de kinderen van „Het Mosterdzaadje"
een brief te zullen zenden, voor hen sa
men bestemd. .Hij vroeg den kinderen ook
aan hembrieven te schrijven, die dan
zullen worden vertaald en aan de kinderen
op Halmaheira- zullen worden uitgereikt.
Op deze wijze kan er dan een geanimeerde
briefwisseling ontstaan.
Beheer G. Eijgondaal heeft zende
ling Bol dank gebracht hoor hetgeen deze
verteld had en sloot de bijeenkomst.
Van het kantongerecht.
Wat cru agent mag.
De zitting van gisteren van het kanton
gerecht omvatte voor liet grootste ge
deelte een reeks vrij onbelangrijke, kleine
delicten, zooats verkeersovertredingen, vis
sollen zonder vergunning e. dt
De bakker G. van H. alhier, stond
terecht, omdat van zijn motorcarrier het
roodo achterlicht niet funclioneeide. llij
beweerde, dat het juist oven tevoren was
gesprongen, maar daar geloofde de kan
tonrechter niet veei van Tan II. kreeg
een boete van £4 subs. 2 dagen.
llij bleek editor nog iets op zijn hart
te hebben, want hij vroeg: „Alles goed en
wel. maai- mag een agent me uitscholden
voor snotneus?"
Dat was niet -ris, doch de kantonrech
ter maakte korte metten en antwoordde:
„Ja, dat mag."
De man haalde over zooiets onbegrij
pelijks de schouder» op en verdween. Do
bakkers zijn nu gewaarschuwd, voor het
geval zijn met agenten in aanraking ko
men.
Het briefje.
Een sjofele, oude man slofte naar voren
Je bent-dronken geweest, hc.
Nee, meneer.
Nou, dan zal ik eens voorlezen, wat
cr \an je staat. Zondag 14 Februari,
's middags om 12 uur al, ben je in de
Plantage aanget-offen.
Ja, ik wist met wat cr aan de hand
was, maar de inspecteur nam me ineens
mee.
- Het was geen inspecteur. Het was
een agent. Je moet maar eens hooren, wat
hij van je schrijft. Je liep met slingerden
gang. je sprak wartaal, je had een be
neveld aangezicht en je 100k naar alcohol.
Uoe kwam je er bij om je op Zondag
morgen dronken te drinken. Andere men
seden drinken 1 dan een kopje koffie.
Tja, ia...'!ja... het mannetje wist
geen raad met deze vraag.
Hij was voor don kantonrechter geko
men met een'brief in zijn hand. Telkens
probeerde hij" hem den kantonrechter te
geven, maar deze moest er niets van heb
ben. Hij bepaalde rich tot de zaak zelf.
- Je hebt nog een Hinken lijd gelegen
heid gehad om te ontnuchteren. Je hebt
tot 5 uur 's middags opgesloten gezeten.
Je kon je roes- du-s rustig uitslapen.
Nee, meneer do kantonrechter, ik
heb niet gelegen Ik heb gezeten. Er ston
den twee stoelen in do cel...
Voorts bleek, dat dc man al dons eer
der een boete wegens openbare-'dronken-
scliap had opgcloopen.
De ambtenaar vair het O. M.' eisclite
flO subs. 5 dagen.
Toen kon het briefje dienst doen.
- Waarom kan de meneer van dezen
brief niet zelf komen, vroeg de kanton
rechter, terwijl hij het couvert opende.
Hij heeft ischias!
In den brief tond, dat de schrijver
er van overtuigd was, dat verd. in de
toekomst wel zijn best zal doen. Daar
om werd om clementie gevraagd.
Het was een brief van cis. Broers, die
de hand uitstrekte over zijn zondig ge>-
meentclid,
Gemeentèlid, do kantonrechter be
greep het niet direct, ben jij lid1 van
den gemeenteraad?
- Nee, nee, edelachtbare.
De man kreeg een strenge waarschu
wing.
Als liet je nog eens overkomt, clan
stuur ik je naar Veenhuizen, reken er op,
Dan zullen ze je daar wel leeren hoe
het moet.
De boete was overeenkomstig liet tarief,
flO subs. 5 dagen.
Dividend 4°/o.
Naar wij vernemen zal aan de jaariijk-
sclie algemeeiie vergadering van aandeel
houders van do N.V. Slavenburg's Bank
te Rotterdam wenden voorgesteld, na
ruime afschrijvingen en voorzieningen het
dividend over 1936 vast te stellen op
416 o/o (v.j. 31/3 o/0).
Beroep aangenomen.
Onze oud-stadgenoot, de hoer A. v, 0!.
Most, hulpprediker te Bussum, hoeft het
beroep naar de Nod. Ilerv. gemeente te
Farm-sum (Gr.) aangenomen.
Oplichting.
In don winkel vau M. J. K. aan do
Lange Kerkstraat verscheen een vrouw,
die verschillende artikelen bestelde, welke
op een bepaald adres bezorgd moesten wor
den. Daar zouden zij ook betaald wor
den. Eonigo kleinigheden nam zij alvast
zelf maar meel Toen de rest door K',
bezorgd zou worden, bleek het opgegeven
adios niet eens te bestaan.
Vrijz.-Goüsdienstige Prediking.
Kerk Ncd. Prol. Hond. Wcstvest 90
ZONDAG 2S FEISRUAKI 1937, liall elf v.m.
Dn*» H. JANSEN,
O.-I. Fred, met verloT hier te lamle.
P-iehoelcmcisjes.
Moor de oortrekstersgraep der Drie
hoekmeisjes hebben twee Icdón van liet
Roodo Kruis aan de band1 van lanlaarnpla-
ten een interessante lezing gebonden over
anatomie. Tol belangstelling werd cr ge
luisterd en heel wat kennis over den
bouw van het menschelijk lichaam werd
opgedaan.
Diefstal.
Uit een pakhuis aan de Willemskade is
ten nadecle van L. de H eu G. K. van
hun fietsen een elcctrische dynamo ge
stolen
Door P. II. is aangifte gedaan, dat van
een opslagplaats aan de Bakkerstraat een
bankschroef en een ijzeren zadel zijn ont
vreemd.
Tan J. 0. G. is een rijwiel gestoten,
dat hij voor zijn woning had1 laten slaan,
Baldadigheid.
Op liet Fabripiein hebben jongens ge
probeerd, of een celluoid1 handvat van een
fiets wilde branden!
Tan een woning aan den Singel is een
ruit met een steen ingegooid.
A.
VLAARDINGEN.
Voorstelling voor Yolksoiuleru ijs.
„Volksonderwijs" heeft gisteren voor do
leerlingen der hoogste klassen van de
openbare scholen een matinee georgani
seerd, waar de S.O.T. hot sprooicjo „Do
Ganzenhoedster" heeft opgevoerd.
De levendige uitroepen der kleinen be
wezen wel, dat zij met spanning de ont
wikkeling van liet ge veil volgden.
De S.O.M. verleende muzikale meden er-
king, o.a. door het spelen van school
liederen, die luide werden meegezongen.
Na afloop bracht de voorzitter van
Volksonderwijs, de heer L. v. dc Tempel,
hartelijk dank aan de leden van do beide
Schiedamsche gezelschappen voor hun
medewerking. Voor de vijfde maal werd'
door do S.O.T. in Vlaardingen een sprookje
vertoond.
D. van den Bergf
Te Utrecht is overleden, 44 jaar oud,
de heer D. van den Berg, die var de
oprichting af gedurende 2 jaren chef is
geweest van do H.E.M.A. alhier. Het vorig
jaar werd de heer v. d. Berg chef van
de II E.M.A .te Utrecht.
In den korten tijd, dat hij hier was,
heeft hij zich vele vrienden gemaakt.
Bij de begrafenis van het stoffelijk over
schot op morgen zal ook een deputatie
van het personeel van de Schiedamsche
H.E.M A. aanwezig zijn.
LUXE VERHUUR „UNIQUE'',
liurgcin. Knapportiaan 2—4, Tel. 0881?
TAXI'S SPECIAAL ADRES VOOR TROUW-
EK BEGRAFENIS-AUTO'S - ZIEKENVERVOER
Broersveld (lik. Hccrcnpad) Tel. 68342
BINNENLAND
A G F, N I>
SCHIEDAM.
City Theater, S 15 uur. 1. Koning Sultan
(De Circus koning). 2. De vrouw
van een staatsvijand.
25 Febr. Musis Sacrum, 8 uur. Uitvoering
Dameskoor „Zanglust" en „Jong
Leven".
25 Febr. Passage Theater, 8 uur. lust.
Aib. Ontw. Tooneetavond.
25 Febr. Gebouw Eendracht, 8 uur. Uit
voering Eltheto.
26 Febr. Irene, 8 uur. Confessionoele Ver.
Jaarvergadering. Spreker ds. K.
de Bel: Kerkopbouw en Kork-
herstel.
26 Febr. Geref. Jeugdhuis, 8 uur. Ned.
Cbr. Vrouwenbond. Mevr. Lover-
Brouwer over Jacqueline v. d.
Waals.
27 Febr. Musis Sacrum, 2 uur. Kinder
voorstelling ten bate van Zwakzin
nigenzorg.
27 Febr, Musis Sacrum, 8 uur. Feestavond
Gemengd Koor.
27 Febr. Café Amstclbron, 8 uur. Feest
avond Grune.
27 Febr. Gebouw Eendracht, 8 uur. Feest
avond Voetbalvereen. N.F.O.
ROTTERDAM.
Heden e.v.d. Arena, 2.18 uur. 8.30 unr.
Variété. (Zondag ook 5.15 uur).
Heden e. v. d. Groote Schouwburg, 8 uur.
Bouwmeester revue: Knalt
Heden: Nenijtohal. 2o Rolterdamsche Zes-
daagscho.
25 Febr. Zuiderkerk (Glashaven), 7.30 uur.
Kon. Chr. Orat. Vereen, Excelsior
o.l.v. Phons Dusch. Bach's Mat-
Ihaeus-Bassion.
25 Febr. Tivoli Schouwburg, 8.15 u. Ver.
Rotterd. Hofstad Tooneel, De kei
zer van Amerika.
25 Febr. Gebouw Palace, Bolersloot, S.15
uur. Opera-avond o.l.v. mevr. Van
Veen—van Vriesland.
Bioscopen.
Capitol. 2.15 u. 8.15 u. fn de schaduw
van de guillotine.
Centraal, 2 u., 7 u., 9.15 u. fn de scha
duw van de guillotine.
City. 2.15 u. 7 u. 9.30 u. In de schaduw
van de guillotine.
Corso. Van 11. u. af doorl. De gevangene
van het haaieneiland.
Grand. 2 u. 7 u. 9.15 u. Maria Staart.
Lumière, 2.15 u. 7 u. 9.15 u. V.g.g.v.
Olympia. 7 u. 9.15 u. Do bandieten; De
mijn met de ijzeren deur.
Prinses. 2.15 u. 8.15 u. Michael Strogoff,
do koerier van den Czaai'; Het
circus Buffalo Bill.
Scala. 2 u. 7 n. 9.30 u. De tunnel; On
schuldige meisjes.
Studio '32. 2 u. 7 u. 9.15 u. Naar het
ti lykt.
Thalia. 2.15 u. 7 u. 9.15 u. Zinga.
Toch nog het groote project*
De burgemeester van Rotterdam, inv.
P. C-r 00 glee ver Fortuyn, heeft in den aan-
ang van de raadsvergadering hedenmid
dag medegedeeld, dat do vraag, welke B.
en W. van Rotlcidam in hun brief van
11 Februari 1937 aan do regeering gesteld
hebben, of deze bereid is ton behoeve
van do uitvoering van Plan 840 eea over
eenkomstige regeling te treffen als bij die
uitvoering van Plan 86, zoodat dus uit
het Verkecrsfonds een voorschol van 8
millioen gulden zou worden verstrekt en
uit het Werkfonds een voorschot tol het
geheel© bedrag, daarmede de bouwkosten
van den grooten tunnel met bijkomende
kosten hel genoemde bedrag vin 8 mil
lioen guldon zullen overschrijden, mede
gedeeld, dat de ministervan waterstaat,
in overleg met den minister vau finan
ciën, een bevestigend antwoord heeft ge
geven.
Dit betel-kunt, dat do regeering bereid
is, op dezelfde wijze het groote tunnel-
plan te financieren als het reeds aanvaar
de project.
Het groote tunnelplan omval den bouw
van een tunnel onder do Maas voor vier-
banig autoverkeer en voor v;erkeer voor
wielrijders en voetgangers.
Indertijd werden de kosten voor den
grooten tunnel krachtens de gehouden
proef-aanbesteding begroot op 15.100.000
gulden, terwijl dc jaarlijksche exploitatie
kosten 270.000 gulden zonden bedragen,
Do burgemeester deelde mede, dat B,
en W. zich over deze aangelegenheid na
der zullen beraden.
Gezien het feit, dat de meerderheid van
den raad indertijd duidelijk haar voorkeur
voor het groote plan heeft getoond, mag
worden aangenomen, dat B. en W. nader
zullen voorstellen dit groote plan uit te
laten voeren.
Bespreking niet den minister van
sociale zaken.
Onder leiding van den minister van so
ciale zaken, mr. Slingenbeag, is heden
ochtend te diens departement -een bespre
king gehouden ouci het ve-rsch broodvraag-
sluk, met name over het denkbeeld van
het nomen van een proef gedurend «eni
gen tijd met de beschikbaarstelling des
ochtends vóór 10 uur van klein brood.
Aanwezig waren vertegenwoordigers van
het Verbond van Ned. Werkgevers, de Alg.
R.K. Werkgeversvereenig ing, de Chr. Werk-
geversvereeniging en van de Alg., do R.K.,
de Chr., en de Isr. Patroonsbonden in
hel bakkersbedrijf, zoomede de directeur-
generaal van den arbeid dr. ir. A, II. W
Ilacke en het hoofd van de afd. arbeid
van het departement van sociale zulten,
mr. A. M, Engels.
De minister heelt kennis genomen van
de wenschen der verschillende vertegen
woordigers van de werkgeversorganisaties.
Morgenochtend zal een dergelijke come-
renfie worden gehouden met de vertegen
woordigers van de werknemersbonden.
Een rosarium in het Paleis-park le
Ssesldijk.
De vcreeniging lor lev ordering van
rozenteelt „Nos Jungunt J'.usae" hm:ft van
het Prinselijk Paar toestemming gekregen
tot den aanleg van een rosarium in het
park van het Paleis Soesldijk, als ge
schenk der vereeniging.
Hel dagclijkscJi bestuur van „N.J.R.
heeft thans in overleg met den inten
dant van het Paleis Socstdijk, jhr. De
1 Jonge van Zwijnsbergen uit dc grond-
j stukken, die voor heb beoogde doel be
ll
-- - J- k j \- - ."te
If!
I'f
if -
