Minister Colijn aan het woord
I -
fWEEDË BLAB
SCHIEDAMSCHE COURANT
Het program van het huidige Kabinet. Waarom de
breede basis mislukte.
Minister de Wilde als de
man ran financiën
i De minister vaar -algemóeinie -zaken,- dr.-
H. iCóiijn, heeft gistermiddag- in _d© ïvvae-
d© Kamer de:'sprekers, .diebij de alg©-
meého (beschouwingen;©^
ting'.: Voor 19381'het. woord chobbein - gevoerd,,
beantwoord.
Het program van, liet kabinet.
-Dir. Galijn' besprak in de,eerste plaats
bet program van bet tegenwoordige kabi-
net." Wat het/financieel program Jtetreft
gaat/dé regèering er: in hot .algomeon van
-■ uit, dat de toestond eert ij k-;; onder., vo ogen
moet worden gezien. Het maakt boel wei
nig verschil-.-.'óf' men den financipelen ,too-.
stand iels donkerder dan wel iets lichter
ziet - dan de minister van financiën, In
ieder geval staat vast, dat verrnetordering
der staatsschuld moot worden vermeden.
jWat bet .sociaal beleid betreft, de ro-
goering zal baar roeping in dezen niet
uit" het óóg verliezen. Ten onrechte beeft
man baar vaagheid in -haar toezeggingen
vc-rwelen. Men- kan. van oan.ocirsle Troon
rede 'in een: nieuw© rog eer in gspërióda 'geen
vast uitgewerkte plannen verlangen. Het
mogelijke zal w-orden. gedaan'.
He economische politiek.
Wat de economische politiek -betreft, de
crisismaatregelen zullen, voorzooveiv zij
niet in een normaal economisch leven pas-
san, zoo spoedig: mogelijk worden afga
schaft. Do door de regeexing gevraagde
volmachten inzake' de crisisinvoerwet an
de Tarief machtigingswet zullen slechts
worden gebruikt voor liet aangegeven doel
als wapenen in het economische tuighuis,
aan 1© wanden hij economische onderhan
delingen met liet buitenland.
Defensie.
Die dofensiehegroóling 'vóórziet iin oen
onontkoombare (noodzakelijkheid((lot uit
breiding van onze weermacht. --Nalatigheid
op dit punt zou niet alleen 'gevaarlijk, zijn
voor ons landmaar ookvóór den vrede
in West-Europa. Dit betcekeint niet, (dat
de regeoring blind is voor ander© volks
belangen.
De kabinetsformatie.
Inbettweede gedeelte van - .zijn rede
besprak dr, 'Colijn -do kabinetsformatie. Het
verheugde hem,, dat"de ©xtremistische.stroo-
mingen zijn teruggedrongen, doch hij waar-
schuwde tevens tegipi -té groot-© gerust-"
hoid, terwijl hij zeide, dat oen; slecht©
- werking van .het parlement ^steeds de groot
ste propagandiste voor liet fascisme Ts.
Men heeft, aldus dr. Colijn, .beweerd,
dat „de" kiezers een kabinet o-p breede
basis hebben gewénschl. Wie zijn bier
„de" kiezers Hetzijn, op de ho.nde-rd-
duizeindein, die op de eigen partij hebban
gestemd, slechts - eenige duizenden, onge
organiseerde kiezers geweest, die ,èem
stemmen verschuiving, hebben veroorzaakt
Het zou onjuist zijnte beweren,dat deze
stemmenverschuiving, waaromtrent niets
met zekerheid te zeggen valt, staatsrechte
lijke, verplichtingen .voor den', kabinetsfor
mateur zou hébben meegebracht. De for
mateur had sléchts te rekenen met den
verkiezingsuitslag, zooals deze lot uiting
kwam in de samenstelling van de Kamer.
Bij de kabinetsformatie' is dr. Colijn
van drie gedachten uitgegaan: In de eer
ste plaats - heeft hij overwogen, dat de
drie. rechtsche groepen, die een besliste
christelijke politiek hadden bepleit, ver
sterkt uit den verkiezingsstrijd te voor-
schijngzijn gekomen, vervolgens wist' dó
formateur ook zonder neuzealellerij, dat
©r in dón lande ©en-: stemming 'was ten-
gunste van oen samenwerking op "btéede
basis-en ten derde achtte hij een vcreeni-
- ging vaai allekrachten en een vermijding
van verscherping der tegenstofingen:-inhet
landsbelang gewenscht.' Daarom heeft hij
aanvankelijk gezocht naar een oplossing
in.den zin van .een' kabinet op - breede
basis.
Spreker heeft oen, program opgesteld
volkomen persoonlijk eti zonder overleg
mét eenige. fractiewaarin o.m. van
d©n. positief-ciirisielijiken. grondslag werd ge
sproken. De door den' spreker aangezochte
personen uit vrijzinnigen lering voerden
een „star en stijf", verzet tegen deze ter
minologie, welke de formateur volgens, zijn
geweien niet;- kon prijs geven ,'en welk©
ook- volgens, zijn inzicht geen bezwaar
voor vrijzinnige christenen kon opleveren.
Het, verschil van meening ware misschien
bij te leggen geweest, indien de lieer Oud
met te Leeuwarden een felle rede had
gehouden, waarin hij verklaarde geen slaaf
van de coalitie-te. willen zijn. De heer
Colijn is 'toen tot het inzicht- gekomen,
dat er over den ppsiti-ef-cliristelijkcn grond
slag minder overeenstemming mogelijk was
dan hij had gemeend en dit is dan ook
de reden geweest, dat de kabinetsfornialie-
op-brecde-basis- is .afgestuit. Dei formateur
is later tot het inzicht gekomen, dat ook
op andere zakelijke punten verschil van
meenmg zouzrjn ontstaan de rede
van den lieer Oud in de Kamer heeft
dit vermoeden bevestigd doch oorzaak
|ün cle mislukking deo: broede sameuwer-
king was het meeningsverschil over de
BINNENLAND
'pósitief-christelyto grondslag van; het ka-.
bi net.' - - V" -
- Mót klem ontkende'minister-.Colijn; dat
ÜhjjV dén'/ei'scli 'zóu 'Kèhbeiijjgë3feh^':da|vde
.vrijzinnige mini&ters 'slechls de'ippsitio .vh.n
-yakni mi&ters'. zouden kunnen bekleed en. ;Itij
beeft hen .-aangezocht';op', voet yah'j gel ijle
beid, zooals hij ook ©P. v:oot ;vnn gelijk
heidniet .hen heeft samengewerktin hel
vórige kabinet.
ik Mótdo fractieleiders heeft de', formateur
niót'kóver Hetprógraiui,'- nocli- ovór de'.sa-,
■hiónstclling van - hot'kabinet', gesproken; hij'
hóóft -'hun 'sktehls' mondelinge ïoalichling
gevraagd van hun. aan do Kroon uitge
brachte adviezen. 1- 1 V
- De minister van financiën; aan
het woerd.
Na minis ter Colijn^ heeft..-de'.minister
van financiën, mr. Dé Wilde, de finan
cieel© 'pÓliiiëk van het'kabinet (verdedigd.
IIij erkende,' dat. -het .'algeinieen ."belang
één 'hoogere eisch is dim (teen 'sluitend
budget, doch meende, dat een duurzarrio
behartigingvan het algemeen belang slur
lende budgetten eisclil, daar anders op
de belastingopbrengsten van toekomstige
jaren vooruit wordt geteerd.; De door dén
heer Toulings aangegeven punten, waarin
dó begroot ing m-eer perspectief zou bieden,
werderi dóór'den minister,bëstredón» Het
is: bovendien van ondergeschikt 'belang, of
er ergens een paar inillioen...nicer op
brengst te verwachten is, dan in de be-
gTooling wordt geraamd, daar die ïiiillioe
nen tóch niet als overschot kunnen wórden
'verleerd.: er - is irihriers'-.op de begroeting
een werkelijk:,tekort.van 8-1 millioengul
den," waartegen die enkele millioencn- weg
vallen. --Ó-- kéi;
i De. minisler'.betoógde vorder,dathet .rijk
reedshet mogelijke voor de gonieènlón
doét', en verklaarde do door dc Kamer
geuitetvens'Chèn1 óp, sociaal gebiedoiinió-
gclij'kwegens dón financieslen 11 óéstaiid.'
'Zoowel dë verhooging van dó' uitgaven
ter. bestrijding van: d.e werklcoslicid als d'e
verlaging der leerlingenschaal, de verhoo
ging der salarissen van liet overheid sip er-
sórióól "én 'de uitkecringcn voor ouden vah
dagen werden - door den minister afgo-
wezen...:k 'k', k;k -: k,,!-; k'ktk-k.'
Eerste Kamer. ;J
De Eotste Kamer is bijeengeroepen tegen
Dinsdag 23 -November 's avonds half 9.
Mededeel ing k zal dan wordein gedaan van
hét besluit der centrale afdeeling.
- De voorzitter is voornemens, aan die
afdeeling voor te stellén, Woénsdag 24
Novómber .11 uur een aantal wetsontwer
pen in dé afdeolingen hei - doen onderzoo-
ken'. 1
- Opbrengst der rijksmiddelen,
'Overzicht van don stand.(tor rijksmidde
len (hoofdsom en opcenten)., op ultimo Oc
tober 19OT.
Directe1 belastingen: bedrag der rammg
fllO.300.C0O, zuiver bedrag kohieren
tf 103.526.077,-53; - zuiver-bedrag kohieren
vorigoii dienst tot en mét dezelfde maand
van het vorige jaar: f95.032.290,23.
Overige middelen: 1/12. der raming:
f 31.143.750, opbrengst October .1937:
f34.173.827,63, opbrengst October 1936:
f 35.307.426,86.
k Opbrengst overde eerste 10; maanden
1937f 360.920.287,82, idem -. 1936:
f 302.825.994,25..
Gemeentefondslwlasting.:..zuiver bedrag
kohieren tot en met- October; 1937:
49.299.989,13, id. vorig .jaar f-44.453.335,96
k Voor het worklóósheidssuhsidiefonds zijn
deze cijfers- - 1
Dienst 1937f 46.783.066,03, dienst
1936f 49.423.184,60. 1
Verkeersfonds opbrengst October 1937.:
f 1.605.677,72. t
Prof. -mr.. Aalbcrso als lid van llaad van
State geïnstalleerd.
In do vèrga'demigvan- den. Raad van
State van gistermiddag is' door den vicc-
president, jlir. mr. F. Béclaerts van Blok
land,/, hét'-, iriiouvr .benoemde lid prof. mr.
P. J. M. Aalbérse geïnslhlloerd.
De vergadering werdbijgewoond door
Z.K.TI. Prins Bea'nhard.
Replieken in dc avoudv-crgadcring.
ln de avondvergadering was hei' eerst
do heer. Droes (s.d.) aan het wcord,
die nogmaals de Zondagswet aan' 'critiek
onderwierp-; Ook was spr. niet tevreden
over 't-aaartal s.-d. burgemeesters,-namelijk
slechts 'driq Op elfhónderd- geitieenten.Spr
hoopte op -eèn- andere practijk vbijnieuwe
vaca t ures. - k./ kv,.
Delieer ;:S-tei nm-et z (r.-k-.J behandel-
de- een aantal - onderweipen,^ o.a. tógzicht
op. publieke -badpiaafSeii, 'daf "zak scherper
moet zijn.
Zijn fractiegenoot S wee n s' hesprak1 de
financieel© verhouding van rijk en ge-
meenten, k kyli;:.',:--,,:;;';;,;k k-hk-ikk;;/-: J.
k ;De geniéëntefina-nciën én -salarissen wer
den door den-heer Van den. Tempel
((s.-d.; onder de loupe genomen. Ook déze
spr wijdde kzijn -aandacht aan dé afhan
kelijkheid van een aantal gemeenten ten
opzichte van het rijk.
- De' heer V os (lib.) bepleitte -'uitbrei
ding' van en meer subsidie aan burger
wachten en vrijwilligen landstorm-, - Weer
werd hot dankbare onderwerp verhouding
rijk" en gemeenten te berde gebracht, waar
bij .spr. erop \yeos, dat dit ;punt. zeer
urgent 'is. - Autonomie is bij vele, ook
grootere' k gemeenten, -feitelijk;,verdwenen.
Men móet; .volgens spr. naar •nieuwék: vor
men-voor do lagere; bestuursorganen zoe:
ken, op wettelijke basis, met een duide
lijke scheidingslijn.
De heer Krol (c.-h.) was -van meen ing,
dat de Zondagswet niet moet worden ge
handhaafd.
-Weer waren .het do gemeentelijke finan
ciën, die onderwerp van bespreking uit
maakten. Spr. brak voorts een lans voor
saldrisverhooging van do rcómmfissarissen
.derKoningin.k
De Engelscho Zaterdagmiddag vónd 'de
heer osthuma. (chr. dem:j ëeii góëdé
oplossing - van hot Zoridagswe'.probléèmV
Vorhetering- van de ''salarisposilic vuil
waterschapspersoneel word vcrdethgl door
den -lieer.. S leen (s.-d.j en zijn fractie
genoot: IJzerman sprak over dc pósi-
lie va.n Surinaam-schonegers in vérband
met, eén circulatie van den minister aan
dege-meenten om goan vorgunn ing Ie ver-
1 oenen aan deze menschen om in atnu
seinentsbedrijven op te treden.
Be Zondagswet, samenvoeging vati ge
meenten, eti liet salarisvraagstulc waren do
punten waarover de hoor Ter Laan
(s.d.) het woord-voordo.
De heer .Ter ps tra (a.r.) wenschté wij
ziging Ln de bioscoopwet.
Dó lrécr De.March.aht ot d',Ahsem-
h'o-uTg(nat. soc.) kwam eveneens op
tegen ingrijpen in de - gemeentelijke auto
nomie;.én bepleitte .strenge -wering van
„rooden en roscn" uil de burgerwachten.
Een verdediger van do Zondagswet was
do hoer Z ijl s tra (a.r.), terwijl do heer
W endola a r (lib.)' wees op do 'ónmo-
gelijkheid vhri- strengo liahdhaving. Spr.
waardeerde de houding van don minister,
dié de tegenstehhigen' niet wil toespitsen.
Ook de hoer Do Visser (comm.) be-
slrécd -do toepassing naar verouderde - bo-
ginsdcui van de Zondagswet.-.■
Tenslotte iverd nog kort het - woord ge
voerd door de hoeren T i 1a n u s (c.h.),
en Duymaer van Twist - (a.r.),
waarna de vergadering te kwart over twaalf
werd verdaagd tot hedenmiddag één uur.
Paul Kies en zes anderen geroyeerd als lid
der S.D.A.P."
Naar „Het Volk" meldt, heeft liet jiar-
tijhestuur der S.D.A.P. in zijn vergadering
vati 13 November j.l. tot royement van
de loden P. Kiès, J. II. Anoma, S.k' do
Groot, 'J: D. van. dei1 Mei, A. AValliriga—
Y-eldman, H. 'Eisehga j en A. II. Loots.
-Voorts lieéft het kpartijbestuur besloten
tót opheffing van liet tijdschrift. „De. Sö-
ciaal-Democraat". - -
Dagclijksché indexcijfers.
.Medegedeeld door het; Centraal Bureau
voor de Statistiek.
's-Grnvenhnge, 16 'November.
Goederen -groo/Uiaïid-elsprijzert78.4,
Genrieïsgd-..^Nieuw?5.,
Gasverstikkirig
V Oude heer om het leven' gekomen.
Gistermorgen'kreeg de familie van den
87-jurigén, te. Groningen alleen wónehden
'héér J. 'IE. G. ,M„ bij het aanhoudend
hellen aan dé woning van den''man''geen
gehoor.
Aanvankelijk meende zij, dat hij het niet
thuis was, doch toen de familie gister
avond, om zes uur... op haar hellen, weder
om geen gehoor kreeg, waarschuwde men
de politie, die de lieur forceerde on dc
woning binnen drong. Een sterke gaslucht
kwam ;haar tegem-cet. Bij onderzoek vond
men den ouden lieer dood' op bed, lerivijl
de gaskraan half openstond.
Men vermoedt, dat hij gistermorgen,: na
thee te hebben gezet,, de gaskraan niet
voldoendeheeft' gesloten. Ilctlijk is 'in
beslag genomen.- - -.
Slachtoffers van vergiftigde 'paddestoelen.
In twee plaatsen in het Noorden van
Portugal -zijn- zes' personen na liet eten van
vergiftigde paddestoelengestorven.
-. Verscheidene personen verkeeren nog iti
levensgevaar'.
Cycloon boven .Argentinië.
Pit Cordoba lyordt; gemold, dat<-en cy
cloon deArgeritijnscije plaats Marchiqüitd.
verwoest Tieeft. Er,vielon twintig'gewtendéh
terwijl aanzienlijke schade veroorzaakt
werd. - De meeste daken zijn van de huizen
gerukt.
-
-Z hi
T
ïïmÊm;
WÈÊSÈm
WmmmÊ
Uitslaande brand te Scheveningen
k'eu .felle uitslaande brand beeft in den
afgeloupen jiaclitbet ga-houw van dé ree-
dcrij, ..rooherij en koel inrichting van dc firma
II, d.en Duik Pzn., aan cle Dr. Lelykade
188—190 ,le' ScJieveningcn, geteisterd1.
Alen daébt aanvain.kelijlk mét een middel-
matigen' binnenbrand' te doch te hebben,
maar ,al heel gauw hloék,. dat een van de
zoldcre „waaro peen massa netten én ainder
vi ssch crij-mal eri a a.l geborgen lagen, een
nturz.ee .was geworden, die door den scher
pen Noordoostenwind werd aangewakkerd
tot ëen werkelijk feilen uilslaanden braitid.
Hoewel mót eenige stevige, stralen d©
motorspuit .van dó Duinstraat de vuurmassa
bekampte, sloegen de vlammen uit het
d'aik ,van. het ziiidelijk .gedeelte van" liet go-
bouw, knetterend maar buiten om óver „te,
gaan.',in een vonkenregen welke zich lot
in d en omtrokboven deh a ven verspre i cl d e.
De vuurhaard1 was dan ook wel massaal cn
intensief. iSlechts na aanhoudend spuiten
gelukte het do brand weer... de open vlarn-
inenzeo ,te bedwingen. Maar daarmee, was
ido inwendige' brand nóg lang -niet; go-
•blusébt.
Op .enkele piintcn moest:.cle brandweer
in hot schijnsel van.'-zóeklichten liet; pan
nendak .openslaan om ilon'strijd met stieëos
te kunnen voortzetten. Eerst Hogén 5 uur
in '.den ochtend -kon al le gevaar als, ge weken
wórden .beschouwd, zoodal toén kou wor
den (Overgegaan let nfbltissching van .smeu
lend .materiaal.
i liet'gebouw, dat in 1936 werd opgetrok
ken én dal de eerste -roeken) niet fabricks-
solióórsteeri ,te Scbevoningeu is de vroe
ger gebouwde rookerijon zijn alle gebaseerd
op 't góbruikolif':© dakrookaflcidingssysloern
-©.,'js grootetuloels gespaard gebleven;
foeri do J.vrandwee-r na uren blusschch haar
taak had verricibt, was de.elcotriscihe lid'.it-
inslallalic ,in liet l)encdoninag-n,zi):i nog in
tact, .daar al'c lampen daar binnen nog
brandden.
Uitgebrand i ijh -het dak eu de zolders van
dén zuidelijke! vleugel van M gebouw,
terwijl,do oersio etage aan dj westzijde
groote schade lieefl opgeic-open. Een hc-
langrijkq hoeveelheid1 kostbaar ncLiennia-tc-
riaal is do-or hel vuur verteerd. De hooge
scjioorsieen en dé rosl van hel gebouw lieb-
hon twéihig of niet gcledonj al is er grootc
waterschade aan den inventaris. Eon cn
ander -wordt door verzekering gedekt,
Naplila als brandstof.
Op het traject. Turijn—'AIjlaan zijn proe
ven .genomen met oon aerodynainisclion
autoirein, welke miphta als brandstof ge
bruikt. De afstand tusschéii heide steden
werd in 83 minuten afgelegd. De trein he-
roiklc een snelheid, van 160 kilometer per
uur.
Auto te water gereden
l-ten der; vier inzittenden
overlcilcn. V 'l'-rhi-hh
Gisteravond is op den rijks wég Lochom—
Diopenheiui icon persórien-auto, waarin .zich'
twee dames en twee 'heércti bevonden, in
cle langs den, weg loopondo slooL gere
den. Een der dames is hierbij' om het
leven gekomen.
Omstreeks acht uur rood oen personen
auto op dén rijksweg in dé richting Die-1
ponhei in De wagen" een huurauto 1
werd bestuurd door dén heer Nitszer, ter
wijl. achter in don. wagen mevrouw Nitszer
eti dc lieer en* miévróiiw: ha-tigovold, alloa
uit Cocvordon, zaten.
Er" hing oen dikke 'mist en vermoe
delijk tengevolge' daarvan hoéft dó hosluar-
der dc bocht in den weg niot ojigemerkt,
waardoor hij in do langs 'den weg loo-
.pchde ;,drié motor,cliope sloot r-oed1.
Het ongeluk werd door -voerbijgangors
opgemerkt ©n direct wérd luilp verleend,
zoodat de inzittenden spoedig op - het droge,
waren. Goiieeskimdige hulp was eyonoens,
spoedig iter'plaatse, De Ioostand Van mevr.
Nitszer liet zich ernstig aanzien, t)o hoer
Nitszer - en cle lieer on movroinv Langé-
vcld hadden slechts lichte yérwohdingeh;
zij, weiden bij omwonenden liinnen ge
bracht. De ccrstgeiiopmdon©werden'per
auto naar liet ziekenhuis te Hengelo over
gebracht, waar mevrouw Nitszer- isover
leden.
De auto is door dc politie in beslag
genomen.
Ongeluk met doedel ijken afloop.
Op den Amsleklijk te Amsterdam ge
beurde gisternanïicMng oon doodelijk ver-;
kéórsohgelukl, ;Ecn - G5-jarig" ni-an slak op
cle fiets dwars den (rijweg over, zonder
op hot verkeer le lettenHij worddoor
een auto gegrepen en togen- don grónd
gesmakt. Alct oen schodelfractuur-is hij naar
het 0, L. Vrouwegastliuis vervoerd, waar
hij korten tijd later is overleden.
Kerk en School
De nieuwe npostollsrlie prefect van
Soerabaja.
Als opvolger van mgj'. dr. Theopbiel de
Backcre is tot apostolisch prefect'van Soq-
rabnja benoemd paler Micliael Verhoclcs,
van de congregatie der missie (Paters Laza
risten).
Pater Verhocks werd in 1893 geboren,
cn in 1919 priester gewijd., In 1933 weid
hij benoemd tot superior van liet studiehuis
St. Vincenljus a Paulo to Nijmegen.
Woensdag 17 November 1937 No. 21714,
;";'"X: rh'ky;'.""-'v - J - -k
sgs, v
I-mi- t
Aan hel gebouw van, de Eilectenbeurs le Amsterdam, waar, eens
Vondels woning stond, is een beeltenis van den dichter aangebracht.
Het gedenkteeken wordt in den gevel geplaatst
Het hootdbestum der Nederlandsche padvindetij is Dinsdag door Z. K. H.
Prins Bernbard ten paleize Noordeinde te Den Haag ontvangen in verband
met de benoeming van den Prins tot Koninklijk Commissaris. Voor het paleis
v.l.n.r. de heeren: ds. Kalkman, Van Ryen, Telder, baron Van Pallandt van
Eerde. mr. Höooener, Ipp, Van Leeuwen, Manie en Spijkerman
De heer E. G. M. Roolvink.te Almelo,
die benoemd i-erklaard Is tot lid der
Tweede Kamer als opvolger van prof.
dr. P. J. M. Aalberse
- In rookerij en koelinrichiing.
Itlili
