UNOX
mak émHmppoi
Q)
Ervaringen van een politieman
Stamppot en A
UNOX Rookworst:
'btfichtiddijk
CiknA
tea uo&tm iea&eti
Het Drentsche volksgericht. Samenspannen van
geheele buurt
Fcrtvocbelde strafzaken
vu,
„Gewoonte geeft geen recht, dan alleen
wanneer do wet daar naar verwijst", al
dus artikel 3 dor Wet, houdende algo-
irieene bepalingen der Wetgeving van Let
Koninkrijk.
Toch zijn er streken in ons land waar
do bewoners zich gebonden, achten tot
naleving van verschillende gewoonten, ook
al is er geen, enkele wetsbepaling, welke
er naar verwijst.' -Sonïmigo van die' ge
woonten leggen verplichtingen op aan be
paalde ingezetenen of kennen redden toe
aan anderen.
ln do provincie Drente hadden zich ten
plattelande tot voor ruim dertig jaren
een hoop van die gewoonten of gebruiken,
gehandhaafd, welke men tevergeefs in
andere streken van Nederland zocht. Of
ze nog bestaan is mij niet bekend. Het is
niet onmogelijk of gewijzigde maatschap
pelijke toestanden hebben er vele afge
schaft.
Zij werden in het dialect van do streek
aangeduid als „naobersplichten", d.w.z.
burenplichtcn, in sommige gevallen buurt
schapsplichten: Zooals de, benaming aan
duidde golden zo slechts voor buren even
tueel voor bmu'lgenoolen.
Deze plichten waren eeuwen oud en
daardoor kwam het, dat men een groot
gedeelte er van niet aantrof in het nieu
were deel van de provincie, in de z.g.n.
veenkoloniën.
Aan iemand, die in een naoberschdp
of buurtschap was opgenomen en zijn
daaraan verbonden verplichtingen niet
liakwam, werd zulks door zijn plaats-
genooten en niet zelden kwam het dan
tot een volsgericht om hem voor het
niet nakomen van zijn verplichtingen
to straffen.
Het ligt voor de hand; dat de vol
trekkers van zoo'n volksgericht daar
bij meestal in conflict kwamen met do
strafwet.
Zij beschouwden evenwel him hande
lingen als volkomen geoorloofd en in
dergelijke gevallen had de politie bij hot
opsporen van do daders een niet gemak
kelijke taak.
Verklaringen van getuigen waren zoo
goed als nooit te krijgen. Werden do da
ders door hel slachtoffer van het volks
gericht of diens huisgenootcn aangewe
zen, dan kwam het veel voor, dat ande
ren verklaarden, dat de aangewezenen niet
schuldig waren.
Deze verklaringen, welke dikwijls het
tegenbewij leverden, werden ook wel voor
do rechtbank onder eedo afgelegd. Straf
vervolging wegens meineed was dan ook
niet zeldzaam.
De geheele buurt echter spando samon
en door het afleggen van een groot aantal
tegenstrijdige verklaringen door verschei
dene personen, werden de strafzaken meer
malen zoodanig vertroebeld, - dat de rech
ter onmogelijk kon veroordeelen, hoe over
tuigd hij ook was van do schuld van de
verdachten.
Toen ik geslalionneerd werd te Z. maak
te ik do slotacte mee van een dergelijk ge
val.
Enkele naobersplichten.
In de streek behoorde het tot de nao
bersplichten, dut de hoererij die i'n het
bezit waren van paarden, kosteloos turf
uit liet .veen moesten balen voor de niét
paardenbezitters.
Van die verpliclitingen profileerden niet
alleen de arbeiders en andere ingezetenen,
dio te arm waren oin de vervoerkosten
te betalen, docli ook de burgemeester,
dokter, dofniné, onderwijzers, belasting
ambtenaren, enz.
Degene voor wien de, turf werd gehaald,
was verplicht, bij liét -opladen in liet veen
Veen flcsch sterken drank aan do bestuur
ders van -de wagens uit te schenken en
'een arbeider te bekostigen, die do wagens
•hielp volladen.
.Waren de wagens met turf ter bestem
der plaatse aangekomen, dan werden de
paarden afgespannen en thuis gebracht.
De voerlieden kwamen dan terug en
moesten ten huize van den eigenaar van
do turf worden' onthaald.
Ieder bekwam weer eenigo borrels,, er
werd een pijpof sigaar opgestoken en
daarna werd brood en koffie voorgezet.
Het gebruik bracht mee, dat k ren ten-
stoet met bruine suiker werd gegeten.
.Alen kon daarmee volstaan, doch het
verstrekken van ham en gekookte eieren,
werd zoeT gewaarederd.
Een andere riaoberspliclit was het be
mesten en omploegen van hét land bij
arbeiders in gebruik. Ook daarvoor werd
niets betaald. VV
•r'VVjN'itv, licht zou. een „groot boer", dat
was) éénVboer"' met minstens tweta werk-
paardenV/pich onttrekken aan do boven
genoemde, naobersplichten.
Voor niet paaTdenhoudors bestond des
tijds geen mogelijkheid 0111 genoemde werk
zaamheden tegen betaling verricht te krij
gen.
v,Vrachtrijders waren ermot en.iedere
- landbouwer zou het beneden zich hebben
geacht oiri een en ander voor geld tie doen.
Boer kwam zijn plichten niet na
Ia het naburige M. woonde een boer,
die reeds oenig© koeren bad geweigerd
0111 voor arbeiders turf to halen of om
grond om t© ploegen. v g
Toen over zijn weigering Lu afkeurende;!
zin werd gesproken door zijn buurtge-
nooten, verklaarde: hg bedoeld©naobers
plichten voor niemand meer te zullen ver
richten. Uit koppigheid hield hij zich aan
zijn woord.
De gevolgen bleven voor hem en zijn
gezin niet uit.
Hij word buiten de naoberschap gesto
ten.
.Misschien zou men hein zijn weigering
niet zoo kwalijk hebben genomen, als hij
•vroeger niet zelf zoo menigmaal van de-
zelfdo burenplichtcn had geprofiteerd. Met
volharding en ijver gepaard aan door
zicht, had hij zich van arbeider tot boer
opgewerkt.
Zeer dikwijls had een ander voor hem
kosteloos een stuk land omgeploegd of
turf voor hem gehaald. Dat hij 1111 wei
gerde dergelijke diensten 'aan oen ander
te bewijzen, kon men niet verkroppen.
Bijna alle bewoners van de buurtschap
deden moe o-m hem en zijn gezinsleden
het leven zuur te maken. Zij, die niet
meededen, gevoelden geen roeping om
hem in bescherming lo nemen.
Neringdoenden, die waren leverden aan
hem of zijn huisgenootcn, raakten do
anderen ais klant kwijt. Meid en knecht
verlieten zijn dienst door pressie uitge
oefend door do huurib' .oners.
Bij het korten van de dagen werden
in het donker enkele malen glasruiten van
zijn woning en van zijn boerderij vernield.-
Kwam hij zelf of een van zijn liuisgcnoo-
ten ia den avond buitenshuis, dan werden
ze met stcenen bekogeld.
De boerderij oen ruïne.
Tenslotte gebeurde datgene waarvc-or al
lang was gevreoscl en waartegen de.politie
al langen lijd bad gewaakt.
Na een feestje, waarbij veel sterken drank-
was gebruikt, liep een groot aantal boeren
zoons, knechten en meiden voor de boer
derij van den gehafen. „naober" te hooi').
Zoo goed als alle ruiten werden met
steenen vernield. De raamroeden wer
den met palen verbrijzeld. Deuren wer
den ingetrapt of erg beschadigd.
Toen liet dag wérd leek de boerderij
een ruïne.
Door den eigenaar en diens huisgenoo
tcn werden eiikele jonge kerels als daders
aangewezen.
Zij verklaarden deze personen met stoe-
nen te hebben zien gooien en bun ove
rigens aan hun stemmen te hebben her
kend.
Het verhoor, der verdachten.
De aangewezenen werdén als verdach
ten aangehouden, doch zij ontkenden alles.
Reeds gedurende het politic-onderzoek ver
klaarden verschillende getuigen, dat de ver
dachten niet schuldig konden zijn, omdat
zij op het tijdstip waarop het misdrijf was
gepleegd, zich op een andere plaats zou
den hebben bevonden.
Tenslotte leek liet er op alsof geen en
kele inwoner ten tijde van den aanval in
bet dorp aanwezig was geweest.
Men zou ineen-en, dat bij bet verhoor
van zoo'n groot aantal personen er licht
enkelen hij zouden zijn, die hun mond
zouden voorbij praten.
Iemand; die de volksaard in de omge
ving van Z. kont weet wel beter.
Meende de persoon, die men boorde,
dat bet antwoord op een vraag vc,or iemand
k'wade gevolgen kon hebben, dan werd
eenvoudig gezwegen.
De verhoerende politieman vroeg zich
meermalen af, of de gestelde vraag wel
wasverstaan.
Dij mijn komst te Z. was de rechtercom
missaris ireeds bezig met „hot gerechtelijk
onderzoek.
Bij de openbare terechtzitting werden
niet (minder dan drie getuigen als verdacht
van meineed aangehouden. t
In opdracht van den rechtercommissa
ris .hoorde ik, zoowel terzake van de ge
weldpleging als inzake de meineed-straf
zaak, een groot aantal personen.
Bijna bij ieder verhoor kreeg ilc den
indruk, dat de persoon, die word ver
hoord; dacht„Ik zat* maar liegen, want
de waarheid, zóu eens kwaad kunnen doen".
Men meen© niet, dat het alléén de jon
gere' waren, dio een dergelijke' houding
aannamen. Néén, zelfs uit oudere, overi
gons zeer bravo menschen, kreeg men géén
betrouwbare inlichtingen of verklaringen,
i. Het is mijn overtuiging, dat die houding
voort kwam uit - de meening, dat door do
geweldpleging was recht gedaan en deze.
geweldpleging werd beschouwd als ,ee'n
volksgericht, -waarvan de voltrekkers niet
behoorden to worden gestraft.
De rechtbank veroordeelde twee ver
dachten als schuldig aan de geweldpleging.
Zij vwerden; editorin hooger beroep vrij
gesproken. - - ;':v,jte'A/
Do .boer, die tot dit allés aanleiding
had gegeven, was zoo .vetóandig zlj'n
biezen te pakken.,
Ik hen overtuigd, dat zijn leven in ge
vaar zou '.zijn geweest, -'indien hij-in. M.
was blijven wonen.
Opening va,u liet winterseizoen.
Met rassc-hc schreden naderen do korte
dagen met hun attributen van mist, sneeuw
en ijs.
We moeien er dan „logen kunnen" en
ons niet laten terugschrikken' door natte
straten of snerpende windvlagenwo Idee-
den er 0113 op, maar ook... wo-zorgen
voor inwendige tegenweer door ons stevig
tc voeden.
Een dampende, stevige soep, een goed
verzadigde stamppot, misschien ook wel
een altijd in den smaak vallend panho-
koekenmaal of ecu flinke schotel bruin©
boonen met spek het zijn allo voor
beelden van. degelijke Oud-IIo'Jandsche win-
lerkost, die wo elk jaar weer opnieuw do
noodige eer aandoen.
Toch kunnen wo in do van ouds l>o-
kendo gerechten wel hier 011 daar een
kleine veraiïdeiing ten goedeaanbrengen,
een verbetering, die misschien meer over
eenkomt met onze tegenwoordige opvattin
gen van zuinigheid of van smakelijkheid.
't Is b.v. niet meer .noodig, dat we
uren en imen bestoden; aan het koken vare
vleesch, dat: aan den hutspot zijn geur
moot meedeelen: veel liever gebruiken wo,
0111 den gewenschten bouillonsmaak aan
het gerecht to govén, een paar Maggi's
Bouillonblokjes, met het gevolg,- dat de
zeer bekorte kooktijd niet alleen aan. branri-
stofbesparing helpt, maar ook onze groente
en aardappelen beschermen zal tegen een
anders te vreezen vitamine-verlies.
Ook is liet niet langer noodzakelijk om
het pittige van een bruine boonen- of een
capucifnermnallijd per sé to bereiken doer
uitgebakken spek, waarvan het spekvet te
genwoordig door menigeen .,te zwaar"
worSt gevonden; even pittig maar minder
vet maken we hot gerécht dóór 'ér cén
smakelijke bruine saus bij kïaar te maken
met als grondstof'weereen paar Maggi's
Bouillonblokjes als wo tenminste niet
nóg eenvoudiger te werk willen gaan dcór
Maggi's Juslablet te gebruiken!
Wie de beide liier gegeven wenken in
practijk wil brengen, behoeft zich sleehls
nauwkeurig fe houden aan de. volgende
recepten.
Hutspot
(waarin geen vleesch js meegekoekt).-
1 1/2 K.G. aardappelen, 1 K.G.
winterwortelen, 1/2 K.G. uien, 100
gram (1 ons) vetdof boter, onge
veer 1 afgestreken eetlepel zout
3 Maggi's Bouillonblokjes, onge-,
veer 1/2 L. water. -
Leg onder in do pan de aardappelen en
daarop de gesnipperde wortelen en uien;
giet er liet kokende, walor met de daarin
opgeloslo Maggi's Bouillonblokje op strooi
er het zout over on laat op 0011 zacht vuur
alles samen doorkoken, tot. do, aardappelen
en de groente gaar zijn (een goed) lïailf
uur). Onderzoek af en toe, of er nog vol
doende vocht op den bodom is, zoedlat
aanbranden wordt voorkomen;! vul dus,
als het noodig blijkt, hot water wal bij,
echter steeds'mét zoo weinig, dat er na
liet stampen niets van behoeft lo worden
afgegoten.
Stamp de gare groenten on. aardappelen
door elkaar met liet vet of do boter;
voeg er, als do stamppotto droog mocht
worden, nog wat water bij.
Geef hij dezen stamppot afzonderlijk de
een of andere soort: gebakken, gebraden of
gesloofd vleeschook echter wol een
schaaltje gekookte wilto boonen -of wat
puréo van-groene erwten, die dan op do
borden bij of door den hutspot worden
gedaan.
Bruiuo saus.
(bij bruine boonen 'of capucijners).
1/2 L. kokend water met 2' Mag
gi's Bouillonblokjes, 1 ui, 40
gram (4 afgestreken eetlepels)
bloem, GO gram (3 -afgestreken
eetlepels) boter, desverkiozende 1
volle eetlepel dikke tomatenpuróo,
misschien wat peper.
Snipper de ui zoo fijn mogelijk én laat
ze in de boter zachtjes .gaar smoren c-n
lichtbruin worden. Strooi er de bloem
door en laat dio even mee bakken, tot hot
mengsel gelijkmatig bruin .is (vooral niet
to donker). Itc-~r er dan de lomatenpurée
en do peper door en verdun ;nden
voortdurend roeren het mengsel lang
zamerhand met den bouillon. Laait do
saus in do gesloten pan nog zachtjes een
kwartier doorkoken.
Bruine saus
(van een Maggi's Juslablet).
1 Maggi's Justablet, GO gram (3
afgestreken eetlepels) boter,lui,
(3 kleine theekopjes) water.
Laat de zeer fijn gesnipperd© ui in de
boter zachtjes gaar en bruin worden. Wrijf
intusschen het Justabiet fijn, meng ze aan
mei het lauwe water en giot het,,mengsel
bij de gebruinde ui. Laat in do gesteten
pan de saus nog zachtjes 5 minuten door
koken.
Bm N EN 30 METER
"o.
T°? 25c
Er zijn nog slechts 6 koopdagen,
want Zondag 5 December zijn wijlgesloten.
•:A;t
--1 -'
r
Zoo moet het zijn: stamppot
met Unox Geldersche Rook
worst. Zonder deze fijnste aller
worsten is een stamppot niet
compleet. Maar ook voor de
soep kunt U zich geen betere
denken. Unox is échte Gelder-
sche rookworst, van uitgezocht
fijn vleesch, op origineele wijze
bereid en gerookt. Vraagt ons
boekje met nieuwe recep
ten voor winterschotels.
GELDERSCHE ROOKWORST
UNOX VlEESCHWARENFABRIEKEN - OSS
van een brandende straat
lantaarn of op 'n officieel
parkeerterrein moet uw
auto staan om binnen be
bouwde kommen vrijge
steld te zijn van den plicht
om licht op te hebben
PIAil
Weegschaal
balansmodel r\ rc
14 cm. lang ZO
Gewichten 10c
Poppenwagen
diverse i fV
uitvoeringen* SU
1 irfrfe
Celluloid pop
div.uilvoeringen a /%c"
100c, 50c. 2.cc I U
Vliegtuig -"met
draaibare pro-ore
peller 100c ,50c Z O
„Vriend schiet op"
Amusant O Cc
gezelschapsspel ZO
Halmaspel met
linnen versterkte n pc
kaartindoos50c ZO
Poppenpyama
Manicuredoos
met 9 goede a OOc
instrumenten. IUv„
Groot sortiment proc
colliers .OU
Scheerstel
met draaibare roe
spiegel 100c OU
^INCfSSE
Luxe flacon
parfum
Uitgebreid scheer-
garnituur. ;-1 HOC
Compleet IUU
Manchetknoop-
garnituur a n0
tndoos50c,25c IU
Cretonnen ap,
zakdoekendoos .ZO
-5 -
