EERSTE BLAD.
EDEN AFGETREDEN
DE REDE VAN HITLER
Maandag 21 Februari 1938
De strijd in Spanje
De toestand in het Verre Oosten
Zwitserland
90ste jaargang.
No. 21794
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
Postreken ng No. 5311.
BUITENLAND
Meeningsverschillen over de buitenlandsche politiek,
in het bizonder wat betreft de Britsche houding
tegenover Italië.
vsy, v
Geen verrassingen. Mandsjoekwo erkend. De actie
van Japan in China gerechtvaardigd. De buiten
landsche pers. Kort commentaar op de Oosten-
rijksche gebeurtenissen.
Detd «mraul verschijnt degelijks, mctnit-
ïcndering van Zon- en Feestdagen.
'Prijs per kwartaal I 2.—, Iranco per post
f 2.50, Prijs per week: 15 cte. Afzon
derlijke nummers 4 ets. Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
Advertentiën voor het eerstvolgend num
mer moeten vóór el! unr aan het Bureau
bezorgd zijn, 's Zaterdags voor "ur.
Een bepaalde plaats van advertentiën
wordt niet gewaarborgd.
SCFIEDAMIiCHE CO! JRiiNT
BUREAU LfitWGE HflVEM fHOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 f3 lijnen).
Prijs der Advertentiën: van 1-—5 regels 1155;
Iedere regel meer f 0.30; in het Zaterdagnurnmer
regels f 1.80, iedere regel meer 1 0.35
Reclames f0.75 per regel, Incassokoster^ ets.;
post kwitanties 15 ets. 'ianeven van advertentie»
bij abonnement zijn aan bet Bureau verkrijgbaar.
Dage.ijks worden tegen vooruitbetaling Klem®
Advertentiën optrenomon i 0.50 t/m. 15 woor
den, ro.75 t/m. 25 woorden. Eik woord meer
5 cent tot e*n maximum van 30 woorden.
's YVoensd .gs: rJeme Advertentien tot 25 woor
den f 0.25, m ts vói* r Dinsdagavond fi uur aan bet
Bureau bezin gd.
V 7^'erdaf" Kleine Adveitentien t l.OO.mdiea
met vóór Vrijdagavond uur bezorgd.
De Britsche minister van bu.tcnland-
=clie zaken, Anthony Eden, is afgetre
den. Voorts heeft ook lord Cranborne
ontslag genomen.
Eden zai vandaag in het Lagerhuis
een verklaring afleggen, welke ge
volgd zal worden door een verklaring
van Chamberlain, die een verdaging
van het Huis zal voorsteilen. Waar
schijnlijk zullen hierop debatten vol-
gen.
Er verluidt, dat er geen oneenigheid
bestaan heeft tussehen Chamberlain en
Eden ten aanzien van het houden van
Britsch-Italiaansche besprekingen m begin
sel, maar ten opzichte van den tijd en
de methode dezer besprekingen bestond
een duidelijk verschil, aangezien Eden niet
wenscht te beginnen met gedachtenwisse-
lingen zonder eenigen waarborg, zooals
verder terugtrekken van Italiaansche vrij
willigers uit Spanje. Men geiooft, dat de
ministers gistermiddag nog getracht Leb
ben een tusschenweg te vinden, welke
bet standpunt van Eden recht zou doen
wedervaren, aangezien Eden's aftreden zou
kunnen uitloopen op een politieke cri
sis van den eersten rang. Het standpunt
van Eden wordt zonder twijfel gedeeld
door een aanzienlijk deel van de con
servatieve partij en eensgezind door de
beide oppositiepartijen, terwijl een nog
grooter deel der openbare meening in
het land een zelfde opvaUing huldigt.
De houding wan Eden, toen hij gister
middag uit Downingstreet vertrok, na de
laatste vergadering van het kabinet, gaf
duidelijk een saunge va3.beradenheid te
kennen. Met gebogen hoofd baande hij
zich een weg door de ineuig.e.
Eden is giateratonJ skch.s naar Dow
ningstreet teruggekeerd om Chamberlain
zijn ontslag te overhaind.gen.
De uren van Edeu's aftreden.
Tijdens de kabinetszitting hebben de pre
mier en verscheidene ministers getracht
Eden over te halen op zijn besluit om af
te treden, dat liij des morgens medegedeeld
liad, terug te komen. Aan het einde van
do vergadering was Eden niet overtuigd,
maar gaf hij toe eenige oogenblikken te
z-ullen nadenken.
Eden begaf zich toen naar het Foreign
Office, waar hij van gedachten wisselde
met eenige zijner rechtstroeksche medewer
kers. Iets meer dan een uur later keerde
hij terug naar zijn collega's, die om half
acht weer bijeen gekomen waren en deel
de mede, dat zijn besluit onherroepelijk
was.
De vraag doet zich thans voor, of de
ministers, die ten aanzien van de buiten
landsche politiek de opvat lingen van Eden
doelen, zijn voorbeeld zullen volgen. Eden
z.elf heeft, naar men meent te weien, alle
moeite gedaan om te voorkomen, dat een
kabinetscrisis uit zijn aftreden zou voort
vloeien. Het schijnt, dat de nationaal li
berale ministers voor de bijeenkomst van
het kabinet om tien uur hierover beraad
slaagd hebben.
Ingeval het aftreden van Eden geen
kabinetscrisis tengevolge heeft en dus al
leen de kwestie van zijn vervanging ge
steld wordt, acht men het zeker, dat Lord
Halifax zijn intrede zal doen in het Fo
reign Office. Aangezien Lord Halifax geen
zitting heeft in het Lagerhuis, zou dan
Chamberlain de buitenlandsche politiek dor
regcering in dit huis verdedigen.
De ontslagaanvrage van Eden.
De tekst van hot schrijven, waarin Eden
zijn ontslag vraagt, luidt als volgt:
„De gebeurtenissen van de laatste da
gen hebben verschillen van opvatting tus
sehen ons aan het licht gebracht ten aan
zien van een besluit, dat op zich zelf
van groot belang en in zijn gevolgen ver-
slrekkend' is. Ik kan liet parlement een
politiek, waarmede ik het. niet eens ben,
niet aanbevelen. Afgescheiden hiervan
wordt ik er mij steeds meer van bewust;
gelijk ik weet, dat dit ook bij u het geval
is, van de verschillen in opvatting tus
sehen ons ten aanzien van dé internatio
nale problemen van den dag en ook ten
opzichte van de methode, waarop wij moe
ten trachten ze tot een oplossing te bren
gen.
liet kan niet in het belang des lands
zijn, wanneer degenen, wier taak het is de
landszaken te leiden, zouden werken in
een onrustig deelgenootschap, volkomen
bewust van de verschillen in opvatting
en toch hopende, dat deze verschillen zich
niet moer zullen voordoen.
Dit is met bizondere kracht van toepas
sing op liet deelgenootschap tussehen den
eersten minister en den minister van bui-
tanlandscho zaken. Om deze redenen heb
ik, met zeer diep leedwezen, besloten, dat
ik u en uwe collega's moet verlaten, mei
wiem ik jaren van groote moeite en druk
samengewerktheb.
Sta mij toe .met een persoonlijk woord
te eindigen. Ik zal nooit de hulp en den
raad kunnen vergeten, die gij mij steeds
zoo gereedelijk hebt gegeven, zoowel voor
als nadat gij eerste minisler zijt gewor
den, welke ook onze verschillen in op
vatting mogen zijn, zij kunnen niet de her
innering daaraan wegvagen, noch invloed
uitoefenon op onze vriendschap".
Het antwoord van Chamberlain.
In zijn antwoord legt Chamberlain den
nadruk op het diepe leedwezen van hem
zelf en zijn collega's over het aftreden van
Eden. Dit leedwezen is te grooter, aange
zien de verschillc-n in opvatting, welke ge
rezen zijn, in geenen deele betrekking heb
ben op de uiteindelijke doelstellingen of
de fundamenloele beginselen der politiek.
Het schrijven van Chamberlain eindigt met
warmen dank te brengen voor de trouwe,
behulpzame kameraadschap en met de ver
zekering, dat niets van wat gebeurd is
zijn bewondering voor de gaven van Eden
en zijn toegenegenheid jegens hom vermin
derd beeft.
Troepen van Franco zijn Teruel
binnengedrongen.
Naar uit Saragossa vernomen wordt
zijn de troepen van Franco er gister
morgen in geslaagd Teruel te omsin
gelen. Zij zijn de buitenwijken der stad
binnengedrongen.
De laatste sprong der reehtsclien naar
Teruel heeft tot verbitterde gevechten met
de blank© wapens aanleiding gegeven. De
verdedigers van Teruel lieten zich ter
plaatse dooden.
De troepen van Franco zijn vanuit het
Noorden en Noorden-Oosten moer dan tien
kilometer de stad binnengedrongen.
De opmarsch is in Oostelijke richting
voortgezet.
Volgens „Radio-Nacional" werd de tegen
stand der regeeringstroepen gisteren in den
loop van den dag zwakker.
Teruel is, militair gesproken, genomen.
Niettemin zijn de ingesloten republikeinen
begonnen met de versterking der stad en
het graven van loopgraven in de straten.
De stad, aldus het radiostation, zal haar
lot' echter niet ontgaan.
Generaal Franco heeft zelf de krijgsver
richtingen bij Teruel van den aanvang af
geleid'.
Groote brug over de Gele
rivier opgeblazen.
Een der beroemdste bruggen in China,
de vijl kilometer lange spoorwegbrug tus
sehen Peiping en Hankau over de Gele
rivier is door de Ch.neezen opgeblazen,
teneinde aldus le trachten den Japanschen
op marwei) te belemmeren.
Tevens deelen de Chineesche militaire
autoriteiten mede, dat gisteren bij den
Japanschen luchtaanval op hankau twaalf
Japansche toestellen zijn neergeschoten.
Aan het front langs den spoorweg Pei
pingHankau zijn de Japanneezen cr m
geslaagd tegenover Kaifeng de Gele rivier
over te stoken, een colonne heeft den
Noordelijken oever reeds bereikt.
Naar Ilavas meldt, zijn Chineesche ver
sterkingen naar dit punt gezonden.
Tsjenglsjau en Kaifeng worden thans
rechtstreeks bedreigd.
i olgens Chineesche berichten hebben de
Japansche troepen getracht de Geto rivier
ie overschrijden op een punt ten Noor
den van Kaifeng. Hun poging is echter
verijdeld. Verwoede strijd wordt nog steeds
geleverd aan den spoorweg TientsjinPoe-
kau, zoowel aan de Noordelijke als de
Zuidelijke fronten', zonder dat, naar ver-1
klaard wordt, beslissende resultaten zijn
behaald.
'y*
*a£> "1
V< -
y\ ,-f?
f;
i s v f, y
De vergadering van den Duitschen Rijksdag in de Kroll-Opera te Berlijn. - Een kijkje in de zittingszaal tijdens de rede van
Rijkskanselier Adoll Hitier
In do KreolLoptra heeft gistermiddag
Adolf Hitler voor den .Rijksdag oen ride
van bijna drie en een half uur uitgesproken,
waarin Lij Lituienlandsche en bni.culanu.
sche toestanden besprak.' Hij gaf een over.
zicht van de afgeioopen vijf jaien van
hel nazi.iegiem. Dit gcd.elle nam zoer
veelt tijd in beslag, zcodat er ongeveer
een uui overleef voor hel builonlaud.
jsTto Volkenbond,
De \'o Ivciiljond weid orrst behandeld. Hit.
Ier zeidc, dat DuLsehland ©r nimmer in zai
Icnigkccicn, omdat wij niet het voornemen
hebben om. op eenige plaats ter wereld
bij meouleriieiilsbesiuit van den Volken,
bord te laten spannen voor de verdedi
ging van hel onrecht".
Na bekend gemaakt te hebben, dat Manu.
sjockuo als staal erkend zou worden, be.
handelde Hitler de \m-ï-houding van Duitsch.
land tot Sovjet-Rusland.
Sovjet-Rusland.
Wij zien in net bolsjewisme, aldus Hit.
Ier, meer nog dan vroeger, de incarnatie
van de metisciie.jjko vernielzucht. Indien
het bolsjewisme zicli territoriaal tot Rus
land zou begrenzen, zou over een nauwer
verhouding ten sloite nog te pralen zijn.
llclaan evenwel probeert het Joodsch.intor-
nationale bolsjewisme, van zijn Sovjet
broedcentrale uit .de chaos te zetten op
de plaats van de cultuur, en hier zijn wij
onverbiddelijke vijanden.
Wanneer nu Grool.Brittannië zeer vaag
bij monde van zijn verantwoordelijke staats,
lieden laat verzekeren, dat bet geïnteres.
seerd is bij de handhaving van den status
quo in de wereld, dan zou dat oak liier
moeten gelden. Iedere bolsjewiseering van
een Fiuropeesch land beteekent eeln ver.
sclmiving van dezen toestand.
Want deze gebolsjewisecide gebieden zijn
dan niet meer souvereiue staten met eon
eigen nationaal leger, doch seclies van de
Mbskousche revolutie.centrale. Mij is be
kend, dat de heer Eden deze opvatting
niet deelt. De beer Stalin deelt haar en
geeft haar openlijk toe. En in mijn oogen
is op liet oogenbïik nog steeds de heer
Stalin persoonlijk een geloofwaardiger ken.
ner en tolk van de bolsjewistische opvattin,
gen en bedoelingen dan een Britsch mi.
nister.
Wij staan derhalve tegenover iedere po.
ging tot uitbreiding van het bolsjewisme,
om het even, waar deze wordt ondernomen,
met afschuw, en daar, waar zij ons zelf
bedreigt, met vijandschap.
Japan's actie in China.
Daaruit blijkt ook onze verhouding met
Japan. Ik vrees, dat de Japansche neder,
laag in Oost.Azië Europa of Amerika nooit
tegoed kan komen, doch uitsluitend hel
bolsjewistische Sovjet-Rusland. Ik acht Chi
na moreel of materieel niet sterk genoeg
om uit eigen kracht te kunnen standhou
den tegen een bolsjewistische!! stormloop.
Duilschland zal in zijn afweerstelling te
gen lie* communisme Japan steeds beschou.
wen en waardeeren als een element van
veiligheid, en wel van de verzekering der
menschelijke cultuur.
Ik moet hierbij ernstig opkomen tegen
die geesteloozo aanvallen, waarbij Duitseh.
land liet verwijt wordt gemaakt, dat wij
'door onzo houding in het Oost-Aziatische
conflict, tegen de belangen van het witte
ras zouden handelen. Dat juist do wegens
zijn rassenstandpurit zoo lievig bestreden
nationaal sodalis ische slaat nu plo'seli ig
de eer moet ontvangen voor rassen idealen
beier zou zijn rasbei angeft van Iter
te trekken, is ook een grap der wereld,
geschiedenis. Overigens heeft Dnisch'and
eens ze'.f in Oost.Azië bezittingen gehad.
Dit vei hinderde zek re mogendheden niet
door een coalitie van volken van het witte
en gele ras het Duitsche rijk vandaar te
verdrijven. Wij wenschen thans werkelijk
niet meer ccn ui.neodiging te krijgen even
tueel naar Oost.Azië (eiug te k eren.
De strijd in Spanje.
Evenmin heeft Duitschland territoriale
belangen, die op een of andere wijze be
trekking zouden kunnen hebben op den
vcrsdink'cejjken burgeroorlog, die thans in
Spanje woedt. De Duitsche regeering zou
evenwel in oen boisjewiseeiing van Spanje
niet alleen een element van verontrusting
van Europa zien, doch ook een verstoring
van liet Europeesch evenwicht. Wij zijn
daarom gelukkig, aldus Hitier, dat ons anti.
bolsjewistisch standpunt gedeeld wordt
door een derden staat.
De Duilsch.Ilaliaansehe vriendschap-heeft
zich uit bepaalde oorzaken geleidelijk ont
wikkeld tot een element der slabiiiseering
van den F.uropeesclien vrede.
De verbinding van beide staten tot Ja
pan vormen de geweldigste hinderpaal voor
een verder doordringen van de Russisch,
bolsjewistische macht.
De verhouding lot Frankrijk,
in de laatste jaren werd heel vaak
gesproken over tegenstellingen tu-schen
Frankrijk en Engeland eenerzijds en
Duqschland anderzijds.
Het is mij niet duidelijk, waarin deze
tegenstellingen wel moeten liggen. Naar
wij hopen is met den terugkeer van het
Saargebied de periode van Fransch—Duit
sche territoriale geschillen definite! gesto
len. Duitschland heeft ook met Enge.and
geen geschillen, zij het daa onzo kolo
niale eisclicn.
Er ontbreekt evenwel ook ieder aan-
knoopingspunt voor welk denkbaar moge
lijk conflict ook. Het eenige, wat de sa
menleving van deze s.a.ea vergiftigt en
belast is een maar al te onverdraaglijke
opinping van de pers, die in dezo landen
wordt gevoerd. Ik begrijp niet, dat in deze
landen geen wet'.e.ijke mogelijkheden be
slaan een einde te maken aan de leugens
en laster, want het betreft hier toch niet
particuliere aan gelegen heden, maar proble
men van de samenleving der volken en
staten.
In de reeks dezer misdaden belmo
ren ook de beweringen, dat Duitsch
land en i(,a!ië liet er ore: eens zijn
geworden Spanje te verdoelen, of een
zeer recente lage vervalsching, dat
Duilschland en Japan een overeen
komst zouden hebben getroffen zich
gemeenschappelijk het Ncderlandsche
koloniale bezit toe te eigenen. Kan
men hier nog spreken over een eer
baar bedrijf?
Zijn dat geen aanstichters en ophit
sers tot oorlog van de ergste soort?
Aangezien do internationale persophit
sing natuurlijk niet 'als oen element van
kalmeering, doch als een van het in ge
vaar brengén van den vrede der valken
moet worden opgevat, heb ik ook be
sloten over te gaan tot versterkingen der
Duitsche weermacht, die ons de veiligheid
zullen geven dat deze wilde oorlogsdreiging
legen Duilschland niet op één dag over
gaat in bloedig geweld.
Deze maaLr.gelen ziju sinds 4 Februari
van dit jaar gaande on worden snel en
vastberaden ten uitvoer gelegd.
Wij zijn gelukkig, aldus de 1 -ider, met de
meeste staten, die aan Duitschland gren
zen, normale en ten deele ook vriend
schappelijke betrekkingen te kunnen on
derhouden.
Picchts twee der aan onze grenzen lig-
eende staten omvatten reeds een massa
van meer dan tien rnillioen Duilschers.
Zij zijn tegen, hun wil door de vredes-
j verdragen verhinderd in oen verecniging
met liet rijk. Dit is op zichzelf reeds smar
telijk genoeg. I
Over één ding mag in onze ooien ech
ter geen twijfel bestaan. Da staatsrechter
lijke scheiding van liet rijk kan niet leideir
tot een losmaking van volkspoJitiekc rech
ten, d.w z. de algemeene rechten op een
zelfbeschikking van het volk, welke overi
gens in de 14 punten van Wilson plech
tig zijn verzekerd als voorwaarde voor
den wapenstilstand, kunnen niet eenvoudig
worden genegeerd, omdat het hier Duit-
sehers betreft.
Op den duur is het voor een wereld-
mogendheid, die zich van zichzelf bewust
is, onverdraaglijk volksgenooten te weten:
op een plaats waar hun wegens hun sym
pathie of hun verbondenheid met het
volk, zijn lot en zijn werd Ibeschouwing,
voortdurend het ergste leed wordt berok
kend.
De Oostcnrijksehe kwestie.
Overgaande op de Oosteurijksche kwes
tie merkte de Führer o.m. op:
De gedachte en de bedoeling bij de
atnoodiging aan bondskansel.er Schusch-
mge waren een ontspanning in onze be
trekkingen teweeg te. brengen door bei
naar zijn opvatting een wereldbeschou
wing nationaal socialistisch denkend deel
van het Oostenrrjksche volk binnen bet
kader der overigens geldende wetten, ge
lijke rechten le geven, zooals ook andere
staatsburgers die hebben. De Führer dankt
den .Oosienrijkachen bondskanse.ier, dat bij
c.r naar streefde tezamen met nem een
weg te vinden, die „evenzeer in het be
lang der beide landen als in het belang
van het geheele Duitsche volk ligt, van
dat geheele Duitsche volk, welks zonen
wij allen zijn, geheel om het even waar
in ons vadeiland onze wieg staat."
De rijkskanselier besloot met de bede
tot God, dat Hij ook in de volgende
jaren Zijn zegen moge geveu, omdat Hij
ons zoowel voor iedere verkeerde hoog
moed als voor iedere laffe onderworpen
heid beware. Dat Hj ons den juisten weg
moge doen vinden, dien Zijne voorzien.g-
heid aan het Duitsche volk heeft toege
dacht, en dat Hij ons steeds den moed
geve het rechte te doen en nimmer toe
te geven of te wijken voor geweld ea
voor gevaar."
Dc stemming over de voorstallen tot
grond wetsherziening.
Rij de gisteren gehouden vo.ksstemmin.
gen over de voorstellen tot grondwetsher
ziening hebben regeering en parement een
groote meerderheid verworven. De voorloa.
pige uitslagen luiden: voor do erkenning
van het Rhaeto-romaansch 538.803 tegen
49.100 stemmen. Het communistische voor
stel, volgens hetwelk alle federale wetten
en algemeene federale besluiten voorwerp,
van een referendum zouden moeten vor
men, werd met 465.400 tegen 77.400 stem.
men verworpen.
(Vervolg Buitenland1 pagina vier).
