uaV BANK-
Woensdag 15 Juni 1938
EERSTE BLAD.
De Sudeten Duitsche kwestie
Het enquêtevoorstel - Wendelaar
91ste Jaargang.
TeL Mo. 69300 (3 lijnen).
No. 21888
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTS HAVER). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening Mo. 53IL
BUITENLAND
Besprekingen ep basis van de punten uit de
rede van Henlein te Karlsbad.
De onderhandelingen tusschen de ge-
volrnacMgdeu van Henlein en Hodza
zijn gisteravond orn zeven uur begon-
"ifk." ontvangst geschiedde op het Ko-
lc •alpnJeis. De onderhandelingen vin
don plaats op de basis van het Su-
deten-Duitsche memorandum en het
nationalilehenstafuut.
Minister-president Hodza heeft, gistermid
dag vertegenwoordigers van de Sudetej
Dorische partjj on met wie Mj
de besprekingen over kwesties betreffen
de de Sudeten-Duitschers voortzette. De ver
tegenwoordigers, die van volmachten voor
zien waren, waren de afgevaardigden K ïd't,
iRosclie en Peters, met als deskundigen
Wilhelm Revekowsky en <fe advocaat Schi-
keiaaz. De aanwezigheid! dezer deskundi
gen wijst er op, gelijk men-in Praagsche
politieke kringen meent, dat de onderhan
delingen precies volgens het plan van
Hodza veiloopesi-
Ka de besprekingen weigerde men in of
ficieel kringen iets te zeggen. Men ver
wacht dat vandaag een communiqué zhl
worden gepubliceerd, doch men verwacht
niet, dat hierin veel zal worden gezegd,
aangezien men overeen is gekomen de
strengste geheimhouding in acht te nemen.
Het schijnt evenwel, dat het ontwerp van
de national!teitemregeling niet aaii de ver
tegenwoordigers van Henlein ïs voorgelegd.
De indruk welke men heeft gekregen na de
besprekingen was zeer gunstig. De moeilijk
heden blijven natuurlijk groot, dcch men
acht het een. gunstig teeken, dat een niemve
bijeenkomst is afgesproken en ook acht
men het gunstig, dat de beide deskundigen
Sebekowsky en Sohikeianz, aan de bespre
kingen deelnemen.
Be economie en de nationali
teiten.
Ka de gistermorgen, gebonden algetneene
vergadering ven de central® federatie eau
Tsjecho Slowaaksche industrieën, is gister
middag een plechtige zitting gehouden in
tegenwoordigheid van minister-president
Hodza, tijdens welke de minister van han
del, Mlcooh, een redevoering heeft uitge
sproken, waarin hij o.rri, verklaarde, dat
het in Tsjcche Slowakije niet mogelijk
is een economische politiek te voeren
volgens do nationaliteiten en dal men in
de economie in het algemeen geen gren
zen of nationaliteiten-afscheidingen kan
trekken, aangezien het economische leven
zich zoodanig vertakt, dat alleen een pro
gram van economische politiek in bet al
gemeen belang en het welzijn van alle
bewoners van den staat kim zijn. De be
langen van dc geheel© industrie vormen een
geheel en die beste manier om hun be
scherming te verzekeren is te waken voor
<te eenheid van do geheel c industrie.
Versterking der grenzen door
een soort MagisotUnie?
De in Olmuetz verschijnende Maschïnec
en de Ostrauer Morgen zei lung, pubtieeeren
een verslas van een bezichtiging van ee!i
deel der versterldngsworkon aan de Tsje-
tóhoSlrowaaksclie grens. De overste van
den Tsjecho Slowaakschen genei alen staf,
Moravec, zou volgens deze verslagen En
ge) sche journalisten toegestaan hebben de
fortificaties te bekijken. In dc verslagen
wordt o.m, gezegd:
Langs een 1600 K.M. Lange grens heelt
Tsjecho-Slowakije een versterkingssystoem
ingelicht, bij welks opbouw steun is ontvan
gen van allo Fran=che defensïo-afdeelingefi.
Die bij de constructie der bekende Maginot-
linie opgedane ervaringen 2ijn d-eti Tsjecho-
Slowaakschen generalen staf ter beschik
king gesteld. Frankrijk heeft de beste inge
nieurs en de bekwaamste officieren van zijn
genietroepen naar Tsjccho-Slowukijo ge
zonden. Aan de grenzen bevinden zich ont
zaglijke stalen torens, die uit den grond
omhooggeschoven en voor een bmmftrnk-
kcncl1 leger gesloten kunnen worden. Ge
maskérde tankvallen zijn op afstanden vair
1-80 meter aangebracht. Het systeem dér
grondVersfericingcn wordt geleid uit on-
deraarffscho commandoposten met behulp
avn een vernuftig draadloos systeem.
Door op één enkelen knop te drukken,
worden de prikkeldraadversperringen onder
hoogspanning gezet, de poorten gesloten, de
tankvallen geopend. Zwaar geschut cn af-
weerkanonnen worden geleid met oiider-
aard&che periscopen voor terreitiberekenin-
gen en draadlooze afvnnrinstallaties. Ach
ter deze geschutswersterkingen verloopt de
eigenlijk Tsjechische Maginotlinie. Zij be
staat uit een onafgebroken reeks van ruim
1000 uit staal vervaardigde vestingen, die
dkwr tunnels met elkander verbenden zijli,
doch dooT op één knop te drukken in on-
afhankelfke eenheden veranderd k!un!nen
wontent Speciale spoorlijnen loopen de
kazematten binnen.
Een wcnsrhdrocm.
De Sudeten-Duitsche partij heeft de Fran-
sche {vertaling gepubliceerd van de rede,
welke Henlein 23 April te Gariovy Very
heeft [Uitgesproken, onder den titel: „Wij
willen leven als vrije mannen dader vrije
mannen".
Op dte kaft van de brochure is een kaart
van Europa gedrukt, waarop de Duitsche
gebieden met Wauw zijn aangegeven. Niet
alleen het Suctetenland ,doch ook Eupen,
Mahnedey, Luxemburg, Elzas Lotharingen,
en driekwart vmn Zwitserland zijn blanw
gedrukt.
Zuid-Tirol verdwijnt evenwel nader een
witten rechthoek, waarin de naam van den
uitgever staat gedrukt: Kad Frank, Karls
bad en Leipzig.
De toestand in het Verre Oosten
Honderdduizend Chmeestho boeren
verdronken?
Volgens een telegram van Domei
uit Peiping zouden bij de oversltoo-
mmgen van de Gele rivier meer dan
honderdduizend Chineescfoe boeren
verdronken zijn.
De Zuidelijke dijk van de Gele rivier
is tusschen Kaffeng en Tsjengtsjau op vijf
tien plaatsen vernield. De doorbraken zijn
tot 150 M. breed. Een geweldige vloed
golf stroomt met een uursneïkeid van vier
kilometer uit het Noorden over de pro
vincie Honan. De dijkdoorbraak vormt een
der grootste rampen, die China beleefd
heeft. Alle pogingen der Japansche pio
niers om het water te stuiten zijn tot dus
verre mislukt. Talrijke af deelingen Chi-
neesche gneiïillairaepen vallen voortdu
rend de Japansche reddingsafdeelingen aan.
Men ia or in Japansche kringen te Sjanghai
van overtuigd, dat de Chineesche legerlei
ding den dijk heeft doen doorsteken. De
geweldige regenval in Midden-China duurt
voort.
Tsjoeagmiu ander water.
De stad Tsjoengmau is door de Gele ri
vier volkomen overstroomd. Meer dan 150
vlotten zijn vervaardigd om de bewoners
te redden. 1
"cH1*daW
VWS' !"od""e
De strijd In Spanje
Tegenstrijdige berichten om
trent verovering van Castellon.
Men geeft te Valencia de verovering
van Castellon door de reclitschen nog
geenszins toe, doch verklaart, dat de ge
vechten in dezen sector met dezelfde fel
heid zijn voortgezet, en dat Castellon
nog steeds krachtig verdedigd1 wordt. Gis
termiddag verschenen twee schepen, naar
men. veronderstelt de kruisers Canarias
en Gerveras, ter reede van Castellon, van
waar zij de stad begonnen te beschieten,
Radio-National heeft daarentegen mede
gedeeld, dat de opmarsch door de ver
overing van Castellon niet - is onderbro
ken, Hij vordert snel, doch men. acht het
ongcwensehl, op het oogenblik nadero
mededeelingen te doen.
Havas meldt nog uit Castellon: De re-
gceringstroepen. hadden niet het voornemen
Castellon te verdedigen of het tot straat
gevechten ie laten komen. Zij werden ver
rast door de snelle manoeuvre van de vier
de divisie, dio gisteren den weg naar Sa-
gunto afsneed. Hei grootste deel der re-
g'eeringsfiwpcn trachtte naar zee te ont
komen, doch hel werd door rechtsche af-
deelingen teruggedreven. Eenige honderden
regeeringssoldalen keerden in. do stad1 te
rug en gaven zich bijna allen over na
©enige uren tegenstand te hebben geboden.
Tanks lijden om de stad om te voorko
men, dat linksclio soldaten naar Sagunto
ontkomen.
Luchtaanval op Valencia,
De rechtsche vliegtuigen hebben gister
ochtend1 veertig bommen op Valencia laten
vallen, waardoor drie menschen om het
leven zijn gekomen cn 21 gewond1 werden.
Twee-en-twintig huizen zrfn vernield. In de
haven zijn de „Panli la" en drie andere
schepen getroffen en in brand' geraakt. On
der de bemanningen zijn geen slachtoffers
te betreuren
Vluchtelingen stroomen Va
lencia binnen.
Vijftien duizend vluchtelingen zijn Va
lencia binnengestroomd. Deze stad is gis
teren driemaal gebombardeerd.
Bóf Castellon is gisteren, volgens Reu
ter, zeer hevig gevochten. De regeerings-
troepen hebben hun tegenstand' voortgezet
van verscheiden, in de buurt der stad ge
legen heuvels.
Zweden
De begroeiing 19381939.
De rijksdag heeft definitief de begrooting
voor het jaar 19381939 vastgesteld. Zij
is in evenwicht op een bedrag van
1.294.700 ÜOO kronen, een stijging met 36
millioen, waarvan 66 voor, de onmiddel
lijke versterking der landsverdediging.
Do a.s. verjaardag des koaings.
Ter gelegenheid van den 80s ten. ver
jaardag van koning Gustaaf V zijn negen
tien vorstelijke personen, te Stockholm aan
gekomen. Ook de president van Finland
zal aanwezig zijn.
Hedenavond wordt een muziekuitvoering
gehouden, waarvoor 1800 gaaien uitgenoo-
digd zijn. In. aansluiting daarop zal de
kroonprins in een radiotoespraak als eerste
den koning gelukwenschen. Voor den ver
jaardag zelf staan lal van feestelijkheden
op bet programma. Stockholm en alle
Zweedscho plaatsen zijn reèds geheel met
vlaggtn versierd.
Duitschlantf
vinderen via Duib>ch-J«odschc «uders zijn
stalenl oos.
De staatssecretaris van het ministerie
van hinnenlandsche zaken, dr. Stuckat,
heeft in bet tijdschrift voor het Duitsche
recht aangekondigd dat in het vervolg
Joden, die uit Duitsch-Joodscho ouders ge
boren. worden, geen Duitsch staatsburger
meer zullen zijn en geen nationaliteit zul
len bezitten. Bovendien zullen Joden ook
gêen Duitsch staatsburger meer kunnen
worden door huwelijk.
Predikant weigert kind te doopen,
Ds. Hitzer uit Rocsnitz in Silczife is in
arrest gesteld, omdat hij geweigerd had
een kind te doopen, aangezien de voor
gestelde peet verklaarde „aanhanger van
de leer van Rosenberg" te zijn. De pre
dikant was van meening, dat deze peet
vader geen voldoende waarborg bood' voor
een. christelijke opvoeding van het kind.
Program der nationale Duitseho kerk.
De Duitsche nationale kerk publiceert
haar programma. Het document bestaat uit
dertig artikelen. Hierin formuleert de na
tionale kerk den wensch, met alle midde
len het christendom te bestrijden, en zij
eischt de leiding op van alle kerken die
binnen de rijksgrenzen zijn gevestigd. Zij
geeft den wensch te kennen, uitsluitend
de doctrine van volk en ras te dienen,
en geen enkele kerk, die onder nationale
leiding staat of door internationale ban
den verbonden is, te dulden. Zij verlangt
de verbeurdverklaring van al het grond
bezit van andere kerken of confessies in
Duitschland, staking van de publicatie van
den Bijbel en alle werken met ©en gods
dienstig karakter. Zij verklaart, dat „Mein
Kampf" de zuiverste ethiek bevat, waar
door het Duitsche volk zich steeds zal
moeten laten inspireeren. De nationale
kerk zal van haar altaren het kruis, den
Bijbel en alle heiligen beelden verwijde
ren. In de plaats daarvan zal het hoek
van Hitler komen, waarnaast het zwaard
zal worden gelegd. De religieuze sprekers
zullen stukken uit „Mein Kampf" voor
lezen en bespreken. De doopplechtigheid.
Izal tot de volgende formaliteit worden
teruggebracht-. Bevestiging dat man en
d. AREND
kind zal worden opgevoed „in Duitsclion.
geest voor bet Duitsche volk".
De kerk kent in het geheel geen gods
dienstonderwijs. D© eenige plaatsen van
opvoeding zullen zijn het gezin, de school
en de IIiüer-jougdveToenigingenHet do
cument wil het christelijk© kruis vervan
gen zien door het hakenkruis.
Het eindigt met een credo, waarin o.a.
gezegd wordt: „Wij zweren tot in all©
eeuwigheid trouw te zullen zijn aan Adolf
Hitier".
Bezoek van rijksminister Goebbels
aan Dautzig.
Rijksminister dr. Goebhels zal 25 Juni
te Dantzig aankomen om de plechtigheden
bp te wonen, die in do propagandaweek
voor de cultuur zullen worden gehouden.
Engeland
Het s-s. bezoek van het koningspaar aan
Frankrijk.
De minister van buitenlandsche zaken,
lord Halifax, zal den koning en de ko
ningin hg hun bezoek aan Frankrijk ver
gezellen.
Vereenigde Staten
Het wetsontwerp op dc limoen en werktijden.
Het wetsontwerp op do loonen en werk
tijden, dat door het Huis van Algevaar
digden is aangenomen met 239 tegen 89
stemmen, voorziet Ln een werkweek van
44 uur voor het eerste jaar, 42 uur voor
het tweed© en 40 uur voer het derde m
de volgende jaren.
Ook de Senaat heeft de wet op de loo
nen en werktijden aangenomen, zoodat
deze thans ter onderteekening aart presi
dent Roosevelt is voorgelegd,
Mexico
Cedillo vindt nieuwe aanhangers,
In een radiorede hoeft de opstandige
generaal Cedillo gisteren rned&gedeedj dat
hij twee nieuwe revolutionaire groepen voor
zaak heeft gewonnen. In totaal
zijn zaak heeft gewonnen, in totaal is
„—e rijn strijdkracht hierdoor met 4000 man
vrouw Ariërs zijn en de belofte, dat het I toegenomen.
De memorie van antwoord van den voorsteller.
Wijziging van de taak der enquêtecommissie.
De eenige weg om tot
klaarheid te komen
Aan de memorie van antwoord van den
heer Wendelaar op het voorloopig verslag
over zijn initiatief-voorstel in zake ©en
enquête over 'Oss, wordt het volgende
ontleend.
De Kamer is niet bevredigd.
Uit de rede van den minister van justi
tie blijkt, dal deze zich persoonlijk dag aan
d'jg op dc hoogte heeft gesteld van de
binnen komende rapporten ©n verbalen over
hetgeen te Oss geschiedde, dal hij op
grond van die rapporten en verbalen zijn
meening heeft gevormd! en zijn maatregelen
heeft genomen en dat hij aan de hand
daarvan op 7 April zijn. inlichtingen aan
do Kamer heeft verstrekt,
Als desniettemin bij vele leden der Ka
mer nog vragen zijn gerezen en de mee
ning heeft postgevat, d!at niet alle feiten
geacht mogen worden vast te staan, dan
blijken de inlichtingen van den minister
niet bevredigend te zijn geweest. Hadden
deze wel een blijvende bevrediging ge
schonken, dan ware er thans geen aanlei
ding om do noodzakelijkheid' te uiten,
dat over de ondorwerpebjk© zaak het volle
licht komt te schijnen. Dit had de mi
nister dan op 7 April moeten ontsteken.
Dat dit niet geschied is, juist na zijn
persoonlijke bestudeering van de dossiers,
rapporten en verhalen, dwingt tot de op
lossing, dat dit licht thans door anderen
ontstoken dient te worden.
Dc enquête is de eenige weg.
Bovendien is het voorstel tot het hou
den van een enquête nog de eenige weg,
die voor de Tweede Kamer openstaat om
tot meer lichv in deze zaak door te driu-
gen.
Ten stelligste moet ik ontkennen, dat
deze zaak op andere wijze dan door het
doen van een voorstel tot het houden
van een parlementaire enquête opnieuw
door de Tweede Kamer der Staten-Generaal
aan dé orde zou kunnen zijn gesteld.
Hen, die van meening zijn, dat door
één of meer leden der Kamer, hetzij schrif
telijk, hetzij mondeling, scherp geformu
leerd- vragen omtrent bepaalde punten
zouden kunnen zijn gesteld, moge ik in
de eerste plaats verwijzen naar het begin
van d© redevoering van den minister van
justitie op 7 April j.l. in de Tweede Ka
mer gehouden hij de behandeling van de
intcrpeltalie-Drop, waarin de minister zelf
verklaart: ,Jk was natuurlijk niet zoo
naïef om te meenen, dat opheldering mo
gelijk zou zijn alleen door middel vats een
communiqué via den regeermgspersdienst.
of door wisseling van schriftelijke vragen
en antwoorden".
Na do afhandeling van de interpellatie-
Drop was het volgens hot ongeschreven
recht onmogelijk om opnieuw een inter
pellatie aan te vragen over het zelfde
onderwerp.
Er blijft dus geen andere weg voor de
Kaïner over om het gewenschte licht over
de politie-toestanden te Oss te verspreiden
en do openbare mfenïng op dit punt ge
rust to stellen, dan het aanvaarden van
mijn voorstel tot het houden van een
enquête.
Wijziging van de taak der
enuMe-fornraissie.
Naar aanleiding van de in hel voor
loopig vrslag gemankte opmerkingen
ben ik bereid dc omschrijving van de
laak der enquête-commissie te wijzi
gen. Het onderzoek naar de bevoegd
heid van den minister vervalt, even
als dat naar alles wat zweemt naar
een onderzoek over het beleid des
ministers, aangezien dit slechts door
do Kamer zelf beoordeeld kan wor
den, een minister immers volgens de
wet van 5 Augustus 1850 door een
enquête-commissie niets een onder
vraagd kan worden. Daarentegen
wordt hot onderzoek naar do feiten
zoodanig nilgefareid, dat, om het kort
uit te drukken, do gelieele toestand
op pol bh tl gebied te Oss voorwerp
van onderzoek zal zijn.
Nieuwe feiten.
Daartoe liad ik te meer aanleiding, nu
sedert het a f deel in g s onderz ook roods we
der twee nieuwe feiten bekend geworden
zijn, welke de ongerustheid over de ver-
hhoudingen te Oss hebben doen toene
men. Ik Woel vooreerst het besluit van
den krijgsraad om den wachtmeester der
marechaussee, destijds te Oss, die ver
dacht weid van zedenmisdrijven, onmid
dellijk uit de voorioopige hechtenis te
ontslaan. Het zal wel meer gebeuren, dat
een verdachte uit de voorloopig© hech
tenis wordt ontslagen, maar waimioer een
krijgsraad dezen wachtmeester der mare-
chausse© reeds vóór dc uitspraak in vrij-
hbeid stelt, rijst toch do vraag of het
vooronderzoek wei met de noodige onbe
vangenheid is gevoerd.
En het tweede fert is, dat er te Oss,
volgens ©en bericht in het Algemeen Han
delsblad van Vrijdag 10 Juni j.l. ©an ou-
dexzoek is Ingesteld naar aanleiding van
Je beschuldiging tegen een wachtmeester
der marechaussee, destijds eveneens te Oss,
als zou liij een inwoner van Berghem zoo
danig hebben geslagen, dat hij daags daar-
na aan de gevolgen is overleden. Volgens
dat dagbladbericlit zouden sommige door
de gemeentepolitie gehoorde getuigen him
verklaringen niet alleen hebben herroepen,
maar hebben medegedeeld, dat zij die ver
klaringen onder pressie zouden hebben
afgelegd.
Dat hei instituut der parlementaire en
quête gedurende vijftig jaren geen gebruik
is gemaakt, lion naar mijn meening laiet als
een veroordeeling van dit instituut worden
aangevoerd. i
Dc enquête is niet tegen perso
nen gericht.
Indien men zou meenen dat vain het en
quêterecht slechts moet warden gebruik!
gemaakt, wanneer bepaalde toestanden moe
ten worden onderzocht en niet wanneer het
tegen bepaalde personen, met name be-
itreffende handelingen van ministers, is
gericht, dan moet ik daartegen opmerken,
dat de door mij voorgestelde enquête in
derdaad aan dezen eisch voldoet. Na mijn
in hel voois!el aangebrachte wijziging, kan
er zelfs geen twijfel meer bestaan ten aan
zien van de vraag of de voorgestelde en
quête iets anders zal betreffen dan fei
ten, het complex van deze feiten levert,
ook blijkens hetgeen de minister in ant
woord1 op de interpellatie-Drop heeft mede
gedeeld, een toestand op, welke bij d©
brigade-Oss der Koninklijke Maieehaiussee
aanwezig was en aanleiding heeft gegeven
tot de ministerieel© opdracht tot het ont
nemen van opsporingsbevoegdheid aan deze
brigade.
Zakelijke metier en
Wat het bezwaar van verscheidene le
den betreft tegen het feit, dat het onder
havige voorstel slechts door één lid is
ingediend, een bezwaar, waarbij verschil
lende andere leder» zich hebben aange
sloten, mogo ik beginnen met mij te rer-
eenigen met hetgeen sommige andere le
den ter verdediging hebben aangevoerd1.
Inderdaad heb ife mijnerzijds alles willen
vermijden, wat aan deze zaak een politiek
karakter kon geven: ik heb d'an ook niet
alleen geen samenwerking gezocht met de
vertegenwoordigers van andere partijen,
maar evenmin de andere vertegenwoordi
gers van eigen richting tot medewerking
aangezochl. ik blijf don ook van meening,
dat dit voorstel op zijn zakelijke mérites
moet worden beoordeeld,, zooais ook alleen,
zakelijke motieven mij hebb&n bewogen
tot liet indienen van dit voorstel.
Dat dte mogelijkheid zou hebben beslaan,
ïfat zulk een voorstel zou kunnen zijn
ingediend door vertegenwoordigers van
vele, waaronder ook alle grooie, fracties,
meen ik voorts op goedé gronden 4e mo
gen bc-twïjfelon.
Bet itturant irseh\et (isgeiyks, netnit-
nainb| Tin Son- en Feietdigen.
Blijs per kwartul i truioo per poet
18.80, Er?» per week: 16 oteAfeon-
ibrljhnummers i ota. Abonnementen
worden, èogeiqke aangenomen
Advertentien voor het eeratrolgona mm.
mer nieaten véir elf nar aan het Bureau
baorgd ga. 'g Zaterdags vMi uojr.
Een bepaalds plaats van advertentKa
wordt niet gsWEsjborgd.
SCHIEDAMSCHE COURANT
PrjJ® dor Adttr&enttéii: van i£>r«gcla 11 55;
Iedere regel ricw F0*30; in het ZaUrdignummer
1regBl® <160, Iedere reaei meer f(X35
Reclame® f 0.75 per regel. I&ca&aoka*ten5 ets.;
poatkwitantle^'i& ets. Ian even van advertentie a.
by abonnement lynann het Bureau verkrijgbaar*
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling lvleino
Advertenties opgenotnen 1 10,50 t/m. 15 woor»
den, f 0.75 t/m, 25 woorden. Elk woord meer
cent tot een maximum van 30 woorden.
'e WoensdagsKleine Advertentiën tot 25 woor
den f 0,25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan het
Bureau bezorgd,
'a Zaterdags: Kleme Advertentiën S 1.00, iadtfft
cuet vóór Vrijdagavond 0 uur berorgd*
Hoofddiref^.r^n
G. W.van Berge'
Een GOEDE BRIL
bij een GOEDEN OPTICIEM
dus
HOOGSTRAAT 9f
Brillen voor Ziekenfondslstien
