EERSTE BLAD.
Dinsdag 13 September 1938
De rede van Hitler
3
De besprekingen te Londen
Engeland
Duitschland
Volkenbond
België
91ste laargang.
No. 21965
Tet. No. 89300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
Zelfbestemmingsrecht voor de Sudeten-
Duitschers geëischt.
Ik ben, aldus Hitler, niet bereid in
het hart van Europa een tweed© Pa
lestina te laten ontstaan. De aim©
Arabieren zijn misschien weerloos en
verlaten. De Sudeten Duitschers ech
ter zijn weerloos noch verlaten.
Dit is een van de passages uit Hitlers
lang en met spanning verwachte rede, waar
mede het partijcongres te Neurenberg ge
sloten -werd'. Nieuws heeft Hitler in zijn
rede niet aan de partijen voorgelegd, be
halve dan misschien de cisch van zelf
beschikkingsrecht, dat Praag aan de Su-
deten-Dmtschers moet geven.
Zooals gewoonlijk ging een inleiding met
een historisch karakter aan het eigenlijke
onderwerp vooraf. Wederom werden ver
gelijkingen gemaakt tusschen de democra
tische landen en Duitsdiland.
Ik kan zoo zeide Hitier den.
deraooratischen staten slechts zeggen,
dat dit alles ons niet onverschillig is.
Aan de rechteloosheid dor Sudeten-
Duitschers moet een ©inde komen. Ik
heb dat reeds in mijn rede van 22
Februari van dit jaar gezegd'.
Ik verzoek den buitenlandschen sta
ten er van overtuigd te zrjn, dat mijn
verklaring van toen geen pkras© was,
toen ik zeide, dat het Darisch© rijk
niet meer de vervolgingen van Duit
schers zonder meer wil aanvaarden.
Het rijk heeft voor den Europeeschen
vrede reeds vel© offers gebracht. Het
heeft van Elzas Lotharingen alleen af
gezien om den Europeeschen vrede- ©en
dienst te bewijzen en ©en eind© te maten
aan den eeuwigen twist met Frankrijk. Ook
aan andere grenzen heeft het rijk offers
gebracht om den weg te effenen voor de
verzoening der volkeren. Hitler stipte daar
bij het viootverdrag met Engeland aan en
verklaarde, dat de Duïtsche overeenkom
sten met Polen van. meer belang zijn dan
alle gepraat over den vrede.
Logischerwijs kwam Hitier tenslotte op
het Sudeten-Bnitsche vraagstuk en een lang
durige en oiorverdoovende bijval barstte
los, toen bij TsjeohoSlowakije bij name
noemde.
Als het bier aou gaan, aldus Hitler, om
een vreemde aangelegenheid, die ons niet
aangaat, dan konden wij het geval slechts
beschouwen als een belangwekkende illu
stratie van de demiooralisehe opvatting van
volksrechten. Nu echter is datgene, wat
ons Duitschers verplicht, ons met dit vraag
stuk bezig te houden, iets zeer natuurlijks.
Onder de meerderheid der nationaliteiten,
die in dozen staat onderdrukt worden,
">betindcn zich ook 3'/l> millioen Duitschers,
ongeveer zooveel menschen, als Denemar
ken inwoners heeft. Deze Duitschers zijn
nu ook schepsels Gods.
De AJnMèhüge heeft ze niet geschapen
opdat mij door een staatsoonstructi© van
Versailles zouden worden uitgeleverd aan
een vreemde, door hen gehate macht, en
Hij heeft de zeven millioen Tsjechen niet
geschapen opdat zij 31/2 millioen Duit
schers controleeren, bevoogden en kwel
len. De toestanden in dezen slaat zijn, zoo-
als algemeen bekend is, onduldbaar, fn
politiek opzicht worden hier meer dan
71/2 millioen mensehen in naam van het
zelfbeschikkingsrecht van hun zelfbtescFifk!-
Mngsreeht beroofd.
In economisch opzicht worden zij stel
selmatig geruïneerd en daardoor overgele
verd aan een langzaam uitroeien. Deze
waarheden kunnen niet door phrasen uit
de wereld geholpen worden. Be feiten be
vestigen ze. De ellende der Sudefcn-Duit-
seehrs is nameloos. Men wil hen vernie
tigen. Wat de men sob el ijhh eid betreft zij
wonden op onverdragelijfce wijze onderdrukt
en vernederend behandeld. Als 31/2 mil
lioen leden van een volk van 80 millioen
een lied niet mogen zingen, omdat het den
Tsjechen niet bevalt, af als zij bloedend
geslagen worden, omdat zij' kousen dragen,
die de Tsjechen niet willen zien, of wan
neer Zij geterroriseerd worden, onhht zij
een groet brengen, welk© den Tsjechen
onaangenaam is, ofschoon die groet hen
niet geldt, wanneer men Iven hij iedere
uiting van nationaal leven opjaagt als hul
peloos wild, dan kan dat den vaardigen
vertegenwoordigers van onze democratieën
misschien onverschillig, mogelijk zelfs sym
pathiek zijn, ömda1 het hier tocjh maar
gaat.om 31/2 millioen Duitschers.
Ik echter kam den vertegenwoordi
gers dezer demoeiatieen slechts zeg
gen, dat ons dit niet onverschillig is,
(Stormachtige bijval)en dat, wan
neer deze gekwelde schepsels zelf geen
recht en geen hulp kunnen vinden,
zij beiden van ons zullen krijgen
(stormachtige bijval en geroep „Sieg
Heil").
Ik geloof, aldus zeide Hitler even ver
der, dat het den Emopeeselien vrede niet
van voordeel is, wanneer er aan getwij
feld wordt, dat het Dorische rijk met be
reid is rich bij alle Eucopeesche vraag
stukken afzijdig te houden en in het bi
zonder, diat Duitachlaiid niet bereid is on
verschillig toe te zien, bij het lijden van
3Va millioen volKsgenoolen. Ik zou de
staatslieden te Parijs en London de er-
zekering willen geven, dat er ook Duit-
sdie belangen zijn, die wij zullen behar
tigen en wel onner alle omstandigheden
De Fuhrer herinnerde er aan, dat hij
in zijn Rijksdag rede van 1933 voor het
eerst heeft vastgesteld, dal *er nationale
vraagstukken zijn, waarvan men niet kan
afzien. Men heeft niet meer te doen met
een DuitschlanJ uit eten tijd van Beth
maniL Holte eg en Herthng, maar mei een
vereemgd nationaal socialistisch Du.ib.di
land. dat krachtig is In den loop van
dit jaar heeft zich, aldus Hitier, een ge
beurtenis voorgedaan, die ieder aanging.
In Tsjecho Slowakije zouden gemeente
raadsverkiezingen plaats vinden, Hitier
zêide, dat de regeering te Praag een me
thode liadl toegepast om druk uit ie oefe
nen op 'de verkiezingen en te inlimi-
deeren. Men is zelfs niet teruggedeinsd
voor den leugen, «M DuitsoMand gemo
biliseerd' had en gereed stond om Tsje
cbo Slowakije binnen te rukken. In werke
rijkheid was toen geen soldaat opgeroe-
roepen en "geen entei regiment of "an
dere afdeel'mg naar de grens gemar
cheerd. Geen Duïtsche soldaat heeft zich
builen zijn vredesgarnizoen bevonden Niet
temin werd de laaghartige campagne
voorige7et, waarbij Europa gemobiliseerd
werd' voor de misdadige bedoelingen van
een regeering, die de verkiezingen on
der militairen druk wenschte te plaat
sen en die daarvoor een moreele recht
vaardiging noodig had', ja zelfs in haar
brutaliteit er niet voor terug deinsde,
desnoods Europa in een Moedigen oor
log te jagen Daar nu van de zijde der
Doitsche regeering op deze provocatie niets
geschiedde, were, dit wederom, als voor
wendsel gebruik»- om te beweren, dat
Buitsehland! geweken was voor de Tsje
chen en de inmenging van Frankrijk en.
Engeland.
TI: kan U verzekeren, aldus zeide
Hitier, onder stormachtigen bijval, d'at
een groote mogendheid' als Buitsch-
Jand een dc-Tgelijken aanval niet voor
de tweede maal zou dulden. Ik hob
daaruit hij' wijze van voorzorgsmaat
regel de noodige consequenties ge
trokken. Gp 28 Mei heb ik tot zeer
ernstige maatregelen besloten:
1. De aangekondigde versterkingen
van leger en luchtmacht werden op
mijn bevel onverwijld' buitengemeen
uitgebreid' en ©ogenblikkelijk ten uit
voer gelegd'.
2. Ik heb het bevel gegeven tot de
onmiddellijke uitbreiding van onze
vestingwerken in het Westen.
3. Ik kan U de verzekering geven,
dat daar sedert den 2Sea Mei de
meest gigantische vestingwerken van
alle tijden opgebouwd' worden.
Aan de vestingwerken in het Wiesten,
waarmede men sedert twee jaar bezig is,
werken thans 278.000 arbeiders, verdfer
84.000 gespecialiseerde arbeiders en
1.00.000 man van den arbeidsdienst, tal
rijke bataljons pioniers en infanteriedivi
sies. Afgezien van het materiaal, dat doek-
and ere transportmiddelen aangevoerd
wordt, brengen alleen da Dorische spoor
wegen bijna dagelijks 8.000 wagonladin
gen aan. Het totale grint verbruik bedraagt
dagelijks ruim iOO.OOO ton. De vesting
werken aan de Westelijke grens zullen
voor het invallen van den winter geheel
voltooid zijn. (Krachtige toejuichingen). Na
hun voltooiing zullen de werken meer dan
17,000 pantser- en betonwerken omvatten.
Achter dit front van staal en beton, dat
gedeeltelijk in drie, ©11 vaak in vier linies
tot 15 IOI. breed' is, staat het Duitscho
volk gewapend. Ik heb deze inspanning,
de geweldigste van al 1© tijden, op mij ge
nomen om den vrede van nut te zijn. On
der geen omstandigheden zal ik echter
bereid zijn, werkeloos te blijven toezien l
bij een verder© onderdrukking der Duït
sche volksgenooten in Tsjecho-Slowakije,
Aan het slot kwam Hitier tot het ©enige
concrete, dat waarschijnlijk ook het be
langrijkste is van deze zeer krachtig, doch
overigens niet op gepïikkelden toon uit
gesproken rede.
Het is zaak der Tsjecho-Slowaaksche
regeering, aldus spr. zich te verstaan met
de gevolmachtigde vertegenwoordigers der
Sudeten-Duitschers en tot ©en overeen
komst te komen. Mijn zaak en die van
ons allen is het echter, ervoor te zorgen,
dat hier niet uit recht onrecht wordt,
want het betreft Dorische volksgenooten.
Ik ben ook geenszins bereid, midden in
het hart van Europa door het optreden
van andere staatslieden een tweede Pa
lestina te laten ontstaan. De Duitschers
in Tsjecho-Slowakije zijn weerloos noch
verlaten. Wij zouden het niet waardig zijn,
Duitschers te zgn, indien wij niet bereid
waren, die houding aan te nemen en do
gevolgen daarvan onder alle omstandighe
den te dragen, aldus Hitler.
Nog geen officieel commentaar
op Hitiers rede te Londen.
De ministers Chamberlain, Halifax, Si
mon en Ho.ire zijn gisteravond tot elf uur
bijeengebWen, om de belangrijkste deelen.
van Hitlers red© voorloopig te bestudeeren.
Men. achtte het echter nog te vroeg om
definitieve conclusies te trekken, en de
rede zal in al haar aspecten en implicaties
vandaag verder bestudeerd worden. Het is
nog sniet bekend, of dit onderzoek in de
eerste plaats zal geschieden door de groep
ministers, die gisteravond vergaderd heeft
of door het geheel© kabinet, 1
Terwijl er dus gisteravond geen formeel©
of officicde reactie is, is de eerste ge
dachte lin verantwoordelijke Londensche
kringen volgens den diplomatieken cor
respondent van Reuter, dat de rede niets
heeft bijgedragen om. den toestand ten
goede Le kc-eren. Men is van meening, dat
de rede in geen enkel opzicht als con
structief kan worden gekenmerkt. In vel©
opzichten kan het tegendeel gezegd wor
den, aangezien niets blijkt van een streven,
de 1 eide partijen in Tsjecho Slowakije al
leen 14 elkaar te laten komen om te
trachten een regeling te verkrijgen. In
dien men de Tsjecho-Slowaaksche regee
ring en de Sudeten Buiischors alleen de
taak liet verrichten, zou er, naar men
meent, ©cn goede kans op een oplossing
bestaan. In de rede zijn zeker geen erg
nieuw© ©ischen naar voren gebracht en
over hot geheel komt zij min of meer over
een met wat men had verwacht. Zoo zij
dan ook in deze- taal twintig jaar geleden
was gehouden zou zij de wereld met af
grijzen hebben vervuld. Doch heden ten
dage geven waarnemers mot droefenis toe,
dat de tegenwoordige tijd meer gewend
raakt aan ruwe woorden dan de zich he
ler gedragende generaties van vroeger.
Het feit, dat geen ontstellende nieuw©
eïsclien zijn gesteld, be teekent niet, dat de
verklaring van den Fiikrer geen vorm gaaft
aan den toestand, daar niet slechts in. de
officieel© redevoeringen, doch ook uit den
toon van de pers en uit de voortdurende
mobilisatie in DuitecWand, de vaste wit
tot uiting schijnt te komen, de Sudeten.
Duitschers en T'jechen niet ongemoeid hun
onderhandelingen te laten voortzetten. De
zinspelingen op zelfbeschikkingsrecht schij
nen een wenk aan een der beide partijen
n het geschil te zijn, zoo vérstrekkende
eïschen to stellen als zij willen. In tac
tisch opzicht zou de bedoeling van de
re le rijn, ©en dreigende houding te laten
zien, zonder den juisten vorm van de
bedreiging te toonen, of te doem Mijken
van welken kan' deze komt.
Een punt, dat niet uit het oog wordt
verloren is, dat, terwijl Hitier Tsjecho Slo
wakije aanvalt naar aanleiding van toe
spelingen op de Durisehe mobilisatie In
Mei j.l., hij weinig zei over de thans in
Duitechland aan den gang zijnde manoeu
vres, waarbij auderhalf millioen man on
der de wapenen zijn, en welke nog en
kele weken zullen voortduren. Zoolang zij
niet achter den rug zijn, en zoolang d©
stemming in Duhschland blijft zooals zij
nu is, kan, zoo oordeelt men, geen realist
gelooven, dat het gevaar voorbij is, of dat
de bedreiging van den Europeescheu vrede
niet aanhoudt
De toestand in het Verre Oosten
Chineesche berichten van het
front.
Naar het Chineesche persbureau meldt,
zijn de Chiueescne troepen uit Toengkoe-
ling aau den spoorweg NantsjangKioe-
Uang teruggetrokken, opdat onnoodïg ver
lies van anenscben!evens voorkomen wor
de. Van. het font aan de grens tus
schen. Ankwei en Honon melden de Chi-
neezen successen. Minstens drie duizend
Japanneezen moeten daar gesneuveld zijn.
De Jap.msche luchtmacht heeft ver
scheiden© steden aau de Loenghai- en
Pinghan«poorw?ger., gebombardeerd' T©
Hsoctejang aan net Zuide'ijke gedeelte van
den spool u eg PeïpmgHankau zijn 170
bitrgeis door de bombardementen om het
leven gekomen
Adott Hitier In ïijn auto tijdens het voorbij trekken der troepen voor den
Fuhrer op het partijcongres te Neurenberg
De in baud van de door Masaryt
overhandigde nota.
Volgens den diplomatieken redacteur van
de Evening Standard, heeft de Tsjechische
gezant Jan. Masary'fc gisteren op het
Foreign Office een nota overhandigd, waar
in de regeering te Praag verklaart, dat de
organisatie van een volksstemming in de
Sudeten-Duitsche districten onvereenighaax
zmi zijn met de integriteit van Tsjecho-
Slowakije.
Masaryk zou o.a. naar voren gebracht
hebben, dat de verspreiding van Tsjecho-
Sjomaaksche onderdanen van Duitsch ras
in den staat de praotiscbe uitvoering hier
van ook zeer moeilijk, zoa niet onmogelijk
zou maken.
Defensie van Britsch-lndié wordt versterkt.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
Britsche rtgeerkun met et doel dë ver-
dedigirigsorgaui salie van Indio op een meer
bevredigenden grondslag te plaatsen,
voornemens is ae volgende maatregelen
te nemen:
Het jaarlïjksche defensiecrediet wordt
met ingang van 1 April 1939 met een.
half rml]iot-n pond verhoogd tot 2 mil
lioen pond. Een bedrag van vijf mil
lioen pond wordt beschikbaar gesteld voor
aanvulling en vernieuwing van de uitrus
ting van bepaalde Britsche en Indische
eenheden in Indiê,
Vliegtuigen zullen naar Indiê gezonden
worden voor aanvulling van. bepaalde es
cadrilles van de luchtmacht. Een deskun
dige commissie van onderzoek zal zich
zoo spoedig mogelijk naar Indiê begeven
om de financieele en militaire aspecten
van het probleem te bestudeeren
De ziekte van Goering.
Yan officieuze zijde wordt medegedeeld,
dat de ziekte van generaal-veldmaarseïialfc
Goering wordt toegeschreven aan een te
groote krachtsinspanning, vooral aan het
feit, dat hij Zondag bij het voorbijtrekken
van. formaties langen tijd' heeft moeten
staan. 1
De artsen hadden direct voorgeschreven,
dat Goering een voetbad moest nemen,
d'och dit heeft niet het gewen.sch.te resul
taat opgeleverd.
Hitler heeft een bezoek gebracht aan
den minister-president. De ziekte schijnt
ernstigete zijn, dan wordt toegegeven.
De Valera voorzitter der Volkenlj(Huisver
gadering.
In tweede openbare bijeenkomst heeft de
Volhenbondsvergadering een voorzitter ge
kozen, Voor de stemming werd ook Abes-
sïnie opgeroepen. Do Icrsch© mi nis [er-pre
sident, de Valera, werd gekozen met 39
van de 42 geldige stemmen.
Er waren 4? stemmen uitgebracht
9c ministerraad bijeen.
Na afloop van Jen gisteren gehou
den ministerraad, die van 4 tot 11 uur
duurde, is het volgende communiqué aan
de pers verstrekt
D© minister van buiteniandsche zaken
heeft den raad op de hoogte gesteld van.
den internationalen toestand, zooals deze
blijkt uit de berichten, welke uit het bui
tenland zijn ontvangen
De minister van landsverdediging heeft
uiteengezet, dat alle veiligheidsmaatrege
len, die de omstandigheden noodig ma
ken, genomen zijn. De raad heeft dit ver
slag goedgekeurd.
Bovendien heeft de raad zich met een.
aantal admiuïstratiei e zaken bezig gehou
den.
Om 7 uur heeft de raad: zijn werk
zaamheden onderbroken om de rede van
HiÜer aau te hooreu.
Zwitserland
Kleine daling van de werkloosheid.
Etude Augustus waren ingeschreven
49.60G wcrkloozcn. Dit is in vergelijking
met do voiigc maand eeu daling van 97,
In vergelijking met Augustus van het
voiige jaar is Je werkloosheid echter ver
minderd met 2586 en in vergelijking met
Augustus 1936 met niet minder dan 29.675.
Ierland
Ierland neemt voorzorgsmaatregelen,
'Officieel wordt medegedeeld, dat de
regeering maatregelen heeft overwogen,
die ingeval van een oorlog noodig zou
den kunnen zijn. in het belang des lands.
Italië
De maatregelen tegen ie Joden,
In het Staatsblad wordt een decreet
gepubliceerd, waarbij het bmteniandscheo.
Joden verboden wordt, zich blijvend in
Li bye of de Italiaansche bezittingen in
de Aegeische zee te vestigen.
BINNENLAND
Nieuwe hoofdinspecteur volksgezondheid.
Als opvolger van dr, ft. N. M. Eykel,
de wegens bereiken van den pensioenge
rechtigden leeftijd aftredenden hoofdinspec
teur van de volksgezondheid zal naar
wij vernemen worden benoemd dr. J,
J, Th. Doyer te Hilversum, thans inspec
teur van de volksgezondheid in Noord-
Holland.
Nederlander in Oost-Sibcriê overleden?
Bij (te familie <j Delft, Enkhuizen en.
Amsterdam is bericht ontvangen, dat ir.
W. F. de Wit in Oost-Siberie zou zijn
overleden. Naar men zich herinneren zal,
werkte de uit Enkhuizen afkomstig© heeïl
De Wit sinds 1929 in een fabriek t© Mos
kou en werd hij om onbekende redenen,
gearresteerd en naar Siberië verbannen.
Me pogingen om iets omtrent hem te
vernemen hebben gefaald.
B«0 courant wracWJut dtjreliikfl, toetcit-
«sondering van Zon- en Feestdagen.
Prije per kwaHaal f 2.— lianco per post
f 2.50. Prijs per week* 15 Ua, Afaon-
darljjfee nummers 4 eta, Abonnementen
•worden dagelijks aangenomen.
Ad verten tien voor bot eerstvolgend num
mer moeten vóór elf uur aan het Bureau
bezorgd zgn, fs Zaterdags vóór i* uur*
Een bepaalde plaats van advertentien
wordt met gewaarborgd.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Pr^edor AdvertenUèm van 1—5 rogcis 1155;
Iedere regel meer fOJÖ; in het Zaterdagminimer
1—5 regels f 1.80, iedere regel meer 1 <135
Reclames f 0.T5 per regel, Incassokostend ets t
postkwitantfesiÖ cta r Oneven \an advenenlitn
by abonnement zijn aan het Bureau veLkrtjgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Adtertentiéö opgenomen 1050 tfm 15 woor
den, f 0,75 t/m. 25 woorden. Elk «.voord meer
5 cent tot een maximum van 30 woorden.
"s Woeaidagsi Kleine Advertentien tot 25 w oor*
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond ónuraan bot
Bureau bezorgd.
*s Zaterdags- Kleine Advertontién M00tindien
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
