EERSTE BLAD.
Europa komt even op adem
Donderdag 15 September 1938
Het onderhoud tusschen de beide
staatslieden moet oplossing
brengen*
Waarschijnlijk blijft Chamberlain enkele
dagen te Berchtesgaden*
Ernstige incidenten
België
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
diste Jaargang.
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
In den loop van gisteravond is doer den Britschen
minister-president, Neville Chamberlain, een' besluit
genomen, dat als een lichtstraal in den donkeren crisis-
nacht is gevallen en nieuwe hoop heeft doen opleven.
De grijze Britsche staatsman heeft aan Hitier ver
zocht hem te willen mededeelen, wanneer hij hem op
gijn vroegst zou kunnen ontvangen en de Führer
heeft Chamberlain geantwoord, dat bij reeds vandaag
kon komen. Daarop heeft Chamberlain onmiddellijk
het besluit genomen per vliegtuig naar Berchtesgaden
te reizen. Hedenmorgen tegen negen uur is hij met
het modernste Brits che toestel van het vliegveld
Heston opgestegen, slechts vergezeld door twee
adviseurs, Horace Wilson en Strang.
Chamberlains mededeeling aan
Hitler.
Do Britsche minister-president, Ne-
ville Chamberlain, heeft gisteren den
Führer en rijkskanselier door bemidt
deling van. den* Britschen ambassadeur
te Berlijn, de volgende mededeeling
doen toekomen:
„Met 'het oog op den steeds kritie-
ker wordenden toestand' stel ik u voor,
onmiddellijk tot u te komen om te
trachten een vreedzame oplossing te
vinden- Ik stel voor per vliegtuig te
komen en ben morgen gereed om
te vertrekken. U gelieve mij het vroeg
ste tijdstip, waarop en de plaats waar
gij mij kunt ontvangen, mede te dee-
len. Gij zoudt mij ten zeerste ver
plichten aoor een zeer spoedig ant
woord'.
w.g. Neville Chamberlain.
De Führer en rijkskanselier heeft
éiaarop geantwoord', dat hij gaarne be
reid' is den Britschen minister-presi-
dtent op 15 September te ontvangen.
Daarop werd' uit Londen medege
deeld', dat Chamberlain hedenochtend'
per vliegtuig zou vertrekken.
DaJarh'er had zich Dinsdag tot
Chamberlain, gewend.
De Fransche minister-president Daladier
heeft naar aanleiding van het vertrek van
Chamberlain naar Duitschland verklaard,
dal hij Dinsdag in den namiddag het initia
tief had genomen om een persoonlijk en
rechtstreeksch contact met Chamberlain tot
stand te brengen, ten einde met hem de
mogelijkheid na té 'gaan, over te gaan tot
een buitengewone procedure, die het mo
gelijk zou maken, met Duitschland te over
leggen over -Ie meest doeltreffende mid
delen ter verzekering van een minnelijke
regeling van het geschil, dat de Sudeten
Duitschers en de regeering te Praag scheidt
"Wilhehnstrasse waardeert ini
tiatief van Chamberlain.
De woordvoerder van het Duitsche mi
nisterie van buitenlandsche zaken
heeft tegenover den correspondent van
Reuter verklaard„Wij verwachten
zeer veel van het bezoek van Cham
berlain in het belang van den vrede
in Europa.
Zijn aanbod is hier aanvaard in den
zelfden geest waarin het werd gedaan.
Het is een ongebruikelijke stap van
een Brilschen premier en dit is wat
hier juist zoo gewaardeerd wordt. Er
blijkt uit, dai ook Engeland een open
oog heeft voor den ernst van den toe
stand, die in een stadium gekomen is,
welke een snelle oplossing gebiedend
noodzakelijk maakt.
Chamberlain Zaterdag terug?
Naar vernomen wordt zal Chamberlain
vanmiddag om 4 uur te Berchtesgaden zijn
eerste onderhoud met Hitier hebben. De
besprekingen zullen Vrijdag den geheelen
dag worden voortgezet on Zaterdagmorgen
zal de premier naar Engeland tcnigkeeren.
Adolf Hitler.
Te Londen werd bevestigd, dat dit be
sluit van Chamberlain is genomen na voor
afgaand overleg mot de Fransche regeering
De tijding dat Chamberlain naar Berch
tesgaden zou gaan, heeft in Britsche poli
tieke kringen groote sensatie teweegge
bracht. Over het algemeen 'had ieder lof
voor den moed van den leider der regeering
die bij den Duitsehen rijkskanselier de zaak
van den vrede zal gaan bepleiten. Dit ge
baar, zoo zei men, is in de geschiedenis
van EngEeland' zonder weerga, en het onge
wone Karakter ervan is in overeenstem
ming met d'e buitengewone omstandighe
den. Men is te Londen overtuigd, dat dit
initiatief den .oorlog van Europa zal af
wenden.
Toen het eerste bericht van Chamber
lains ongewoon besluit te Washington bin
nenkwam, kon men in regeeringsfcri ngen
d'e grootste verwondering cionstateeren. Het
bericht wilde men aanvankelijk bijna niet
gelooven.
In ieder geval geen volks
stemming?
Ook te Parijs heeft het bericht in
alle kringen levendige hoop en ver
trouwen gewekt in een vreedzame re
geling.
Het doel van Chamberlains reis is,
volgens Havas, de mogelijkheden te be-
studeeren eener nieuwe procedure tot;
vreedzame regeling van het Sudeten-
Duitsche probleem. In welingelichte
Fransche kringen verzekert men, dat
het denkbeeld van een volksstemming
is buitengesloten. De Frans oho en d'e
Britsche regeering zijn het in het bi-
zonder over dit punt eens.
Chamberlain vertrokken
Neville Chamberlain i9 vanmorgen
om vijf voor negen van het vlieg
veld Heston vertrokken, om zijn his-
torischen vlucht naar Duitschland te
aanvaarden.
De situatie in Tsjecho Slowakije
Gwatkin te Praag teruggekeerd,
Ashton Gwatkin heeft gisteren om drie
uur te Asch een bespreking gehad! met
Franok.
Het verluidt, dat Frunck heeft gezegd,
dat d'e Sudeten-Duitscbers bereid zijn de
onderhandelingen te hervatten, zoodra de
vier punten van hun ultimatum zullen
zijn aanvaard, doch hij voegde hieraan
toe, dat met het oog op de redevoering
van Hitler en de gewijzigde omstandighe
den in Tsjecho-Slowakij'e de Sudeten-Duit
scbers de regeeringsvoorsteHen niet lan
ger als een geschikte basis voor onder
handelingen kon beschouwen.
Een basis voor nieuwe bespre
kingen?
Het werd mogelijk geacht, dat door de
bemiddeling der Britsche missie een basis
voor overstemming wordt bereikt.
Eranck heeft ook verklaard, dat de Su-
deten-Duitsche partij bereid is direct ©en
beroep op alle Sudeten-Duitschers t© doen
zich kalm te houden, zoodra voldoening
zal zijn gegeven aan d'e vier ©ischen.
Te Sehwaderbaeh en Falkenau.
Intusschen heeft zich een nieuw in
cident voorgedaan te Sehwaderbaeh,
waar Sudeten-Duitsdiers een wacht
post van de politie hebben bezet. In
een ander gebouw, waar zij ruim voor
zien zijn van machinegeweren, ge
weren, pistolen en granaten worden
zij door de staatspolitie omsingeld.
25) hebben 24 uur tijd gekregen zich
over te geven. Te Komotau en Yakhi-
foss zijn twee Tsjechen bij botsingen
gedood.
Sudeten-Duitscbers hebben zich in
het district Falkenau meester gemaakt
van mitrailleurs en munitie, de
gendarmerie rukte met zware motor-
mitraillears van het leger tegen een
front van ongeveer 2000 Sudeten-Duit-
schers op. Er zijn meer dan vijftien
dooden.
In een tweede mededeeling wordt ge-
vanuit het tegenoverliggende benzinesta
tion geschoten. Een pantserauto beant
woordde het vuur. Ook vanuit den kelder
van het hotel Benzei werd geschoten. Men;
gelooft, dat in don kelder van dit hotel
een mitrailleur was geplaatst, waarvan op
roerlingen gebruik maakten. i
Orn 8 uur slaagde de politie er, na ge
bruikmaking van bandgranaten in, bet ho
tel Victoria binnen te dringen. Een zekere
George Leicht, een functionaris der Su
deten Duitsche partij, werd gearresteerd*
In het gebouw werden groote voorraden
automatische wapens en revolvers aange
troffen, en zelfs een complete radiozender
Leicht verklaarde, dat zich nog tien per
sonen in het gebouw bevonden. Men weet
nog niet of zij zich nog in het gebouw
schuil honden of gevlucht zijn. Om 10 uur
verminderde het schieten in hevigheid, i
De toestand in Sudeten
Duitschland thans rustig?
De Tsjecho Slowaakscbe radio heeft er
in een uilzending om 10 uur gisteravond
op gewezen, dat de regeering er tot dus
ver in geslaagd was, de orde te handha
ven met behulp van de organen van den
veiligheidsdienst, en dat nergens van troe
pen gebruik gemaakt is.
Gisteren telde men nog drie haarden
van verzet. Thans is er nog slechts één
over: die te Sehwaderbaeh. Indien men
het incident te Cheb uitzondert kan ge
zegd worden dat overal elders kalmte
heerscht.
Dr." Benesj, president van
Tsjecho Slowakije
De koning te Londen
Honing George is hedenmorgen uit
- Balmoral in Londen aangekomen.
Toen Chamberlain uit Downingstreet
vertrok om per auto naar *t vliegveld Hes
ton te rijden, hadt hij een gelukkigen glim
lach op het gelaat.
'Om tien minuten over acht is Cham
berlain vanochtend1 uit Downingstreet ver
trokken. Een geweldige menigte juichte hem
toe. Chamberlain was vergezeld van siri zegd', dat te Habersbirg in het district Fal-
Horace Wilson en Strang, den directeur kenau de menigte een aanval.heeft gedaan
der afdeeling Midden-Europa van het mi-I op de kazerne der gendarmerie en zich
nisterie van buitenlandsche zaken. De meester van, handgranaten,
weersomstmioigrh.sfen wen niet bizon 'er
gunstig voor vliegen en waarschijnlijk beeft
het vliegtuig onderweg veel regen ont
moet.
Aangezien Chamberlain geen Duitsch ver
staat en Hitier geen Eagétsch kent, zal
Strang aan Britsche zijde als tolk optre
den.
Een verklaring van Chamberlain.
Lord' Halifax, sir Alexander Cadogan,
lord' Brocket, lord' Londonderry en ver
tegenwoordigers der Duitsche ambassade
te Londen waren aanwezig bij het ver
trek van Chamberlain van het vliegveld
te Heston.
"Voor zijn vertrek verklaarde Cham
berlain
Ik vertrek om den Duitsehen rijks
kanselier te ontmoeten, daar de toe
stand' mij zoodanig voorkomt, dat
persoonlijke, besprekingen tusschen
hem en mg nuttige resultaten kun
nen tobben. Mijn politiek is steeds
geweest te probeeren den vrede te ver
zekeren en de gereede aanvaarding
door den Führer van mijn voorstel
moedigt mij aan te hopen, dat mrjn
bezoek aan hem niet zonder resultaat
zal zijn.
De Duitsche zaakgelastigde wenschte
Chamberlain geluk met zjjn grootmoedig
initiatief.
Horace Wilson, die met Strang Cham
berlain naar Duitschland vergezeld, is de
eerste raadsman van den minis ter-president.
Hi) is sedert 1930 de voornaamste ad
viseur der regeering en heeft een belang
rijk aandeel gehad' in de besprekingen over
Tsjecho-Slowakije te Londen.
Strang is hoofd' van het centrale Euxo-
peesche departement van het ministerie
van buitenlandsche zaken, bij heeft on
langs een reis naar Berlijn, Praag en Pa
rijs gemaakt om in persoonlijk contact te
komen met de Britsche diplomatieke ver
tegenwoordigers in die hoofdsteden.
'Chamberlain, die bijna zeventig jaar is,
maakte vandaag zijn eerste of althans één
van zijn eerste vluchten.
Chamberlain te Munchen
aangekomen
Minister-president Chamberlain is
is vanmiddag om half een per vlieg
tuig te Miinchen aangekomen.
Ter begroeting van den Engelschen mi
nister-president waren op bet vliegveld'
'Obenviesenfeld o.tn. aanwezig rijksminister
van Imitenlancircbe zaken fon Ribbenlrop,
staatssecretaris Fon Weisziicker, de chef
van het protocol v"on Doernberg en de
Duitsche arnba-'sadeur te Londen, fon
Dirksen.
fan Eng*-Ische zijde waren o.ra. aan
wezig tie Engnlscbe ambassadeur te 'Ber
lijn Henderson en de consul-generaal van
Groot Brittannië te München,
twee* maHFuïïegeweren en veertig caissons
munitie. Afdeelingen gendarmerie, die per
auto aankwamen, openden bet vuur op de
menigte, die van repliek diende. Te elf
uuri n den morgen trad de gendarmerie
Mussolini bepleit volksstemming
in Tsjecho Slowakije
Open brief aan lord Runciman
in de Popoio d' Italia.
De Ropolo d" Italia publiceert onder het
opschrift: Brief aan Runciman, een artikel
van Mussolini, waarin deze o.a. zegtr
Ik ben ervan overtuigd', dat gij in uw
hart reeds tot een conclusie zijt'gekomen
daar er geen Tsjech o-Slowaaksche natie is,
kan er ook geen Tsjecko-Slowaaksche staat
zijn.
De grond-elementen van den Tsjecho-SIo-
waaksche familie zijn van verschillende ras
en kunnen elkaar niet uitstaan.
Zij zijn niet van een centripetale, d'och
van een- centrifugale kraeht bezield'. Slechts
de dwang houdt ben tezamen.
Te Versailles moest een nieuw Bohemen
een historischean naam met een ho
mogene bevolking van Tsjechen worden
gegrondvest, doch in plaats hiervan beeft
volgens de door de Sudeten-Duitsche parg( men rsjedl(>siowaldje uitgevonden en
i men n en egen ongeveer i daarmede een kunstmatigen staat gescha
pen,' die bij de geboorte alle elementen
van zijn zwakte en zijn gemis aan levens
vatbaarheid heeft meegekregen.
Sedert de rede van Hitier is voor a,
mijnheer Runciman, de goede tijd aange
broken. Gij kunt handelen en wat tot stand
brengen, dat in de geschiedenis ingang zou
vinden.
Thans is het geen tijd meer v.oor compro
missen. Karlsbad' is reeds lang achterhaald'.
Gij, mijnheer Runciman, moet eenvoudig
aan den heer Benesj de volksstemming
voorstellen, niet slechts voor de Sudeten-
Duïtschers, doch voor alle nationaliteiten,
die zulks zullen verlangen.
En als Benesj nu eens de volksstemming
Sudeten-Duitscbers op met zware motor
mitrailleurs van het leger.
Naar schatting zijn bij de gendarmes
tien tot vijftien dooden gevallen. De ver
liezen aan d'e zijde der Sudeten-Duitscbers,
aldus deze mede'deeling, waren nog aan
zienlijk grooter en kunnen nog niet ge
schat worden.
Tsjechische tegenspraak.
Het Sudefen-Duitsche Persbureau heeft
een mededeeling gepubliceerd, die in het
buiiteniand is overgenomen en volgens
welke het gisteren te Habersbirg bij' Falke
nau tot een oproer zou zijn gekomen, waar
bij vijftien gendarmes gedood zouden zijn
en een nog grooter aantal Sudeten-Duit-
schers om het leven eekomen zou zijn. Het i
Tsjecho-SIowaaksche telegraafagenfsohap is de band fï
gemachtigd' deze berichten met stelligheid ihet TCr?{and br«nfenj Engeland zich
tegen te spreken en te verzekeren, dat van
daag in het district Falkenau en trouwens
in geheel Tsjecho-Slowakije de grootst mo
gelijke rust heersdite. De mededeeling van
het Sudeten-Duilsche Persbureau zon
slechts betrekking kunnen hebben op de
incidenten, die zich in Falkenau hebben
voorgedaan en waarbij zes personen om
het leven zijn gekomen.
In sen cfficieel communiqué over het
incident te Sehwaderbaeh voorgedaan,
wordt gezegd, dat de toestand in d'eze ge
meente, dat vlak bij de Duitsche grens
ligt, zeer ernstig is, daar de bevolking
niet slechts met revolvers en geweren ge
wagend is, doch ook met handgranaten
en mitrailleurs, die zij zich waarschijnlijk
in het buitenland hebben verschaft. De
oproerige elementen hebben steeds de ge
legenheid, zich op bet gebied van den
nabuurstaat in veiligheid te stellen.
Patrouilles van de in staat van alarm ge
brachte veiligheidsorganen hebben de Tsje
cho Slowaakscbe grens gesloten. Het in
cident is nog niet geregeld, omdat men
tracht verlies van mense'nenlevens te voor
komen, tn in verband met de nabijheid
van de grens, internationale complicaties
wil vermijden.
Wapendepots in hotels te Cheb
(Eg er).
In een officieel communiqué wordt
medegedeeld, dat de politie te Cheb (Eger)
bericth bad ontvangen, dat zicli in het
hotel Victoria en het hotel Benzel be
langrijke voorraden wapenen bevonden.
Om half zeven gistermiddag wilden twee
detachementen politie, gesteund door twee
pantserauto's, tot een huiszoeking over
gaan. Toen de politie het hotel Victoria
wilde binnengaan, werd van de tweede
nog wel eens bedenken zal voordat het
zich in een oorlog stort om een ficties taat
te redden, die ook in zijn geografische sa
menstelling een monsterachtigmaaksel is,
zoodat men hem steeds weer als een
blindedarm- of worststaat betitelt.
De ministerraad vergadert.
Gisteravond is de Belgische minister
raad1 bijeen gekomen. Volgens het na af
loop gepubliceerde communiqué heeft mi
nister-president Spaak dén raad op de
'hoogte gesteld' van den internationalen
toestand'.
Engeland
De terreur in Palestina.
'Bij verschillende incidenten, zijn giste
ren in het geheel tien arbeiders en zes
Joden om het leven gekomen en drie
Engelschen en elf Arabieren gewond'. O.m.
hebben terroristen een Arabische autobus
in de lucht doen vliegen, waarbij tien
Arabieren gedood^ en tien gewond werden.
Sovjet Rusland
Binnenkort beginnen de marineman oeuvres.
Cfficieel wordt medegedeeld, dat wel
dra de jaaxlijksche marinemanoeuvres ge
houden zullen worden in de Zwarte Zee,
de 'Oostzee en den Stillen Oceaan.
Vereenigde Staten
Roosevelt naar Washington terug.
President Roosevelt, die een lang tele
foongesprek met Huil heeft gehad', beeft
besloten onmiddellijk uit Rochester ia
Minnesota, naar Washington terug te kee-
ren, hoewel zijn zoon James, die pas een.
ernstige operatie heeft ondergaan, nog niet
geheel buiten gevaar is. Men verwacht, dat
Roosevelt bij zijn aankomst te Washing
ton zicli persoonlijk zal belasten met de
verdieping en vanuit den kelder, 'alsmedebehartiging der buitenlandsche politiek.
Dufci! uuuiaul verbchijut (lugelyks, motuit-
jsoixdiVnng vail Zoo.- en Feflstdagou.
Prija por kwartaal f 2,—-, franco per poat
f 3.60. Prjja per week: 16 eta, A&ra-
deriiiko nummers 4 ets. Abonnementen
worden dageljjks aaugenomar
Advertontiën voor hot eerstvolgend num
mer moeten vóór elf uur aan tot Bureau
bezorgd sijn, 's Zaterdags vóór 1» uur.
Een bepaalde plaats van advertentiè'n
wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Na 01 Q(57 Pru® dor Advertentlün: van 15regels f 155;
l!U> 4lOO/ ledore regel meer f 0.30; in het Zaterdagnummer
1—5 regels ft.80, iedere regel meer f0.85
Reclames f0.75 per regel. incassokosten5 ets»;
postkwitantiea 15 ets. Tarieven \an advertentiën
by abonnement zyn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Advertentiën opgenomen h f 0.50 t/m. 15 woor.
den, f 0.75 t/ip. Oj woorden. Kik woord meer
5 cent tot een maximum van 30 woorden»
'a Woensdags: Kleine Advertentiën tot 25 woor
den f 0.25, mita vóór Dinsdagavond G uur aan het
Bureau bezorgd.
's Zaterdags: Kleine Advertentiën 11.00, indiea
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd»
Chamberlain bij Hitier
NEVILLE
CHAMBERLAIN
58*138!
no™ vtrA I hrt/r Anl'An f»<» I r-A/xno or hor
