EERSTE BLAD.
Maandag 19 September 1938
Besprekingen te Londen
Vrijkorpsen langs de grens
Volkenbond
Gemengd Nieuws
I
91ste Jaargang.
No. 21970
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
i*
BUITENLAND
Engeland en Frankrijk hebben overeenstem
ming bereikt. Geen volksstemming, maar
een eenvoudige procedure voor de aansluiting
der Sudeten bij Duitschland. Internationale
garantie voor de nieuwe grenzen van Tsjecho-
Slowakije.
Gisteren hebben de Fransche minister-
preMdent Dn la dier en de Fransche mi
nister van buitenlandsche zaken, Bon
net, een bezoek gebracht aan Londen,
waar zij besprekingen hebben gevoerd
met hun Britsche collega's over den
internationalen toestand.
TJit het verstrekte communiqué bleek de
volledige overeenstemming tusschen beide
landen over de te volgen politiek om een
vreedzame regeling van het Tsjecho SIo-
■waaksche vraagstuk te bevorderen. Tevens
kwam duidelijk tot uiting, dat voornamelijk
gestreefd moet worden naar „een meer
algemeene regeling in het belang van den
Europeeschen vrede".
Omtrent de besprekingen te Londen
meldt de speciale correspondent van Ha-
.vas, dat de leidende Britsche politici thans
tot de overtuiging gekomen schijnen te zijn,
dat het gevaarlijk zou zijn, de dissidente
elementen nog langer tegen hun zin deel
te laten uitmaken van de Tsjecho-Slowaak-
sche gemeenschap. Men zou dus te Londen
overwegen, de thans nog aan de souverei-
niteit van Praag onderworpen grensdistric
ten, waar de Dnitsche bevolking een uit
gesproken meerderheid heeft, naar Duitsch
land te doen terugkeeren.
Naar het oordeel van de verantwoor
delijke Britsche kringen zonden deze
rectificatie van de grens en het over
brengen van de bevolking, dat hieruit
zou kannen voortvloeien, bij voorkeur
dienen te geschieden langs den weg.
Van recktstrceksche onderhandelingen
onder controle ecner internationale com
missie, zonder gebruik te maken van
de minder soepele en minder snelle pro
cedure eencr volksstemming. Die overi
gens de andere minderheden, o.a. de
Hongaarsehc en de Poolsche, ertoe zou
kunnen brengen, op haar beurt even
eens een volksstemming te eischen.
Hoewel de mogelijkheid van oen derge
lijke oplossing met het oog op de huidige
omstandigheden en het gevaar dat hierin
schuilt van Fransche zijde moeilijk kon
worden verworpen, meenden Daladier en
Bonnet hun Britschen collega's er met
nadruk op te moeten wijzen, hoe onrecht
vaardig het zou zijn, een dergelijk offer
van de Tsjechische regeering te verlangen,
zonder haar een compensatie te bieden
voor het veriies der natuurlijke grens, die
door het Sudeten-gebergte wordt gevormd.
De beide Fransche ministers hebben
den Britschen premier ertoe kunnen be
wegen, zijn collega's in het Britsche
kabinet de noodzakelijkheid te doen in
zien, van een internationale garantie,
geldend voor het nieuwe territoriale
statuut, terwijl de traditoneele opposi
tie in officieel» Britsche kringen tegen
iedere verplichting op het vasteland
van Europa hun nog Zaterdag een
dergelijk plan had doen verwerpen.
De onafhankelijkheid van Tsjecho-SIowa-
kij'e zou zoodoende voortaan gewaarborgd
kunnen worden door een conventie naar
het model van het veTdrag van Locarno,
een conventie geteekend door de aangren
zende staten Duitschland', Polen, Hon
garije en Roemenië alsmede d'oor En
geland, Frankrijk en Italië. Op grond' hier
van zou Tsjedho-SIowakije moeten afzien
van de vroeger met Frankrijk en de Sov
jet-Unie aangegane verplichtingen tot bij
stand.
De regeering te Praag zal officieel door
Parijs en Londen op de hoogte gesteld
worden van 3e opvattingen der beide re-
geeringen en uilgenoodigd worden, zoo
spoedig mogelijk haar meening hieromtrent
te laten weten. Chamberlain rekent Or na
melijk nog steecis op, zich morgen of op
zijn Jaatst "Woensdag naar Godesborg te
kunnen begeven om opnieuw Hitler to
ontmoeten.
Praag wenscht geraadpleegd
te worden
Geen verantwoordelijkheid voor
beslissing buiten haar om.
Tijdens de Fransch-Britsche besprekingen
in Downingstreet beeft, naar Reuter ver
neemt, de Tsjecho-Slowaakscbe regeering
door bemiddeling van den Tsjecho-Slowaak-
schen gezant te Londen, Masarrjk, aan de
Britsche en Fransche ministers schriftelijk
laten weten, dat zij' aanneemt, dat zij, al
vorens besluiten genomen word'en, geraad
pleegd zal worden.
De Tsjecho-Slowaaksche regeering heeft
hieraan toegevoegd, dat zij geen verant
woordelijkheid op zich kan nemen voor
beslissingen, welke buiten haar om zijn
genomen.
„Volksstemming is onaan
vaardbaar"
Radïoredeveering van Hodza.
In een radio-redevoering, welke hij
gistermiddag heeft uitgesproken, ver
klaarde de Tsjecho-Slowaaksche minis
ter-president Hodza, het plan van een
volksstemming onaanvaardbaar.
Iedereen weet, dat wij, na zeer moeilijke
.onderhandelingen een voor beide partijen
aanvaardbare basis hebben gevonden. Doch
toen deed zich een dramatische ommekeer
voor. Een opstand begon. Men beschuldigde
d'e regeering er van krachtig te zijn opge
treden. Wij wijzen deze beschuldigingen
van de hand. Wij hebben eenvoudig onzen
plicht gedaan. De onderdrukking van een
opstand is geen vervolging. Dank zij den
uitzonderingstoestand slaagden wij er in
het ergste te voorkomen.
De buitengewone maatregelen, door de
regeering genomen, zullen van kracht blij
ven zoolang zij noodig zullen zijn.
Tsjecho-Slowakije komt al zijn plichten
na. Andere landen moeten dat ook doen.
De betrekkingen tusschen Tsjechen enDuit-
sohers moeten geen nieuwe twisten doen
ontslaan. Een plebisciet zou niets oplossen.
Hodza wees op ondubbelzinnige wijze
ieder denkbeeld van een volksstemming
van de hand. Hij verklaarde deze oplossing
onaanvaardbaar, daar zij nieuwe problemen
zou kunnen doen ontstaan, analoog aan de
thans bestaande.
De regeering zal geen politiek van wraak,
noch van vervolging roeren. Zij moet even
wel haar aandacht gericht houden op de
eerbiediging en de handhaving der wet,
kalmte en orde. Op het gebied van de rust
en openbare orde kan zij geen concessies
d'oen, daar slechts in kalmte en orde de
mogelijkheid kan bestaan een al geboete re
delijke overeenstemming te waarborgen.
Overal kalmte en rust
Uitzonderingstoestand in geheel
Tsjecho-Slowakije.
Volgens te Praag ontvangen berich
ten, heerscht over het gellieele gebied'
der republiek orde en rust. De in de
lokalen der Sudeten-Duilsche partij ver
richte huiszoekingen vinden zonder in
cident voortgang, alsook de uitleve
ring van wapenen.
Het kabinet heeft besloten den uit
zonderingstoestand af te kondigen voor
geheel Tsjecho-Slowakije, welke zal gel
den voor een tijdperk! van drie
maanden.
Antwoord op de ontbinding
der Sudeten-Duitsche partij.
Het Duitsche Nieuwsbureau publiceert
een bericht uit Asch, meldende,, dat Hen-
lein hevel heeft gegeven, dat Zaterdag
„de geheele grens van het vaderland"
bezet zal wordten door „vrijcorpsen van
Sudeten-Duitschers".
„'Ons antwoord op de ontbinding van
de Sudelen-Dui'seha partij is de vorming
van een vrijwilligerscorps, dat met het wa
pen in de vuist zal vechten voor de
vrijheid van ons volk".
Aldus verklaarde de Sudeten-Duitsche
perschef Sebehowski, die Zateid'ag in Ber
lijn is aangekomen.
Hij legde deze verklaring af tegen
over de verzamelde buitenlandsche jour
nalisten en ze'te voorts uiteen, dat het
corps zal komen te liggen op Duïtsch
gebied, larws de Sudetengrens en gereed
zal worden gehouden om op te treden,
zoo dit noodig mocht worden geacht, ter
bescherming van het Sudetenvolk.
Arrestatie van Tsjechen in.
Dnitsehland.
Uit Tsjechische bron wordt gemeld1, dat
uit geheel Duitschland' nog steeds berich
ten van arrestatie van Tsjechen komen.
Te 'Berlijn zjjn zestien. Tsjechen, onder wie
drie leid'ers der Sokol-organisatie in
Duitschland1, in hechtenis genomen. Dok
functionarissen van weldadigheidisvereeni-
gingen zonder eenig politiek karakter en
eenvoudige arbeiders, zijn gearresteerd.
Te Chemnitz moeten zes Tsjechen gear
resteerd zijn, terwijl ook te Hamburg en
Keulen arrestaties verricht zijn.
Uit goede Iron geeft men d'e volgende
nauwkeurige inlichtingen
Tijdens een gesmak, d!at de zaakgelas
tigde van Duitschland1 te Praag, Henkei,
heeft gehad met bevoegde Tsjechische
kringen, 'heeft de vertegenwoordiger van
Duitschlanu een toespeling gemaakt op
eventueele represailles tegten in Duitsch
land' wonendte Tsjecho-Slowaksche onder
danen, in geval van arrestatie of tereclit-
slel'ing van Sudeten-Duitschers.
Te Praag kent men aan deze verklarin
gen slechte de waarde van een waar
schuwing toe, welke overigens onibloot is
van ieder karakter van actualiteit, daar in
Tsjecho Slowakije geen enkele hoofdstraf
is ten uitvoer gelegd', noch voor het
oogenblik voorzien is.
Reeds 84.000 Duilschers nit
Tsjech» Slowakije gevlucht.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
volgens de laatste inlichtingen het aantal
der naar Duitschland! gevluchte Sudeten-
Duitschers thans to+ 84000 gestegen is.
De vluchtelingenstroom ui' Sudeten-Duitseh
land is ook Zon dag niet verflauwd Steeds
weer komen in bijna- alle grensplaatsen
lange stoeten van vrouwen, kinderen en
grijsaards aan. Zn deel en volgens het D.
N. B. mede. dit d'e Sudeten-Duitsche man
nen in gev.ingenentransporlen naar 't bin
nenland worden vervoerd.
„Volksstemmingen de eenige
oplossing"
Verklaring van Mussolini.
In zijn met belangstelling tegemoet-
geziene rede te Triest, heeft Mussolini
verkiwd, dat de eenige oplossing voor
het Tsjecho-Slowaaksche vraagstuk
ligt in het houden van volksstemmin
gen. De gebeurtenissen, aldus Musso
lini, kunnen een snel tempo krijgen
en het karakter van een lawine aan
nemen. Er moet derhalve snel gehan
deld woruen, wanneer men vei warring
en complicaties wil vermijden.
Er zijn in het leven der vodken. momen
ten, waarin de mannen, die hen leiden,
niet mogen teiugschnhken voor hun ver
antwoordelijkheid, doch deze in vollen om
vang moeten aanvaarden. Dat wat ik u
thans zeg, wordt niet alleen door de po
litiek vin de as RomeBerlijn gedioteeid,
doch slechts door de gevoelens van vriend
schap die ons verbinden met de Hongaren,
de Polen en andere nationaliteiten in den
staat, welke men den moxaiekstaat num
mer twee zou kunnen noemen. Wat ik
u zeg, wordt gedicteerd door mijn ver
antwoordelijkheidsgevoel, dat ik niet zoo
zeer Italiaansch dan veeleer Euroipeesck
zou willen noemen.
Wanneer de door de geschiedenis gestel
de problemen een graad van stormach
tige complicaties hebixm bereikt, dringt
zich de meest eenvoudige, meest logische
en meest radicale oplossing op.
Tegenover het probleem, dat in deze da
gen de wereld in ademlooze spanning
houdt, heeft de oplossing slechts een naam:
Volksstemmingen. Volksstemmingen voor
alle nationaliteiten, die in dien staat zijn
gedwongen, welke liet groote Tsjeciho-Slo-
wakije had moeten worden en zieli thans
in zijn geheele organische onhoudbaarheid
openbaart.
D'e Engelsche minister-president, die zich
als vredesbode van Londen naar Munchen
begaf, moet begrepen hebben, dat men
snel moet handelen, omdat ieder uitstel
niet aan de oplossing ten goede komt,
dödh bepaald zal leiden tot de onheil
spellende botsing.
De oplossing der kwestie begint
reeds ondanks de campagne van Mos
kou in de harten der E,uropeesehe
volken een plaats in te nemen. Wij wen
schen, in deze laatst© uren, dat een
vreedzame oplossing wordt bereikt.
Wij wenschen dat, wanneer zij niet
mogelijk is, dat het eventueele con
flict wordt begTensd en gelocaliseerd'.
Wanneer dat echter niet zou ge
beuren en voor of tegen Praag een
iopmarsch van universeel karakter zou
komen ,dan moet men weten, dat Italië
zijn stelling reeds heeft betrokken.
Een grensincident bi] Eger
Ilavas meldt uit Praag:
Uit gezaghebbende bron woidlt melding
gemaakt van een grensincident bij Eger
op SuJeten-Duitsch gebied'.
Volgens deze inlichtingen zouden on
geveer 150 tot 200 personen, gebruik ma
kend1 van handgranaten, geprobeerd' heb
ben een overval te pleger op het nieu
we stadsgedeelte van Asch. Zij hadden
het gemunt op de douanepost.
Met spoed ontboden politievcrstcrkin-
gen en militairen kwamen direct met
pantserauto's ter plaatse.
De douanebeambte Wolf werd licht aan
no knieën gewond1. De douanier Pergel
liep wonden op aan hoofd' en lichaam.
Op het terrein heeft men overblijfselen
van handgranaten van Duitsch maaksel
aangetroffen.
Volgens deze zelfde inlichtingen konden
de aanvallers niet geheel worden geïden
tificeerd. Men veridaart aan Tsjecho Slo-
waksche zijue niet te weten of men hier
te doen heeft met een overval van Duit
sche stormafdeelmgen dan wel van mili
taire formaties.
De toestand in het Verre Oosten
Het optreden der Japanneezcn
ia China.
Seihin Ikeda, de Japansche minister van
financiën, handel en industrie, heeft tegen
over de pers veiklaard, dat de a.s. val van
Hahkau niet genoeg zou zijn om voldoe
ning te geven aan Japan, dat vastbesloten
is volledig ieder anti-Japansch bestuur in
China te doen verdwijnen.
Oproep van Tsjang Kaï Sjek
tot Chtneezcn in Mandsjoekwo.
Aan den vooravond van den zevenden
verjaardag van het incident te Moekden,
dat leidde tot de bezetting van Mandsjoerije
door Japan, heeft Maarschalk Tsjang Kai
Sjek een oproep gericht tot de in Mand-
sjoekwo wonende Chineezen, zich als één
man te verheffen. De Japanneezen, aldus
Tsjang Kai Sjek, zijn op het oogenblik
aan het eind van hun krachten. Ons uur
is gekomen. Ge moet u niet tevreden
stellen met aanvallen te doen op Japan-
sehe munitiedepots, vliegvelden en spoor
wegen. Ge moet actief meedoen aan den
strijd voor u zelf en voor China's vrijheid
en onafhankelijkheid.
Duitschland
Duitsche scheepvaart naar Tsjecho-
Slovakije gestaakt.
De Duitsche reeders op de Elbe hebben
het scheepvaartverkeer in de richting van
Tsjecho-Slowakije, met het oog op de hui
dige gebeurtenissen, stop gezet.
België
België handhaaft zijn zelfstandigheids
politiek.
Men heeft er de laatste dagen van
verschillende zijden bij de regeering op
aangedrongen, d'at zij de Kamer of de
commissie van buitenlandsche zaken zou
bijeenroepen o„-©en verklaring over de bui
tenlandsche politiek zou afleggen. De re-
georing is van meening, dat een vervroegd
bijeenkomen van het pailement niet noodig
is en c'at er ook geen reden bestaat
voor het breenroepen der commissies Bo
vendien is de regeering vastbesloten zich
met onwankelbare kracht te houden aan
de beginselen der onalhankelijkheidspoli-
tiek, die alleen zal bijdragen tot het be
houd van den vrede, maar ook de groot
ste kans biedt, dat Belgie aan het ge
vaar van oorlog ontkomt.
Po-lcn niet meer in den Volkenbondsraad.
De PoolscLe folkenhondsgedelegeerde,
Komarmucki, heeft den voorzitter zijn re
geering medegedeeld, dat Polen niet voor
nemens i= zich als lid' van d'en Vol
ken bondsraad te doen herkiezen. Polen
bezet den senu-permanenlen zetel in dten
den raad sind 1925. De zetel van Po
len zal dan worden ingenomen doorGrie-
kenlml, dat de staten van de Balkan
Entente zal vertegenwoordigen.
De aankomst der Fransche ministers Dala
dier en Bonnet op het vliegveld Croydon,
waar zij gistermorgen verwelkomd werden
door Chamberlain en lord Halifax. t
De legeroefeningen
In kleiner verband.
De regeeringspersdienst meldt
In verhand met da reeds getroffen
maatregelen in het grensgebied, zullen
de voorgenomen oefeningen in leger-
verband worden vervangen door oefe
ningen. in kleiner verband.
Motor van Dieselt rein in brand gevlogen.
Gistermiddag omstreeks half vijf is op
hot traject EindhovenWeert een der mo
toren van den uit drie wagons bestaan-
den Dicseltrein AmsterdamMaastricht ter
hoogte van Maarheeze bijl Weert in brand
gevlogen.
De bestuurder bemerkte dit bijtijds en
bracht den trein tot stilstand.
Men heeft den brand spoedig kunnen
blusschen met de in den trein aanwezige
apparaten, waarna de wagon is losgekop
peld.
De passagiers bewaarden hun kalmte ten
stapten onmiddellijk over in de andere
twee wagons. De trein had slechts geringe
vertraging.
De beschadigde wagon is naar Weert
vervoerd, waar deskundigen teen onderzoek
naar de oorzaak van den brand zullen
instellen.
De kinderverlamming
Bewaarscholen te Rotterdam
blijven gesloten.
Op advies van den inspecteur der volks
gezondheid voor Zuid-Holland heeft dte
burgemeester van Rotterdam teen besluit
genomen om de sluiting van scholen voor
voorbereidend onderwijs ten van de km-
derbewaarplaatsen, welk© tot en met Za
terdag was bevolen, tot een nader te be
palen datum te verlengen. Voor de scholen,
voor gewoon- en buitengewoon lager on
derwijs is de sluiting niet verlengd, aan
de laatstbedoelde scholen is het onder
wijs vandaag hervat.
Zaterdag is bij den directeur vau den
G.G. en G.D. te Rotterdam een geval van
kinderveriamming aangegeven. Het betreft
een jongetje van vier jaar, wonend aan
den rechler-Maasoever.
BINNENLAND
De toestand van Prinses Juliana
Spoedig vertrek naar Soestdijk.
Men meldt ons van officieole zijde dat
de gezondheidstoestand van Prinses Juliana
steeds vooruitgaande is.
Toch gevoelt H.K.H. zich, tengevolge
van de hooge koorts in de eerste dagen
der ziekte, nog vermoeid.
Pa behandelende geneesheer acht het
waarschijnlijk dat het vertrek naar Soest
dijk deze week zal kunnen plaats vinden.
Gedurende de eerstvolgende weken zal
H.K.H. ook dan nog grootere inspannin
gen moeten vermijden.
Ovstcnrijksche passenvervallen met
1 Januari a.s.
Het Duitsche consulaat-generaal vestigt
er de aandacht op, dat de thans nog gel
dige Oostennjksche passen na 31 Decem
ber 1938 hun geldigheid verliezen. Be
zitters van Oostenrijksdie passen moeten
derhalve voor dezen datum, onder over
legging van hun pas en van drie foto's
persoonlijk of schriftelijk een Duitsche
consulaat-generaal te Amsterdam, aanvra
gen.
Sluiting van de zitting der Slatcn-GcncraaL
Terwijl Zaterdagmiddag te kwart voor
drie de ereenigde vergadering van de
beide Kamers der Staten Generaal door
mr. W. L. Baron de Vos van Steenwijk
werd' geopend, zagen op dat tijdstip dia
nieuwsgierigen, die zich aan het NoordL
einde hadden opgesteld, het hofrijtuig hij
het Paleis voorrijden. Te ongeveer vijf
voor drie verliet de minister van binnen-
landsche zaken, de heer H. van Boeyen,
gekleed in ambtsgewaad', het Paleis, daar
bij uitgeleide gedaan door den thesaurier
van H.M. de Koningin, jhr. J. H. Repaler
van Driel. Een eerewaeht van huzaren
bracht het eerbewijs.
Voorafgegaan en gevolgd door een de
tachement huzaren reed de koets over de
Heulslraat, den Kneuterdijk en den Vijver-
dam naar het Binnenhof, waar een ©ere
wacht van huzaren-te-voet de karabijn pre
senteerde en d'e minister na het uitstijgen
door de commsisie van in- en uitgeleide
aan den ingang van het gebouw der Twee
de Kamer werd begroet.
Zoowel aan het Noordeinde als langs
de korte route en op het Binnenhof was
het belangstellende publiek weinig talrijk.
Ook in de Staten Generaal zelf was de
opkomst dit jaar minder groot dan an
dere jaren.
Na de sluiting der zitting vertrok de
kleine stoet op gelijke wijze wodter naar
het Paleis Noordeinde.
li
Bezo com ant versoliijut dugelciks, xuetuit-
söEdonsff vuil Zoq- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal 2.—, franco per poet
f 2.BO, Prija per week: 15 eta. Mson-
derljjfce nanuners 4 eta, Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
AdvertsntiSn roor het eerstvolgend num
mer moeten vóór elf uur aan het Bureau
beaorgd zpn, 'a Zaterdags vóór 9 uur.
Ken bepaalde plaats van advertentie»
wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Pr^i der Advertentlén: vau 1—5 regels f i 55;
Iedere regel meer f 0.30, in het Zaterdaguummer
1—5 regels f 180, iedere regel meer f 0.35
Reclames f0.75 per regel. IncassokOBtenS cts.j
po9tkwitanties 15 ets. Tarieven van ad\ertentiea
by abonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Advertentlén opgenomen f 0.50 t/m, 15 woor
den, f 0.75t/m. 25 woorden. Elk woord meer
5 cent tot een maximum Yan 30 woorden,
'e Woensdags: Kleine Advertentien tot 25 woor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan het
Bureau bezorgd.
's Zaterdags: Kleine Advertentlén f 1.00, indien
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
t-
