„Benesj mag thans kiezen EERSTE BLAD. Dinsdag 27 September 1938 Het geduld van Duitschland is uitgeput. Praag heeft tot i October den tijd voor een besluit Het Tsjecho Slowaaksehe antwoord 91ste Jaargang, No. 21977 Tel. No. 69300 (3 lijnen). BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK I TEL. 69300 (3 lijnen). Postrekening No. 5311. BUITENLAND Ondanks den feilen toon Baat de rede van Hitier nog de mogelijkheid |Van een vreedzame oplossing open Controle van het Britsche oud-strijders legioen? Chamberlain spreekt vanavond voor den omroep. Chamberlain zal vanavond te 8.20 Amsterd. tijd voor alle Britsche zenders een rede houden over den internationalen toestand. Hij zal spreken in zijn werkkamer in Downing- street. Frankrijk zal Tsjech o-Slowakije bij niet-uitgelokte aanval steunen Ook steun van Engeland en Sovjet Unie Duitsche memorandum volkomen onaanvaardbaar Chamberlain dringt nogmaals op vreedzame regeling aan Deze courant orscliijnt dagelijks, mei uit zondering van Zon- en Feestdagen. Prjjs per kwartaal f 2.franco per post f. 2.50. Prijs per weck: 15 els. Afzon derlijke nummers 4 ets. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advertcntiën -:oor iiet eerstvolgend num mer iiioeie vóór 1 f uur aan 'iet Bureau bezorgd zijn, f-s Zaterdags vóór1 O uur. Een bepaalde plaat" Yan advertentiën wordt niet gewaarborgd. Prijs der Advertentiën: van 15 regels fi 55j iedere regol meer 10 30; m het Znterdagnummer 15 regels f 1.80, iedere regel meer f 0.35 - Reclames f0.75 per regel. Incassokostenö cts.j nostkwitanties 15 ets. Tarieven \an ad verten tien by abonnement zijn aan hot Bui eau vorkrygbaar. Dagelijks worden tegen vooi uitbetaling Kleiua Advertentten opgenomen 10.50 t/m. 15 woor den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meor 5 cent tot een maximum van 30 woorden. 's Woensdags: Kleme Advertentlentot25 woor den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond C uur aan het Bureau bezorgd. 's Zaterdags: Ivleme Advertentión H.00,indien niet vóór Vrijdagavond G uur bezorgd. Hitlers rede was sommige punten zeer fel. De wijze, waarop hij over den TsJecho-SIowaakschen president, dr. Bencsj, sprak, was onmati, scherp. Men zal te Londen en Parijs daaraan niet veel aandacht schen ken, doch trachten uit deze rede te halen, wat voor de bevordering van den vrede dienstig kan zijn. En daartoe biedt zij inderdaad enkele mogelijkheden. Hitier heeft niet alle schepen achter zich verbrand. Hij heeft zich uitvoerig uitgelaten over zijn verklaringen tegenover Cham berlain, betreffende zijn bereidwilligheid tot het houden van volsstcm- mingen en het bepalen van de grenzen. De controle in Sudeteuland zon gedurende dien tijd uitgeoefend kunnen worden door Het Britsche le gioen van oud-strijders. Maar hij gaf Tsjccho-Slowakije slechts den tijd tot 1 October. Heeft Praag dan niet toegegeven aan de Godcsbergec eischen, dan rukken de Duitsche troepen Tsjccho-Slowakije binnen. Hitiers definitieve standpunt is vervat in het bekende memorandum, dat door tusschenkomst van Chamberlain werd overhandigd. De al- of niet- aanncming daarvan beslist over oorlog of vrede. Bencsj heeft dus te kiezen! Een van de belangrijkste punten is dus wel de controle van het Britsche legioen, hoewel dat zijn werkzaamheid eerst zou kunnen aan vangen, nadat het Sudeten Duitsche gebied door de Duitsehe troepen is bezet. De komende dagen zullen dus oplossing moeten brengen in de kwestie, of Sudetenlaud met wapengeweld aan Duitschland zal worden toegevoegd, of" dat Hitier tenslotte nogdoor de deur zal komen, die hij in zijn rede nog juist op een kiertje heeft laten staan. De toestand is wel zeer moeilijk, maar niet hopeloos. Gisteravond te acht minuten over acht kwam Ad oil Hitler, vergezeld1 van doering, in het Sportpaleis aan, toegejuicht door een ontelbare menigte. Te kwart over acht openae minister Goebbels de vergade ring. Hitier vïng zijn rede aan met beschou wingen over Duitschlands verhouding tot de andere mogendheden en verklaringen, welke Duitschiands bereidwilligheid tot ontwapening en vredelievendheid moesten demonslreeren. Na twee jaar steeds afgewezen le zijn, aldus spr., gaf ik het bevel de Duitsche weermacht op te bouwen en thans is een leger gereed, zooals d!e wereld nog niet heeft gezien. Milliarden zijn hiervoor uitgegeven. Het leger is met dte meest moderne wapenen uitgerust. Duitschland «n Polen. Het moeilijkste probleem, waarvoor ik mij ges tela1 zag, was de verhouding van Duitschland tot Polen. Ik weet zeer goed', dat het mij alleen niet gelukt zou zijn, wanneer destijds Polen een democratische grondwet zou hebben gehad. In Polen was echter geen democratie, doch een man, Met hem gelukte hot in nauwelijks een jaar een overeenkomst te sluiten, die voorloopig voor den tijd van tien jaar het gevaar van een botsing uit schakelde. Wij allen zijn er van over tuigd, dal d't verdrag echter een duur zame vrede ten gevolge zal hebben. Engeland. Ik ben verder gegaan en heb Engeland de hand geboden. lie heb er vrijwillig van afgezien, ooit weer in een vlootconfercnti© te treden. Een ding is hier voorwaarde. Het gaat niet aan, dat het eene deel zegt: Ik wil nooit meer oorlog eri tot dit doel bied iit u aan, dat ik vrijwillig mijn bewapening tot 3o pet. beperk, terwijl het andere deel verklaart: Van tijd tot tijd zal il: toch weer oorlog voeren, wanneer het mij schikt. Dat gaat niet. Zulk een overeenkomst is moreel slechts dan mo gelijk, wanneet beide volken elkaar plech tig beloven nooP weer met elkaar oorlog te voeren. Duitschland heeft dezen wil. Wij willen hopen, dat in het Engelsche volk diegenen de overhand krijgen, die van denzelfden wn zijn. Frankrijk. Ik ben verder gegaan. Ik heb Frankrijk direct na de teruggave van het Saar- gebied aan Duitschland, verklaard, dat er thans in liet geheel geen geschillen tus- sohen Frankrijk cn ons bestaan. Ik heb gezegd, tiat Elzas Lotharingen voor ons niet meer beslaat. Hier zijn twee groote volken, die willen arbeiden en zrj willen beide leven, en zij zullen het beste leven als zij samenwerken. Italië. Ik heb mij hierna op een nieuw pro bleem geworpen, dat gemakkelijker op te lossen wass als de andere, de verhou ding van Duitschland tot Italië. Deze ver houding is ovc-r verdragen en verbonden heen tot eon werkelijk krachtig hartsver- bond geworden. Boven alles staat bij ons ten slotte het neJang van onze volken als geheel. D. belang echter heet: in vrede te kunnen arbeiden. De Duitschers buiten de grenzen. Twee problemen waren overgebleven. Hier moest ik een voorbehoud maken. Tien millioen Duitschers bevonden zich bui len de rijksgrens. Dit getal van tien milli oen is geen kleinigheid. Het gaat om een vierde van het aanial, dat Frankrijk aan inwoners telt en wan neer Frankrijk evertig jaar lang zijn aan sprakelijkheid op de paar millioen Fran- schen in Elzas Lotharingen nooit opge geven heeft ,dan hebben wij het roclht onze aanspraken op deze tien millioen Duitschers te handhaven, en ergens is er een grens, een grens, waar de toegeeflijk heid moet ophouden, daar zij anders tot een verderfiijke zwakte zou worden. Ilier was de grens, die ik niet voorbij kon. Do laatste territoriale eisch in Europa. Thans slaan wij voor het laatste pro bleem, dat opgelost worden moet en opgelost worden zal. Het is de laatste territoriale eiseh, die ik aan Europa te stellen heb, doch het is de eisdhj waarvan ik' niet afwijk, en die ik, zoo God wil, zal vervullen. Aanvallen tegen Bcnesj. Deze Tsjechische staat, aldus Hitier, be gon met den eersten leugen, de vad-er van dien leugen van destijds heet Benesj. Deze mijnheer Benesj trad destijds te 'Versailles op en begon met le verzekeren, dat er een Tsjecho-Slowaaksche natie be staat. Zoo hebben de Tsjechen om te be ginnen door meneer Benesj Slowakije ge annexeerd. Daar deze staat niet levensvat baar scheen, nam men gewoonweg tegen hun zelfbeschikkinsgrecht en hun zelfbe- schikkingswil drie en een half millioen Duitschers. Daar ook dit niet voldoende was, moes ten er nog meer dan een millioen Hon garen bijkomen, dan Karphaten-Russen en eindelijk1 nog een paar honderd duizend Polen. f Wanneer ik hier tot u spreek, ben ik natuurlijk slechts woordvoerder voor het lot van mijn Duitschers. Hiüer beschuldigde vervolgens Beuesj er van, zijn belofte den Tsjeelio-Slowaakschen staat naar het voorbeeld van Zwitserland in kantons te verdeelen, niet te zijn nage komen. In scherpe bewoordingen laakte hij de „terreur" waaraan de Duitschers hebben blootgestaan. De heer Benesj, al dus spreker, was vastbesloten het Deutseh- fum eenvoudig geleidelijk uit le roeien. Deze staat dwingt do nationaliteiten tot een politiek, die haar eens ertoe leidt op de eigen broeders te moeten schieten. In den staat van den heer Bcnesj zijn de gevolgen voor de natio naliteiten gruwelijk geweest. Ik spreek slechts voor de Duitschers. In de ge- lieele wereld en heden ten dage zien wij slech's een groote mogendheid en aan het hoofd daarvan een man, die begrip toont voor den nodo van dit volk. Hij is een groot vriend: Benito Mussolini, Wat hij in dezen tijd gedaan heeft, en Ie houding, die dit Italiaan- sche volk aanneemt, zullen wij niet vergeten, en wanneer eenmaal het uur van eenzdfden no-od voor Italië aan breekt, dan zal ik liet Duitsche volk aansporen, dezelfde houding aan te ne men. Ook dan zullen .niet twee staten zicli verdedigen, doch één blok. - Hitiers eischen Met betrekking tot de toestanden in TsjechoSlowakije vervolgde spr.: Ik !heb op 22 Februari in den Rijksdag verklaard, dat dit anders moest wor den. Benesj lieeft het ook anders ge daan. Er begon nog grootere terreur. Benesj voe'de zich gedekt door Frank rijk cn Engeland, en vooral Sovjet- Rusland. Zoo kwam ten slotte mijn eisch te Neurenberg. Deze ,eisch was volkomen duidelijk. Ik heb toen voor de eerste maal ge zegd, dat thans het zelfbeschikkings recht voor deze 3i/o millioen Duit schers eindelijk bijna twintig jaar na de verklaringen van president Wil son van kracht moest worden. Benesj heeft het antwoord gegeven nieuwe dooden, nieuwe gevangenzettin gen, nieuwe arrestaties. De interventie van Chamber lain. En daarna kwam Engeland. Ik heb te genover den heer Chamberlain ondubbel zinnig te kennen gegeven, dat wij thans als eenige mogelijkheid eener oplossing beschouwen. En thans heeft Engeland, en Frank rijk heeft zich daarbij aangesloten, aan Tsjccho-Slowakije den eenig mogelijken eisch gesteld: het Duitsche gebied einde lijk vrij te laten en aan Duitsclüand af te staan. Benesj vond een uitweg. Hij gaf toe: deze gebieden moeten worden af gestaan. En wat deed hij: Niet het gebied stond hij af, doch de Duitschers drijft hij thans uit. En thans geloof ik. dat het tijdstip gekomen is, om het eens goed te zeggen. Wanneer iemand liet geduld toont, zooals wij het hebben gedaan, kan men niet zeggen, dat wij belust zijn op oorlog. Dan tenslotteBenesj heeft zeven mil lioen Tsjechen, doch hier staat een volk van meer dan 75 millioen. Het memorandum. Ik heb thans een memorandum met een laatste en definitief Duitseh voor stel aan de Britsche regeering ter be schikking gesteld. Dit voorstel beoogt niets anders dan de verwezenlijking van wat Benesj reeds beloofd heeft. De inhoud van dit voorstel is zeer een voudig: elk gebied, dat naar het volk Duiisch is en naar zijn wil tot Duitsch land wil behuwen, komt thans aan Duitschland, weliswaar niet dan, wan neer Benesj er in geslaagd is wellicht een of tweo millioen Duitschers ver dreven te hebben, clioch thans, en wel direct. i l i IÈ heb thans hier de grens gekozen, die Op grond van het sedert tientallen jaren beschcikbare materiaal over de verdeeling der wolken en talen in Tsjecho-Slowak'ije, rechtvaardig is. i 1 Concessies? Ik zeide Chamberlain: wanneer ge be palen wilt, dat slechts in eenige omstreden gebieden gestemd wordt mijnentwege. In elk geval dan aan deze en aan gene zijde van de grens. Ik was ook bereid, deze stemming door internationale commissies te laten contro leeren. Ik was bereid, de vaststelling van de grens over te laten aan een Duitsch-Tsje- chische commissie of door een. internatio nale commissie. Ik was voorts bereid, tijdens deze volksstemming zelfs de troe pen terug te trekken, en ik heb mij thans bereid verklaard voor dezen tijd het Brit sche legioen van oud-strijders uit te noo- digen, dat mij het aanbod' heeft gedaan, zich naar deze gebieden te begeven en daar de orde en rust te handhaven. En ik was bereid er in toe te stemmen, dat clan een internationale oommissie de definitieve grens vaststelt, en ik was bereid alle modaliteiten over te laten aan een uit Duitschers en Tsjechen bestaande com missie. Ik heb thans verlangd, dat nu na 20 jaar, Benesj eindelijk gedwongen wordl, zich aan de waarheid' te houden. Hij zal op don eersten October dit ge bied aan ons moeten afstaan. ,,Mijn geduld is thans ten einde". Ik heb Chamberlain de verzekering gegeven en herhaal deze hier, dat, wanneer dit probleem opgelost is voor Duitschland geen territoriaal pro bleem ia Europa meer bestaat. En is heb hem verder verzekerd, dat op hel oogenblik, waarop Tsjecho Slowakije het vraagstuk oplost, d.wz. de Tsjechen de geschillen met hun anclere minderheden geregeld hebben en wel op vreedzame wijze en niet door onderdrukking, ik in een Tsje- chiscken slaat geen belang meer stel. En dat werdt hem gegarandeerd. Wij wenschen hcelemaal geen Tsjechen. Alleen wit ik nog voor 't Duitsche volk verklaren, met betrekking tot het Su- deten-Duilsche vraagstuk, mijn ge duld thans ten einde is. Ik heb Be nesj een voorstel gedaan. Het is niets anders dan ae verwezenlijking van datgene wat hij zelf beloofd" heeft. Hij heeft het thans in zijn hand: vrede of oorcog. Hij zal óf dit. aanbod; thans aanvaarden.-'en* d'eir Duitschers eindelijk de vrijheid geven, óf wij zul len deze vrijheid zelf gaan halen. Wij ztjn vastbesloten, aldus eindigde Hitier. Benesj mag thaus kiezen. Reuter meldt uit Londen: Vanwege het Foreign Office is de Volgenc.e verklaring gepubliceerd: In officieele leringen wordt verklaard', dat Chamberlain de vorige week heeft getracht met den Duijschen rijkskanse lier een vreedzame oplossing voor het Tsjecho Slowaaksehe vraagstuk te vin den. Het is nog steed's mogelijk, dit door onderhandelingen te doen lu den Duilschen eisch, inzake overdracht van de Sudeten-Duitoche gebieden, is eeds toegestemd' door de Fraaische, Britsche en Tsjecho Slowaaksehe re- geeringrn. Indien echter ondanks alle pogin gen, dje d'oor den Britscken minister- president zijn aangewend', door Duitschland een aanval wordt gedaan op Tsjecho Slowakije, moet het on middellijk gevolg zijn, dat Frankrijk verplicht zal zijn, laatstgenoemd land te hulp te komen en Engeland en de Sovjet Unie zullen Frankrijk zeker steunen. Het is niet te laat om deze groote tragedie te doen eindigen en voor de volken van alle landen om arm te dringen op een regeling door vrije onderhandelingen. De Duitsche mecnïng over een niet uitgelokten aanval. Van semi-offideele zijde wordt uit Ber lijn gemeld, dat, naar aanleiding van bo venstaande verklaring, in Duitsche poli tieke kringen opgemerkt wordt, dat uit de reactie van Tsjecho-Siowakije op de voor stellen tot regeling van het Sudeten-Duit- sche vraagstuk duidelijk blijkt, dat Praag thans in strijd met het eens gegeven, woord' weigert van de Sudeten-Duitscka gebieden afstand te doen. Wanneer Frank rijk zich bij de poging van Duitschland Tsjecho-Siowakije tot nakoming van zijn belofte te dwingen, verplicht gevoelt Tsje cho-Siowakije bij te staan, dan is deze ver plichting dus door een Tsjechische woord breuk komen te vervallen. Het heeft te Ber lijn, zooals van semi-officieele zijde wordt verklaard, nauwelijks verrassing gewekt, dat de oorspronkelijk als officieel gekenmerk te mededeeling, naar later gemeld werd', geenszins van bevoogde officieele kringen afkomstig is. ln de nota, die Zondag door den Tsjecho Slowaaksehen gezant te Lon den aan llaiilax overhandigd is, zegt de Tsjecho Slov, laksehe regeering, dat de eischen van IJilier, in hun tegeu- woordigen vorm volkomen en on voorwaardelijk onaanvaardbaar zijn. Tegen deze nieuwe en wreede eischen, aldus de nota, gevoelt mijn regeering zich genoopt tot den uiter sten tegenstand. Wij zullen ons ver zetten en God moge ons bijstaan. Tsjecho Slowakije vertrouwt, dat de tnee groote Westelijke democra tieën het zuilen bijstaan. De eisehen zouden iedere be staansmogelijkheid voor een vrij Tsjecho-Siowakije vernie tigen. Havas meldt uit Praag: In een deor de radio omgeroepen ccm- muniqué, wordt de inhoud weergege ven van het l'sjeclio-Siowaaksche ant woord op het Daitsche memorandum. In dit antwoord verklaart de Tsjecha- Slowaakschc regeering o.a., dat de nieuwe eisclien van Hitier iedere be staansmogelijkheid voor een vrij Tsje cho-Siowakije goeddeels vernietigen. De Tsjecho-Slowaaksche republiek zou in industrieel, economisch en militair op zicht volkomen verlamd worden. Zij zou bovendien in drie stukken wor den gedeeld. Er zouden geen recht- streekschc- verbindingen meer zijn tus- schen Praag en Noord- en Zuid-Slowa- kije, noch fusschen Praag en Zuid- en Zuidoost Moiavie. De aanvaarding van' liet Daitsche memorandum zal geheel West Tsjecho-Siowakije, geheel Bohe- men en geheel Mora vie aan de genade van Duitschland overleveren. Deze po ging om den Tsjecho-Slowaakschen staat te verlammen zou de suprema tie van Duitschland in Europa voor- bèreiden. In het Tsjechische antwoord wordt er aan herinnerd, dat de regeering te Praag blijk licett gegeven van haar bereidwillig heid, het Stiöeten-Duitsche vraagstuk op. te lossen. Zij is tot de grens van haar concessies gegaan, toen zij het Franscli- Britsrhe plan als basis voor overeenstem ming aanvaardde. De nieuwe regeering on der leiding win generaal Sirovy is bezield! van denzelfden on wrikbaren wil als de vorige regeering. Zij is ervan overtuigd, dat men tot een werkelijk accoord kan komen en den vrede handhaven, indien Frankrijk en Engeland hun ontwerp van Eerchtesgaden zooals dat op 19 Septem ber aan de Tsjecho-Slowaaksche regeering is voorgelegd, en dat door haar aanvaard is, handhaven. Ecu verklaring van den Brit- schen premier na de rede vsa Hi tier. Gisteravond is de volgende verklaring van den Britschen minister-pi es'd'ent gepu bliceerd ,Ik heb ae rede van den Duitschen rijkskanselier gelezen en ik waardeer het geen bij gc-zega heeft over de pogingen, die ik gedaan heb om den vrede te red den. „Ik kan deze pogingen niet opgeven, aangezien het: mij ongelooflijk voor komt, ci-at'd'e Europeescke volken, die geen oorlog met elkaar willen, in een bloediaen strijd zouden kunnen wor den gewikkeld, o\ er een kwestie waar omtrent reeds in aanzienlijke mate overeenstemming is bereikt. Het schijnt, dat de rijkskanselier er geen vertrouwer in heeft, dat de gedane beloften zullen worden nagekomen. Deze beloften werden niet rechtstreeks aan del Duitsche regeering gedaan, doch in de eerste instantie aan de Britsche en dó Fransche regeering." Uit naam van de Britsche regeering verklaar ik, dat wij ons moreel ver plicht achten er op toe te zien, dat dó beloften eerlijk en volledig worden nagekomen, en wij zijn bereid er voor te zorgen, dat zij op dusdanige wijze met allen redelijken spoed' worden uit gevoerd, mits de Duitsche regeering toestemt in een regeling van de voor waarden der gebiedsoverdracht door onderhandeling en niet door geweld'. Ik vertrouw, dat de rijkskanselier dit voorstel, d'at gedaan wordt ia den- zelfden geest van vriendschap als waarin ik in Duitschland' werd' ont vangen, en dat, indien het aanvaard! wordt, in overeenstemming zal zijn met den Duitsclien wensch tot aanslnï» ling van de Sudeten-Duitschers bij liet' Duitsche r.j'k, zonder dtat in eenig deel van Europa bloed wordt vergooten, niet zal verwerpen, (Vervolg pagina 2, le Blad).

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1938 | | pagina 1