Bemiddeling van Italië EERSTE BLAD. Woensdag 28 September 1938 Engeland en andere landen treffen uitgebreide voorzorgsmaatregelen Nieuwe oproep van Roosevelt 91ste Jaargang. De rede van den Britschen minister-president Ongemotiveerde geruchten over mobilisatie in Duitschland Roosevelt wendt zich nogmaals tot Hitier. Internationale conferentie voorgesteld Minister Colijn spreekt hedenavond voor de radio. Internationale conferentie voorgesteld Lord Perth bij graaf Ciano Wilson brengt verslag uit Geen algemeene mobilisatie in Duitschland Duitsche schepen mogen niet uitvaren HAVEN). (HOEK HAVEN Postrekening No. 5311. S9300 f» lijnen) BUREAU No. 69300 (3 fijnen). BUITENLAND De Minister-president Dr. H. Colijnzal hedenavond om half negen over de drie Neder- landsche zenders een radiorede houden. Duitsch luchtafweergeschut haalt Duitsch vliegtuig neer. Ueio courant verschijnt dagelijks, uietuit- lendering van Zon- en feestdagen. frjja pes kwartaal f 2.- franco pe post f 2.50. Prijs per week: 15 ets. Aixon- derlnke nummers 4 ets. Abonnementen word on dagelijks aangenomen Advertenties voor het eerstvolgend num mer moeten vóór elf uur aas het Bureau berorgd jjn, 's Zaterdags vóór 9 uur. Een bepaalds plaats van advertentien wordt niet gewaarborgd. sou \m Prijs der Advertentién: van 15 regels f155; Ua 01Q7Q Iedere regel meer f0.30; m het Zaterdagn ummer lil|« fclW/O 15 regels fi.80t iedere regel meer f035 Reclames f 0.75 per regel. Incaasokosterö ets.; postkwritanties 15 ets. Tarieven van advertentiëa Dij abonnement ztjn aan het Bureau verkrygbaar. Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Klem© Advertentien opgenomen 1030 tfxa. 15 woor den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer 6 cent tot een maximum van 30 woorden. 's Woensdags: Kleine Ad\ertentientot25woor den f 035, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan bet Bureau bezorgd. 's Zaterdags: Kleine Advertentién i 1.00, indien met vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd. Onveranderde Er is no-g geen ontspanning in de internationale verhoudingen. Welis waar sprak de Britsche minister-pr sident, Neville Chamberlain, gister avond zeer kalm, doch zijn toon was vastberaden. Hoewel hij verklaar de^ dat Engeland niet in den oorlog kon gaan voor een klein land, hij knoopte daar onmiddellijk aan vast, dat Engeland niet zou gedoogen, dat ©enig land de wereld regeert door middel van de vrees voor zijn kracht. Duitschland behoeft zich niet voor de spiegelen, dat Engeland hier nog ©en mogelijkheid open laat om eventueel niet in te grijpen, want deze uitspraak is veeleer een veroordeeling van de Duitsche machtspolitiek in het algemeen. Immers even tevoren had Chamberlain de Duitsche po litiek onder de huidige omstandigheden onredelijk genoemd. Er zal wel niemand durven beweren, dat deze Brit niet genoeg ge daan heeft. Hij heeft alles gedaan wat in zijn vermogen was o'm den vrede te handhaven. Zelfs heeft hij zich bereid verklaard om voor een derde maal naar Duitschland te gaan. Chamberlains rede was eenvoudig, kalm, waardig en op sommige ge deelten zelfs ontroerend. Het verschil met de rede van Hitler van Maan- .dag j.l. was opmerkelijk. Intusschen heeft Engeland de noodige maritieme maatregelen ter voor bereiding getroffen en ook andere landen zijn verder gegaan niet het ■«-. men van mobilisatie-maatregëlénT Het antwoord van Hitler aan Roosevelt was zeer teleurstellend en de Amerikaansehe president heeft zich ten tweeden male tot den rijkskanse lier gewend, thans met het voorstel tot een internationale conferentie. Het woord is dus thans weer a an Berlijn. In spanning wacht de we reld af wat de volgende stap van Hitier zal zijn. Gisteravond doken plot seling in de Duitsche hoofdstad geruchten op als zou Hitier bevel -ge geven hebben tot mobilisatie en indien voor twee uur vanmiddag geen antwoord van Praag zou zijn ontvangen, de Tsjecho-Slowaaksche gren zen over te trekken. Van deze geruchten it evenwei geen bevestiging „itvisgen, zoodat zij gevoeglijk als ongegrond beschouwd kunnen worden Chamberlain verklaarde, dat hij van daag m het parlement een verklaring af zal leggen over de gebeurtenissen, welke hebben geleid lot den huldigen angsti- gen en criüeken toestand. Hij voegde hieraan toe: „Het was niet mogelijk eerder een verklaring al te leggen, toen ik heen en terug over Europa vloog en de toestand stich ieder uur wijzigde. Doch vandaag is het voer korten tijd kalm en ik wensch een paar woorden te zeggen tot de jonge mannen en vrouwen van Engeland en Uet 'Britsche rijk, en misschien ook wel tót anderen. Eerst moet ik iets zeggen tot hen, die of wol inj oi mijn vrouw hebben ge schreven in deze weken, om ons te zeg gen, dat zij dankbaar waren voor mijn pogingen en ons him hoop op mijn suc ces verzekerdea. De meesten van deze brieven waren afkomstig van vrouwen, moeders er» zusters vau onze eigen land- genooten. Doch er waren ook ontelbare brieven van anderen, behalve uit Fraak- rük, 'België en Italië, zelfs uit Duitsch land;. Het was hartverscheurend de groeien de bezorgdheid, welke hieruit bleek, te lezen, en ue groote opluchting, wanneer zij to vroeg dachten, dat het gevaar voor oorlog geweken was. Op het oogenblik, zie ik niet wat Ik mogelijk nog zou kunnen doen foor bemiddeling." Met merkbare ontroering vervolgde de minister-president„hoe verschrikkelijk,hoe ongelooflijk fantastisch is het, dat wij loop graven graven en gasmaskers beproeven, omdat volken in een afgelegen land' twis ten. Volken, van wie we niets weten. Het schijnt bijna onmogelijk, dat een twist, welke in beginsel reeds is bij gelegd, een reden tot een oorlog zou worfon. Ik kan begrijpen, waarom de Tsj-cclnsche regeering zidh niet in staat achtte de voorwaarden aan le nemen, welke haar zijn voorgelegd, in het Duitsche memorandum. Dc voel evenwel, na mijn besprekingen met Hilicr, dat, indien slechts tijd werd gelaten, het mogelijk zou zijn een rege ling te treffen. Ge weet reeds, dat ik alles heb gedaan, wat een man kan doen om dez«n twist bij te leggen. Na snijn bezoeken aan Duitschland' voel ik zeer goed' hoe Hitier zich voelt. Hij moet een voorvechter zijn van do zaak der Duitschers, aan wier grieven to au toe niet is tegemoet gekomen. Hij heeft mij persoonlijk ge zegd en. hij heeft het herhaald, dat, wanneer Let vraagstuk der Sudeten geregeld zat zijn, de teuitoriale eischen van Duitschland in Europa vervuld zullen zijn. Na irhjn eerste bezoek aan Berchtesga- den deed ik aan de Tsjeeho Slowaaksche regeering voordellen toekomen, die die kern gaten van wat hij verlangde en ik was zeer verrast, bij mijn terugkeer in Duitschland te vernemen, dat hij er op stond, dal het gebied', dat hij verlangde, onmiddellijk aar. hem zou worden over gedragen en onmiddellijk zou worden be zet door Duitsche troepen, zonder dat eerst een regeling werd getroffen voor de bescherming van de inwoners van dit gebied1, die geen Duitschers zijn en niet in het Duitsche rijk willen worden opge nomen." „Ifc moet zeg'gen, dat ik deze hou ding .onredelijk; vindt. Indien de reden hiervan is, dat Hitier twijfelt aan de lied.oe.lin gen van de Tsjechische regee ring in het uitvoeren van de belofte en het overgeven van het gebied, dan heb ik aangeboden om uit naam van. de Britsche regeering de woorden van de Tsjechische regeering te garandee- ren en ik ben er zeker van, dat de waarde van onze belofte nergens wordt 'onderschat. t j Ik! zal de hoop op een vreedzame regeling niet opgeven, of mijn pogingen voor den vrede staken, zoolang hoop bestaat. Ik! zou niet aarzelen een. derde be zoek te brengen aan Hiüer, indien ik zou meenen, dat het iets zou helpen, doch op het oogenblifc zie ik' niet, wat ik verder voor nuttigs zou kunnen doen op den weg van bemiddeling. Toch zijn er enkele dingen, welke wij kunnen en moeten doen, thuis. Nog steeds worden vrijwilligers gevraagd' voor de ver dediging tegen aanvallen uit de lucht, vjoor brandweer en politie en de territoriale eenheden", 1 De minister-president vroeg vervolgens mannen zoowel als vrouwen hun diensten aan te bieden. „Weest niet bevreesd, wanneer gehoort van mannen, die onder de wapettón zijd geroepen voor de verdediging tegen lucht aanvallen .of om de schepen te bemannen. Dit zijn slechts voorzorgsmaatregelen, wel ke de regeering in tijden als thans miofet nemen. Zij beteekenen geenszins, dat wij beslote.n zijn oorlog té gaan voeren of dat de -oorlog voor de deur staat. Wij moeten evenwel sympathie gevoelen voor een klein land, dat door een grooten, krachtigen buur staat wordt bedreigd. We kunnen evenwel niet in alle om standigheden het geheele Britsdhe .im perium in. een oorlog storten alleen voor dit land. Als we moeten strijden, dan moet het om belangrijker redenen zijn. Ik ben zelf een man des vredes in het diepst van rnijn ziel. Het con flict tusschen mogendheden is voor mij een nachtmerrie, doch wanneer ik Overtuigd was, dat eenjg land voorne mens was om de geheele wereld te regeeren door de vrees voor zijn kracht, dan ben ifc van meening, dat tegenstand moet worden geboden. In een dergelijke overheersching zou het leven van volken, die in de vrijheid gelooven, het leven niet waard zijn. Oorlog is een vreeselijk ding en we moieten wel overwegen, voor wij ertoe overgaan, dat werkelijk groote belangen •op het spel staan en dat de roep, om alles te riskeeren in de verdediging, onweer staanbaar is, nadat ahe'-gevolgen zijn,'over wogen. Op het «ogenblik vraag ifc u, wacht zoo kalm als ge kunt op do gebeurtenissen van de eerstkomende dagen. Zoolang de oor- lag nog niet is begonnen is er nog hoop, dat hij voorkomen zal worden en ge weet, dat ik tot het laatste «ogenblik voor den vrede zal werken". i Duiischo meeningen over Cham berlains rede. i In een, voor het buitenland bestemde verklaring uit Duitsche bron word'l ge zegd, dat hei te Berlijn verwondering heeft gewekt, dat Chambc-rlain in zijn rede geen woord van medelijden voor de „onder drukte en tf irousoerJe Sudeten-Duitschers' heeft gevonden, dat hij blijk heeft gegeven van een ongerechlvaaruigd' optimisme teil aanzien ran ue bereidheid van Praag het Sudeten-Duitsche gebied' loyaal over te dragen. Als Chamberlain werkelijk gelooft, dat de houding van Praag zoo uitgelegd moet worden, aldus zegt men, kar men zich afvragen, waarom hij de Tsjechen niet uilnoodigi het memorandum te aan vaarden. Men heeft verder veelvuldig op gemerkt, dat Chamberlain verklaarde dat Engeland' met in een oorlog wilde gaan uit sympathie met ae Tsjechen, maar we gens een andere ongerustheid', die van Duitsch standpunt bezien, in het geheel niet gerechtvaardigd is. Als een dergelijke ongerechtvaardigde vrees oorsprong van den oorlog zou zijn, zou men zich de woorden van Mussolini moeten herinne ren, volgens welke, indien een oorlog zou uitbreken, dit om zeer verschillende rede nen zou zijn President Roosevelt heeft vanmorgen opnieuw een beroep gedaan op Hitier ten gunste van den vrede. Hij stelt het honden van een internationale con ferentie voor tot regeling van de ge schillen in Europa. In zijn boodschap doet de president een beroep op Hitier om de onderhandelin gen tot eiken prijs voort te zetten en stelt hij het onmiddellijk bijeenkomen voor van de mogendheden die een direct belang heb ben bij het Tsjecho-Slowaaksche vraagstuk. Hij verklaart: „het lot van de wereld van heden en morgen slaat op het spel". De huidige onderhandelingen zijn niet onderbroken. Indien u het zegt, kunnen zij worden voor! gezet. Indien het noodig is ze aan te vullen, zou niets in den weg staan hun doel uit te breiden in een conferentie van alle landen, welke recht streeks bij dit conflict betrokken zijn. Deze ontmoeting zou kunnen gehouden wor den in een of andere neutrale streek van Europa. Zij zou gelegenheid geven deze kwestie en alle daarmee samenhangenèe kwesties op le lossen in een geest van reehtvaaidiglieid en billijkheid en, naar menschelijke berekening, op een meer per manente wijze. Voortzetting der onderhan delingen blijft, canr mijn meening, de eenige methode om het" vraagstuk terstond op hechte basis op te lossen. Indien u in. zulk een vreedzame oplossing toestemt, zullen L onderden miliioenen menschen over de geheele wereld daar ben ik van overtuigd erkennen, dat dit gebaar van u de in de geschiedenis aan de ge heele monsclihcid verleende diensten over treft.. Sla mij toe jegens u uitdrukking ie geven aan mijn nederige meening, dat de geschieuenis elke man, elke vrouw en elk kind', waarvan het leven in den drei- genden oorlog verloren zou gaan, ons allen verantwoordelijk zou stellen, indien wij hel geringste beroep, dat gedaan wordt om zulk een oorlog te vermijden, zouden verwaurioozen. Het kabinet heeft zich in hoofdzaak bezig gehouden met het hestudeeren van de houding der Vereenig de Staten inge val van een conflict. Men heeft deze hou ding bezien in het licht der bestaande wetgeving, de Johnson-vet en de neutrali- teitswet. Het is duidelijk, dat de president de neulraliteitswet eigenlijk niet zal kun nen negeeren. Niettemin is het boven ei ken twijfel verheven, gezien de gevoelens van den president en de meerderheid zij ner omgeving, dat men alle middelen hoeft bestudeerd om do democratieën oen zoo groot mogelijken steun te verleen en. Hitiers antwoord op Roosevells eerste telegram. Het telegrafische antwoord van Hitier op de eerste nota van Roosevelt, dat gis teravond in Washington weTd ontvangen bevatte- niet meer dan herhaling -in meer diplornatieken vorm van de argumen tatie, welke Hiller in zijn rede van Maan dagavond gebezigd hoeft. Hitier besloot met do verklaring, dat hij ervan overtuigd is, dat indien president j bij zich voorbehield, de noodige maalrege- Roosevelt de geheele ontwikkeling van het j len le nemen. Lord Perth, de Britsche ambassa deur te Rome, is vanochtend door graaf Ciano ontvangen. Volgens een. officieel communiqué heeft de Britsche ambassadeur den Ita- liaanschen. minister van buitenlandsche zaken een belangrijke medede-eling gedaan van wege de regeering te Lon den in verband met de dreiging van. «en Duitsch-Tsjecho Slowaaksch con flict". Niets veroorlooft te zeggen dat de geruchten, welke gisteren in zekere kringen in omloop waren en volgens welke men eenlg bcmiddelingsgebaar van dc zijde van Italië zon kunnen verwachten, gefundeerd zijn. Vanochtend namen deze geruchten in hardnekkigheid ^oe, na de boodschap van Chamberlain en het nieuwe be roep van Roosevelt. i Gezaghebbende kringen weigeren in deze aangelegenheid eenige verklaring af te leggen. Toch zou het bezoek van lord Perth aan graaf Ciano, waarbij Perth een. „belangrijke mededeeling deed van wege de Britsche regeering in verband met ©en dreigend conliict tusschen Duitsch land en Tsjeeho Slowakije", den leider der ïtaliaansche regeering er wel toe kunnen brengen zich eveneens te ver eenigen met bet initiatief der beide Engelsche en Amerikaansehe staats lieden, wier landen ook minder direct bij de Tsjeeho Slowaaksche kwestie be lang hebben. Het is slechts een veronderstelling, welke evenwel, naar mate de uren voortschrijden, steeds hardnekkiger wordt. Reuter meldt uit Weenen; Een Duitsch vliegtuig le, toen het over Weenen vloog, bij vergissing door het luchtafweergeschut neer- gehaaid, waarbij de twee Inzitten? den zwaar gewond werden. Men had het toestel aangezien voor een Tsjecho-Slowaaksche machine. Sudeten vraagstuk bekend zal zijn, hij zal erkennen, dat Duitschland geduld heeft ge had' en een oprechten wil tot een vrede lievende regeling Niet Duitschland draagt de schuld! van het Sudeten-Duitsche vraagstuk. Het lot van de betrokkenen laat een ver der uitstel niet toe. De beslissing ligt in de hand van de Tsjechische regeering. (w.g.) Adolf Hitler. Duitschland niet tot con cessies bereid. Sir Horace Wiison is tegen zes uur gisteravond op Downingstreet aangekomen, waar sir Samuel Horace en Iasirip zich reeds be\onden. 'Ofschoon geen enkele officieele verkla ring is gepubliceerd, is dte indruk van het resultaat van Wilsons missie in «ie best ingelichte kringen pessimistisch. Dit pessimisme kwam minder tot uiting in woorden, dan wo' in den toon van den. minister-president, toen deze gisteravond zijn radiorede hield. De komende dagen worden met bezorgd heid' tegemoet gezien. Dit sluit niet uit, dat nog nieuwe pogingen moeten worden ondernomen en er is aldus Havas reden om aan te nemen, dat de minister president zijn collega's in d!e kabinets zitting heeft medegedeeld, dat nog een laatste poging bij de Duitsche regeering zal worden ondernomen. een Witboek worden gepubliceerd, dat volledig licht zal wer pen op de jongste gebeurtenissen er voor het Britsche volk de verantwoordelijkhe den zal vaststelten. Volgens Reuter heeft het rapport, dat Horace Wilson uit Berlijn heeft mee gebracht, en dat in d'e gisteravond ge houden kabinetszitting is bestudeerd, geen enkele concessie van de Duit sche regeenng overgebracht. Desondanks echter stelt het kabinet zich, naar men meent te weten, op het standpunt, dat de pogingen voor een vreedzame oplossing tot het aller laatste oogenblik snoeten worden voort gezet. Uit goede bron wordt bevestigd, dat Horace Wilson getracht heeft, van Hitier uitstel te verkrijgen voor de ontruiming der Sudeten-Duitsche gebieden door de Tsjecho- Slowaaksche troepen, waartegenover En geland de garantie zou bieden, dat het Lon den sche plan nauwkeurig wiordt uitgevoerd. Gisteren is, zooals gemeld, Chamberlains afgezant nogmaals door Hitier ontvangen, die hem te verstaan gaf, dat, indien hij he denmiddag om 2 uur nog geen bevredigend' antwoord van Praag zou liebben ontvangen, Men gelooft, volgens een Iiavas-bericht uit Berlijn, algemeen, dat Hitier doelde op de algemeene mobilisatie, waartoe de or der Maandag, tijdens de rede van den rijks kanselier verwacht werd, en die zonder twijfel slechts in verband met Chamber lains brief is uitgesteld. In buitenlandsche kringen te Berlijn ge looft men algemeen, dat Engeland en Frank rijk nog een allerlaatste poging zullen doen iom een afbreken der besprekingen met Berlijn te vermijden, door maatregelen voor te stellen, waardoor de uitvoering van het plan tot ontruiming van het Sudeten-Duit sche gebied zou kunnen worden bespoe digd. Geruchten onmiddellijk tegen gesproken. Gisteravond werd de toestand in welingelichte kringen te 'Berlijn ern stig ingezien. Men meende te weten, dat, indien de Duitsche regecring he denmiddag om twee uur nog geen. gunstig bericht van Praag zou heb ben ontvangen, algemeene mobilisatie zou volgen. Deze geruchten werden echter on middellijk tegengesproken en tot nu toe is hieromtrent ook verder niets be kend geworden. Bezorgdheid onder het Duit sche volk. Gedurende meer dan vijf uur zijn gis termiddag tot '2 avonds 9 uur gemotori seerde troepen van alle wapens door Eer lijk getrokken. De soldaten droegen noch op den kraag, noch op d'e pet een num mer. <Ook de nummers van de auto's wa ren bedekt. De talrijke menigte op de trottoirs sloeg dit ononderbroken voorbij trekken der oorlogsmachines zonder geest drift en zelfs met ongerustheid' gade. On der d'e bevolking neemt de bezorgdheid van uur tot uur'toe en de aankondiging van de rede, die Goebbels morgen in "den Lustgarten zal houden, op dezelfde plaats waar ia 1914 een soortgelijke betooging in tegenwoordigheid van den keizer werd gehouden, draagt er niet toe bij, deze be zorgdheid weg te nemen. Reuter meldt uit Berlijn: Het verluidt, dat Duitsche reederijen hun schepen ojodracht hebben gegeven terug te keeren en niet toestaan, dat schepen Duitsche havens verlaten. (Vervolg pagina 2, le Blad).

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1938 | | pagina 1