EERSTE BLAD.
Vrijdag 28 October 1938
Daladier over den nieuwen
toestand
No. 22004
Engeland en Italië
91ste Jaargang.
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 53II.
BUITENLAND
Frankrijk moet den achterstand in de pro
ductie inhalen. Ook, verbetering van laiids^
financiën vereischt.
De strijd in Spanje
De toestand in het Verre Oosten
Zwitserland
Zuid-Sla vië
Engeland
Wijziging in de regeering
Italië
Duitschland
Tsjecho Slowakije
BINNENLAND
rul tla -i.-h.Li,, met uit-
iWi rourau»
Z°Ms pgerTku'ar°taalCf l~*ifranco per past
^AdterSiS^o^Tlet eerstvolgend num-
t mLton vóór elf uur aan het Bureau
besorgd rijn, 's Zaterdags vóór i» uur.
Een bepaalde plaats van adyertentien
•jrordt niet gewaarborgd.
S IEDAMSCHE COURANT
Pry a der Ad verteritten: van 15 regels 1 55;
Iedere regel meer i 0.3Q; in het Zaterdagnuramcr
1—5 regela f 180, iedere regel meer f 0.35
Reclames f 0.75 per regel. incassokosten^ ets.;
posikwltanties 15 ets. Tarieven van advertentien
djj abonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Advertentien opgenomen h. f 0.50 t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
cent tot een maximum van 30 woorden.
*6 Woensdags: Kleine Advertentien tot25woor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan het
Bureau bezorgd.
's Zaterdags: Kleine Advertentien f1.00, indien
niet vóór Vrijdagavond 0 uur bezorgd
Ia een op het congres der radicaal-
socialisten gehouden redevoering heeft de
Fransche minister-président Daladier o.m.
gezegd: Het is thans voor den leider "van
een regeering niet méér mogelijk zich al
leen tot zijn partij te" riehtem Tót geheel
Frankrijk moet'worden gesproken.
x De internationale situatie.
Daladier begon' hierna direct té spréken
over den internationalen toestand.
Wanneer wjj den toestand' op de wereld
en in Europa op dit oogenblik bezien is
het aMesoverheerschen.de feit, dat de vrede,
welké verloren scheen, geréd wenl' en dat
wij de vraagstukken in vrede zullen moeten
oplossen.
Ik! heb voor het parlement uitgelegd,
dat ik zeer goed begreep, wat zich in het
geweten van iederen Fransehman heeft af
gespeeld tijdens deze crisis, daar ik het
zelf ook had beleefd'. Maar thans kan ik
toch niet toestaan, dat men spreekt over
capitulatie van Frankrijk.
Ik! ken de mate der gevolgen dezer
overeenkomst, maar ik weet, dat wij
niet onder dwang gezwicht zijn en dat,
indien ik mij te München geplaatst
Zou hebben gezien tegenover een ulti
matum, dat, indien ik mijn stem niet
had kunnen laten hooren en spreken
op voet van gelijkheid, ik naar Parijs
zou zijn teruggekeerd, waar ik een be
roep zou hebben gedaan op het verzet
der natie.
De daad van München was een daad
van rede. -
Lk sta slechts critiek toe aan hen, die
mij er aan zouden kunnen herinneren, dat
zij mij in deze tragische uren kwamen zeg
gen liever tot een oorlog te gaan dan een
compromis te aanvaarden. Zeer zeker kan
een partij mij zeggen steeds voor onver
zettelijkheid te zijn gewees!, ook al zou
deze tot oorlog hebben geleid' en onderhan
delingen af te keuren. Dit was de commu
nistische partij, welke overigens haar vol
komen oppositie betuigde door haar stem
ming in het parlement en Ixaar dageiijksche
beleedigingen in het land.
De heftigheid en onverzettelijkheid de
zer partij liebhen mijn actie verlamd.
Wanneer zij thans beweren, dat de
gedeeltelijke mobilisatie, waartoe wij
overgingen slechts diende om onze -ab
dicatie te camoufleeren, bedienen zij
zich vrijwillig op de meest afschuwe
lijke wijze van leugens, omdat, indien
dat door de misleide massa's als waar
zou worden aangenomen, dit tot ge
volg zou kunnen hebben, dat liet, in
dien noodig, onmogelijk zou zijn een
toevlucht te nemen tot dezen maatre
gel, waarvan ik herhaal, dat hij kradh-
tig heeft bijgedragen tot het redden van
den vrede.
Wanneer men wil, dat de regeering den
vrede en de eer redt, komt men haar niet
openlijk haar actiemogelijkheden betwisten,
komt men niet, in strijd met de waarheid,
beweren, dat het land onmachtig is tot
tegenstand, komt men niet de leiders der
landsverdediging in opspraak brengen.
•Wij hebben den vrede en de waardigheid
ran Frankrijk gehandhaafd en zijn vastbe
sloten daarin te blijven volharden. Onze
politiek zal in overeenstemming zijn met
de fundomenteele belangen van liet va
derland. Het fundamenteele belang van
Frankrijk, i s de handhaving van zijn eigen
veiligheid, welke niet alleen ligt in de on
schendbaarheid van onze grenzen op het
vasteland van Europa.
De verhouding tot Duitschland
en Italië.
Wat de betrekkingen tot Duitschland en
Italië aangaat, is Frankrijk er van over
tuigd, dat indien men aan beide zijden
niet slechts rlenkt aan de verdediging der
nationale belangen, overeenkomsten tot
stand kunnen komen, die de nuttigste bij
drage tot versterking van den vrede zullen
kunnen geven.
Zoo staat het ook met de vriendschap
pelijke betrekkingen, welke Frankrijk ver
binden met de bevriende naties in Oost-
Europa. Aldus berust de basis der Fran
sche diplomatie vooral op nauwe samen
werking van Frankrijk en Groot-Brittan-
nië. Een samenwerking, waartoe vrijelijk
werd besloten en die berust op do ge
meenschappelijkheid van liet ideaal en de
gemeenschappelijkheid van belangen, een
samenwerking in wederzijdsch respect en
gelijkheid.
Deze samenwerking sluit geen enkele an
dere .uit. -
Wij staan open .voor allo mogelijke over
eenkomsten. - -
Toen. ik, aldus Daladier, te München het
hart van* het Duitsché ,volk hoorde klop
pen, kon ik niet nalatente deuken, zoo
als ik in, vollen oorlog^-te.-Verdun had' ge-,
daan,- dat er tussch'en het volk van Frank
rijk en het volk van Duitschland, ondanks
allo moeilijkheden, machtige reden zijn tot
wedeTzijdscha achting, .welke tot loyale
samenwerking moeten" leiden.
Deze methode moet ons naar dén vrede
voeren, voor dézen vrede hebben wij toe
gestemd in bet brengen van offers. Wij
duiden evenwel niet, dat men dezen voor
stelt als een eerste étappe op den weg
naar abdicatie, want deze vrede heeft een
einde gemaakt aan een crisis van twintig
jaar.
De financieel# toestand.
De minister-president behandelde vervol
gtns den financieelen toestand. Hij consta
teerde, dat de lasten voor do schatkist in
1939 geraamd zijn op 102 milliard aan uit
gaven en 66 milliard aan inkomsten, dus
een tekort. Het nationale inkomen wordt
geraamd op 220 milliard. Spreker wees
erop, dat dit niet kan voortduren.
Frankrijk is op weg naar het failliet,
waardoor de onafhankelijkheid van het
land ten gronde kan gaan. Het evenwicht
in de begrooting moet dus hersteld. Alle
maatregelen blijven evenwel vruchteloos,
wanneer binnen- en buitenlandsclie orde
niet gehandhaafd blijven.
Opvoering van de productie.
De minister-president wees op do nood
zakelijkheid van een verhooging van het
nationale inkomen en dus op de noodzake
lijkheid van opvoeren der productie, waar
aan alle Fransclien, werkgevers, zoowel als
werknemers, moeten medewerken. In ver
band hiermede herinnerde de minister-pre
sident aan de heftige aanvallen, waaraan
hij ia den afgeloope-n zomer heeft bloot
gestaan na zijn oproep tot arbeiden. Na
ernstige studie is spreker evenwel tot d'e
slotsom gekomen, dat de crisis in Frank
rijk de vermindering van de productie tot
oorzaak heeft.
Spr. vroeg of het geen nationale plicht
was meer en beter te produceeren. Men
hoort zeggen: Frankrijk moet sterker wor
den, het moet zijn wil op kunnen leggen
door geweld van wapenen.
Dezelfde stemmen roepen evenwel „werkt
niet meer dan veertig uur". Verder wees
Daladier er op, gjat hij krachtige pogingen
eischt van alle Fransclien, niet alleen van
de arbeiders. Hij is een voorstander van
behoud van loon tijdens de vacantie, ar
bitrage, strijd' tegen de werkloosheid door
scholing van een nieuw beroep.
Te veel propaganda.
De minister-president verklaarde vervol
gens, dal te veel propaganda wordt ge
voerd'. Te dikwijls worden onder het dek
mantel van theorieën buitenlandsclie be
langen of ambities aan de Fransclien voor
gelegd. Frankrijk is het land' der vrijheid,
ieder heeft hier het recht to zeggen wat
hij denkt en te verdedigen, wat hem de
waarheid schijnt. Frankrijk mag evenwel
geen strijdperk worden van alle tegenstrij
dige meeningen, welke do moderne we
reld1 verscheuren. Het zal niet dulden, dat
buitenlandsclie krachten, welke zij ook zijn,
aan de Fransehen komen vertellen, welke
hun belangen zijn en het zal niet duiden,
dat Fransclien deze propaganda voeren.
De terugtrekking der vrijwilligers.
Volgens een door Reuter ontvangen tele
gram van liet Spaansche persagentschap
te Barcelona is volledige overeenstemming
bereikt op alle punten in de gezamenlijke
vergadering te Barcelona van de interna
tionale Volkenbondscommissie en de Spaan
sche commissie van controle op de terug
trekking der buitenlandsclie vrijwilligers.
Veertien dooden bij bombarde
menten.
Zes-en-twiutig Savoia-vliegtuigen hebben
de steden Val de Uso en Chilches gebom
bardeerd'.
Veertien personen werden gedood en 52
gewond.
Britsch-Italiaansche overeenkomst
op 15 November van kracht.
Reuter meldt uit Rome:
Lórd] Perth de Britsehe ambassadeur te
Rome heeft gistermiddag een bezoek ge
bracht aan den Italiaanschen minister van
buitênlandsehe zaken, Ciano, teneinde hem
op de hoogte te stellen van de resultaten
der Engelsche kabinetszetting ten opzich
te van do Britsch-Italiaansche overeen
komst.
Te Rome verluidt, dat de Britsche legOe-
ring er in heeft toegestemd1 de terugtrek
king door Italië van 10.000 vrijwilligers
uit' Spanje te beschouwen als neerkomen
de op de vereischte regeling in Spanje,
zoodat de overeenkomst onmiddellijk van
kracht kan worden. Te Rome verluidt, dat
men voorloopig overeengekomen is het
Britsch-Italiaansche accoord op 15 Novem
ber van kracht te doen worden.
Berichten voorbarig?
Be berichten uit Rome, volgens welko
o.m. de Britsch-Italiaansche overeenkomst
op 'T5'November van kracht zou kunnen
worden, werden gisteravond te Londen in
sommige kringen als een voorbarige aan
kondiging beschouwd', welke, aldus Reutor,
een poging vormt om de inwerkingtreding
van bet Engelsch-Italiaansche accoord te
farceeren. Men wijst er op, dat er nog
pariementsdebatten gehouden moeten wor
den, voordat bepaald kan worden of er
een regeling in het Spaansche conflict
bestaat.
Officieele kringen te London kannen den
inhoud' der berichten uit Rome bevestigen
noch ontkennen, aangezien men daan-oor
op de hoogte zou moeten zijn van den
aard' en den omvang der besprekingen in
het Engelsche kabinet in zijn zitting van
gisteren, waaromtrent geen officieele mede-
deelingen zijn verstrekt.
Er kan echter worden verklaard, dat de
Britsche regeering verlangend is om de
overeenkomst zoo spoedig mogelijk in wer
king te doen treden en derhalve wonscht,
wanneer het parlement bijeenkomt, in staat
te zijn de gunstigste voorwaarden voor de
van kraelitwording voor te leggen.
De opmarsch der Japansclie
traepen na den val van
Hankau.
Nabij Siennhig, zeventig kilometer ten
Zuiden van Woetsjang hebben de Japan-
sche troepen gistermiddag den spoorweg
Kanlon-Hankau bezet.
Een sterke Chineesclie troepenafdceling
is hier op de vlucht geslagen. De Japan-
sche troepen rukken verder naar het Wes
ten, ten Zuiden van de Jangtse.
Een andere Japansclie afdeeling heeft
Hanjang aan de samenvloeiing van Hu
en Jangtse -bezet, zoodat thans de drie
zustersteden Hankau, Woetsjang en Han
jang geheel in Japansclie handen zijn.
Andere Japansclie berichten meiden, dat
de Japansclie strijdkrachten Teian, halver
wege Kioekinng cn Nantsjang geheel heb
ben bezet. In de mededee'ing van de Japan
sclie strijdkrachten dienaangaande wordt
tremeld, dat in den strijd, welke hvee
maanden heeft geduurd, twintig Chineesclie
divisies zijn vernietigd.
Nieuwe Chineesclie tactiek.
De Chineesclie militaire woordvoerder in
Zuid-IIoenan heeft medegedeeld, dat de
Chineesclie legers na den val van Hankau
en Kanton een nieuwe tactiek! zullen gaan
voeren.
De Japansclie troepen zullen op de
zelfde wijze worden aangevallen door het
Chineesclie geregelde leger, als tlians door
de Chineesclie vrijscharen in Sjansi.
Naüimaal-socialislisehe agenten ge
arresteerd.
De Diaily Telegraph and Morning Post
meldt uit St. Gallen, dat de politie in Oost-
Zwitserland een nationaal socialistische
propaganda-organisatie heeft ontdekt, wel
ke een gevaarlijken omvang had aange
nomen.
De steden en dorpen werden er over
stroomd met nationaal-soeialisi isclie pro
paganda. Vele duizenden exemplaren van
twee bladen. Schweizervolk en Der Schwei-
zer Degen, waar in openlijk een politiek
van trouw aan het natioaaal-soeialistiscihe
wereldbeschouwing wordt bepleit, werden
gratis verspreid.
Te Nesslau zijn vier nationaal-socialis-
tisclie agenten aangetroffen, die de bladen
per auto distribueerden. 1000 exemplaren
van een krant, weiden in beslag genomen.
De arrestanten hebben gedreigd tot voed-
sehveïgering te zullen overgaan.
Koningin Maria op weg naar Zwitserland.
Gistermiddag is koningin Maria van Zuid-
Slavië naar Zwitserland vertrokken voor
haar gezondheid,
Bij het passeeren van het station Kranj
in Slovenië werd zij begroet door prins
regent Paul en zijn gemalin, prinses Olga.
Ter nagedachtenis van de het vorig jaar bij de vliegramp van de „T, 1" tij
dens de marine manoeuvres in de Molukken om het leven gekomen beman
ning, is op het oude kerkhof te Ban da Neira, een gedenkieeken onthuld.
Kort na de plechtigheid.
Lord Stanhope minister van
marine.
Lord Slanhope is benoemd tot eer
ste lord1 dei admiraliteit. Lord De-
lawarr zal hem opvolgen als minister
van opvoeding.
De vij/igin?e>- in de Britsche regee
ring, waarhij Ion Delaware overgaat naar
het ministerie van onderwijs, iaat de post
van lord privy seal vacant, evena's de
post van minister der Dominions. De mi
nister van kt loniën, MacDonaid, heeft reeds
eenigen tijd col: het ministerie van Do
minions waargenomen en zal dit blijven
doen.
Lord' Stanhope heeft reeds ondervinding
opgedaan ia het ministerie van marine,
hij is eenigen rijd junior lid van de ad
miraliteit gewcc-st, lerwijl lord Deiawarr
de Junctie van onderstaatssecretaris van
hot ministerie van onderwijl, heeft bekleed.
Gezien van het standpunt der partijen
heeft de ïegcrmig geen wijziging onder
gaan.
Een referendum over vrijviljigrn of ver
plichten dienst.
De „Dailv Mail" had onder zijn lezers
een referendum uitgeschreven over de
vraag, welke vorm van militairen dienst,
de vrijwillige of de verplichte, de voor
keur verdient, liet resultaat van dit refe
rendum wordt tlians hekend gemaakt.
Van 102.644 personen hebben zich 51.511
uitgesproken voor vrijwillige dienstneming
en 51.133 voor militairen dienstplicht. De
voorstanders van het vrijwillige stelsel heb
ben dus slechts een meerderheid van 378
stemmen.
De zuiveringsactie in Noord Palestina.
De zuiveringsactie in Noord Palestina
wordt actief voortgezet, met name ie Haif-
fa, waar troepen op overeenkomstige wijze
als in het oude Jeruzalem optreden. In
de geheele sta'1 worden strenge huiszoe
kingen verricht in het bizonder in de buurt
der Souks, d.e aan verdachte elementen
een toerluctl bieden, waar zij onmogelijk
kunnen worden gecontroleerd. Dit stads
deel zal «orden afgebroken. Overigens
duurt het terrorisme voort.
In de buret van Tel Aviv liecft de ko
lonie Ness Zi'ina een. nieuwen aanval te
veiduren gehad, waarbij de administrateur
werd' gedood.
Een Brilsch legerofficier en nog twee
militairen zijn gewond, toen een landmijn
tot ontploffing kwam onder een militaire
vrachtauto op een landweg in de vlakte
van Sharon. Ook een burger werd gewond.
Von Ribbentrop aangekomen.
Rijksminister van buiterdandsche zaken,
Von Ribbentrop is gisteravond om 11 uur
te Rome aangekomen Hij werd' verwelkomd
door minister Ciano en vertegenwoordi
gers van part1? en regeering, evenals door
den Duilschen ambassadeur.
Da Italiaansche bladen melden, dat Von
Ribbentrop langdurige besprekingen zal
voeren met Mussolini in het Palazzo Ve-
nezia en met Ciano in het PaJazo Ohigi.
De bladen wijzen erop, dat, ofschoon de
ontmoeting van opmerkelijk belang zal zijn
in verband' met het huidige internationale
moment, zij toch een normale gebeurte
nis vormt tinnen het kadter van recht-
streeksch contact tusschen dé voor de
buiterdandsche politiek der beide landen
verantwoordelijke personen.
Fransche ambassadeur vertrokken.
De Fransche ambassadeur te Berlijn,
Francois Poncet, die benoemd is tot
Franséh ambassadeur te Rome, heeft gis
teren de Duitsché hoofdstad verlaten.
Het Hongaarsche antwoord.
Het Hongaarsche telegraafagentsehap
meldt omtrent het antwoord aan Tsjecho-
Slowakije, dat de Hongaarsche regeering
haar standpunt handhaaft ten aanzien van
den eiseh een er volksstemming. Zij brengt
de Tsjecho-Slowaaksche regeering in her
innering, dat Hongarije iedere verantwoor
delijkheid afwijst voor de gevolgen, die uit
een op de lange baan schuiven der onder
handelingen ZGuden kunnen, ontstaan.
De uitwijzing van een Duitscbcr.
Ten vervolge op de beantwoording van
vragen van het (lib.) Tweede Kamerlid, den
heer Wandelaar, betieffende de arreslalie
en de uitwijzing van een in Nederland vcr-
toevenden Duitscbcr, heeft de minister van
justitie het volgende medegedeeld:
De bedoelde Duitscher heeft begin No
vember 1936, komende uit Spanje, te Rot
terdam een naar Duitschland varend schip
verlaten en zich den daaropvolgenden dag
bij do politie gemeld. Waar hij zonder mid
delen van bestaan was en tegen doorreis
naar Duitschland bezwaar maakte, is hij
in afwachting van een nader onderzoek
aangehouden. Ofschoon niet aannemelijk'
was gemaakt, dat hem in Duitschland ge
vaar dreigde cn ook uit de ingewonnen in
lichtingen niet was gebleken, dat liij aldaar
gezocht werd, is tenslotte tot zijn uitlei
ding naar genoemd land niet overgegaan en
is hij onder bepaalde voorwaarden op
vrije voeten gesteld voor een kort verblijf
hier te lande ter voorbereiding van zijn
verlrek naar elders.
Dit verblijf is onder nadere maatregelen,
van toezicht nadien nog verlengd gewor
den. Zijn verdere gedragingen hebben ech
ter aanleiding gegeven de invrijheidstelling
te herroepen, waarna einde Juni 1938 als
nog zijn uitleiding naar Duitschland heeft
plaats gehad. Blijkens de ter zake ontvangen
inichliingen (waarbij nader werd beves
tigd, dat hij in Duilschland niet gezocht
werd) heeft de betrokkene zich na zijn
overname door de Duitsché autoriteiten
door ophanging van het leven beroofd'.
Uit het bovenstaande blijkt, dat aan het
onderhavige geval hizondere aandaehet is
besteed geworden en dat de daarin gevolg
de gedragslijn in geen enkel opzicht af
wijkt van het standpunt der regeering,
zooaJs de minister dat heeft uiteengezet
in de Tweede Kamer der Sinten-Generaal
hij de behandeling van de interpellatie-Do
Visser op 9 Juni j.1.
Stichting van een gemeente-energiebedrijf'
te Amsterdam.
B. en W. van Amsterdam stellen den!
raad voor over te gaan tot samenvoeging
van de diensten der gemeen!egasfabriekem
en der gemeente-electriciteitswerken tot den!
dienst van het gemeente-energiebedrijf.
In de toelichting op dit voorstel schrij
ven B. en. W. o.m. dat, een intensieve sa
menwerking van deze bedrijven zoowel
voor de verbruikers als voor de gemeente
het meest wenschelijk moet worden geacht.
Gerekend mag worden op een geleide
lijke vermindering van personeel, welko
echter vrijwel zonder opzettelijke afvloeiing
kan worden tot stand gebracht, hetgeen!
zal leiden tot een verlaging van de per-
soneelsoinkosben van rond f350.000.per
jaar.
