D e nieuwe Poppenjurk
ta 'tast
EEN JAAR IN GETALEEN
m m
ante Nel vertelt uit haar jeugd
EEN POTLOODPRAATJE
iss
m IfWiÉ
Ons knutselhoekje
B1M EN BAM SPELEN SCHAAK
fiï
Wetens w aardigheden
ïK-Z&gMz
Kort geleden heb- i .1 paar heren
sens uitgerekend, op wel :e manier een ge
wone jongen een jaar van 2ijn leven door-
''rengt ais ja het in getallen zou uitdruk
ken. Als voorbeeld hebben, ze hun vriendje
Hans genomen. Hij doet niets anders dan
elke andere jongen, leest niet meer, praat
met buitengewoon yeel, «et niet bijzonder
veel, enfin, is net als alle anderen. Nu mna.
ten jullie maar eens zien, wat een wonde*
hjke uitKomsten je dan krijgt;
Tante Nel logeerde voor een weekje bij
de Delfmannetjes. Dat was altijd een feest,
want tante Nel kon zo leuk vertellen. Het
was zo grappig om al die verhalen van
vroeger te horen, toen er nog geen elec-
trisch licht was en je een gas- of petrole
umlamp moest aansteken inplaats van een
voudig het knopje om te draaien. Tante Nel
bracht ook wel eens een oud fotoalbum
mee en dan hadden de kinderen toch zo
veel plezier. Een klein geel Kiekje van
Oma toen ze klein was. Én van tante Nel
met oma samen in de tuin. Wat droegen
de mensen toen toch een gekke kleren!
Stel je voor, dat de kinderen Delfman nu
ook met zulke gekke hoge laarsjes moesten
lopen en zo'n mal broekje moesten dra
gen 1
Het was Zaterdagmiddag en het regen
de Wiesje, Henk, Jan en Corrie speelden
in de huiskamer en tante Nel zat te breien.
Moeder i liep steeds heen en weer, ze had
zoveel in huis te doen. Toen begon tante
Nel weer te vertellen. „Kinderen", zei ze,
„jullie hebben geen idee, hoe verwend jul
lie zijn, tegenwoordig. Als ik zie, hoe Cor
rie daar met haar poppen zit te spelen,
Jan met zijn mecanodoos Henk met de
trein en Wie met het winkeltje, dan zou
ik zo met jullie mee willen spelen. Vooral
met de meisjes natuurlijk. Mijn poppen za
gen er heel anders uit, dan die van jullie.
Maar nu moeten jullie ook bedenken, dat
ik in 1872 geboren werd. Toen zag alles er
heel anders uit.
Ja, ja, zo in het jaar 1880 speelde ik ook
veel met mijn pop. Jullie zouden mijn Jo
hanna niet eens mooi vinden, denk ik, maar
ik hield heel veel van haar. Jullie zouden
je.pop niet eens Johanna noemen, maar
Marijke, of Annie of Noortje. Maar toch
was mijn Johanna erg lief. Ze had een
hoofd van was, met heel lang blond haar.
Het was echt haar en ik kon er echte vlech
ter- in leggen
Nu zou de lievelingszuster van mijn moe
der, tante Anna, op bezoek komen. Ik wil
de, dat Johanna voor die gelegenheid een
mooi nieuw jurkje droeg, want het oude,
blauwe was helemaal verschoten en zat vol
vlekken. Ik ging naar moeder en vroeg of
za niet nog een stukje goed had voor een
poppenjurk. Marie, de kinderjuffrouw, zou
glansde plotseling zo mooi en had zo'u
prachtige kleur, dat ik dacht: „Wat zou
Johanna er schattig uitzien in 20'n jurk!"
Verder dach ik niet eens. Naast de lap lag
een schaar. Ik pakte de schaar en knipte
een groot stuk van de lap af. Toen schrok
ik ineens, maar er was al zoveel afgeknipt,
dat ik nu maar doorknipte.
Ik stopte de lap onder mijn schort, want
ik voelde heel goed, dat het niet goed was,
wat ik gedaan had. Ik had een erge kleur,
toen ik bij Marie in de keuken kwam en
haar vroeg om me te helpen- Marie had de
lap nog niet gezien en wist daarom ook met
hoe ik eraan kwam. Ze knipte een mooi
jurkje voor Johanna en ik ging ijverig zit
ten naai en. Maar ik voelde me helemaal
niet op mijn gemak en mijn geweten stak,
alsof ik met een naald werd gestoken. Ik
probeerde nergens aan te denken en naaide
flink door. Zo kwam het jurkje klaar en
hat was het mooiste, dat Johanna ooit ge
had heeft.
Hij heeft ruim 800 kilometer gelopen,
dat is ongeveer van Groningen naai Get
nève.
me dan wel met naaien helpen. Maar moe
der had alleen nog een lelijke "ze lap en
ik wilde niet, dat Johanna zo'i grauwe
feestjurk kreeg. Vroeger ging dat allemaal
nog niet zo gemakkelijk. Jullie zouden .nu
met moeder naar een winkel lopen en iets
nieuws kopen, maar in mijn tijd was het
goed nog erg duur en de mensen gaven
niet gauw geld uit.
Moeder ging die middag op visite en de
oude Marie zat in de keuken te naaien Ik
liep toevallig de huiskamer in en zag daar
op de tafel een prachtige lichtgroene lap
zijde, die moeder juist uit had gepakt. Het
tvas een lap, die :e ergens goedkoop had
kunnen krijgen. Het was net genoeg voor
een jurk, had ze aan tafel verteld. Toen
viel een zonnestraal op de lap en de zij
Maar toen de huisnaaister kwam om de
jurk van moeder te maken, verwonderde
ze zich erover, dat er maar zo weinig goed
was. Ook moeder begreep er niets van. Ik
schaamde me zó, dat ik niets durfde te zeg
gen. Het werd toch nog een mooie jurk,
alleen was de rok een beetje nauw, maar
dat zag je niet zo erg.
De grote dag was .aangebroken. Moeder
had haar nieuwe jurk aangetrokken en
ging met vader vooruit naar het station.
Ik kwam iets later met Marie en met Jo
hanna op mijn arm. Ze had het lichtgroene
jurkje aan en ik had haar haar mooi ge
borsteld en gekamd. Ik was zo trots op
haar, dat ik helemaal vergat, hoe ik aan het
jurkje was gekomen.
Moeder had de nieuwe poppenjurk nog
niet gezien, want ze had het erg druk.
Toen de trein binnenkwam, zagen we met
een tante Anna op het perron lopen. Ze
begroette ons allemaal hartelijk en toen
keek ze ineens naar de pop. „Maar Lien,"
zei ze verbaasd „De pop heeft een jurk van
hetzelfde goed als jij!"
„Nel!" zei moeder verschrikt en ze keek
naar Johanna's nieuwe jurk. „Hoe kom jij
aan die zij?" En toen bedacht ze zich op
eens iets, „O, dus daarom was er zo wei
nig goed!" Nu keek ze tante Anna aan en
zei: „De rok van mijn jurk is veel te nauw
geworden, want Nel heeft een flink stuk
var; de zij afgeknipt. Het gevolg daarvan
zie je hieren daarbij wees ze op Jo
hanna.
Toen schaamde ik me zo vreselijk, als ik
me nog noe f geschaamd had. Verder zei
moeder niets, maar dat was al meer dan
voldoende!
Toen we thuis kwamen trok ik Johanna
weer gauw haar lelijke, blauwe jurkje aan,
want ik kon de mooie lichtgroene niet meer
Dat is nu toch zoiets gewoons, zullen jul
lie wel denken, een potlood! Wat kan je
Éaar nu over zeggen? We hebben allemaal
wel een potlood en zelfs wel meer dan
één. We gebruiken het elke dag op school
en thuis, wat is daar nu aan?
Maar weten jullie, hoe zo'n gewoon pot
lood, dat we allemaal hebben, gemaakt
wordt? Dat is heus niet zo eenvoudig en
'dat is niet in vijf minuten klaar Jullie we
ten allemaal, dat een potlood uit twee de
len bestaat. Het omhulsel van hout en de
geen onzuiverheden meer in zitten. Daarna
worden uit het vloeibare grafiet en de klei
„koeken" gemaakt en deze koeken worden
gedroogd Daarna worden ze met water
vermengd, waardoor het „wartlood" ont
staat.
Dit wartlood wordt nu door grote cylin
ders geperst en rolt, wanneer het uit die
cylinders komt, in een lange rol op. Deze
rol wordt over een plank met smalle geul
tjes geleid. De staven, die nu ontstaan, zijn
erg breekbaar en moeten goed hard ge-
IV&nT-
gDie kern is eigenlijk het belangrijk-
want daar kunnen we mee schrijven
larom zullen we de kern ook eerst be-
:en.
De kem bestaat uit een mengsel van
grafiet dat is een glanzende koolsoort, en
Klei. Wanneer het grafiet en de klei in ver
schillende hoeveelheden met elkaar ver-
fner.gd worden, wordt het potlood daardoor
jaachter" of harder".
In de potloodfabriek worden het grafiet
Oft de klei eerst goed gewassen, zodat er
maakt worden. Daarvoor worden ze in
ovens gebrand, die tot 1200 graden C. ver
warmd worden. Nu is de kern klaar.
In een andere afdeling van de fabriek
zijn de arbeiders al druk bezig geweest om
het omhulsel te maken. Ze maken het van
cederhout of ook van populieren-, elzen-,
er wit beukenhout.
Het hout wordt eerst in smalle plankjes
gezaagd en goed gedroogd. Dan wordt het
in blokjes gezaagd, die zo lang zijn als de
potloden moeten worden. Deze blokjes
Hij heeft ruim 3500 k.m. gereden. (Dat
komt omdat hij in een stad woont. De jon
gens uit een don rijden niet zoveel). Dat
is ongeveer van Nederland naar Arabië.
Hans heeft erg veel gepraat. Wat zie Je
als je het uit gaat rekenen. Gemiddeld'
praatte hij drie uur per dag, dat is een bi
bliotheek van 250 dikke boeken.
Hij heeft veel gelezen, boeken, kranten,
brieven, reclameplaten, alles bij elkaar
3-500.000 woorden
Hans houdt niet erg van schrijven en
toch heeft hij nog wel 100.000 woorden ge
schreven.
Hij heeft elke dag 750 gram gegeten. Dat
is toch heus niet veel. Maar in een jaar is
dat bijna het gewicht van zijn vader, zijn
moeder, zijn zusje en zijn twee broertjes
bij elkaar.
W
Elke dag heeft hij een liter gedronken,
dat is per jaar twee hele badkuipen vol.
Geslapen heeft hij erg veel! Elke nacht
8 uur, dat is in een jaar vier hele maan
den of een derde gedeelte van het jaar!
worden gegroefd, dat wil zeggen, dat er
nauwe groeven in gemaakt worden, waar
de kern in komt tc liggen. Deze groeven
gaan door de lijmmachines en daarna wordt
de kern in de groeven gelegd. Nu wordt
er een ander plankje overheen gelegd en
het geheel wordt minstens 48 uur lang in
een grote persmachine geperst. Daarna
worden de verschillende plankjes doorge
zaagd. zodat de potloden los van elkaar ko-
mer Elke fabriek heeft een eigen machi
ne. Sommige maken zeshoekige potloden,
andere ronde en er zijn ook fabrieken, die
alle soorten tegelijk maken. Deze zaagma
chines leveren per dag ongeveer 200 gros
potloden. In een volgende machine worden
de potloden geschuurd, gepolijst en geverfd.
Er komen er 144 per minuut klaar in zo'n
machine, dus je kunt je indenken, hoe ge
weldig vlug die behandeling is.
Nu worden de potloden onderzocht. De
naam van de firma komt er op te staan en
ook de hardheid van het .potlood. Hoe
meer klei er in de kern is, hoe harder het
potlood wordt. Dan worden de potloden ge
slepen, dan weer nagekeken en in kleine
pakjes bij elkaar gebonden, ingepakt en
verstuurd.
In een van de vele grote fabrieken, die
Duitsland telt, worden tegenwoordig onge
veer 18000 gros potloden per dag gemaakt.
Een spelletje met kastanjes.
Pats! Daar viel een dikke glanzende kas
tanje op Kareis hoofd! Het deed jieus een
beetje pijn, zo'n grote kastanje. Hij raapte
de kastanje op en draaide hem oir; en om.
Wat een prachtige, glanzende schil had hij
en wat een mooie kleur! Hij zou er mis
schien wel iets van kunnen maken! Het
was toch eigenlijk zonde om al die mooie
vruchten maar op de grond te laten liggen.
Hij raapte er een hele hoop op en stopte
ze in zijn broekzakken. Toen ging hij vlug
naar huis, want hij had al een plannetje.
Hy zou beesten en poppetjes maken.
Hij vroeg aan moeder een doos spelden en
een doosje lucifers.
Hij nam een kastanje en prikte daar
twee spelden met zwarte koppen in, zodat
het net twee ogen leken Toen kraste hij
er met een dikke stopnaald een paar neus
gaten, rimpels en een bek in. Daarna nam
KM
Bim en Bam hebben het schaakbord van
hun meester weggenomen en spelen nu sa
men schaak. Ze schuiven de stukken heen
en weer over het bord en kijken erg ge
leerd, alsof ze minstens zo knap zijr; als
Di*. Euwe. Nu is Bim aan de beurt. Hij
schuift een stuk weg en merkt dan opeens,
dat het niet van hem was, maar van Bam
Hij kijkt vlug naar Bam. Misschien heeft
hij het niet gezien.
Maar nee hoor, Bam heeft het direct ge
merkt. Eerst keek hij even naar het bord
toen naar de steen, die Bim juist verzet
had en toen zag hij meteen, dat het een
zwart stuk was. Hij had zwarte stukken en
Bim had witte! Woedend kijKt hij naar Bim
en hij begint vreselijk te schreeuwen. Hoe
kan Bim nu met zijn stuk spelen! Dat ia
toch gemeen!
Bim kruipt stilletjes in elkaar en durft
Bam niet aan te kijken. Hij is altijd een
beetje bang, als Bam boos is, wan dan
kijkt hij zo woedend en soms geeft hij
Bim ook wel eens een klap! H bedenkt,
wat hij zal doen, glijdt dan stil van zijn
stoeltje af en gaat weg. Nu kan Bam in.
zijn eentje verder razen en heeft hij er
geen last meer van!
Zo eindigde het schaakspel van Bim en
Bam!
hij nog een dikke kastanje en prikte daar
een lucifer in. Het andere einde van de lu
cifer prikte hij in de kop Daarna maakte
hij een paac poten van andere lucifers en.
de kleine kikvors was klaar. Karei moest
er om lachen, toen hij het zag. Het was ook
werkelijk een grappig diertje geworden en
hij vond het dubbel leuk, omdat hij het
zelf helemaal zo uitgedacht had.
Nu besloot hij om nog veel meer te ma
ken. Hij werkte met spelden, met naalden
en lucifers. Waar het nodig was, kraste hij
in de kastanjes, zodat de koppen echter le
ken. Hij maakte honden en katten, zitten
de en staande, van alles door elkaar. Van
een paar kastanjes sneed hij een stuk van
de bast af en prikte dat als staart of oren
aan de „kastanjedieren."
Hij maakte ook een wagentje van een
uitgeholde kastanje. Een paar lucifers ge
bruikte hij als assen en ronde stukjes kar
ton als wielen. Hij maakte een poppe-
je om in het wagentje te zetten Dat was
een beetje moeilijk, maar het ging toch
wel, want hij kon er nu al vry goed mee
overweg. Hij zette 't poppetje in de wagen
en dekte het met een stukje gekleurd pa
pier toe, net als een dekentje.
Toen alles klaar was, zette hij de dieren
en de poppen naast elkaar op tafel en ging
zijn klein, broertje Leo roepen, om eens te
komen kijken. Leo klapte in zijn handjes
van plezier ,zo mooi vond hij het. Toen zei
Karei: „Jy mag al die .dieren hebben,
Leotje, en ik zal er nog veel meer voor je
maken, als je dat wilt."
Dat vond Leo nog eens fijn. Hij keek
hoe Karei een paard maakte en nog een
poes en nog een wagentje en hij speelde
verder de hele dag met de kastanjedieren!
Wanneer aardappels vervoerd moeien
worden en een lange reis met een schip
moeten maken, worden ze eerst op eer be
paalde manier bevroren. Dan schijnen er
geen slechte plekken meer aan te komen.
Er liggen heel wat schatte;;;, op de zee
bodem begraven. Zo liggen dicht bij m
Amerikaanse kust de kroonjuwelen van
keizer Maximiliaan van Mexico. Deze ju
welen waren aan boord van de „Merida
toen dit schip op 11 Mei 1911 zonk, oor
dat het een aanvaring had gekregen. Nu is
een Italiaans schip, de „Falco" erop uit
gegaan om te proberen de juwelen te ber
gen. De duikers hadden al heel gauw het
v/rak van het schip gevonden en waren
aan boord gegaan. De „Falco" is nu eerst
weer naar Newport News teruggevaren om
nog het een en ander in orde te maken en.
zal zo gauw mogelijk met het bergingsweiK
doorgaan.
