Woensdag 9 November 1938
EERSTE BLAD.
Democraat contra republikein
v. d. AREND
STADSNIEUWS
buitenland
Verkiezingen in de Vereenigde Staten voor
het Congres. Winst der republikeinen, doch
democratische meerderheid blijft.
De toestand in het Verre Oosten
De strijd in Spanje
Frankrijk
DuitsehM
Rede van Hitier
Engeland
De troonrede
Belgie
Parlementszitting weer begonnen
Vereenigde Staten
Italië
Bevolking
Akten burgelijke stand
Jeugdraad Chr. Besturenbond.
Arbeid in banketbakkerijen
Oranje Buurtvereen. „Gusto"
91ste Jaargang.
No. 22014
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 53II.
Turkije
Tsjecho Slowakije
Dezo couiatH vcraehgut Cugi-lljU, met uit
zondering van Zon- en Feestdagen.
prijs oer kwartaal iranco par post
f 8.50. Prijs per week: 15 ets. Afzon
derlijke nummers 4 ets. Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
Advertentie» voor het eerstvolgend num
mer moeten vóór slf uur aan het Bureau
bezorgd zijn, 'g Zaterdags vóór «-> uur.
Een bepaalde plaats van advertentie»
wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDAM CHE COURANT
Prijs der Advertentien: van 15 regels 11 55;
iedere regel meer f 0.30; in het Zaterdagnummer
15 regels f I.SO, iedere regel meer 1 0^5
Reclames f 0.15 per regel. Incassokostend ets.;
nostkwitanties 15 ets. Tarieven van advertentien
by abonnement zijn aan bet Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Advertentien opgenomen f0.50 t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
5 cent tot een maximum van 30 woorden.
's Woensdags: Kleine Advertentien tot 25 woor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan het
Bureau bezorgd.
's Zatordaps: Kleine Advertentien 11.00, ra dien
oiet vóór Vrijdagavond G uur bezorgd.
Gisteren zijn in de Vereenigde Staten
die verkiezingen, voor de beide deelen van
bet Congres, het huis van afgevaardigden
en den. senaat, gehouden. De republikei
nen hebben op do candd'ialen van den
New Deal gewonnen. De* verliezen van
dte New Deal-aanhangers zijn evenwel
niet zoo groot, dat hun meerderheid in
het Congres er d'oor liedreigd wordt, doch
wel is het reed's duidelijk, dat de uilsiiag
niet zulle een overweldigende zege zat
zijn als de president in 1936 behaalde.
De .voornaamste verliezen boekt de New-
Deal in die landbouwdistricten, vaar de
d'alende prijzen voor landbouwproducten
ontevredenheid hebben gewekt over de
landbouwpolitiek der regecring.
Volgens dte laatste opgave zijn geko
zen in het huis van afgevaardigden 138
dtemocraten en 44 republikeinen en in
dten senaat 56 democraten en 14 republi
keinen, .aismedte 4 anderen.
De democraten eiseben de overwinning
voor zich op in Maryland!, en Califor
nia waai' dte republikeinsehe gouverneurs
door democraten worden, vervangen.
Uit Philadelphia wordt gemeld', dat de
democratische Candida len voor den post
van gouverneur en dien van senator door
hun republikeinsche tegenstanders versla
gen zijn.
Bij ongeregeldheden te Harlan, in Ken
tucky zijn, naar gemeld1 wordt, zes per
sonen gedood, terwijl voor het leven, van
d'rie anderen wordt gevreesd.
Republikeinsche meerderheid in
den staat New-York.
In heide huizen van het parlement" van
den staat New-York hebben de republikei
nen voor liet eerst sedert 1932 weer de
nieerderlic.id behaald.
B ij de verkiezingen voor het gouverneur
schap van den slaat New-York is de republi
kein Dewey verslaen door den democraat
Lehman, volgens de New-Yöik Herald Tri
bune, het voornaamste republikeinsche or
gaan, met ongeveer 100.000 stemmen.
De republikeinen dieigen op uc democra
ten acht gouverneurschappen je veroveren,
namelijk ltliode Island, Massachusetts, Con
necticut, Iowa, Pennsylvania, Kansas, 5Ii-
chigan, Oregon en bovendien Minnesota en
Wisconsin op andere partijen.
Op dc-n democraat Lehman zijn 2.381.491
en op den republikein Dewey 2,311.421
stemmen uitgebracht.
Er wordt aan herinnerd, dat men ver
wachtte, dat Dewey, die als openbare aan
klager bekendheid heeft verkregen door
zijn strijd tegen de „rackets" (verboden
Loterijen), indien hij hij deze verkiezin
gen succes zou hebben geboekt, de volgen
de caudidaat voor het presidentschap zou
zijn geweest.
I Do stand van hedcnochten.
Vanmorgen om half tien was do stand:
der partijen in het huis van afgevaardig
den:
216 democraten, 87 republikeinen en 2
progressisten, terwijl nog 130 uitslagen
binnen moesten komen. In 40 van de
districten, waarvan de uitslagen nog niet
bekend zijn, hadden de republikeinen de
leiding.
De republikeinen hebben teen winst ge
boekt van minstens 23 zetels in het huis
en 8 in den stenaat.
De democraten, die in het congres niet
zijn vooruitgegaan, hebben 2 gouverneur
schappen gewonnen, doch de republikei
nen 9.
Terwijl nog slechts 80 procent der stem
men geteld zijn, heeft de ïtepublikeinschei
Senaatscand'id'aat in Pennsylvania em
meerderheid' van 400.000 stemmen, terwijl
Ilafolette, do stichter van d'e nieuwte natio
nale progressieve partij, die voor de viter-
dte keer tot gouverneur van Wisconsin
kozen wilde worden, eveneens door een
republikein is verslagen.
Do voornaamste verliezen heeft de Ntew
Deal geleden in Pennsylvania on artdtexe
staten van New England, alsmede in de
landbouwgebieden in liet Midden-Westen.
In de groote steden behoudt Roosevtelt
een sterke meerderheid'.
Japanschc luchtmacht dringt diep
het land binnen.
Naar het Chineesclie persbureau meldt,
dringt de Japansche luchtmacht thans door
lot de Westelijke streken van China. Gis
teren hehben zeventien toestellen een aan
val op de hoofdstad van Stsechwan, Tsjeng-
toe gedaan, die 1000 kilometer van Woe-
hrvTi ligt. Dte vliegers lieten haastig een
grooten bommenvoorraad op de voorsteden
vallen, doch de schade was zeer gering.
Enkele personen werden gewond; er is één
doode te betreuren.
Het regecringsoffensicf aan de
- Rio Scgre.
De eerste fa ze van het offensief dter
legeeringstroepeu aan dte Rio Segre is
volkomen geslaagd Op ver.-cheicte.ie plaat
sen zijn d'e troepen de rivier overgolrok-
ken. Zij zijn tien kilometer opgerukt over
eeu front van 15 ki'omelei. Seros, Soses
en Aykvna zijn bezet, terwijl d'e weg Le»
ridaSaragossa op twee plaatsen is door
gesneden. De aandacht van den vijand is
van het Ebrofront afgeleid.
Valencia gebombardeerd.
De reehtsche luchtmacht heeft Valen
cia gebombardeerd en verscheidene gebou
wen verwoest. Vier personen werden ge
dood en dertig gewond.
De opmarscb der rcchlschcn.
De reehtsche troepen berichten, d!at de
opmarsck aan d'e Ebro wordt voortge
zet, terwijl de regeeringstroepen aan de
Segre teruggeslagen zijn. Aan dten Ebro
hebben de reehtsche troepen de brug tegen
over het dorp Garcia, acht kilometer
stroomopwaarts van Mora, bereikt.
Kemal Ataturk ernstig ziek.
Officieel wordt medegedeeld, dat Kemal
Ataturk plotseling ernstiger ziek is gewor
den, In een communiqué werd' gezegd, dat
de ziekte van Kemal Ataturk plotseling
een ernstige wending heeft genomen.
Acht geneesheeren verblijven voortdurend
bij den zieke.
De toestand van Von Itaih.
De toestand van den Duitschen legaLie-
secretaris,"Von Rath, was gisteravond'nog
niet verbeterd. Er bestaat nog verder ern
stige bezorgdheid. De temperatuur is hoog
gebleven.
Dc planneu van Paul Reynaud.
Paul Reynaud, de nieuwe minister van
financiën, werkt nauw samen met minister
president Daladier en zijn collega's, boe-
wel op, het ministerie van financiën de
grooiste stilzwijgendheid in acht wordt ge
nomen, schijnt het vast te staan, dat Rey
naud de renle wil verlagen, teneinde het
zakenleven te stimuleeren. I
De aanslag in de Duilsclie ambassade.
Nadat do Parijsche rechter van instruc
tie Tessier den dader van den aanslag in
de D'uitscho ambassade, de jeugdige Her
schel Grunszpan, in staat van beschuldi
ging had gesteld', wegens poging tot moord,
werd' de* jongeman in de gelegenheid ge
steld' de motieven tot zijn daad uiteen tte
zetten. Met behulp van zijn advocaat, die
als tolk optrad, verklaarde Grunszpan o.a.
„Ik heb gehandeld' noch ut haait, noch
uit wraak, doch alleen uit liefde voor mijn
ouders en voor mijn volk, dat onschuldig
lijdt".
Hij verklaarde verder de daad- zelf te
betreuren, doch hij zag geen andter mid
del om zijn wil tot uiting te brengen. Hij
weidde lang uit over het lijden van zijn
volk en zijn ras en in het bizonder van
zijn ouders. Reeds vóór zijn oud-tets deel
uitmaakten van de 20.000 Poolsche Joden
die bedreigd werden met verbanning heeft
Grenspan persoonlijk em brief aan presi
dent Roosevtelt geschreven, waarin hij hiem
toestemming verzocht voor zijn ouders zich
in de Vereenigde Staten te vestigten. Hij
zelf bood aan voor hen te werken.
De jonge Pool, Herschel Feibol Gruns-
pau, die der moordaanslag op len Duit-
sehen gezantschapssecretaris te Parijs, Von
Rath, pleegde, wordt onder strenge bewa
king van rechercheurs weggebracht.
I In de Biirgcrbraukcller te
I Münchcn.
Gisteren is in de Biirgerbraukeller te
Müncben de jaariijksche bijeenkomst van
de oude nat. socialistische strijders gehou
den, waarin Hitler een reu© heeft uitgespro
ken, gedurende wetke hij wederom Chur
chill in felle bewoordingen aanviel.
Hij wees er op, dat ook in November
1918 door de tegenstanders is gezegd, dat
het slechts ging om de terzijdestelling der
dynastieën, dodh niet om het Duitsclie
volk.
Het Duitsche volk heeft deze huidhelaars
toen leeren kennen. Een ineenstorting, zoo-
als Duitschland toen door zijn goed gel oovig-
heid heeft beleefd; zal ïn de volgende dui
zend jaar niet worden herhaald. Dat kan
allen verzekerd worden, die meenen te
gen het Duitsche volk een oorlogsophitsing
te kunnen ontketenen. Spreker ziet er een
gevaar in, dat in andere landen een onon
derbroken ooriiogsophitsing plaats vindt.
Wanneer men beweert, dat dit niet waair is,
behoeft men zich slechts' voor ©ogen te
voeren, dat in het Engclsche Lagerhuis on
langs door de oppositie gevraagd is op
een nieuw hurgervliegtuig' ook hommen
naar Berlijn zou kunnen voeren. Duitsch
land is zeer dankbaar, wanneer de regee-
rende mannen in Frankrijk en. Engeland der
gelijke gedachten van zich afzetten en wan
neer zij werkelijk met Duitschland op ge
lijken voet willen leven. Het woord over
eenstemming, aldus verklaarde Hitier, is
ons op zichzelf bijna onbegrijpelijk, want
waarover moeten wij dan tot overeenstem
ming klo-men? Wij hehben meer daA eens
verklaard, dat wij van deze landen heele-
maal niets willen. Behalve de teruggave der
ons eens onder wederrechterlijke voorspie
gelingen afgenomen koloniën. Ik heb steeds
verzekerd, dat dat natuurlijk heelemaal geen
kWestie van oorlog is ,het is slechts een
kwestie laat ons zeggen, von gerechtigheid
en van de werkelijke bedoeling een sa
menleving van volken mogelijk te maken.
Overigens hebben wij van deze landen
heelemaal niets te eisch,en. Wij verlangen
van hen niets. In tegendeel, wij moeten met
hen slechts zaken- doen, Vl.v.z: wij willen
met hen handel drijven.
Wapens in beslag- genomen.
Dé Berlijnscho polifiepresident heeft zich
op grond van eenigo op zich zelf staande
gevallen genoodzaakt gezien in de laatste
weken de ontwapening ten uitvoer te leg
gen der Joodsche bevolking van Berlijn
welke niet in het bezit is van documen
ten, die het recht zouden geven wapens
le bezitten.
De actie heeft tot vandaag opgeleverd
2569 steek- en houwwapens,' 1702 vuur
wapens en ongeveer 20.000 patronen.
Streickcr een tegenstander van tabak.
Julius Stretcher, de hoofdredacteur van
het anti-Joodsche orgaan „Der Stiirmer'
heeft in een rede verklaard', dat nicotine
het grootste vergift is voor het Duitsche
volk. Joden hebben volgens Streicher de
Duitschers geleerd te rooken, om het
Duitsche volk 1e vernietigen en geld te
verdienen. Tabak verzwakt de vruchtbaar
heid' der Duitsche vrouwen. Wij moeten
onze vrouwen niet laten rooken. Er dient
een algemeen rookverbod te komen voor
de Duitsche jeugd. Een rookende vrouw
vernietigt niet Slechts haar lichaam doch
ook haar ziel. De Führer en Mussolini
rooken in het geheel niet, ten zijn daarom
tot groote dingen in staat.
Rosehelte uit de directie der Skoda-
fab rieken.
De voorzitter van de directie der Skoda-
fahrieken, de Franschman Christophe Ro-
schette, is na een werkzaamheid als zoo
danig van twintig jaren afgetreden en naar
zijn land teruggekeerd.
Geen staatsbetrekkingen voor gehuwde
vrouwen.
In een wetsontwerp, dat is uitgewerkt
door de permanente parlementaire commis
sie, wordt bepaald, dal gehuwde vrouwen
geen staatsbetrekkingen mogen bekleeöen.
Dit heeft ten gevolge gehad', dat reeds
talrijke echtscheidingen zijn aangevraagd.
De autoriteiten hebben een rondschrijven
gepubliceerd', waarin gezegd wordt, "dat
zelfs d'e vrouwen, die na dte afkondiging
gescheiden zijn, haar plaatsen moeten af
staan aan mannen, die uit de grensslstre-
ken komen.
De Poolseh geworden Tsjechen.
Het blad „Narodni Osvobozewi" bevestigt
dat d'e 130.000 Tsjechen, die ach volgens
het blad! in het aan Polen afgestane gebied
bevinden, „gedenaturaliseerd" zulten wor
den. De Poolsche autoriteiten hebben on
middellijk alle- Tsjechische scholen geslo
ten en het onderwijzend' personeel uitge
wezen. Volgens een officieel© statistiek
moesten 10.000 Tsjechische staatsambte
naren, die lid' van Tsjechische nationale
organisaties waren in aller ijl de gebie
den, welkte door Polen zijn bezet, verla
ten.
I Bemiddeling in Spanje en hel
Verre Oosten?
Gisteren heeft met de gebruikelijke praal
dc Engclsche koning de parlementszitting
heropend. In zijn troonrede zeide koning
George o.a.:
Mijn betrekkingen met liet buitenland
blijven vriendschappelijk cn mijn regeering
zal al het mogelijke doen om de ontwikke
ling van de goede verstandhouding in den
geest van de gemeenschappelijke Britsch-
E'uitsche verklaring van München van 30
September te bevorderen.
Het in April van dit jaar tot stand ge
komen accoord tusschen mijn regeerïn'g
en dc Italiaansche regeering zal thans spoe
dig in werking gesteld worden. Ik geloof,
dat deze stap do traditioneele goede be
trekkingen, die zoo lang tusschen onze
beide landen hebben bestaan, zal beves
tigen en zoodoende de zaak van den Euro-
peescben vrede zal bevestigen.
Mijr ministers betreuren liet voortduren
der vijandelijkheden in Spanje zeer. Terwijl
zij vasthouden aan de politiek van niet-
inmenging, zullen zij op alle mogelijke ma
nieren hun hulp verleenen hij het herstel
len van den vrede in dat land'.
Mijn regeoring zal zoo de partijen in
het conflict in liet Verre Oosten dit wen-
schen, te allen tijde bereid zijn te helpen
hij het streven naar een regeling, die een
duurzamen vrede in dat gebied' zal ver
zekeren, Intussehen zullen mijn ministers
alles doen wat in hun vermogen is om
de Brifsche belangen in de betrokken ge
bieden te beschermen.
Een GOEDE BRIL
bij een GOEDEN OPTICIEN
dus
HOOGSTRAAT 91
WfSt Brillen voor Ziekenfondsteden
Katholieken blijven hij de uensch
een agent te Burgos te benoemen.
Dc nieuwe parlementszitting is gisteren
begonnen. De katholiek Moyersoen werd'
herkozen tot voorzitter van den Senaat,
de socialist Huysmans tot voorzitter der
Kamer. Huysmans stelde d'e Kamer voor
van nu af aan hel begrootingsjaar to doen
aanvangen op 1 Juli in plaats van op L'
Januari.
De katholieke fracties van Kamer en
Senaat hebben besloten baar houding to
handhaven ten aanzien van hot uitzenden
van een Belgisch agent naar Burgos en
gedelegeerden naar den eersten minister
Spaak te zenden, ten einde litem het stand
punt der fracties uiteen te zetten.
Prins George van Rusland overleden.
Prins George van Rusland is in een zie
kenhuis te New-York overleden tengevolge
van buikvliesontsteking.
Hij was een zoon van groothertog Con
stant ijn en een neef van den overleden
czaar.
De prins van Trivulzio vermoord.
Gisteravond is te Milaan op slarat de 69-
jarige prins Luigi Alelierice Trivulzio, door
een 40-jarige vrouw met vijf revolverscho
ten vermeerd, Dc vrouw, Maria Antonietta
Lazzarini genaamd, is gearresteerd.
De prins behoorde tot de oudste Mila-
neeschc adel. Zijn gemalin is hofdame van
de koningin-keizerin en zijn dochter is
hofdame van de prinses van Piemont
Weer toename door geboorte
overschot.
Op 30 September j.l. bedroeg liet aan
tal inwoners van onze gemeente 62.541
zielen.
In October vermeerderde dit aantal door
geboerto niet 105 cn door vestiging met
270 zielen.
Er overleden in die zelfde maand 33 in
gezetenen en 299 vestigden zich elders,
zc-odat de toename 49 zielen bedroeg en
hel aantal inwoners op 31 October j.l.
62.590 zielen was.
.Het aantal huwelijken in October geslo
ten bedroeg 48.
De voorlezing.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft ten vervolge op zijn rondschrijven
van 12 Juli j.l. op verzoek van den mi
nister van justitie het volgende ter kennis
van burgemeesters en wethouders gebracht.
Bij genoemd rondschrijven werd er op
gewezen, dat aan het voorschrift van ar
tikel 21 van het Burgerlijk wetboek nopens
voorlezing van akten van den burgerlij
ken stand aan verschijnende partijen, mits
gaders aan de getuigen, stipt de hand' dient
te worden gehouden. Intussehen is geble
ken, dat bij voltrekking van meerdere hu
welijken achtereenvolgens, van den ambte
naar moeilijk kan worden gevergd, dat hij
de akten zelf voorleest. Met het oog hierop
kan er in worden berust, dat de ambtenaar
van den burgerlijken stand, indien hieraan
dringende behoefte bestaat, do huwelijks
akten in zijn tegenwoordigheid en onder
zijn verantwoordelijkheid doet voorlezen
dooi een assistent. Hiertegen schijnt, gelet
op artikel 21 van het Burgerlijk wetboek,
geen overwegend bezwaar te bestaan, daar
de met voorlezing belaste persoon, dan
geen zelfstandige rol vervult, maar ge
acht kan worden te zijn het instrument
van den dienstdoenden ambtenaar.
In alle andere gevallen zullen de amb-
enaren de akten zelf dienen voor te lezen.
Het winterwerk.
In het gebouw voor Chr. Soc. Belangen,
Lange Haven 73, kwam gisteravond on
der leiding van den heer W. F. v.,d. Berg
do jeugdraad van den Chr. Besturenbond
bijeen tot bespreking van het winterwerk
Besloten werd dit werk in te zetten met
een jeugdpropaganda vergader mg in het be
gin van December, waarin twee sprekers
zullen optreden. Ter afwisseling zal ge
zorgd worden voor muziek en declamatie.
Op 29 November zal in de zaal van den
R.K Volksbond, een grooto C.N.V.-pïopa-
ganda-vergadering worden gehouden, waar
in mededeelingen gedaan zullen worden
ondrent het jeugdwerk van den C.R.B.
Li verhand met dc a.s. feest
dagen.
De minister van sociale zaken heeft:
A. aan hoofden of bestuurders van ban
ketbakkerijen niet tevens zijnde brood-
bakkerijen in alle gemeenten des rijks
vergund, dat, in afwijking van het be
paalde in de artikelen 23 en 24 der Ar
beidswet 1919:
1ste in het tijdvak van 18 tot en met
28 November door mannelijke arbeiders
van IS jaar of ouder gedurende- 11 uren'
per dag en ten hoogste 60 uren per week
arbeid wordt verricht, onder voorwaarde,
dat met uitzondering van de Zaterdagen,
de arbeidstijd in zijn geheel gelegen is
tusschen 7 uur des voormiddags en 8 uur
des namiddags en op Zaterdagen de ar
beidstijd in zijn geheel gelegen is tusschen
7 uur des voormiddags en 10 uur des na
middags;
2de in het tijdvak van 18 November tot
en met 5 December, benevens op 23, 24,
30 en 31 December, door jongens van 16
en 17 jaar, gedurende 10 uren per dag en
ten hoogste 55 uren per week, arbeid
wordt verricht, onder voorwaarde, dat de
arbeidstijd in zijn geheel gelegen is tus
schen 7 uur des voormiddags en 7 uur
des namiddags;
een en ander met dien verstande, dat,-
indien ingevolge het onder 1' en 2 Bepaalde
een arbeider op Zaterdag na 1 uur des
namiddags arbeid verricht, hij in dezelfde
week, hetzij op ten minste één anderen
werkdag na 1 uur des namiddags, geen
arbeid mag verrichten.
Voor nadere bizonderheden zie men da
Staatscourant van gisteren (no. 216). i
Ledenvergadering.
Onder leiding van den voorzatter, den
heer J. M. v. Putten is gisteravond in
„Eureka" in de Willem Brouwerstraat, een
ledenvergadering gehouden door de Oranje
Buurtvereen. „Gusto".
Bij de ingekomen stukken werd o.a. me-
dedeeling gedaan van het afkomen van de
Koninklijke goedkeuring der statuten en het
aanvaarden van het beschermheerschap der
vereeniging door burgemeester mr. dr. F,
L. J. van Haaren.
De jaarverslagen van secretaris en pen
ningmeester werden met applaus goedge
keurd; ook de kascommissie en de vaandel
commissie brachten verslag uit.
De heer J. M. van Putten werd als voor
zitter, de dames N. Verlinde en J. Nieuw-
straten werden als bestuursleden herkozen.
Als kascommissie werden aangewezen de
heeren H. Sanstra, H. Zuidema en Cl Zon
neveld.
De eere-voorzitter, mr. H. Smulders had
bericht van verhindering gezonden.