Reactie in Londen en Washington
EERSTE BLAD.
Dinsdag 15 November 1938
Britsch protest te Berlijn
91ste Jaargang.
No. 22019
EI
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEKJCOI^ E—69300 (3 lijnen)
Postrekening No. 53II.
BUITENLAND
Verzoeningspogingen tusschen Engeland
en Duitschland voorloopig
van de baant
Amerikaansche ambassadeur teruggeroepen
Nog meer anti-semietische
maatregelen
Amerika waarschuwt
Steeds meer maatregelen
De strijd in Spanje
De vreemde strijdkrachten
in Spanje
De toestand in het Verre Oosten
Duitschland
Italië
Engeland
Frankrijk
Hongarije
Polen
Tsjech© Slowakije
Rechtszaken
Een strafzaak-Sommeiing voor den
Hoogen Raad
Deze coui^ut verschijnt dagelijks, niet uit
zondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal f 2.-; franco per post
f 2 50 Pros per week: 15 ets. Aizoa-
derink." nummers 4 ets. Abonnementen
worde, dagelijks aangenomen.
Advertentien voor het eerstvolgendnum
mer moeten vóór elf uur aan het Bureau
fiesorg» ijn, 'S Zaterdags vóór uur.
Een bepaalde plaats van advertentien
wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Prija der Advertentien: van 15 regels f 155;
Iedere regel meer f 0.30, in het Zaterdagnummer
15 regels ft.80, iedere regel meer f0.35
Reclames f 0.73 per regel. Jncassokosten5cts
ostkwitanties 15 et". Tarieven \an advertentien
■ij abonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooi uitbetaling Kleine
Advertentien opgenomen 0.50 t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 v>oorden. Elk voord meer
5 cent tot een maximum van 30 woorden.
'b Woensdags: Kleine Adv erten tien tot 25 woor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan bet
Bureau bezorgd.
's Zaterdags: Kleine Advertentien 11.00, indien
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
Dat die maatregelen der Duitsche
regeering ook hun weerslag zouden
ivind'en op internationaal politiek ter
rein, was haast zeker. De eerste
symptomen zijn daarvan reeds geble
ken in de verhouding tusschen En
geland1 en Duitschlan.l. Verdaging der
ondierhandelingen, «eiker opening ver
wacht werd! tusschen Londen en Ber
lijn met het doe! om in feiten de
geest te doen spreken, tl e vooigeze-
ten heeft bij de opstelling der ver
klaring van München, ivord't door som
mige iBrilsche politieke persoonlijk
heden onvermijdelijk acht
Hun opvattingen worden uiteen gezet
door den journalist Augur in de pro
vinciale dagbladen Yorkshire Evening
Post, Edinburgh Evening News en Lan
cashire Daily Post.
De redevoeringen \an Hitler na Miin-
chen en de nieuwe tervo'.gingen der Jo
den en christenen in Duitschland toonen,
d'at Hitler er de vooikeur aan geeft zich
te isolc-eren op een intellectueel peil,
waartoe geen enkel demicr itisch staats
man kan afdalen. Do regeering kan niet
onverschillig blijven voor de ir.oening van
haar t olk.
Vooitgaanae zet Augur uiteen, dat de
niet arische volken in de kolomen alle
kans zouden loopen door de Duitschers
te worden behandeld „op andere wq/e dan
gewone rnenscbelijke ttezens". Hij con
cludeert, dat de politiek tan trede in
Europa van Chamberlain niet de oogen
kan sluiten voor het isolement tan een
der doelen uit de moieele atmosfeer van
de rect der wercln en voor zijn onver
schilligheid ten opzichte van het oordeel,
dat door de wcreldmeening over zijn da
den v.cdt ui toesproken.
Uitspraak van Chamberlain.
Op een vraag in het Lagerhuis lieeft
Chamberlain gistermiddag geantwoord, dat
hij betreurde, dat dc berichten in de dag
bladen omtrent het op|iedeti tegen de Joden
in Duitschland in hoofdzaak juist schijnen
te zijn en in feite tot zekere hoogte beves
tigd z.yn door Goehbels tegenover de bui-
tenlandsclie correspondenten te Berlijn.
Voortgaande zeidc Chamberlain Niemand
zou de zmneloozo misdaad willen verdedi
gen, die in Parijs is gepleegd, doch er
heerscht hier een diep en wiju verspreid
medegevoel mei lien, die men daarvoor
zoo ernstig laat lijden.
Voorts deelde Ghambeilaiu mede, dal de
Britsche zaakgelaslig Ie te Bellijn instruc
ties heeft gekregen: om een krachtig pro
test m te dienen hij de Duitsche regee
ring ten aanzien van de recente aiiikelen
in do Duitsche pers, waarin vroegere mi
nisters en letten van het Lagerhuis in ver
band. gebracht zijn met de ïecenle gebeurte
nissen.
liet Britsche protest te Berlijn.
De Britsche zaakgelastigde te Berlijn hoeft
op het departement van huitenlandsclie za
ken protest ingediend tegen de beschuldi
ging van twee Duitsche dagbladen, die Brit
sche staatslieden in verband hadden ge
bracht met den moord op Von Rath.
Naar verluidt werd de zaakgelastigde ver
wezen naar liet antwoord, dat door rijks
ministers Goehbels 12 November j.l. gege
ven is aan den correspondent van Reuter,
tijdens een interview, waarin hij zeido:
Wanneer dit werkelijk gebeurd is, hetgeen
ik nier weet, dan keur ik dat niet goed en
dan zal ik deze vergissing onmiddellijk doen
ophelderen.
Amerikaansche ambassadeur te Ber
lijn naar Washington ontboden.
De Amerikaansche minister van huiten
landsclie zaken, CorJeil IIulJ, heeft den
Amcrikaanschen ambassadeur te Berlijn,
Hugh Wildon, naar Washington ontboden
om rapport uit te brengen en geraadpleegd
te worden. Dit beleckent geen verbreken
van de diplomatieke betrekkingen tusschen
de Vereenigdo Staten en Duitschland,doch
in welingelichte kringen wijst men er op,
dat dit een ongewoon gebaar is in zeer
ongewone omstandigheden.
In officieel® kringen te Washington
wordt gezegd1, dat dit terugroepen van
Wilson in verband staat met d'e ont
wikkeling der gebeurtenissen in
Duitschland; men doelde hierbij op de
hevige Jodenvervolging.
Het ministerie van buitenlandsche zaken
heeft geen communiqué gepubliceerd, doch
heeft alleen de pers medegedeeld, dat Wil
son opdracht was gegeven naar Washing
ton te komen.
Huil heeft gistermiddag op de perscon
ferentie gezegd, dat de regeering de jong
ste maatregelen tegen de Duitsche Joden
met groote belangstelling gadeslaat. Hij
voegde hieraan toe, dat het gesprek, dat
hij Zaterdag met den Duilschen ambassa
deur heeft gevoerd1 over een minder ]>o-
langrijke kwestie was.
In diplomatieke kringen te Washington
is men van oordeel, dat het feit, dat de
Amerikaansche ambassadeur te Berlijn naar
Washington ontboden i«, gelijk staat met
een waarschuwing die ten doel heeft
Duitschland te doen begrijpen, dat do be
handeling der Duitsche Joden de betrek
kingen tusschen do heide landen in gevaar
dreigt te brengeu. Men weiet nog niet, wan
neer Wilson uit Berlijn zal vertrekken en
hoe lang hij in de Vereenigdo Staten zal
blijven.
Levendige reactie in de Vcr-
ccnigde Stalen.
De anti semiotische maatregelen in
DuitschSard hebben in de Vereenigdo Sla-
ten in brer de kringen verontwaardiging
en afkeuring veroorzaakt, aldus meldt Ha-
vas. In sommige Amerikaansche kringen
bestudeert men op liet oogenblifc de mo
gelijkheid tot verscherping van den boy
cot van DuiNclie goederen, die thans
op krachtdadige wijze wordt toegepast, liet
is zerr waarschijnlijk, dat de maatrege
len, die overwogen worden, de Ameri
kaansche markt zullen sluiten voor die
producten, die er nog in zouden slagen
aldaar door te dringen. Zoo heeft de
burgemeester van New York verklaard
maatregelen te bestudeeien, teneinde zoo
noodig den aankoop van Duitsche pro
ducten te kunnen verbieden.
lloewei te Washington van officieele
zijdO terughoudendheid wordt geloond,
volgt men aandachtig de gebeurtenissen
in Duitschland en haar terugstag op de
Amerikaansche openbare meening.
In zei ere klingen, aldus Ilatas, stuit
men dc mogelijkheid, dat de Amerikaan
sche legecring ia een of antteren vorm
haar meen'n; doet kennen, niet uit, doch
er schijnt ten dien op/iclite nog niets
besloten tc zijn
Joden mogen geen beur,zaken
doen.
Den Joden in Duitschland is vooiloopig
verboden, beurszaken te doen. Die bedoe
ling van dozen maatregel is, een koers
daling te voorkomen, welke onvermijdelijk
is, als de Joden hun aandoelen. en obliga
ties op de markt werpen, teneinde de van
hen geêisclite bijdragen te kunnen betalen.
Een andere maatregel is de ontbinding
van de Joodsche automobielclub.
De Joden moeien van de
Duiisckc scholen verwijderd
worden.
Onder voorbehoud van wettelijke regeling
liet ft "do rijksminister van onderwijs Rust
met directen ingang bepaald, dat Joden niet
toegestaan is Duitsche scholen te bezoeken.
Zij mogen voortaan nog slechts Jood
sche scholen bezoeken. Voor zoover dit
nog niet moclit zijn geschied, moeten alle
thans nog een Duitsche school bezoeken
de Joodsche leerlingen diiect worden ver
wijderd.
De moeilijkheden van vrouwen
en kinderen.
De Joodsche perscommissie deelt mede:
Volgens een vandaag uit Frankfort a.d1.
Main ontvangen bericht bestaat gevaar voor
hongersnood onder de duizenden Joodsche
kinderen en vrouwen, wier mannen bijna
allen zijn gearresteerd. Reeds thans wordt
in een groot aantal gevallen voor de zui
gelingen noch voor de zoogende moeders
melk verstrekt. Daarom is dringend hulp
direct noodig.
In verband met de excessen der laatste
dagen wordt thans melding gemaakt van
een groot aantal ernstige mishandelingen
o.m. uit Berlijn, Dusseldorp en Neuren
berg. Deze berichten zijn van de meest
betrouwbare zijde ontvangen.
Te Polzin (Pommem) is dr. Leo Levy,
eigenaar van een meelfabriek, des nachts
bij excessen doodgeschoten.
Hij was vader van drie kinderen.
Uit Frankfort a.d. Main worden nieuwe
gevallen van zelfmoord gemeld.
Van het Ebrofront.
Aan het Ebrofront hebben de regeerings-
troepen zich in de Fa tare!abergeu samen
getrokken.
De strijd duurt voort. De regccrings troe
pen hebben oen licht voordeel behaald
tengevolge van het geaccidenteerde ter
rein.
Mislukte paging om een Ameri-
k&ansch schip aan Ie houden.
Lloyds heeft vernomen, dat het Ameri
kaansche schip „Eiricareed", op weg van
New Orleans en New York naar Valencia,
ongeveer vier mijlen ten Westen van Gi
braltar werd' aangehouden door een gewa-
penden reiter van de vloot van Franco.
Op de zijden van het schip stond met
groote letters „Amerikaansch schip tot leni
ging van den nood in Spanje". De gezag
voerder stoorde zich niet aau de signalen
van den treiter en is thans Gibraltar ge
passeerd.
Moeilijkheden met de opstan
delingen.
De moeilijkheden, -welke de rechtsche
autoriteiten het Britsche plan voor de
terugtrekking van imiw-nlandache vrijwil
ligers in Spanje in don weg leggen, zijn
thans te Londen bekend
Hoewel geen orficieele mede lodingen
over deze" kwestie zijn \erslrekt ver
neemt Reuter, dat Franco verstrekkende
oorlogsrechten cischt in ruil vooi de van
kracht verklaring van het Britsche plan.
Er votdl aan herinnerd, dat volgens het
Britsche plan beperkte oorlogsrechten aan
beide partijen zouden worden verleend,
doch slechts nadat de niet-inmenging-com-
sie tevreden zou zijn over de subs'an-
tieele terugtrekking van buitenland-.eLe
vrijwilligers.
De strijd in Iïocnan.
De Chineesclie troepen hebben Jotsjau,
de toegangspoort tot Hoenan aan den
spoorweg KantonIlankau ontruimd en
zich teruggetrokken op oen nieuwe ver
dedigingslinie, 15 kilometer Zuidelijker.
Deze terugtocht was noodig geworden door
den Japansellen druk van twee zijden.
Te Tsjangtsja zijn op verschillende pun
ten branden uitgebroken door onbekende
oorzaak. Doordat de meeste huizen van
hout zijn, breidde het vuur zich snel uit,
ondanks do blusschingspogingen der brand
weer. Ook in do buitenwijken werden ver
scheidene gebouwen in de asclr gelegd. Er
zijn gelukkig weinig slachtoffers, doordat
het grootste deel der bevolking de vorige
week de stad reeds verlaten Iiad. De schade
is echter buitengewoon groot.
Woe Pci F»c voor stopzetting
der vijandelijkheden.
Maarschalk Woe Dei Foe, heeft tezamen
rnet eenigo andere bejaarde Chineesclie
staatslieden, een politieke actie op touw
gezet, voor de eenheid van China en voor
het sluiten van vrede met Japan. Hij heeft
daartoe hij dc leiders van het bewind,
Tsjang Kai Sjek aangedrongen op onmid
dellijke stopzetting der vijandelijkheden, sa
menwerking met Japan en onderdrukking
van het communisme. Op 21 November a.s.
zal daartoe een massavergadering gehou
den worden.
Binnenkort begint groot proces voor het
volksgerecht.
In het begin van het volgend! jaar zal
voor het volksgereclit het proces begin
nen tegen 21 personen, die beschuldigd
worden van samenzwering tegen den staat.
Tot de beschuldigden behoort o.a. de vroe
gere uitgever en schrijver Ernst Nickish,
die zich sedert 1936 in hechtenis be
vindt. Reuter meent te weten, dat men
hem veidenkt van medeplichtigheid aan
de acti\ itoit van de z.g. „vrijheidspartij"
en soortgelijke geheime organisaties
Prinselijke verloving.
De verloving met prinses Marie, de jong
ste dochter van den koning van Italië,
met prins Lodewijk van Bourbon is (Offi
cieel bekend gemaakt. t
Algemcene verkiezingen in begin Februari?
De Loudensche correspondent van de
Manchester Guatdian verneemt van ver
scheidene kanten, welke hij voor welin
gelicht houdt, dat thans besloten is be
gin Februari algemcene verkiezingen te
houden.
Terrorisme in Palestina laait weer op.
Na een week van betrekkelije 1 tal mie
hebben zich thans weer nieuwe incidenten
voorgedaan. Te Jeruzalem hebben terrois-
tcn een vergeefschen aanslag gepleegd op
Fahmi Masjasjibi, een neef van den lei
der der moderne partij. Te Haifa hebben
Arabieren op een autobus geschoten, waar
door drie Joden gewond werden. De politie
drong een naburig iiuis binnen, waar zich
vijf Arabieren hadden verschanst. Twee
hiervan werden gedood, een werd gear
resteerd, docli de l>eido anderen ontkwa
men. In dezelfde stad is een Joodsche stu
dent gedood. Te Gaza hebben rebellen een
Arabier gedood. Te Galilea zijn bij een ge
vecht tusschen troepen en rebellen drie
opstandelingen gedood. De overige rebel
len slaagden er in, over de grens te ont
snappen.
Verhooging van kleinhandelsprijzen
verboden.
Een decreet over de reglement coring der
prijzen bepaalt, dat verhooging der klein
handelsprijzen van levensmiddelen en an
dere artikelen verboden is. Verhooging der
groothandelsprijzen van industrieproducten,
welke niet onder de normale concurrentie
omstandigheden verkocht worden, kan ver
boden worden, wanneer de invoer van der
gelijke producten geoontingenteerd is en
het driernaandelijksche contingent minder
dan een tiende van den geheeten omzet op
de Fransclie markt bedraagt.
Het rapport inzake de decreten.
Het laatste deel van het algemeen rap
port over de decreten inzake het finan
cieel programma omvat drie af teelingen,
n.l. het fiscaal programma, de openbare
credieten en de schatkist.
Van hel belasting-programma woidt een
opbrengst van 4250 milliocn verwacht t an
de directe belastingen 4500 milhoen van dc
indirecte belasting.
Tenslotte worden iu het rappoit de ge
neesmiddelen opgenoemd, waardoor het mo
gelijk zal zijn ongeveer 10 milliard meer in
komsten te krijgen en 5 milliard te be-
sparen.
De begrafenis der slachtoffers (e Marseille.
Tijdens de uitvaai i plechtigheden \ooi
de sldchtoffeis van den groot-en brand,
heeft zich een nieuw ongeluk voorge
daan. Doordat liet toestel van een pers
fotograaf uiteen sprong, ontstond een pa
niek onder de menigte. In het gedrang
weiden tien personen licht gewon! Een
toeschouwer kreeg ernstige cru ondingen.
Het programma der regeering.
In een onderhoud met een \ers!agge\er
van de „Voce dTfalia" heeft minister
president Omredy, naar het Hongaarschc
telegraafagentsehap medeJeett, verklaard,
dat de regeering or in haar werkprogram
ma naar stieeft een meer militairen geest
in het volk wakker tc roepen en meer
sociale en agrarische h-°r\ ormingen aan
te brengen. De etrsho'gende maanden
zullen teel werk brengen, men za! daar
bij doelmatiger methoden moeten gebrui
ken.
Is Drynspan geen Pooi?
De Warscliausche bladen wenden zich
kiachlig tegen de beweringen in dc bui-
tenlandscbe pers, dat do Jood Grenspan,
do pleger van den aanslag te Paiijs, van
Poolschc nationaliteit zou zijn.
Do bladen stellen vast, dat Grynspan
geen Poolsch staatsburger is, daar zijn
naam, zooals een onderzoek heeft uitge
wezen, in geen enkel register van Pool-
sclie staatsburgers voorkomt.
Het bestuur van het Burgerweeshuis te
N aard en heeft het gebouw, dat reeds vele
jaren niet meer gebruikt is, voor Joodsche
kinderen uit Duitschland beschikbaar ge
steld.
Overeenkomst tusschen Tsjechen en
Slow aken.
Tijdens een conferentie, welke gisteren,
is gehouden tusschen Siowaakscko afge
vaardigden, de regeering te Praag en de
leiders van de Tsjechische partijen, ia
in beginsel een overeenstemming bereikt.
De regeering lieeft erin toegestemd in de
grondwet op te nemen het ontwerp tot
autonomie, dat door de Slowaken is voor
gesteld na de overeenkomst van Zilina,
hetgeen practiscli zal leiden tot de vor
ming van een dualistisch bewind in Tsje-
cho-Slowakije, overeenkomstig de regoeriug
van hel vroegere Ooslenrijk-Hongarije.
Vandaag zulten nieuwe besprekingen wor
den gehouden voor het opstellen van een:
definitieven tekst.
Nu de Slowaken genoegdoening hebben,
gekregen, hebben zij erin toegestemd deel
te nemen aan de presidents-verkiezingem.
Over de candidate!! hiervoor is nog niet
gesproken. Naar verluidt zou de candida-
tuur van Tsjvalkovski op moeilijkheden
stuiten.
Mr. K. F. O. James te
Rotterdam is met ingang
van 1 December a.s. be
noemd tot burgemeester
van Gouda
Dc advocaat-generaal concludeert,
tot strafbaar-V erklaring.
Ook voor den Hoogen Raad dei' Neder
landen is gisteren de puzzle der „wikte"
autobusdiensten behandeld. Het ging hier
om de al dan niet verbindendlieid van
artikel 2 van het reglement autovervoer
personen, op welk artikel de gerechtelijke
acties tegen de ongeconeessioiieerd® bus
diensten steunen.
Het cassatieberoep, dat gisteren behan
deld is, is aangeteekend door den ambte
naar van bet O.M. bij het Haagscho kan
tongerecht en is gericht tegen een von
nis van den Haagselien kantonrechter, die
den heer N. Sommeling, terecht staand®
w egens het zonder vergunning onderhou
den van een autobusdienst Den Haag
Amsterdam, van rechtsvervolging had ont
slagen.
Gisteien was het woord aan den advo
caat-generaal, nu'. Rombach, die geconclu-
deeid lioefl tot vernietiging van het von
nis van den kantonrechter en geèischt
lieeft, dat de heer Somnieling alsnog straf
baar zal worden verklaard en zal worden
veroordeeld tot een geldboete van fö.
subs. 1 dag hechtenis.
De advocaat generaal overwoog, dat het
eerste bezwaar van den kantonrechter, dat
namelijk artikel 2 van het reglement auto
vervoer personen, houdende een ruimer
vooischnlt dan de machtigingswet toe
laat niet opgaat. De kantonrechter ineen-
de, dat, nu de machtigingswet van 29
November 1935 aan de Kroon de bevoegd
heid gaf het exploiteeren van vervoermid
delen aan een vergunning to binden, hot
Koninklijk besluit (dit is het R.A.P.) da
machtiging overschreed door inplaats van.
„exploiteeren" den ruimeren term „ver
voeren of doen vervoeren tegen vergoot-
ding" te kiezen.
De advocaat-generaal kan echter niet in
zien, dat de Kroon daarmede haar be
voegdheid1 heeft overschreden. In het woord
exploiteeren behoeft niet uitsluitend da
beteekonis te liggen van het najagen vdrï
winst
Exploiteeren eener zaak beteekent niets
anders dan in werking hebben overeenkom
stig haar doel.
Men kan ook een herstellingsoord ex
ploiteeren.
Het tweede bezwaar van den kantonrech
ter, dat alleen de exploitant en niet oetï
andere persoon, ook al verricht deze het
vervoer of doet hij het verrichten, straf
baar kan worden gesteld', deelt do advo
caat-generaal evenmin.
De uitspraak van den Hoogen Raad is
voorloopig bepaald op 12 December.
