Laaiende geestdrift voor
het paleis
SCHIEDAMSCHE COURANT
Herscholing
TWEEDE BLAD
Maar ook ontroering, wanneer Koning Leopold
op het baicon verschijnt.
Herinnering aan Asiricl
De taptoe op den Dam
De eerste proef in de diamantindustrie.
Daarna volgden de textiel- en sigarenindustrie.
Ook in andere bedrijven herscholing. De
financieeie kant.
_L
(Van een eigen verslaggever).
Amsterdam, Maandagavond.
Een dood-eenvoudige jongeman, ge
kleed in een weinig aandacht trekken
de uniform, in kleur van beige-lruin,
waarin ten onzent jeugdige padvinders
plegen te loopen.
Hij inspecteert de eere-waclit voor het
paleis op den Dam, als de muziek het
Belgische volkslied speelt. Die inspec
tie verlicht hij alweer zonder eenig op
vallend gebaar, zonder iets wat zweemt
naar druk beweeg, of bizondere hou
ding. Ilij salueert het regimeütsvaan-
del ietwat anders dan wij het gewend'
zijn, als hij z'n hand omhoog heft
voor den militairen groet, doet Hij
dat in breederen boog dan wij het in
den regel aanschouwen. Maar dan is
Koning Leopold alweer verder geschre
den langs de wacht, een tengere fi
guur, die in groote bescheidenheid
zich poogt terug te trekken en mis
schien zelfs wel' den indruk wekt, in
alles den scliijn te willen vermijden,
dat al dat gejuich waarvan de Dam
vol is, zijn persoon betreft.
Voordal hij het paleis binnengaat, keert
- nij zich nog even om, naar de enorme
menigte die daar jubelt, wuift, hij sa
lueert nog eenmaal als teeken van dank
en dan is onze gast voor het oog ver
dwenen.
Blaar direct worden boven de balcon-
deuren open gezwaaid en daar staat
de jonge Koning der Belgen voor het
Amsterdamsclie volk.
De muziekkapel doet de Brabanronne
hooren.
Er vaart iets van 'n geweldige ont
roering door de massa. Tezijde van
den Koning staat Koningin Wilhehnina
maar denkt eigenlijk niet iedereen
aan Koningin Astrid, de onvergetelijke
jonge vrouw, die het zonnige geluk
was in het Belgische Vorstenhuis en
de lieveling van het volk over onze
Zuider grens!-
.Leopold staat onbeweeglijk naast zijn
gastvrouw. En tuurt den Dam over, waar
boven één galm dreunt, die hem harte
lijkheid bewijst. Zoo staan ze daar naast
elkaar, Kaning Leopold en Koningin Wil-
helmina zwijgend. Ecnige minuten lang.
Dan salueert de slanke jonge man, en de
hoflakeien sluiten de deuren.
Maar de laaiende geestdrift in dit Maan
dagmiddaguur is hiermede geenszins vol
daan.
De duizenden blijven juichen en roe
pen luidkeels: „Leve de Belgische Ka
ning!"
Die Kreet wordt herhaald. Het lijkt wel
een spreekkoor. Maar de balcondeuren gaan
niet meer open. In de aangrenzende sa
lons worden de lampen ontstoken. Zou
langer wachten vruchteloos zijn?
Er gaat een kwartier voorbij.
Dan komt een ordonnance-officier uit
het paleis boodschappen, dat de eerewacht
met de muziek kan inrukken en ook' de
hereden afzetlingstroepen krijgen order om
te verdwijnen. Hun taak wordt overge
nomen door de politie.
Het afmarcheeren van de eere-wacht is
altoos het teeken, dat er niets meer ge
beuren gaat. En in de onafzienbare men-
schenzee die over den Dam deint, komt
ecnige beweging die wijst op afvloeiing.
Opnieuw gaan de deuren open.
Blaar als eerewacht, en bereden
marechaussee zijn verdwenen, gaan
op het paleis-balcon waarlijk de deu
ren wederom open en Koning Leopold
komt met onze landsvrouwe opnieuw
naar builen.
Dan beleeft men een oogenblik van ont
zaglijk enlhousiasme. liet polilecordon kan
de menigte haast niet meer houden, de
massa schuift vooruit, eenige meters en
lachend kijkt Leopold toe. Do Dam schalt
van het spontane gejubel, lang, lang ach
tereen.
De Belgische gast dankt met soberen
handgroet, slechts één keer, men zou
het een tikje verlegen kunnen noemen
was hij inderdaad verrast door de
warmte van deze ontvangst? en in
den naderenden schemer van den ver
glijdenden winterdag treden de beide vor
stelijke personen terug,
Direct daarop wordt van uit een poli-
tioneelen omroep-wasien het dringende
•verzoek uitgezonden: dat de menigte zich
zal verspreiden. Men is er nu we! van
overtuigd, dat het voor van middag „ge
daan" is. Maar de verspreiding der mas
sa blijkt heel wat te beteekenen. Blen
poogt een baan te trekken die uitmondt
in de Kalverslraal, terwijl een andere uit
monding wordt gezocht in de richting van
het Rokin. Aan de zijde van het Blunt-
plein en aan het Spui wordt de Kal ver
straat gesloten voor verkeer richting-Dam,
zoodat de duizenden die afstroomen, geen
botsende ontmoeting hebben te duchlen.
Het duurt langer dan een uur eer er op
den Dam eenige opluchting valt waar te
nemen. Maar er komt toch eindelijk
schot in.
Blen had vlak vóór den hoofdingang
een groole ruimte gereserveerd voor Bel
gen, die mot speciale kaarten toegang had
den lot dit speciaal voor hen open ge
houden vak. De aldus bevoorrechten heb
ben or niet zoo bijster veel, aan gehad,
want vlak voor hun neus werd een dub
bele haag marechaussee te paard opge
steld, bedoeld als eerbetoon voor den Ko
ning, maar voor de houders dezer kaar
ten" een kolossale teleurMe'üng, want de
brave lieden hel ben maai hee'weinisi kun
nen genieten \an 't buitengewone schouw
spel waartoe zij waren genoodigd. Te
meer, daar heel wat marechaussee-paar
den blijkbaar niet gewend aan gejuich
en muziek, in die mate zoouw.iclit g wer
den, dat de dicht in elkaar gedrongen
menigte angstige momenten doormaakte,
als de berijders alle moeite hadden om
de onrustige dieren in toom te houden.
De mensehen zuilen misschien nog de
pleizierigste gewaarwording hebben be
leefd toen deze marechaussee'* het sein
kregen tot vertrek.
in bet gedrang op onderscheidene pun
ten zijn ook heel wat kinderen „los ge
raakt", d. w. z. los van vader en mioe-
der; want men zag herhaaldelijk politie
agenten wandelen mei verdw.ia'de peuters
aan hun hand, dié' huilend werden weg
gebracht naar den poli'iepori in het pa
leis.
Hel gins in den avond inoiregenen. De
Amsterdamsche --traten war n over.ol. Dj
trams konden liet ven oer bijkans niet
aan De reslauianis maiktci een pracht-
dag, want er waren heel wat vreemde
lingen in dc- hoofdstad
Duizenden trotseerden regen en
kou, maar dc gorde stemming
ontbrak.
Een koude ijzige wind joeg gisteravond
over de hoofdstad en een druilerige regen
viel uit een donker wolkendek neer. Op
dezen echt Ilollandschen w in teravond ston
den op den Dam voor het Paleis, waaruit
ontelbare lichten straalden, duizenden mem-
selien. Zij hadden koude en regen getrot
seerd en luisterden in aandachtige stilte
naar de heldere, schallende tonen der mu
ziek, welke vijf militaire muziekcorpsen
die hier onder het flikkerende licht van
hondeid' fakkels waren samengekomen,
speelden voor Koning Leopold en de an
dere- hooge Belgische gasten van onze Ko
ninklijke Familie, die zoo juist met de
alJerhoogsten van den lande aan een gala-
maallijd hadden aangezeten in de beroemde
Burgerzaal van het statige massieve Pa
leis.
De torenklok van het Paleis sloeg tien
zware slagen, toen kapt. dr. C. LI Wal-
tlier Boer den dirigentenstok in een uit-
gestreklen arm hoog voor zich hield. En
een seconde later klonken de plechtige
tonen van de Brabanronne over het plein,
dat tjokvol stond. Blen nam de hoeden
af en luisterde eerbiedig.
En achter de ramen van het Pa
leis ter hoogte van het baicon stond
Koning Leopold, stonden ook de Ko
ningin, Prinses Juliana en Prins Bern-
liard met de andere gasten. Blen kon
zo heel flauw onderscheiden. Ook zij
luisterden naar hel Belgische volkslied,
dat vier infanterienniziekcorpscn ten
gehoorc brachten. De ramen kwamen
op een kiertje open te staan. Maar
daarbij bleef het. Kaar buiten kwamen
de Vorstelijke personen niet.
Dat was voor de tienduizenden achter
de afzettingen een groote teleurstelling,
maar iedereen begreep, dat het hij deze
weersomstandigheden niet anders mogelijk
was
De laploe bestond i oor een groot gedeelte
uit pittige marschen en enkele meer plech
tige liederen, als b.v. liel klassieke j.Wilt
heden nu treden". Werd zij geopend met
de lirabangonne, ook aan het slot i an do
taptoe klonk het Belgische volkslied, ge
volgd door het Wilhelmus. liet duizendkop
pige publiek, dal bij den aanvang van de
taptoe bad gehoopt Koning Leopold al
was liet maar voor een moment op het
baicon te zien verschijnen, welke hoop
echler niet in vervulling was gegaan
bleef aan het einde van de laploe hartelijk
en langdurig juichen. Blen riep zelfs luid
keels: „Wij willen Koning Leopold zien",
maar ook deze energieke pogingen hadden
geen succes. Een ordonnans-officier ver
zocht kapt. Walther Boer in het palcis te
komen, waarmede ook de krilsle hoop
verdween. Tegen elven, toen de muziek
korpsen inrukten, en de afzettingen wer
den opgeheven, verspreidde zich de me
nigte en zocht men zoo spoedig mogelijk
warmere plaatsen op.
Want we zeiden het reeds het was
erbarmelijk koud. Vandaar ook, dat de
goede stemming niet wilde komen. Vandaal-
tevens, dat de binnenstad reeds kort na de
taptoe zoo goed als uitgestorven was en
zich bijna geen' menschen langs de ver
lichte grachten bewogen. Zoo was de avond
in sterk contrast met den middag, die ook
voor de avonduren zoo veel beloofde.
Koning Leopold ontving in den loop
van den avond verscheidene hoofden van
missies. - -
Na-ide taptoe Trokken de Vorstelijke per-
Op liet baicon van het paleis op den Dam. Z.M. Koning Leopold in gezelschap van
H.BI. de Koningin na aankomst van den vorst in de hoofdstad.
In het galarijtuig. De aankomst van Koning Leopold in gezelschap van H.BI. de Ko
ningin op den Dam te Amsterdam,
sonen en de andere liooge gasten, die in het
paleis logee ren, zich in hun appartementen
terug.
De leden van het diplomatique corps
vertrokken deels per auto, deels per trein'
naar Den Haag.
DEK
DINSDAG 22 November 1938. No. 22025.
ii.
De heer BIcyer de Vries schrijft ons:
Biet de opleving in het bedrijfsleven in
het najaar van 1936 werd het probleem
der ontbchoolde arbeidskrachten acuut. De
systematische actie, door het departement
van sociale zaken gevoerd, dateert dan
ook van dat tijdstip. Doch reeds te voren
had het departement zich met het prin
cipe der herscholing bezig gehouden. In
de diamantindustrie had zich in den loop
der laat jaren een ingrijpende techni
sche verandering voltrokken. De z.g. me
chanisch dop had er zijn intrede gedaan.
De slijper, die voorheen bij het verzeilen
van zijn steen door een versteller werd'
geassisteerd, moest voortaan zijn steen
zelf kunnen veranderen. Het kon dienten
gevolge niet uitblijven dat overigens be
kwame slijpers, die na eenige jaren van
werkloosheid met de inmiddels gewijzigde
techniek niet vertrouwd waren, in tempo
achterbleven cn dat er voor hen van
loonende inkomsten geen sprake kom zijn.
In Amsterdam, van ouds het centrum van
industrie en handel in diamant, heeft torn
het departement medewerking verleend bij
het invoeren en toepassen der herscholing.
De resultaten waren al aanstonds bevredi
gend. In 1936 werden 118 arbeiders her
schoold', waarvan er 100 geplaatst kon
den worden; in 1937 werden er 147 op
geleid en daarvan 112 geplaatst.
Toen dan in het najaar van 1936 het
probleem der ontschoolde arbeiders in wij
den kring om voorziening kwam vragen,
wist men aan het departement hoe en waar
uitkomst moest worden gezocht. Die mi
nister van sociale zaken wrendde zich op
7 December 1936 sclmftelijk lot alle groo
te werknemers- en werkgeverscentrales met
verzoek, hem ieder geval, waarin zij ceu
ontschoolden arbeider meenden te kunnen
helpen, te willen mededeelen. Over de
medewerking en activiteit van genoemde
organisaties mag niet worden geklaagd en
als eerste resultaat kwam een lierscholings-
Het was voor het paleis daa ook be-1 regeling in de textiel-, en een in de si-
natiwend vol. garenindustrie tot stand.
De regeling in de textielin
dustrie.
Tusschen de textielfabrikanten, de geor
ganiseerde werknemers, het gemeentebe
stuur van Enschedé en het departement
kwam de volgende regeling tot stand. Men
schatte de periode die voor herscholing
noodig zou zijn op ongeveer 13 weken.
De arbeiders die in herscholing kwamen,
ontvingen van hun werkgever het volle
loon der ploeg waarbij zij waren inge
deeld. Hun prestaties bleven gedurende die
13 weken echter beneden het normale.
Daarvoor werd den werkgever door rijk
en gemeente een bedrag van maximaal
f45 per arbeider vergoed, waarbij ieder
lierscholingsgeval afzonderlijk werd be
oordeeld.
Wc willen de groote psychologisehe-A-aar-
den, welke een dergelijk© regeling den ar
beiders biedt, buiten beschouwing loten.
We geven in de plaats daarvan eouigo
cijfers, die voor den aandachtigen lezer-
zeker hun eigen romantische taal zullen
spreken.
Te Enschedé werd' in 1937 begonnen
met 30 menschen. Er volgden: 127 in Al
melo, 7 in Wielden, 16 in Winterswijk,
3 ill Borne, 5 in Helmond', 10 in Eind
hoven, 63 in Oldenzaal en 11 in Deurne.
En zie hier de financieeie resultaten: deze
272 menschen zouden gedurende een tijd
perk van 13 weken aan steun hebban ont
vangen rond f48000. Nu hebben zij tij
dens de herscholing aan loon verdiend
bijna f91000, zoodat voor deze arbeiders
het financieeie voordeel d'e 43 mille nabij
komt.
Blaar ook rijk en gemeente waren met
deze regeling aanzienlijk gebaat. Immers,
er zou gedurende een tijdvak van 13 weken
aan steun zijn uitgekeerd' f 48000. In wer
kelijkheid hebben deze 272 menschen de
overheid' gekost ruim f9000, zijnde hel
bedrag, dat aan de werkgevers als ver
goeding werd uitgekeerd. Er is dus voor
rijk en gemeente bespaard' een theoretisch
bedrag van ©en kleine f-39000. We spre
ken over een theoretisch bedrag, omdat
men achteraf nooit met zekerheid zeggen
"kan of misschien niet deze of geene ar
beider ook zonder herscholing hier of
daar werk zou hebben gevonden.
Ook in de sigarenindustrie bleek her
scholing gewenseht, omdat in de laatste
jaren modellen op de markt waren ge
komen, welke door arbeiders, die eenige
jaren werkloos waren, niet zonder her
scholing konden worden vervaardigd.
Toen in hetzelfde jaar ook in de metaal
industrie goede resultaten waren bereikt,
lag liet voor de hand dat men aan het
departement van sociale zaken besloot in
1938 op den ingeslagen weg voort te gaan.
Het is vooral de sigaren- en de textiel
industrie welke de laatste maanden veel
gelegenheid tot herscholing biedt.
Steenzetters.
Een zeer speciale herscholing is in het
leven geroepen voor steenzetters. Aange
zien den laatsteu tijd een groot tekort aan
geschoolde steenzetters werd1 geconstateerd,
heeft de overheid maatregelen getroffen
om een groep steenzetters te vormen. Daar
hier menschen geschoold moesten worden,
die in dit bedrijf nog in het geheel niet
werkzaam waren, zijn de kosten van deze
herscholing beduidend liooger. Deze zijn
n.l. geraamd op f262.80 per persoon te
yerdefftn "-over 16* weken. Daar hier ech
ler zekert!)! ij veilde werkgelegenheid wordt
verkregen,sooideelde de overheid deze uit
gave voldoende gemotiveerd. Op het oogen
blik zijn er 30 van deze steenzetters in
„scholing" opgenomen bij de groote dijk
werken aan de Zuiderzee (Urk).
Wat dc metaalindustrie betreft, kunnen
we op de volgende resultaten wijzen. In
Amsterdam zijn er totaal 41 metaalbewer
kers in herscholing geplaatst.
Daarvan zijn er 31 in het bedrijf waar
in ze herschoold werden, werkzaam ge
bleven, 5 werden er wegens ivcrkvermin
dering, 1 wegens ongeschiktheid en 1 op
eigen verzoek ontslagen, en met 3 wordt
de herscholing op dit oogenblik nog voort
gezet. In Winschoten liep een herscholing
van 7 personen in den aanvang van dit
jaar ten einde. Leerdam plaatste 2 las-
schers in herscholing. In Bergen op Zoom
begint eerstdaags een herscholing van on
geveer 16 personen, waarvoor per persoon
een bedrag beschikbaar is gesteld van ten
lioogsie f150 per persoon over een pe
riode van 6 maanden.
Het vrije bedrijf.
Wat de herscholing in het vrije bedrijf
betreft kan nog worden medegedeeld, dat
bij een firma te Eindhoven 3 typografen
in herscholing zijn opgenomen. Ook hier
is binnen afzienbare» tijd' uitbreiding der
herscholing te verwachten. Voor deze vak
lieden is een bedrag van f90 ter beschik
king gesteld over een periode van 6 maan
den.
Gedurende de maanden AprilJuli wer
den in Amsterdam 13 kantoorbedienden
in herscholing geplaatst, tengevolge van
een actie per circulaire onder de werk
gevers, waarin werd aangespoord om oude
re kantoorbedienden in dienst te nemen.
Dit is geschied zonder eenige kosten voor
de overheid. Hier en daar werden nog
enkele individueele gevallen met behulp
van de trainingstoeslagregeling tot een be
vredigende oplossing gebracht, zoodat het
tlians niet meer behoeft voor te komen,
dat een arbeider werk aanvaardt met
behoud van zijn steun.
Naast deze herscholingen in het vrije
bedrijf slaan nog enkele lierscliolingscur-
sussen, waarin aan de deelnemers grootera
vakbekwaamheid wordt bijgebracht, hetgeen
ongetwijfeld tengevolge zal hebben, dat
deze personen gemakkelijker tewerk ge-
steid zullen kunnen worden. Voor hotel
personeel is er in 's-Gravenliage een cur
sus begonnen en in Venlo, Nijmegen ea
Utrecht (voor de tweede maal) zijn die
in voorbeieiding. Een cursus voor kleer
makers te Haarlem is in voorbereiding;
een tweede cursus in Amsterdam even
eens. In Utrecht begon een cursus voor
kleermakers en voor slagers wordt er een.
voorbereid.
De balans.
Vraagt men nu naar de financieeie re
sultaten die de herscholing aan werk
nemers en overheid heeft opgeleverd', dan
kunnen we uit gespecificeerde tabellen de
volgende berekening maken. Sedert hel
begin der herscholing, voorjaar 1937, zijn
er S23 menschen in herscholing geplaatst.
Deze menschen hebben gedurende hun her-
scholingsiijd, welke met de betreffende in
dustrie varieert, aan loon ontvangen
f 1SO.OOO.
Ieder hunner is er dus in zijn liersclio-
lingstijd ruim f120 beter van gewonden.
De overheid', rijk en gemeenten, zou zon
der de herscholing aan die menschen over
een zeker aantal weken 80 mille aan
steun hebben betaald'. Nu is zij er, aan
vergoedingen en train ingstoeslageii, met 24
mille afgekomen.
Nu weten we wel dat (lie halve ton be
sparing, vergeleken bij de astronomische
cijfers waarmede de steunuitgaven geteld
worden, niet zoo lieel veel zegt. En al
moeten we terdege ook op de kleintjes
passen, hier ligt toch niet het sterkste ar
gument, dat voor de herscholing moot
spreken. Dat ligt 'ook nog niet eens in die
f120 welke Piet er beter van werd, al
kneep er ziju vrouw ook haar handen om
dicht. Dat ligt op een ander terrein. Daar
over nog een enkele maal.
