EERSTE BLAD.
Vrijdag 25 November 1938
De Britsche ministers te Parijs
Engeland
m
Duitschland
Int. Samenwerking
91ste Jaargang.
No. 22028
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
Volkomen overeenstemming tusschen Engeland
en Frankrijk. De bewapening van beide landen
besproken.
De strijd in China,
De Palestijnsche kwestie
Britseh-Japanseb cultureel accoord
Frankrijk
Belgie
(talie
Deze courant verschijnt dagelijks, metnit-
toüder'mg ?at) Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal f 2.—: franco per post
f 2.50. Prijs per week: 15 ets. Afzon
derlijke nummers 4 ets. Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
Adrertentién voor het eerstvolgend nam-
mer moeten vóór elf nnr aan liet Bureau
bezorgd zijn, 's Zaterdags vóór 1» uur.
Een bepaalde plaats van advertentiën
wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDAMSCHE MUNT
Prö« der Adrertentlëa: van 1—5 regels f155;
Iedere regel meer f0.30; in het Zaterdagnummer
1—5 regels f 1.80, iedere regel meer f 0.35
Reclames f0.75 per regel. Incassokosteró ets.;
postkw itanties 15 ets. Taneven van advertentlen
bij abonnement rijn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks gorden tegen vooruitbetaling Klein©
Advertentiën opgenomen f050 t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
cent tot eon maximum van 30 woorden.
's Woensdags: Kleine Advertentiën tot 25 woor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond C uur aan het
Bureau bezorgd.
's Zaterdags: Kleine Advertentlen 11.00,indien
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
De eerste besprekingen welke giste.en
tusschen de Franschc en Britsdbe ministers
te Parijs gehouden zijn, waren voornamelijk
gewijd aan een algemeen onderzoek van
de voornaamste op de agenda slaande pro
blemen. De vier ministers namen om beur
ten het woord. Op sommige onderwerpen
ging men meer in het bizonder in, sommige
andere punten werden nauwelijks aange
roerd. De voornaamste kwestie, die onder
werp van de besprekingen van gistermor
gen heeft uitgemaakt, was de Fransch-
Duitsche verklaring, waaromtrent van Fran-
sche zijde gisteravond een officieele mede-
deeding is uitgegeven. Bonnet gaf een uit
eenzetting van de onderhandelingen, die
geleid tot de uitwerking van het ontwerp
der Fransch-Duitsche verklaring, de we-
derzijdsehe erkenning der grenzen en de
onderlinge raadspleging in geval van een
conflict.
De Britsche regeering was trouwens van
de besprekingen op de hoogte gehouden
door de Fransche regeering. Na de uiteen
zetting van Bonnet, gaf Chamberlain uit
drukking aan de levendige voldoening der
Britsche regeering over liet resultaat der
onderhandelingen, dat een belangrijke étap
pe vormt op den weg der Fransch-Duitsche
toenadering.
Vervolgens gingen de besprekingen over
bet vraagstuk der Franseh-Britsdhe samen
werking op militair gebied. D atelier gaf
een uiteenzetting van hel Fransche stand
punt, Chamberlain zette de opvattingen der
Britsche .regeering uiteen. Dit probleem,
dat .overigens een der belangrijkste is op d>e
agenda der conferentie, was trouwens
Woensdagavond reeds te berde gebracht tij
dens de besprekingen, die volgden op het
diner aan den Quai d' Oreav. Men meent te
weten, dat Chamberlain over dit vraag
stuk een vrij lang onderhoud gehad heeft
o.m. met generaal Gameiin.
Ook de toestand in het Verre Oosten is
tor sprake gekomen, maar op grond van den
kiorteii tijd, waarover de ministers beschik
ken, is men nauwelijks op dezie kwestie
ingegaan.
De besprekingen werden gistermiddag
hervat, gezien het belang vaal liet aantal
onderwerpen, dat moet worden behandeld,
werden langdurige besprekingen venvacht.
Ingeval de vertegenwoordigers-der hei
de regeeringen er niet in zouden slagen de
geheele agenda op een dag af te handelen,
werd de mogelijkheid voorzien, dat de
Engelsclie ministers hun vertrek, dat be
paald was op hedenochtend half elf, ecnige
uren uitstellen.
De Fransche en Britsche ministers 'heb
ben gistermiddag van drie uur tot zes
uur opnieuw besprekingen gevoerd.
Daarbij werd toch nog de geheele agenda
afgewerkt.
Gisteravond werden de Britsche gasten
op het stadhuis ontvangen.
Na de besprekingen is het volgende
communiqué gepubliceerdHet bezoek
van den Britschen minister-president
en den Britschen minister van buiten-
landsclie zaken, heeft den Fransdtien
ministers de gelegenheid gegeven tot
een gedaclitenwisscling met hun Brit
sche collega's over de belangrijkste
kwesties van gemeenschappelijk belang.
Tot die kwesties behoorden de natio
nale verdediging en de diplomatieke
actie. Uit de besprekingen van heden
is eens te meer gebleken, dat heide
landen ten aanzien van de algemeene
politieke oriëntatie een volkomen ge
lijke opvatting koesteren, die geïnspi
reerd wordt door het verlangen naar
behoud en versterking van den vrede.
In een verklaring ten aanzien van de
fiarisch-Britse-ie besprokingen heeft minis
ter-president Chamberlain aan den Reuler-
•orrespondent verklaard, dat van gedachten
s gewissel 1 over vraagstukken, welke
aside landen betreffen en men is eens
gezind gebleken. „Onze politiek is een
politiek van het handhaven van den
vrede en wij zullen alle stappen doen,
welke hiervoor noodig zijn."
De minis! er-president voegde hieraan toe,
dat tot dit doe! vooral is gesproken over
vraagstukken van landsverdediging en al-
g«"ineenc diplomatie.
Chamberlain verklaarde verder voldaan
te zijn over de overeenkomst tusschen
Duit&cMand en Frankrijk, welke dezelfde
strekking heef! als de overeenkomst wel
ke hij zelf heeft onderteekend met Flitter.
Vervolgens Chamberlain op liet be
lang van persoonlijke besprekingen tus
schen regieringen in den steeds wisse
len,Jen toestand.
Chamberlain zeide diep geroerd te zijn
door de hartelijke ontvangst, welke hein-
zelf en Lord Halifax en hun dames ten
deel is gevallen. Hij is ervan overtuigd,
dat de vriendschap tusschen beide landen
is versterkt, door de hartelijke persoon
lijke gedachtenwisseling.
Overeenstemming inzake Spanje.
Het verluidt, dat bij de Engelsch-
Fransclie besprekingen heide partijen
ten aanzien van Spanje zijn overeen
gekomen, nat de overeenkomst inzake
de niet-inmenging nog steeds bestaat.
Aangezien dit het .geval is, kunnen
oorlogsrechten s'echts aan beide par
tijen worden toegekend als integree
rend deel der niel-inmengingsovereen-
komst.
Indien een van beide partijen in
Spanje moeilijkheden maakt bij de
uitvoering \aa het plan van Londen,
kunnen, naar men begrijpen zal, na
tuurlijk geen oorlogsrechten worden
fcogeüend.
De waarborging der nieuwe
Tsjecho-SIowaaksche grenzen.
De diplomatieke redacteur van Reuter
meent te weten, dat de kwestie der waar
borging van de nieuwe Tsjccho-Slowaak-
sclie grenzen een vooraanstaande plaats
in de FranschBritsche besprekingen heeft
ingenomen. Tsjecho-Slowakije staat op
het standpunt, dat, nu de gienzen defini
tief zijn vastgesteld, de waarborging van
kracht moet worden. Polen, aldus ver
klaart men, heeft getoond volkomen on
tevreden over den tegenwoordigen toestand
te zijn en is niet van plan waarborgen,
le geven. De poging van Beck tot hot
Chiaeescbe successen.
Volgens niet-officieele mPdedeelingen van
Chineesche zijde hebben de Chineesche
troepen twee heuvels ten Oosten \an Woe-
hoe 55 mijl stroomopwaarts van Nanking
bezet en zijn do Japansche troopmi terug
getrokken op Voehoe, terwijl zij jonken
in gereedheid brengen om eventueel ver
der op de Jangtso terug te trekken.
Te Sjeldone Gen Toengkwam, 40 mijl
van Kanton, wordt hevig gestreden. De
CJiineezen houden een aantal steden rond
Kanton bezet en de Japansche troepen
in de stad pogen versterking te krijgen.
Langs den spoorweg van Nanking inaar
Sjanghai zijn de Chineesche ongeregelde
troepen zeer actief, eveneens langs de
spoorlijn van Sjanghai naar Hangsjau. Zij
brengen de Japansche troepen ernstig 'na
deel toe.
Verklaringen van minister
MacDonald.
Minister Malcolm MacDonald heeft gis
termiddag m Vt Lagerhuis "de debatten
geopend over de Palestijnsche kwestie. In
zijn rede zeide spr. o.a., dat sedert 1922
meer dan Qc0.00ó 'Joden in Palestina zijn
gevestigd. Het ïesuliaat van hun werken
was opmerkelijk. De plaatsing geschiedde
niet als gunst, maar omdat het hun
recht is.
Onder ae goesdmg der vervolging
in Midden Luropa, is hun terugkeer
naar het oude' vaderland honderdmaal
vergroot De iragiek van het volk,
dat geen vaderland heeft, 'is nimmer
zoo erg geweest als deze vveelc (in
stemming). Ik hoop, dat wij niet aan
onze gevoelens van afschuw over de
wijze, waarop inot dit volk wordt om
gesprongen, zulten toegeven om onze
kalme en juiste beoordeeling van het
moeilijke probleem Palestina te ver
troebelen! toeiuichingen).
-Berekend mod worden, hoeveel Joden
zich in Palestina kunnen vestigen, zon
der de rechten en de positie der Arabi
sche bevolking te benadeelen.
Hoewel Arabieren dat nicgèüjk ontken
nen, 'hebben zij zeer veel gewonnen door
dc verklaring van Balfour, evenals de
Joden Ik weet, dat het nutteloos is dit
argument aan de meeste Arabieren voor te
scheppen van een gemeenschappelijke
Poolscli-Hongaarsche grens door Roe then iö,
waarbij een onschendbare grens tusschen
Hongarije en Roemenië lot stand zou
komen en Roemenië ook een doel van
Roethenië zou krijgen, is mislukt, doch
het Poolsche standpunt is niet gewijzigd.
Het is echter twijfelachtig, of Polen
Buitscliland openlijk zou tarten. Over do
houding van D'uitsehland is gisteren on
getwijfeld door Hitier en koning Karei ge
sproken. Men meent te weten, dat Hitler
minder belang stelt in de handhaving van
Roethenië dan sommige Duitsche leiders,
zooais Von Ribbenlrop. Volgens zekere bui-
tenlandsclie kringen te Londen zou Hitier
wellicht zijn bedenkingen tegen de Pool
sche en Hongaarsch'e eischen laten varen
in ruil voor een volkomen verduitsching
van Dantzig, Daarentegen is Roemenië he
slist gekant tegen een wijziging van den
Roetheenschen status.
De Britsche ministers vertrokken.
Om half elf zijn de Britsche ministers
per trein van het Gare du Nord vertrokken.
De Fransche pers over de be
sprekingen.
De Parijsclie bladen stelten met voldoe
ning vast, dat tusschen de Fransche en
Britsche staatslieden volkomen overeen
stemming is bereikt, in het bizonder wat
betreft de militaire verdediging.
L-e „Jour" is er vooral over verheugd,
dat Chamberlain de oude Engelsclie op
vatting van de „werkverdeeiing" waarbij
de zorg voor het landleger aan Frankrijk
wordt overgelaten om zich zelf te kun
nen wijden aan de verdediging ter zee
en in de lucht, zou hebben laten varen.
Thans, aldus het blad, is de crisis voorbij.
De „Excelsior" stolt vast, dat ,„de Brit
sche ministers hun Fransche collega's op
nieuw de verzekering hebben gegeven, dat
Engeland zijn politiek van herbewapening
krachtig zal voortzetten en nog zal ont
wikkelen, teneinde zijn verplichtingen op
het vasteland te kunnen nakomen".
Volgens de „Epoque" is het belangrijkste
punt, dat uit het communiqué en de ver
klaringen van Daladier en Chamberlain
naar voren komt, dat Frankijk ern Enge
land vastbesloten zijn, de verdedigings
middelen te versterken. Wij welen niet,
aldus het blad, hoe Berlijn en Rome dit
besluit zullen opnemen, doch dat kan
ons weinig schelen. Van overwegende be-
teelcenis is, dat Frankrijk en Engeland vast
besloten zijn, in de toekomst alle mili
taire, economische en diplomalieke hulp
middelen gezamenlijk te gebruiken.
De „Populaire" schrijft: Niet zonder
eenige bitterheid moet men vaststellen,
dal het eenige positieve resultaat van de
Franscli-Britsche besprekingen, zeven we
ken na Müuchen, een accoord is tot ver
sterking van de defensie der beide landen.
mleggen. Zij zijn. er doof voor.
Wij bobben plechtige verplichtingen te
genover beide volken in Palestina. Wij zijn
verplicht de .loodsche immigratie onder
gCEchiLte voorwaarden te vergemakkelij
ken en oen dichte vestiging van Joden
op het lanu aan te moedigen.
Wij zijn vomlicht er op toe te zien,
dat cte j och ten en cte positie der Arabieren
niet worden benadeeld.
ïlee deze beide verplichtingen op
rechtvaardige en vreedzame wijze met
el tan ter jn overeenstemming te bren
gen, is het probleem, dat wij moeten
oplossen, een raadsel, waarvoor wij
een anlwoorr moeten vinden.
Macl onild verklaarde vervolgens,
dat bet Lagerhuis zich nimmer gebon
den hae aan de politiek der verdee-
Jing {applaus).
Het is voor de gewone Joodsche en Ara
bische bevolking niet onmogelijk tevreden
zij aan zij in Palestina te leven, noch is
het onmogelijk voor de Joodsche en Ara
bische leideis overeenstemming met el
kander te verkrijgen.
Daarom neeft de regeering voorgesteld,
dat te Lonoen beraadslagingen zullen ge
houden worden
Waarschijnlijk zullen het in eersten aan
leg beraadslagingen zijn tusschen de re-
gearing en Arabische vertegenwoordigers
en beraadslagingen tusschen de regeering
en Joodsche vertegenwoordigers.
Doch wij hopen, dat zij eerlang zullen
leiden tot een beraadslaging tusschen alle
drie partijen om de ronde tafel.
De beraadslagingen zullen over een paar
weken of op zijn laatst begin Januari moe
ten beginnen, dat het gebiedend noodza
kelijk is, dat zoo spoedig mogelijk een
einde komt aan de huidige onzekerheid
(toejuichingen)
Ongeregeldheden te Johannesburg.
Gisteravond hebben fascisten gepoogd
een anti-fascistischc- vergadering buiten het
stadhuis van Johannesburg (Zuid-Afrika)
uiteen te slaan. Politieversterking verspreid
de de menigte met behulp van traangas.
Dertig personen werden gekwetst, waarvan
twee door schoten en een door een bajo
netsteek.
Chamberlain hij den hertog van Windsor?
'Chamberlain heeft gisteravond in gezel
schap van Halifax een bezoek gebracht
aan den hertog van Windsor in hotel
Meurice. Dit bezoek duurde ongeveer een
half uur. Men verneemt, dat ook de her
togin van Windsor aanwezig was.
Omtrent het onderhoud, dat Chamberlain
met den hertog van Windsor heeft ge
lnul, schrijft de Jour o.a.: Wij me en en
te weten, dat de hertog met Chamber
lain zijn toekomstplannen heeft besproken
en niet den wensch heeft verheeld, zijn
land terug te zien en het nog nuttig te
kunnen zijn.
Voorts schrijft de correspondent van de
Daily Mail te Parijs, dat de kwestie van
een bezoek van den hertog en do her
togin ook in het onderhoud met Cham
berlain ter sprake is gekomen.
&T
WMi. WWM
De nieuwe Oranjehrug is gereed; a an het in orde maken van de toegangs
wegen wordt gewerkt. Oj> bovenstaande foto is nog duidelijk te zien hoe smal
de Oranjestraat was en hoe breed deze zaJ worden. Als straks het voor
malig postkantoor geheel zal zijn verdwenen, zal de verbinding Oranjebrug-
Koemarktliriig een rechte lijn vormen. Café De Kroon zal het uitzicht van
de Koemarkt brug op den Rottcrdamschedijk blijven heiemmeren, maar de
verkeersregeling daar om het cirkelvormige pleintje heft dat bezwaar
nagenoeg geheel op. Uit aesthetisch oogpunt bezien zou het erhlcr beter ge
weest zijn, als dat eai'é daar niet stond, We ■wijzen nog op den mooien plein-
wand, gevormd door hei flatgebouw en de aangrenzende bebouwing aan
Broersvest en liotterdamschcdijk.
Des avonds werd opnieuw gesproken
over de mogelijkheid dat het hertogelijk
paar met Kerstmis naar Sandringhamgaat,
doch dit gerucht is niet bevestigd.
Pirow bij llitler.
De Zuid-Afrikaansche minister van defen
sie en van economische zaken, Pirow,
lieeft gisteren te Berchtesgaden een bezoek
aan Hitier gebracht.
In den hall van den 'Berghof werden
besprekingen gevoerd, waarhij ook Von
Ribbentrop aanwezig was. Pirow was ver
gezeld van den Zuid-Afrikaanschen gezant
te Berlijn.
Hitlers besprekingen,
In welingelichte kringen, aldus wordt van
semi-officieele zijde gemeld, is men van
meening, dat het bezoek van den Zuid-
Afrikaanschen minister Pirow aan llitler
gelegenheid heeft gegeven tot een vrij uit
voerige bespreking van een reeks alge-
meene vraagstukken, zooals de Dnilseh—
Engelsclie betrekkingen.
Koning Carol en Hitier hebben, naar
men meent te weten, uitvoerig gesproken
over een reeks vraagstukken, die Midden-
en Zuid-Oost-Europa betreffen. In het bi-
zonder heeft men van gedachten gewis
seld over de DuitschRoemeensche be
trekkingen, zoowel op politiek, als op eco
nomisch en cultureel gebied.
Als aam idling van het anti-
koniinternpart.
Vandaag, op den tweeden verjaardag
van het anfi-kominternpact wordt in To
kio het Duitsch-Japansche eulturoele ac
coord geteekend, krachtens hetwelk heide
staten er naar zullen streven cultureele
heirekkingen op een vasten grondslag te
plaatsen en te bevorderen en wel in weten
schap en kunst, muziek en letterkunde,
film en radio, jeugdbeweging en sport.
De overeenkomst treedt met den dag va.n
onderteekening in werking en is met een
termijn van 12 maanden opzegbaar.
Deze overeenkomst, aldus wordt te Ber
lijn verklaard, is voor Japan het eerste in
haar soort.
Japan wil dergelijke accoorden
ook met andere landen sluiten.
In een semi-officieele verklaring heeft de
woordvoerder van liet .lapausche departe
ment van builenlatulsclie zaken inzake het
Duitsch-Japansche cultureele accoord ver
klaard, dat deze overeenkomst niet slechts
de cultureele betrekkingen tusschen heide
lanaen bevestigt, doch ook als middel tot
verdieping der wederzijdsche betrekkingen
moet dienen. Japan is bereid met aile
bevriende landen cultureele betrekkingen
te handhaven. Japan wenscht dergelijke
overeenkomsten ook met andere landen
te sluiten.
Het bezoek van Von Ribben lrop.
Van welingelichte zijde wordt vernomen,
dat de Duitsche minister van builenland-
sehe zaken, Von Ribbentrop 28 Novem
ber a.s. naar Parijs zal komen. Zijn ver
blijf in de Fransche hoofdstad zal slechts
van korten duur zijn.
llij zal onmiddellijk naar München le-
rugkeeren om rapport uit te brengen aan
den Fülrrer.
Hel verzet tegen de wetsdecreten.
Het verrat tegen de nieuwe wettelijke
maatregelen inzake de 48-urige werkweek
e.d. gaat onverminderd voort. Gisteren
moest in verscheidene plaatsen weer door
de politie oj'getreden worden tegen ar
beiders, die de fabrieken bezet hadden.
Twee en een half uur lang duurde bijvoor
beeld de ontruiming van de Renaultbedrij-
ven te Parijs, waarbij 200 arrestaties wer
den verricht. Te Denain was het zeer ru
moerig, ornaat de stakers op allerlei ma
niereu het werk van de politie saboteerden.
Tenslotte trok do mobile garde zich terug
en verlieten de arbeiders vrijwillig de fa
briek.
Blijkens ecu meJedeeling van den mi
nister-president heeft de actie zich zeer
uitgebreid Overal worden de fabrieken
echter door de ordediensten ontruimd.
Hei aantal werkloozcn.
Tijdens de week van 14 tot 19 Novem
ber bedroeg het daggemiddclde der in
geschreven werkloozen 177.377 tegen
176.773 in de vorige week, hetgeen dus
een stijging boleekent van 602. De dagge-
middeldcn in dezelfde weken van 1935,
1936 en 1937 waren resp. ISO. 128,141.310
en 136.820.
Pirow hij Mussolini?
Men acht het te Rome zeker, dat de
Zuid-Afrikaansche minister van defensie,
Pirow, een bezoek aan Mussolini zal bren
gen.
