EERSTE BLAD
Woensdag 28 December J 938
Franco's offensief
Het einde van de vorstperiode
91ste iaargang.
No. <22055
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
De strijd is fel, maar de vooruitgang schijnt
nog niet belangrijk.
Er valt nog weinig op te maken uit dc
berichten van beide zijden over liet jongste
offensief van Franco in Catalonië.
De resultaten, die de troepen van Franco
in de eerste vier dagen van hun offensief
hebben behaald, zijn, volgens een inede-
deeling uit Burgos, de volgende G00 vier
kante kilometer terreinwinst, 16 dorpen
bezet, meer dan 27 k.m. doorgedrongen
in den flank van den tegenstander, 30 vijan
delijke vliegtuigen neergehaald. Verder
hebben de rechtschen bijna 4000 krijgs
gevangenen gemaakt.
Barcelona meldt daarentegenNa het of
fensief van d© rechtschen aan het Cata-
laansche front, dat thans vijf dagen heeft
geduurd, hebben de troepen van Franco,
naar van regeeringszijde wordt gemeld,
geen resultaten bereikt. Dc vijand heeft
zijn aanval gedaan over een frontbreedte
van honderd kilometer, van Tremp tot de
Llano de Lerida langs de Segre. Alleen
de sector hij Seros is prijsgegeven, bij
Tremp, Balaguer on Lerida zijn de stel
lingen ongewijzigd.
De regeeringstiocpen ontketenden eer
gisteravond een tegenoffensief ten Z.W. var
Lerida, waarbij de stellingen egen wijziging
ondergingen, zoodat de aainval van Franco
daar tot slaan gebracht werd.
Radio Malaga bevestigt dit in zooverre,
dat wordt medegedeeld, dat rechtsdhe vlie
gers hebben waargenomen, dat de regee-
ringstnoepen zich in hun stellingen ver
stuiken.
Reuier meldt' uit" Burgos:
Op den vijftien dag van het offensief van
Franco, hebben de rechtsdhe troepen hun
liniën in alle sectoren verder vooruitge
schoven. Omstreeks den middag had een
cavallerie-divisie een gebied van 280 vier
kante mij'.en, luggende tusschen Almatret
en den noordelijken oever van de Ebro,
tegenover Ribarroja, geheel van vijanden
gezuiverd en verscheidene honderden go-
vangenen gemaakt.
De linkervleugel der rechtsdhe (roepen
heeft Aspa bezet en rukt vorder op in de
richting van Borjas Rlancas. Het water-
krachtslalion te Monte Cabo, een der wei
nige electrisohe centrales, waarover de tex
tielsteden ten Westen van Barcelona nog
kunnen beschikken, isb vo'gens dit berioht,
in handen der rechtsdlien gevallen.
Het blijkt ook voigens het legerboricht
van Barcelona, dat de opstandelingen hef
tig blijven aanvallen tegen de stellingen
der regeoringslroepen in den soclor-Tremp,
waar zeer -erwoed wordt gevoelden. De
regeeringstioepen bieden met succes weer
stand' aan den druk der aanvallers, die
door een groot aantal Builsche en Italiaan-
sche vliegtuigen ondersteund worden. Drie
vijandelijke vliegtuigen zijn door het af
weergeschut neergeschoten. Aan de be-
neden-Segre zetten de vier ttaliaansche di
visies haar offensief voort. Ten koste van
zzware verliezen zijn zij erin geslaagd bij
Soleras en Aspa op te rukken.
De regeeringstroopen hebben een Duit.
sche tank buitgemaakt.
Bombardement op de haven van
Barcelona.
Tijdens het gistermoigen op de haven
van Barcelona gerichte bombardement zijn
vier Engelsche stoomschepen geraakt. De
Stancroft zonk, aan boord van de Newslia-
'wel en d© loke Wiltel werd schade aan
gericht, de Flante bleef ongedeerd
Bij het bombardement vielen 1 doode
en 5 gewonden.
De toestand in China
Tsjang Kai Sjek spreekt ge
ril ch ter: over oneenighcid met
Wang Tsjing Wei met stel
ligheid tegen.
In de wekelhksehe bijeenkomst ter her
denking van Soen Jat Sen in het hoofd
gebouw van oe Kwomintang, te Tsjoemg-
king, heeft Tsjing Kai Sjek de geruchten
over oneenigheid met Wang Tsjing Wei
met stelligheiü tegengesproken.
De generalissimus zeide volgens liet Chi-
neeselie persnureau, dat Wang Tsjing Wei,
toen hi] op weg was van Tsjoengking naar
Koeniriing, plotseling de symptomen van
een hartaanval bemerkte, en derhalve di
rect doorreisde naar Henoi, om zich daar
onder doktershehanaeling te stellen. Tsjang
-Kai Sjek zeide, dat hij zulks uitsluitend
de verklaring van Konoje van 12 dezer
om persoonlijke redenen had gedaan. Na
waren de Japinneezen echter begonnen,
talrjjke ongegronde geruchten te versprei-
Vereenigde Staten
den. De oprechtheid van Wang Tsjing Wei
in het openbare en particuliere leven, al
dus Tsjang Kai Sjek, is echter algemeen
bekend. Persoonlijk ben ik hem den groot
sten dank verschuldigd. Zou Wang Tsjing
Wei er ten aanzien van de nationale
politiek een alwijkende meening op na
houden, dan neg kan er, gezien zijn nau
we vriendschapsbanden met alle leden \an
de centrale regiering, en vooral zijn per-j
soonijke hechte vriendschap met mij, niets!
zijn, dat niet openhartig kan worden be
sproken Zou hi, er inderdaad een af wij-',
kende meemn? op na houden, dan zou
hij deze met anders dan in het open
baar met de andere leden der regeerings-
partij of in besloten kring kunnen be
spreken. Wanneer zich een nieuw gezichts
punt voordeel ten aanzien van de belang
rijkste vraag: Vrede of oorlog, waarbij het
gaat oin ievtn ot dood van ons land, is
liet onmogelijk, dat eon lid van de regee-,
nngspartij, oi ik persoonlijk, hier niet
voorat van hoor. De trouw van Wangj
Tsjing Wei aan partij en staat, aldus be
sloot Tsjang Ka. Sjek, beeft zich van
den aanvang at geopenbaard. Ik vertrouw
daarom, dat ons volk geen woord zal ge-
looven van clc kwaadwillige geruchten, die
onze tegenstander verspreid heeft.
Frankrijk
De reis van Daiadier naar Tunis
De minister-president vertrekt
op 2 of 3 Januari.
Volgens het program, dat gisteren is
vastgesteld in e©n conferentie bij den mi
nister-president, zal Daiadier zijn reis naar
Corsica en Noore Afrika ondernemen on
middellijk na het goedkeuren der begroo
ting door het parlement, d. w. z op
zij» laatst op 2 ot 3 Januari.
Daiadier zal t- Toulon aan boord gaan
van een kruiser, die slechts voor enkele
uren bij Corsica zal aanleggen.
Te Bastia za de premier aan land
gaan op verzoek van het gemeentebestuur
dier stad. Hij zal worden ontvangen door
den minister van marine, Carapinchi, en
de Corsicaansci e parlementsleden.
Van Corsica zaï Daiadier zich naar Bi-
zerte begeven en vandaar naar Tunis. Een
deel van zijn reis in Tunis zal gewijd
zijn aan liet bezoek der verdedigingswer
ken in bet zuiden. Vervolgens begeeft hij
zich naar Algiers, waar hij een dag blijft.
De piemier zal te Parijs terug zijn, tijdig
voor de heropening van de parlemenls-
zitting, d. w, z. 10 Januari.
Een aviso naar Dzjibocti.
het Fransche aviso Dibeiville van de
vlootstrijdkrachten in de Levant, dat een
kruistocht zou ondernemen in de Roode
Zee, is uit Beyroeth naar Dzjiboeti vertrok
ken.
Belgie
Konsing Jjeopold naar Zuid-Frankrijk.
De koning en de koningin-moeder Eli
sabeth zijn gisteren van Brussel naar Zuid-
Frankrijk vertrokken.
Duitschland
,,Hct clericalisme is een aal".
Het „Schwarze Korps",'het orgaan van
do S.S., heeft aangekondigd, dat binnen
kort een einde zal worden gemaakt aan
het 1 jdenvraagstuk in Duitschland.
In verband hiermede merkt het orgaan
op. dat er een opmerkenswaardige parallel
te trekken is tusschen de Joodsclie taktiek
en de katachtige voorzichtigheid van het
clerikafisme. Deze beide groepen hebben
niets gemeen met den adelaar, doch ge
lijken meer op aal. De clerikal© aal
is evenwel nog moeilijker te vangen dan
de Joodsche. De Jesuiten worden vervol
gens „geestelijke slangen zander rugge-
graat" genoemd, welke door den staat niet
kunnen worden gevoed.
Deze bedreigingen schijnen een bevesti
ging van geruchten, welke te Berlijn de
ronde hebben gedaan over een hervatting
van den strijd tegen het „clerikalisme" en
over de financieele maatregelen tegen de
kerk.
Aanval van «le ,,Angriff" op het Vaticaan.
De „Angriff" publiceert een hoofdarti
kel, waarin een felle aanval wordt gedaan
op het /aticaan. Zonder twijfel is dit een
antwoord op de jongste verklaring van
Z. II den paus inzake de totalitaire be
ginselen, waarover tot nu toe in de Duit-
sche pers is gezwegen.
Het blad schrijft, dat het Vaticaan ziel)
op liet oogenblil: brjna uitsluitend bezorgd
maakt over hel Jodenvraagstuk en verwijt
het Vaticaan niei te protesteeren tegen
de Britsclie actie in Palestina.
Het nat'onaa! socialistische orgaan be
sluit met oe verklaring, dat het oude
devies van de kruistochten „God wil het"
moeilijk te vereenigen is met een derge
lijke religïeuse politiek.
Wordt ook ambassadeur te Tokio naar
Washington ontboden?
Summer Welles heeft "medegedeeld, dat
Grew, de ambassadeur te Tokio opnieuw
de aandacht der Japonsche regeering ge
vestigd heeft op de verschillende vragen,
die liaar door de regeering der Veroenigde
Staten gesteld zijn ten aanzien van de po
litiek der open deur in China en die het
kabinet te Tokio tot dusver onbeantwoord
beeft gelaten.
Volgens sommige welingelicht politieke
kringen, zou Grew naar Washington wor
den ontboden om deel te nemen aam de
besprekingen, die midden Januari te Wash
ington zullen worden gehouden ter ge
legenheid vau liet verblijf aldaar van den
Amerifcaansclien ambassadeur in China,
Johnson.
De opleiding van reserve-piloten.
President Roosevelt heeft een plan be
kend gemaakt voor een jaarlijksche oplei
ding van 20.000 piloten met het doel een
reserve van vliegers voor oorlogstijd le
kweeken.
Er is een plan geformuleerd, zoowel
als middel om het vliegen van particu
lieren te stimuleeren als om te voorzien
in een reserve van geoefende vliegers voor
oorlogstijd1.
Uitdrukking gevende aan zijn goedkeu
ring van het ontwerp^ zeide Roosevelt,
dat het plan jaarlijks ongeveer 9.800.000
dollar zou kosten.
Eerst zal men ©en proef met opleiding op
cenige daartoe aangewezen scholen nemen.
Daar zullen tot 1 Juli driehonderd jonge
lieden opgeleid worden, hetgeen ongeveer
hondeidduizend dollar zal kosten.
ent. Samenwerking
De conferentie van Lima
Gisteren gesloteu.
De kortste Pan-Amarikaansche conferen
tie, die ooit gehouden is zij duurde
slechts twee weken is gisteren geëin
digd met de onderteekening door de ge
delegeerden van de 31 -verklaringen, die
werden aangenomen.
Gisteravond werd ter. eer© van do ge
delegeerden ©en groot "diner aangeboden
door den president van Peru, Benavides.
Aan dit diner was HnU de voornaamste
spreker. Dit was dan de laatste plech
tigheid, waarna de gedelegeerden .huis
waarts kunnen koeren met do wetenschap,
dat zelfs wanneer vele belangrijke zaken
terzijde gezet o£ uitgesteld zijn, het fun-
dament gelegd is voor de Amerikaansche
solidariteit.
Roosevelt acht de conferentie een
succes.
In een persconferentie te Washington
heeft president Roosevelt als zijn meening
te kenknen gegeven, dat de Pan-Amerikaan-
sche conlerentie een groot succes is ge
weest. Toen men liem vroeg naar de be
richten, volgens welke de bijeenkomst een
mislukking zou zijn geweest, verklaarde
hij, dat de delegatie der Vereenigde Staten
het doel, waarvoor zij naar Lima gegaan
is, heeft bereikt.
Tsjecho Slowakije
Dnitsclie kranten verdwijnen.
E'e twee Duitsche bladen, de Prager
Presse en het Prager Tageblatt, zullen na
31 December niet meer verschijnen. Zij
zullen worden vervangen door den Prager
Bcobachter.
Comniuuislischc partij ontbonden.
Officieel wordt le Praag medegedeeld,
dat de regeering de communistische partij
ontbonden en haar bezittingen in beslag
genomen heeft.
Gemengd Nieuws
Spoorwegongeluk
Zes en twintig gewonden.
De express van Calais is nabij het
station Saint Denis, bij Parijs, op een
ieegen goederentrein geloopen. De schok
was zeer hevig.
Bij het spoorwegongeluk hebben 26 per
sonen verwondingen opgeloopen, doch
slechts vier rnc<rten m een ziekenhuis
worden opgenomen.
Onvrijwillige verduisteringsproef
Gedeelten van Gelderland zon
der licht.
Gistermiddag omstreeks kwart voor vier
heett zich een kleine explosie voorgedaan
in een liansfounalor in het schakestation
van de Prov. Geld. Eloctriciteitsmij., te Arn
hem.
Tengevolge hiervan werd het elcctrische
net gestoord. Len groot gedeelte van de
provincie Gederland is gedurende ongeteer
een kwartier van electriciteit verstoken
gebleven.
In het schakelslalion ontstond tenge
volge van de ontploffing een begin van
brand, dat evenwel spoedig met eigen
middelen is gcbluscht.
Ondankbare gered.
Gisternacht hoorde een portier van
een pand aan de Dssol haven te Rotter
dam hulpgeioep en zag een man halt
in het water op een schots in de ha
ven liggen. De portier waarschuwde de
politie en wierp den drenkeling een dreg
toe, waaraan liij zich kon vastklampen.
Toen de rivierpolitie den man aan boord
had gehcschcn. ging deze tegen zijn red
ders zoo te keer, dat men hem voor
alle zekerheid maar naar het ziekenhuis
aan don Coolsingel overbracht. Dc man
bleek onder 'oen invloed van sterken drank
te zijn.
De Kerstdagen in dc Vereenigde Staten.
Volgens een nader bericht van Havas,
zijn tijdens de Kerstdagen in de Vereenig
de Staten 50S personen een gewclddadi-
gen dood gestorven. Ongeveer vierhonderd
hiervan zijn tengevolge van auto-ongeval
len omgekomen.
De Elfstedentocht gaat niet door, maar toch
Wegens den ingevallen dooi, zal de elf
stedentocht Donderdag a.s. niet kunnen
doorgaan en voorloopig uitgesteld
moeten worden. Door het smelten van
de sneeuw staat er te veel water op
het ijs.
Het centraal bestuur kan geen naderen
datum vaststellen, maar op grond van
door De Bilt welwillend verstrekte
mededeelingen, is de mogelijkheid niet
uitgesloten, dat de elfstedentocht toch
een dezer dagen gehouden zal kunnen
worden.
De verwachting is n.l., dat het liooge
drukgebied in Scandinavië den wind van
hel Westen door bet Noorden naar het
Oosten zal doen loopen, zoodat de tem
peratmir opnieuw beneden het vriespunt
zal dalen.
Het centraal bestuur van den Elfsteden
tocht zal do ingekomen inschrijvingen
bandhaven. Blijkens de laatste opgave zijn
binnengekomen 320 inschrijvingen voor
den wedstrijd en 475 voor den tocht.
Koude cn sneeuwstormen in de
Vereenigde Staten,
In de Noordelijke helft der Vereenigde
Staten woeden thans verblindende sneeuw-
storrmen, gepaard gaande met een ij'skou.
den wind. Óp een plaats heeft men 37
graden vorst geregistreerd.
De ,,Insulinde" weer thuis.
Na een tocht van 2S uur bij zeer ongun
stige weersomstandigheden, .is de redding
boot „Insulinde" van de Noord- en Zuid-
IIol land schc- Reddings Maatschappij gister
avond om zes uur te Oostmakora terug
gekeerd.
Maandag was de „Insulinde" vertrokken
om hip te bieden aan drie schepen, die
bij Rottumeroog in het ijs bekneld zaten.
Aan boord van de „Insulinde" bevond'
zich een matroos van de Dutische schel-
penzuïer „Öost-Friesgland", die in het ijs
vast zat. De overige leden der bemanning
van de „Oost-Friesland" wilden, evenals
do opvarenden van de beide andere sche
pen, aan boord blijven.
Nadat de „Insulinde" de schepen van
levensmiddelea had voorzien, is de red
dingboot naar Rottumeroog doorgevaren,
ten einde aldaar de geïsoleerde bewoners
eveneens proviand te brengen.
D'e „Insulinde" verleende verder assisten
tie bij de berging van de door het ijs weg
gedreven motorboot die dc verbinding tus
schen Rottumeroog en den vasten wal on
derhoudt.
Ameland nog niet uit zijn isole
ment bevrijd.
Hoewel de doei thans is ingetreden en
de wind gunstig was voor den afvoer
van het ijs, was Ameland gisteravond nog
steeds niet uit z:m isolement verlost.
De zuidkust wa.' nog door een massieve
ijsvlakte omgeven, al was er bij eb eeni-
ge beweging merkbaar. Men verwacht, dat,
indien de wma Noordwest blijft, het ijs
binnen zeer korten tijd zal afdrijven en
er weer een gen geide vaart mogetijk zal
kunnen zijn.
Aangezien de Friosche kust bij Zwarte-
liaan vrij van u« is, zal de „Friesland",
de vracht- en passagiersboot van den dienst
Ballum—Zwarteiiaan, vandaag trachten den
vasten wa< le rerciken, terwijl ook de
postboot NesHuiweru een poging zal on
dernemen om den dienst te onderhouden.
De kans is groot, dat bet isolement vau
Ameland nog erikete dagen zal voortduren.
Postdienst HarlingcnTer
schelling.
De bootdienst HarhngenTerschelling is
vandaag weer op den gewonen tijd onder
houden. Hedenochtend om half acht ver
trok de boot van Terschelling en half twee
's middags van Harlingen.
Over het ijs van Urk naar
Enkhuizen.
Gistermiddag om half vier zijn na een
tocht van bijna zeven uur vier Urkers te
Enkhuizen aangekomen. Met 500 k.g.
vleesch wilden zij vandaag in de vroegte
naar Urk terugkeeren Voor dit vervoer
zou een slede gebruikt worden.
Het ijs van het IJselmeer beeft nog
weinig van den looi geleden.
Het gebruik maken van dien
sten van werktoozen en gesteun-
den voor het sneeuwruimen cn
baanvegen.
De regeeringspersdienst meldt:
In enkele bladen zijn dezer dagen be
richten opgenomen, welke den indruk wek
ken, dat de regeering zou zijn teruggeko
men op liaar afwijzend standpunt t.a.v.
bet inschakelen van de werkversdliaffing
ten behoeve van het sneeuwruimen en
baanvegen.
Dit is niet juist. Oiok thans staat de re
gee ring nog op het standpunt, dat deze
werkzaamheden voor uitvoering in werkver
schaffing, gefinancierd met de gelden van
het werkverschaffingssubsidiefonds, niet in
aanmerking kunnen kiemen. Voor de ge
meentebesturen, die in deze een taak heb
ben, liggende op het gebied der openbare
veiligheid en het verkeer en voor de ijs-
vcreenigingen a,an welke die aanleg en
het onderhoud van ijsbanen en ijswegen
voor liet toerisme in het algemeen moet
worden overgelaten, bel eekent dit, dal de
kosten van een en ander uit haar eigen mid
delen moeten worden bestralen, zooals
dit van ouds het geval is geweest.
Waarin de regeering, voorzooveel noodigj,
beeft toegestemd, is„ dat ook de financieel
au haar afbanke]rijke gemeenten uit haar
eigen middelen gelden beschikbaar stelten
voor de werkzaamheden, welke geacht kun
nen worden tot haar verzorgingsgebied
te beliooren.
Dit geldt voor de financieel afhankelijke
gemeenten in alle provinciën, ook al is
de mededeeling daarvan alleen gedaan aan
de Ged. Slaten van Friesland naar aanlei
ding van een van dit college Ontvangen
schrijven. Aan FriesaJnd is bovendien be
richt, dat geen bezwaar zou worden ge
maakt tegen het uittrekken van bescheiden
bedragen door de gemeentebesturen voor
de zorg, welke de gemeenten van ouds
tot zich hebben getrokken voor aanleg en
onderhoud van ijswegen ter vervanging
van vervoer te water door sledevervoer
en van ijswegen, waarvan aanleg en onder
houd noodzakelijk was voor het welslagen
van den voorgenomen elfstedentocht.
Het misverstand schijnt te zijn ontstaan,
doordat de regeering heeft gemeend aan
deze toestemming de voorwaarde le moeten
verbinden, dat zooveel mogelijk van de
diensten van werktoozen en van andere go-
steunden moet worden gebruik gemaakt. Zij
deed dit zoowel in het belang van de
werkloozen als in het belang van de pu
blieke kassen en mede in het vertrouwen,
dat zoowel de niet-ifnancieel afhankelijke
gemeenten als de particuliere vereenigin-
gen eveneens deze beide be"a,ng©ninzien
de, op dezelfde wijze zouden handelen.
Het standpunt der regeering is dus: het
officieele weikverscihaffingsapparaat niet
inschakelen, doch wel zooveel mogelijk ge.
bruik maken van de diensten van werkloo
zen en gesteunden, opdat dezen de gelegen
heid verkrijgen voor korteren of lang eren
tijd in eigen onderhoud' te voorzien. Dit
is mede in het belang van de publieke kas,
waaraan juist in dezen lijd zulke zware
eischen worden gesteld.
Duze couidut verschijnt dagelijks, mei uit-
rendering van Zon- so Feestdagen.
Prjja per kwartaal f 2.franco per post
f 2.50. Prijs per week: 15 ets. Afzon
derlijke nummers 4 ets. Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
Advertenties oo aet eerstvolgend num
mer nioete vóór >lf uur aan aet But eau
bezorgd zijn, 's Zaterdags voó t> uur.
Een bepaalde plaats van advertentiën
wordt niet gewaarborgd.
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Prijs dur Ativut UMiticn. ran l5 regels f155;
tedere regel meer 10.30, m het Znterdagnummer
t5 regels f 1.80, iedere regel raeer f 0.35
Reclames f0.75 per regel. Incassokostenöcts.;
Eostkwitantiesl5 ets. Taneven van advertentiën
ij abonnement zijn aan bet Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Advertentien opgenomen a 10.5Ö t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
5 cent tot een maximum van 30 woorden.
's Woensdags: Kleme Advertentiën tot Zwoor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan het
Bureau bezorgd.
's Zaterdags: Kleine Advertentiën 11.00, indien
niet vóór Vrijdagavond 0 uur bezorgd.
Liethebbers. In de omgeving van Broek in Waterland hakten sportvisschers
bijten in het ijs, om toch nog een baarsje te kunnen verschalken
