Chamberlain in moeilijke positie Scherpe critiek in het Lagerhuis EERSTE BLAD Woensdag 8 r Mei 1940 93ste jaargang. Te!. No. 69300 (3 lijnen). BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen). Postrekening No. 53II. BUITENLAND De Engeiscue regeering had het giste ren trol zeer moeilijk onder de felle cri tiek, -welke van verschillende kanten uit het Lagerhuis los kwam, niet alleen van de liberale en labour-oppositie, ook in sommige kringen der conservatieven be staan bezwaren tegen de bewindvoering Op een vergadering van regeeringsaan hangers, die reeds eenïgen tijd geleden cri tiek op de regeering hadden, is gisteravond! na de Lagerhuiszitting de mogelijk heid van hoi indienen van een motie van afkeuring op de oorlogsvoering der regeering besloten. Men besloot daartoe op het oogenblik niet over te gaan. Labour heeft besloten geen stand punt te bepalen voor de bijeenkomst der labourfractie op hedenochtend. In die bijeenkomst zou de geheele aan gelegenheid grondig overwogen wor den. Voor het oogenblik is de reactie op de verklaring van Chamberlain al dus, dat er geen onmiddellijke politieke crisis zal ontstaan. De leden van alle partijen staan critisch tegenover den geheelen toestand, maar de zaken schij nen nog geen punt te hebben bereikt, waarop een sterk deel der regeerings- aanbangers om een wijziging zou vra- gen. Vele regcermgsaanhangers acht ten de rede van Chamberlain teleur- stellend, anderen noemden haar de rede van een vermoeid man, maar t; desalnietti min zal bij uitblijven van onverwachte ontwikkelingen 'de groote - massa der regeeringsaauhan gers voor r de regeering stemmen, ingeval de op positie dinar zou trachten onbevoegd te verklaren, om den oorlog voort te zetten. Iets dergelijks zou een van de mogelijke resultaten van de bijeen komst dor labourpartrj van hedenoch tend kunnen zijn. De rede van Chamberlain In zijn rede in het Lagerhuis zeide Chamberlain o.a Indien Zweden besluit neutraal te blijven ten aanzien van den uitgeoefenden druk, dan hoop ik, dat het volkomen onpartijdig zal blijven. Verder zéide hij, dat Frankrijk vastbe raden blijft, Turkije onwrikbaar staat en Egypte zijn verdediging heeft versterkt De toestand is kalmer geworden door het terugkeeren tot de normale vloot- sterkte in de Middellandscho zee. Wij hebben, zeide Chambcrlam, van den Noorschen opperbevelhebber de meest drin aende verzoeken ontvangen, Trondlieim ten koste van alles aan te vallen. Als wij geweigerd zouden hebben aan dezen op roep gehoor te geven, zou men ons terecht het verwijt hebben kunnen maken, dat ons eenige doel in Scandinavië het Zweedsche ijzererts was, en dat wij niets om de vrijheid der kleme naties gaven. Onze militaire adviseurs, zeide Cham berlain verder, hebben ons in zeer plech tige termen gewaarschuwd voor het hou den van een debat als dit. Wij konden hiermede in een democratisch land niet accoord gaan. De pretnier verwierp het voorstel- tot vorming van een klein oorlogskabinet, vrij van departementale werkzaamheden. Hij kondigde aan, dat Churchill voortaan spe ciaal verantwoordelijk zal zijn voor opper toezicht op de militaire operaties van dag tol dag. Sprekende over andere eventueele wij zigingen binnen of buiten de regeering zeide Chamberlain: Ik zal trachten, een open oog te houden voor eventueele ver dere overwegingen en alle stappen te ne men, die noodig mochten zijn. Chamberlain wees op de centrale posi tie van Duitschland en zeide: Het kan te allen tijd op een van een aantal ver scheidene muiten aanvallen. Wij' willen gereed zijn om dien aanval af te slaan, waar hij ook komt. De critiek der oppositie Attle-e aan net woord De leider der labour-oppositie, Attlee, beschuldigde de regeering ervan, misleiden de woorden te hebben gesproken. De rede van Chamberlain, aldus Attlee, was er een van verontschuldiging en opheldering. De regeering moet blind en doof zijn als zij niet beseft, dat allerwege bezorgd heid en ontevredenheid heerscht, omdat de oorlog gevoerd wordt zonder energie, stoot kracht of vastberadenheid. Attlee wenschte te weten of de actie in Noorwegen wel tijdig genoeg werd onder nomen. Tien dagen na de Dtuitsche landing fe Brontheim landden de Britsohe troepen te- Andalsnes en Ramsos. Ilij wilde geen critiek uitoefenen op het terugtrekken van de troepen, doch dit veranderde niets aan het feit, dat de veldtocht in het Zuiden van Noorwegen een mislukking was. Zijn. verwijt aan de regeering was, dal blijkbaar te voren geen plannen waren uitgewerkt. Hij was niet voldaan over de verklaring van den minister-president, dat het hui dige oorlogskabinet voldoende is om den oorlog te voeren, Attlee verweet de aanhangers van de ri geering ministers te steunen, die naar zij weten mislukkingen zijn. Het parlement moet zich bewust zijn van zijn verant woordelijkheid. In het land is het gevoe len algemeen verspreid, dat Engeland den oorlog niet zal verliezen, doch winnen. Doch om den oorlog te winnen, moeten andere menschen aan het roer staan, dan zij, die thans de leiding hebben. Het standpunt der liberalen. Sinclair (liberale oppositie) verklaarde, dat bij geen critiek wilde leveren op het besluit der regeering, Zuid-Noorwegen te ontruimen, nadat haar was medegedeeld, dat het onmogelijk was de operaties voor de herovering van Trondlieim tot een goed einde te brengen. Onze critiek, aldus Sin clair, moet gericht zijn op de waag, waar om wij ons ooit gebracht hebben in een situatie, waarin wij de nederlaag in Noor wegen moesten aanvaarden, want een ne derlaag is het „Welke maatregelen hebben de ministers genomen om onze strijdkrachten er op voor te bereiden aan deze gevaren het hoofd te bieden9 Wij hebben een strijdmacht uit een laten gaan, die bestemd was voor Fin land. De premier heeft gezegd, dat wij met alles konden voorzien, maar ©en groot aan tal Lagerhuisleden voorzag, dat do Duit sche aanval met bliksemsnelheid zon wor den ondernomen en met meedoogenlooze energie. Onze strijdkrachten hadden moe ten oefenen, zooals de Duitsehers oefenden. Wanneer wij gereed waren geweest, had den wij Noorwegen eerder kunnen herei ken dan" tien dagen later en voordat de Duitsehers zich kooiden hebben genesteld cn gei eed waren om te opereeren met vol ledige doeltreffendheid". Terwijl Sinclair zijn rede voortzette, wek te hij toejuichingen, zoowel van mimste- rieele ontevredenen als van den kant der opposite. „Tienduizend manschappen", zoo vervolgde spav, „moet stellig een overdrij ving zijn van de Duitsche verliezen in het Skagerrak, maar het was geen groote prijs voor een groote, moderne overwinning, Iaat staan van een campagne". Vier lessen. Nadat Page Croft lof gesproken had over de verrichtingen van de Brilsche duikboo- ten in het Skagerrak en gewezen had op de verliezen van de Duitsche vloot, bene vens op de uitbreiding van een Duitsclien rechterflank met duizend mijlen, waarop Duitschland minstens 100.000 man tot het eind van den oorlog in Noorwegen zal moeten houden, v oerde Wedgwood het woord. Hij zeide o.a., dat de eerste les was, dat met een luchtmacht, zooals die thans tot ontwikkeling is gekomen, .een leger, dat niet over een luclitwapea be schikte, zich overdag niet kan bewegen, De tweede les is, dat alle neutralen, die aan Duitschland grenzen, Duitschland moe ten gehoorzamen. Het dient nergens toe te trachten den neutralen concessies te doen, daar zij klaarblijkelijk beheerscht moeten worden door vrees. Niets Is van de neutra len te verkrijgen behalve door vrees vrees voor ons, aldus spr., zoo niet vrees voor Duitschland. De derde les is, dat de vloot Engeland kan redden van uithonge ring maar niet van een invasie. Klaarblij kelijk heeft de regeering geen plannen voor bereid tot bestrijding van een inval in Engeland. De supierioriteit der Engelsche vloot was niet in staat om te verhinderen dat troepen zich naar Noorwegen begeven en het feit, dat zij dit niet verhinderden, maakt het buitengewoon gemakkelijk zich voor te stellen, dat iets dergelijks zou gebeuren aan de Zuidkust van Lincoln shire of in de Washbaai. De vierde les Is, dat ook Engeland voorbereid moet zijn om gebruik te maken Van den bliksemsnel len slag, wJhrvan de essentie is bet doen van iets onwettigs, dat daarom onver wacht is. Een deskundige waarschuwing werd genegeerde Admiraal sir Roger Keyes, die in uniform was, zeide zijin uniform te heb ben aangetrokken omdat hij wilde spre- kens namens officieren en manschap pen van de vloot. Hij wees er op, dat wanneer een paar schepen de fjord van Drontheim terstond waren bin nengevaren, het leger bereid was ge weest om samen te wérken en de ver- overing van Drontheim spoedig tot stand zou zijn gebracht. De gevaren voor de vloot zouden gering zijn ge weest, vergeleken met fdie, welke bij andere operaties zijn voorgekomen. Spr. had voorstellen van dien aard bij de admiraliteit ingediend, maar hem was gezegd, dat hét niet noodig werd geoordeeld naar Drontheim op te va ren, aangezien het leger goede vorde ringen maakte en de toestand in de Middellandsche Zes het (onwenscb©fijk maakte om schepen te 'riskeeren. Toen spr. deze woordeb had uitgespro ken, werd er geroepen „schande". De con servatieve oud-minister Arnery verklaarde, dat de geheele leiding ,;vau den oorlog, zooals die tot dusverre is gevoerd, een diep gaand onderzoek eisclrt. De redevoeringen van Keyes en Amery werden ook toegejuicht door ©en aantal regeeringsaanhangers. Stanley antwoordt voor f de regeering Minister Stanley beantwoordde namens de regeering de sprekers. „Ik geef openlijk toe, aldlns Stanley, dat de waarschijnlijkheid, ja bijna de zeker heid! bestond, dat de Duitsche aanval op Noorwegen gericht zou worden op de Zui delijke, niet de Westelijke havens. Dront heim, Bergen en Narvik, liggen aan den top van nauwe fjorden, en Drontheim en Bergen worden beschermd door batterijen zwaar geschut. De combinatie van dien toegang, de bat terijen en de mrjnen, welkenen kon ver wachten, dat de Noren zouden uiüeggen, beteekent, dat een binnentrekken een dezer havens niet geforceerd kon worden tegen een verzet in, zonder eenige vertraging in welken tijd de aanvallend^ atojijkracblen blootgesteld zouden zijn 'aan het ge raai van optreden der Engelschevvloot Ik ge loof niet, dut de Duitsehers een zoodanige gevaarlijke operatie zouden hebben onder nomen, wanneer zij hadden geloofd, dat er eemg risico bestond, dat die havens zou den worden verdedigd. Stanley voegde hieraan toe, dat de be zetting van Bergen uitgevoerd was door twee lichte kruisers en die van Drontheim door een paar torpedobootjagers, ofschoon later een zwaardere kruiser arriveerde. Der gelijke- strijdkrachten zouden de batterijen niet hebben kunnen forceeren, wainneer deze waren gaan vuren. In politiek opzicht is gezegd, dat wij presb'ge hebben verloren, door ons gebrek aan succes. Wij zouden echter nog meer prestige hebben verloren, als wij nooit ook maar een poging hadden gedaan. In militair op zicht kan het waar zijn, dat wij niet zijn geslaagd in Midden-Noorwegen. Maar we hebben d'e Duitsehers een prijs laten be talen en de bezetting, waarvan de Duit sehers zouden hebben kunnen verwachten, dat zij een dag of twee zou kosten, heeft heeft weken gekost. Stanley zeidte verder: „In Noorwegen duurt de strijd voort, doch zou dat ook het geval zijn, wanneer wij noodt een lan ding beproefd hadden? Van het begin af was het duidelijk, dat slechte twee pun ten vain strategisch belang waren n.l. Drontheim en Narvik. Narvik is de toe gangsweg naar Zweden. Een van. de be langrijkste dingen was dus het zoo moge lijk herstellen van de verbindingen met Zn eden. De debatten werden daarna verdaagd tot hed'en. Het Hluis had vrijwel zwijgend naar Stanley geluisterd. Labour eischt stemming De parie m ent sfractie van de labour partij heeft vanmorgen in het Lager huis vergaderd om den toestand te bespreken, welke ontstaan is na de gisteren gehouden debatten over Noor wegen. Tevoren had het dagelijksche bestuur van do fractie bijna een uur lang de positie besproken. De vergadering in. het Lagerhuis werd druk bezocht. De partijleider Attlee had dfe leiding. De fractie van labour heeft beslo ten een stemming te eischen in de debatten over Noorwegen. De Noren zulien stand houden In een door het Noorsohe opperbevel uit gegeven verklaring, waarin een overzicht wiordt gegeven van de jongste gebeurtenis sen in Noorwegen, wondt gezegd: „Wij zullen niet toegeven. De strijd zal doorg'aan, De geheele wereld zal weten, dat Noorwegen niet zal sterven, doch zijn p|o- gingen zal versterken tot behoud van zijn onafhankelijkheid. Het recht is aan onze zijde". i Van het Noorsche strijdtoonee! tiet Noorsche telegraafagentschap meldt uit „Ergens in Noorwegen", dat het Noor sche militaire hoofdkwartier in het Noor den van Noorwegen, categorisch tegen spreekt, dat de Duitsehers steden bezet hebben ten Noor-den van Drontheim. Het agentschap verklaart, dat geeii Duitsch soldaat nog de grens gcpas-seeiu is tusschen Noord-Trondelag en de provin cie Norland. De grens loopt ten Zuiden van Majavana in het Namdal ten Noord-Oosten van Nam- sos. De Duitsche verliezen in Noorwegen Ilavas meldt uit Stockholm: De verliezen, dlie door de Duitsehers in Noorwegen worden geleden, moeten vrij belangrijk zijn, zoo wordit uit Oslo aan de Zweedsche dagbladen gemeld. Men consta teert, dat dagelijks vrachtwagens, beladen met dooden en gewonden, in Oslo aanko men. De diooden worden begraven in ge meenschappelijke graven en in groepen van vijftig. Er zijn weer verscheidene scholen in Oslo gerequireerds door de bezettings- autoriteiten. Men gelooft, dat dit geschiedt ten behoeve van het onderbrengen van Noorsche gevangenen. De toestand der levensmiddelenvoorzie ning wordt i!n Noorwegen steeds veront rustender en de Noorsche minister van landbouw heeft een oproep gericht tot de bevolking, waarin hij zegt, dat het Noor sche volk zich nooit in een zoo ernstigen toestand heeft bevonden van een stand punt van levensmiddelenvoorziening. In aea oproep wordt gezegd „ieder moet zich ten zeerste inspannen om zich voor te berei den op den komenden winter". Narvik Die operaties tot omsingeling van de Duitsche troepien door de geallieerden wordt voortgezet in het gebied van Narvik, waar de Dunsche posten herhaalde malen zijn aangevallen, zoo heeft de B.B.C. gister avond gemeld. In Midden-Noorwegen blij ven de Noorsche contingenten weerstand bieden. Gisteravond om half negen meldde de B.B.C nog, dat in de laatste dagen geallieerde troepenontschepingen ten Noor den van Narvik ten uitvoer zijn gelegd. Uit Namsos afkomstige detachementen Noren zouden op weg zijn naar het Noorden om zich bij de geallieerden te vcegen. In Midden-Noorwegen wordt de guerrilla voort gezet Proclamatie van Koning Haakon Uit „Ergens in Noorwegen" wordt ge meld Koning Haakon heeft een proclamatie uitgevaardigd aan het Noorsche volk, waar in hrj verklaart: „In het Noorden van Noorwegen bezetten wij nog krachtige po sities en vandaar uit zullen wij er in sla gen om met die hulp, waartoe thans plan nen worden beraamd, de rest van het land te heroveren". Voortgaande zegt de proclamatie „de su perioriteit van den vijand, zoowel in aan tal als in techniek, op den grond en in het bizonder in de lucht, heeft ons ge dwongen terug te trekken. Wij hebben reden om te gelooven, dat dit spoedig veranderd zal worden. Het was geen oorlog, maar moord en brandstichting, welke de Duit sehers pleegden in Noorwegen. Het moreel van het volk bleef echter ongeschokt". Hieraan voegt die proclamatie toe „ik en de regeering zijn vastbesloten om vol te houden tot het land is bevrijd". „Zooals de eerste Duitsche aanval mis dadig en bruut was, zoo is de Duitsche oorlogvoering der afgeloopen vier weken meedoogenloos en barbaarseh geweest. Open steden, weerlooze landelijk© gemeen ten, visschers in hun kleine visschersboo- ten en hospitaalschepen met groote, ge makkelijk te onderscheiden roode kruis- teekens, zijn gebombardeerd en met ma» chmegeweervmrr bestookt." In "verband met de gevechten zegt ko ning Haakon „In ongeveer gelijke om standigheden zijn onze soldaten volkomen gelijk aan de Duitsche en meer dan dat De Duitsche verliezen ter zee en te land zijn tot dusverre vele malen grooter ge weest dan de onze." De koning voegde hier nog aan too: „Ieder huis, dat vernield wordt, iedere moord op weerlooze burgers, hoeft slechts de krachtige vastberadenheid van het volk versterkt, om de aanvallers uit het land te drijven. Wij zijn er zeker van, dat de bevolking m de bezette districten zal op treden met de waardigheid, die door de omstandigheden wordt vertftscht. Ik en de regeering zijn vastbesloten vol te houden tot het land bevrijd is." De Britsche vloot in de Middellandsche zee Het Ilaliaansche blad Telegrafo publiceert een artikel van zijn directeur Giovanni Ansaldo, waarin deze zegt, dat de ware reden van de verplaatsing der Britsche vlootstrijdkrachten van de Noordzee naar de Middellandsche zee is geweest, een zoo groot mogelijk aantal linieschepen in vei ligheid te brengen voor de aanvallen der Duitsche bommenwerpers. Het D.N.B meldt uit Saloniki: De bewegingen der Engelsche en Fran- sche eskaders in de Muldellandsüie Zeo worden hier met aandacht gevolgd. Naar hier vernomen ivoidt, is de Engelsche vloot, na aanvankelijk te zijn geconcen treerd in de huurt van. Alexandrie ui hoofd zaak bezig met de waarneming van be langrijke punten in het Oosten van de Middellandsche Zee, terwijl do Frans the oorlogsschepen klaaibhjkelijk het Westelijke deel van de Middellandsche Zee als voor naamste operatieterrein hebben gekregen. De formaties zijn, naar in deskundige krin gen vernomen wordt, vrij gelijkmatig en zonder duidelijk doel verdeeld'. Een eskader lichte Engelsche torpedo- boat-en is ter hoogte van Kreta, voor de versterkte bocht van Suda, gezien. In de wateren van 'den Griekschen archipel is door Engelsche torpedobootjagers een pa- te ouiiledienst ingericht Roemenië en de toestand op den Balkan De woordvoerder van het Roemeesnscke ministerie van propaganda heeft verklaard1, dat ten aanzien van de geruchten over een oorlogsgevaar op oorlogsdreiging op dien Balkan leidende Roe ineens che kringen de volgende opvatting zijn toegedaan. - Niemand' kan de Balkans taten gebruiken voor zijn oorlogsdoeleinden zander de toe stemming van deze staten. Alle BaLfcan- staten hebben echter herhaaldelijk, zoowel afzonderlijk als ook gemeenschappelijk op de conferentie te Belgrado van den Bal- k an bond1 verklaard1, dat zij vastbesloten zijn den vrede en hun houding van volkomen neutraliteit te verdedigen. De wil daartoe is thans krachtiger dian ooit. De verant woordelijke leidende persoonlijkheden van alle oorlogvoerende staten hebben catei- gorisclie verklaringen afgelegd', dat zij vast besloten zijn, dte neutraliteit van de Bal- kanland'en te respecteeren en dat zij wen- schen, dat de vrede op den Balkan ia stand gehouden wordt. Den laatsten tijd! is geenerlei druk uit geoefend, geen enkele gebeurtenis van wel ken aard ook voorgevallen, welke iels zou afdoen aan het categorische karakter van deze verklaringen. De Balkans taten zijn vastbesloten hun vreedzame belangen en doelstellingen ook verder na te streven en zich fe verweren tegen alle geruchten, die ten doel hebben hun duidelijke ©a nauwkeurige houding te verstoren. Van het Westfront Het Fransche legerbencht van gister avond luidt: Optreden der artillerie ten Westen van de Vogezen. Hedenochtend werd gemeld: De activiteit der wederzijdsche artille rie heeft in den loop van den nacht op verscheidene punten van het front voortgeduurd. Britsche kolenboot gezonken. Na een ontploffing is de Britsch© ko lenboot. Brighton ter hoogte van Biuinber- ken gezonken. De 34 opvarenden zijn door een reddingboot in veiligheid gebracht. Tieni man waren gewond. Amerikaansche slagvloot blijft bij de Hawaian eilanden Te Washington is medegedeeld, dat de slagvloot der Vereen igde Staten, welke aan de manoeuvres In den Stillen; Oceaan heeft deelgenomen, voor onbe paald c-n tijd in de wateren van Hawaii zal bleven mplaafs van terug te koe ren naar de Vereenigde Staten, zoo- als was bepaald. Engeland Lansbury overleden George Lansbury is gisteravond! te Hon den overleden in den leeftijd van 81 jaar. Dictatoren, koningen en presidenten kenden George Lansbury, die zich zelf had aange steld' tot „vredesambassadeur" van Enge land'. Hij was een der meest geliefde per soonlij Idieden in de Britsche politiek. Hij bekleedde een functie in de Labour regeering van Ramsay Mac Donald van 1929—1931. Op dien leeftijd van 72 jaar, na alge- meene verkiezingen, waarin hij als eenige van de Labour nfinisters herkozen werd*, nam hij de leiding over de Labourfractie in het Lagerhuis op zich, vier jaar later bracht hij zijn leiderschap ten offer aan zijn beginselen. Hij koin n.l. de sanctie- politiek, waartoe door zijn partij tijdens den ItaliaanschAbessijnschen oorlog was besloten, niet aanvaarden. Lansbury ondernam toen een kruistocht van drie jaar d'oor de Vereenigde Staten en Europa, welke bekroond! werd in 1937 door een onderhoud met Hitler en Musso lini, met wie hij dte vraag besprak hoe de oorzaken van oorlogen konden worden weg genomen. (Vervolg pagina 2, le Blad). *ySrj*E Deze coaraat rarschgnt dagelijks, mat uit sondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal 2.franco per post f 8.50. Prrja per week; 15 ets. Afzon derlijke nummers ets. Abonnementen worden dageljjka aangenomen. Advertentien voor het eerstvolgend num mer moeten vóór elf uur aan liet Bureau bezorgd zijn, 's Zaterdags vóór uur. Een bepaalde plaats van advertentien wordt met gewaarborgd. Un 00/171 Prijs der AdverrenUSnt vaal5 regels ri-SS; llU. ZZt I Iedere regel meer fO.SO, in bet Zaterdagnummer Iedere regel mear f 0.30, in bet Zaterdagnummer regels ft80, iedere regel meer fOA5 Incassokoatenöcts.; 15 regels fl.80, iedere Reclames f0.75 per regel. sl5 ets. Tai lOstkwitantleslS ets. Tarieven van advertentién Advertentién iw den, f 0.75 t/m." *25 woorden. Elk woord meer 5 cent tot eon maximum van 30 woorden. 's Woensdngn: Kleino Advertentién tot25 woor den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan het Bureau bezorgd 's Zaterdags* Kleine Adveitentièn i 1.00, indien aiet vóór Vrydagavond 0 uur bezorgd. Ki U\ 11 H j •I I 7 J b Md!

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1940 | | pagina 1