MÊÊÈÊMk:
m
Bij ons in Rotterdam....
De behandeling van Duitschers in
NecL Indië
m
m
TWEEDE BLAD
SCHiEDAMSCHE COURANT
Wat er aan oude gebouwen en kuntwaardèn
verloren ging en wat behouden bleef. De
behoefte aan recreatie.
ptsiiiw
Gemengd Nieuws
Represaille-maatregelen. Ook de behandeling
van Duitschers in Nederland verre van correct.
!j§
DEB
VRIJDAG 26 JÜLlJïm No. 22536.
De St. Laurenskcrlc te Rotterdam in vroegere
glorie.
A's straks liet als een Plioenix. .uit baai
assen» herrezen Rotterdam, zich/aanmeldt
in de rijen .der groote steden, dan belooft
de Maasstad een zéér merkwaardige we
reldstad te worden, n.l'. een .waar men-zoo
gor-ü als niets oud s. aan treft. Rotterdam
was toch reeds niet rijk --gezegend.met
bouwwerken en' kunstwaarden uit oude tij-
den ran werkelijk groote -beleekenis. Nu;
do ramp van den veertiendentMei juist de
oude sladsdriehoek heeft, getroffen, is vrij
wel alles,-wat- er - .op dit- gebied bestand,
■x vèrlorenst.gëgaa:n
In dit verband niug'jhet 'als-een ,>uitenge-
woon gelukkige Onistandighéidy-béscbouwdL
worden, dat een der'.belangrijkste standbeel
den van cos land, hét-bronzen Erasmus-'
beeld van Hendrik de Keyser,' dat dateert
uit liet jaar 1622, geheel ongeschonden
behouden is gebleven. Vreemd -stond het
daar midden op liet Grooto -Marktplein^
omringd door ruïnes en woestenijen. Thans
heeft hel een veiliger verblijfplaats gekre
gen op de binnenplaats van het Museum
Boymans waar het solide in kratten en
zandzakken is verpakt.
Geen der Rotterdamscho standbeelden, fs
verloren gegain of- zelfs ook maar bescha
digd. Ben-a]vendat van Erasmus hebben deze
beelden echter geen groote beteekénis, al
mag dat van Van Hogèndorp, een werkstuk
van Sols,-niet onverdienstelijk genoemd
'worden.
Behouden.
Anders staat het met de schade aan de
bouwwerken. Bet oude Rotterdam telde
ccnfge gebouwen van zeer bizondére waar
de. Gelukkig..is het uit 'historisch oogpunt
aUerbclangrijkitio. gebouw,', liet Schielands-
huis, gespaard gebleven. Die voorgevel van
dit gebouw, dat helaas, door latere reslau-
ralies nogal „verklungeld" is, kan gerust
als u/niek voor ons. land beschouwd wor-
den. Hel Scliièlandshuis is thans, evenals
de Deutsche Poort en de St. Laurênsberk,
ander persoonlijke bescherming van' Adóff
Hitler komen' te staan'. j -
Gok de Dèlftscho Poert is er vrij goed
afgekomen.Zooals men weet was men
iuist doende deze poort circa 70 nieter
te verplaatsen, omdat zij het verkeer op
het Hofplein in den weg stond. Men was
met deze werkzaamheden zoo ver gevor
derd, dat de poort reeds weer voor iets
meer dan de helft stond. Nu zijn er wel wat
afschilferingen, beschadigingen aan de stee-
nen, die riog op den grond uitgestald la
gen, alsmede aan het beeldhouwwerk, maar
een zeer bevredigende restauratie zal toch
Wel mogelijk zijn.
Van den inhoud van de Groote Kerk
heeft men gelukkig een en ander kunnen
behouden. Zoo zijn de praalgraven van
Witte Cornelisz. de With, Kortenaer en
Van Brakel, hoewel gehavend, naar het
-uaeum Boymans overgebracht. Voorfs
«ft men enkele doelen, van de prachtige
hekwerken kunnen redden, waaronder voar-
het smeedijzeren hek rond hot graf van
f31 vaR Brielenburg een bizonder exem
plaar 18.
Een stad kan opgebouwd worden, moor
opgebouwd worden zelfs, maar verloren
«ajaneche cultuurwaarden zijn niet te her
wetten. Zoo zal Rotterdam een merkwaar-
etad warden. liet aantak huizen da-
kagm her dan 1880, is er
twee tóffe» t» schrijven! Het behoeft
geen betoog, dat deze thans meer dan
ooitzuinigbewaardzullen worden 1
Wat-aan kunstwaardeal behouden is ge
bleven, is overgebracht naar het fraaie
muséum Boymans, dat zich mede een kind
van dezen tijd heeft getoond en zijn cul-
tiixéel-en arbeid met volle kracht, voortzet.
Den eersten dag der opening kwamen or
slechts '25 bezoekers, inaar spoedig her
stelde de publieke belangstelling- zich en
bevredigde de Rotterdamse!)e lievolking
jhaar behoefte aan .cultuur én -recreatie hier
.CmigSZlUS-CX;
r Gebrek aan reéreatie-raogclijk-
heden. -k" :''- v
Er bestaat overigens een vrij nijpend ge
brek aan recreatie-mogelijkhederie in de
Maasstad..'- Café's treft nieri alleen in de
buitenwijken, wat dan meestal kleine, ma
tig geoutilleerde bedrijven zijn. Alle schouw
burgen zijn'verlóren gegaan de Groo-te
Schouwburg was ook al een! artistiek bouw
werk van den Rotterdamschcn bouwmees
ter Verheul van de bioscopen zijn er
slechts zeven gespaard gebleven, die ge
durende de weekends vaak het -bordje ^uit
verkocht" voor de deujren. moeten hangen
en stadswandelingen zijin op hét oógen-
blifc niet erg- aanlokkelijk.
Zoo zijn het de randgemeenten, die in
de behoefte aan recreatie móeten voorzien,
in welk-verband voorals Hillegersbérg goede
beurten maakt met zijn fraaie Bergsche
plassen, zijn PJaswïjk-p'ark en zijn Lom
merrijk complex, waar hét Rotterdamsch
Philharmonisch Orkest '-onder leiding van
zijn emmenten dirigent Eduard Flipse, het
verlies van zeer veel instrumenten en mu
ziek ten spijt, al weer concerteert én waar
Theo Moens, de populaire conferencier van
de vroeger zoo vermaarde dancing Pschorr
de danslustigen rond zich vereenigt.
Juist dezer dagen is Rotterdam weer een
belangrijk recreatie-oord rijker geworden:
de nieuwe diergaarde, een waar biologisch
en botanisch lustoord x is gedeeltelijk voor
het publiek opengesteld. "Men treft- hier
mooie voorbeelden van moderne architec
tuur ook - hieraan. Beeft Rotterdam met
het uitbranden" van het Bijenkorfgebouw
verloren maar bovenal uitingen van lief
de voer de natuur. Geen/enge hokken, geen
mari onellen van 'dierénj' maar een leven
der dieren: in een omgeving, waar zij zich
vrij 'gevoelen', waar zij *;kunnen springen,
draven en ravotten en waar dus ook liet
publiek- leeTzamé, -uren! (kan doorbrengen.
Vooral onder de huidige omstandigheden:
verdient deze diergaarde zeer zeker al
ler belangstelling enwaar het hier een
instelling betreft, die van een zeer roe
den Opzet getuigt, mag ''9c Maasstad zich
gelukkig prijzen met''dit nieuwe, ia een
dringende behoefte, voorziend recreatie
oord, dat volgens moderne opvattingen bin
nen liet -hereik ligt van brèede lagen van de
bevolking. Dit blijkt u,itde populaire en
uitgebreide voorlichting^'zdit blijkt oók uit
dó- laag gestelde entré^prijzen, en uit de
opzet der restaurants, waarin onder meer
het föoienstelsel is afgeschaft.
ROTTERDAMMER.
Jongen door zwafé vrachtauto
overreden.,
Gisteren, is op den Js-Gjravendijkwal te
Rotterdam'bij de Gi. J£ (de Jonglnveg, een
ernstig ongeluk gebeurd, dat liet10-jarig
jongetje. L. Uitenbrook uit de Lieve Ver-
schuierstraat het leven- beeft gek os!.- -
Het' kind' reed met twee vriendjes op
de .fiets'in de -richting1 van de Parkslui
zen, toon een' zeswielige vrachtauto uit
Beverwijk, geïauen met buizen, bestuurd
door den 22-jarigen S., liem achter op reed.
Waarschijnlijk werd 'de kleine gegrepen door
een opstaand ijzer van den oplegger. Hij
verloor het evenwicht en kwam onder de
auto te vallen. De zware wielen gingen
liem over het lichaam, zoodat bij op slag
gedood werd.
Het lijkje is overgebracht naar het zie
kenhuis aan den Bergweg.
Nadat langen tijd de Duitsche autoriteiien
gezwegen hebben over de behandeling van
Duitsche onderdanen in ons land gedurende
de oorlogsdagen, lieeft echter de starre
houding van de Nederlandsche autoriteiten
in de overzeesche gebiedsdeel-en, die ge.
weigerd hebben de behandeling vaii de
Duitsclie geïnterneerden te verbeteren, .er"
tóe geleid; dat gisteren in een persconfe
rentie'de legatiesecretaris dr. H. Wissmahn
én de p-resse-dezernent W. Janke een boekje
hebben open gedaan ook over hetgeen in
ons land gèdarende de oorlogsdagen: is ge
schied. Wij vatten hun betoog kort samen,
ofschoon er vele sprekende details te ver
melden zouden zijn, waardoor hun rr.eile
deelingen zouden worden geslaafd.
Reeds kort na 10 Mei kwamen te Berlijn
berichten binnen uit de Nederlandsche over-
zeesclie gewesten over de behandcliug van
de aldaar geïnterneerde Duitschers. Deze
waren in interneeringskampten met een on
gunstig klimaat ondergebracht. Het trans
port Was geschied op. een wijze, die tegen
elk verstandig inzicht indraischte.
Dc behandeling van Duitschers
in Nederland.
Deze berichten slemden overeen met
hetgeen in Nederland- op, dit gebied.1 ge
schied! was. De behandeling van de Duit
sche onderdanen in Nederland was zoo
slecht mogelijk.
Bedreigingen met doodschieten waren
aan dé orde van den dag geweest. Daar
van zijn thans bizonderhedén gepubliceerd1
ook van de zijde der N. S.- B., welke
door hein, die de mtemeermgen lfebbéft
medegemaakt, geenszins overdréven wor
den. genoemd. In Eilmstad' nabij Den Haag,
in de gevangenis te Schevenïngen, in. dé
Calaveriekazeme te Amsterdam en vooral
in de beruchte gevangenis te Hoorn heb
ben zeer ernstige misstanden gebeerscht.
Eten, onderbrenging, dekking en plaats
ruimte waren slecht en hygiënische in
richtingen ontbraken zelfs geheel. Over
de toestanden bij de transporten heeft
onlangs een persbericht een schel licht
geworpen.
Tegenóver de correcte behandeling, welke
de Nederlanders te Berlijn hebben geno
ten, steekt die van de Duitsdie officieele
personen hier te lande wel scherp af. De
Duitsche gezalnt en zijn personeel zijn
als het ware uit het gezantschapsgebouw
aaln dé Lange Vijverberg gedreven; in
een ander gebouw van het gezantschap,
aan dé Laan Copes van Clattenburch, zijn
alle kasten opengebroken en fs alles over
hoop gehaald. Diplomatieke en consulaire
ambtenaren weTdén van hun gezin ge
scheiden en de accommodatie van hotel
Des Indes, waar zij werdén ondergebracht,
was voor het zeer talrijke personeel lang
•niet voldoende. Alleen dé vrouwen en
kinderen konden ©en bed1 krijgen, de ove
rigen sliepen op d»n grond.
Indien dé krijgsverrichtingen niet zoo
spoedig geëindigd waren, zouden tal van
geïnterneerden naai Engeland zijn gebracht,
zooals -met eenige parachutisten reeds
gebeurd was.
Op Onrust geïnterneerd.
De behandeling in Nederlandsch Indië
was navenant. Die' Duitschers zijn op 10
Mei geïnterneerd, Zijh per trein in derde
klas ccmpé's naar Batavia) gevoerd1, van-
want zij in scheepsruimen naar het eiland
Onrust zijn gebracht. Op vochtige bteton-
vloeren, zondéir jofels, stoelen of- bedden,
in te n&uwe ratmtein en mjet onvoldoend©
verzorging hébben zij daar dagen én naclï-
.c
Achttien jeugdige inwoners en inwoonsters van Wagcningen, zijn gisteren
te Upend am aangekomen, waar ze gasbwij ontvangen werden. De burge
meester, de heer W. A. van Oorschot, bracht dc kinderen persoonlijk naar
hun bestemming.
i
Tijdens een bomaanval van Engelsche vliegers op Amersfoort
moest een dichtbevolkte woonwijk het ontgelden. Een woning
werd getroffen, waarbij vijf personen om het leven kwamen
Graafwerk in Hollands Noorderkwartier. Van Oudkarspel naar Kolhorn is een
kanaal van 28 meter breedte in aanleg, waarvoor de werkzaamheden in vollen
gang zijn
ten doorgebracht. Do bewaking geschied
de dooT inlandsche soldaten, hetgeen bi-
zonder grievend wordt geacht. De genees
kundige verzorging was in handen van drie
eveneens geïnterneerde joodsclie artsen.
Eenige paleontologen, die op studiereis wa
ren, zijn geboeid' naar Soerabaja overge
bracht. De inlandsche soldaten hebben bo
vendien herhaaldelijk op de geïnterneerden
geschoten, waardoor een man overleden
schijnt te zijn.
Bizondér kwalijk heeft men het in
Duitschland genomen, dat de consul-gene
raal in zijn woning is geconsigneerd' en de
andere consulaire beambten, tegen de vol
leenrechte]ijke voorschriften in, als de an
dere geïnterneerden zijn behandeld.
1 Indische verlofgangers in inter-
I '.necringskamp.
Alle pogingen, door Duitschland gedaan,
om met Nedérlandsch- Indië in contact le
kómen zijn vergeefs geweest. Het-is niet-
aan te nemen, d'at in deren tijd van da
radio men daax onkundig is gebleven van:
de wijze, waarop Duitschland de Neder
landsche krijgsgevangenen heeft behandeld.
Doch het is thans niet meer te verwach
ten, dal men in Indië dit voorbeeld gaat
volgen.
Daarom is in dé laatste dagen een aan
tal op verlof zijnde mannen en vrouwen
naai Duitschland overgebracht en in ecu
intemeeringskamp geplaatst. Do behau-
déling, die zij daar zullen ondervinden, zal
overeenkomen met de behandeling van do
Duitschers in Indië en zal zoo lang aan
houden tot dezen verlof krijgen liun ar
beid1 als normaal uit te oefenen. Het lot
van dc geïnterneerde Nederlanders ligt in
handen van de 'Nederlandsche autoritei tea
overzee. -
Het heeft geen zin te b'etoogen, dat de
geïnterneerden eerzame burgers zijn. De
Duitsche geïnterneerden in Indië;. zijn dat
ook.'V->v V' e';-v'.:'fü-"-'': r
