de spin
geoogst op de helling van
Amerongens berg
l! etit l»»ris
m-
Een der laatste plantages van Nederland.
Zandgoed reeds geplukt.
TWEEDE BLAD
SCHIEDAMSCHE COURANT
I
SigareItenrookcrs hebben het in d'oze dagen niet makkelijk; hun eigen, vteav i
bouwde merk is even zeldzaam geworden als water in de woestijn en del
vroeger versmade ïurksehe en Bulgaargehe tahak krijgt 'nu een afzet als
nimmer te voren. Bovendien vindt men nog op tal van vensterruiten en
deuren het veelzeggende papiertje: sigaretten en shag uitverkocht. De oor- I
zaak ligt voor do hand: de overzeesche tabak kan Nederland niet meer j
bereiken. Maar levert ons land) zelf d!am geen tabak meer? "Was er eertijds
geen bloeiende tabaksindustrie in d'e omgeving van Amersfoort, N'jkerk,
Amerongen en Rhenen i
Terzijde vain den drukken Grebbeberg, die buiten Amerongen om leidt, staan
de bekende tahaksschuren, met hun hooge, rondte daken, maar wie nana i
binnen kijkt, ontdekt alles, behalve tabak. En overal in het rondl ziet men
wel de bekende legen d'en wind beschuttende heggen, waartegen de ran-
ken van pronkers en smjboonen geleid! zijn, maar achter die heggen ge
dijen wel tal van landbouwproducten, een overvloed! van boontjes, andijvie,
boerenkool en ander nuttige zaken, maar... geen tabak! En toch, die een
smallen grindweg volgt, bergopwaarts en halverwege, bij een geweldig groo-
te schuur even links af slaat, die staat daar plotseling tegenover een vrij 1
uitgestrekte tabaksplantage, de laatste in Nederland.
Links en rechts van het smalle pad!
groeien de-ruim één meter hooge ta
baksplanten met hun geweldige, zacht
groene, in den wind ritselende bla-
dterem, beschut tegen de weersinvloe
den door hagen van hoog-rankende
pronkers. De meeste planten zijn ge
topt, dat wil zeggen, dat de stengel er
uit gesneden is om verder doorgroeien
te beletten. Slechts hier en daar heeft
men een plant tot vollen bloei laten
komen en ontwaart men de typische,
roodachtige tabaksbloem die straks het
zaad! zal leveren voor de nieuwe aan
plant.
De eerste bewerking hebben de plan
ten reedis ondergaan. De onderste vier
blaren het zoogenaamde zandgoed', is
overal geplukt; alleen lieel achter in die
plantage zijn arbeiders nog bezig met oog
sten Groote stapels bladeren worden per
kruiwagen naar de schuur gebracht en
hier ondergaan zij de eerste bewerking:
zij worden opengesneden en aan de houten
spijlen geregen om te drogen.
Hel kerven.
Vliegensvlug glijdt het vlijmscherpe mes
je, dat lusscbem duim en^wijsvmger ge
houden wordt; - zoffeku- .hefe -vo or~den toe
schouwer niet zichtbaar is, over de soms
vingerdikke hoofdnerf ,van het blad', die
aan de rugzijde opengesneden wordt.
Rats, rats, rats, blad na blad ontvangt
zjn kerf, met feilloozo nauwkeurigheid!
trekken de arbeiders hun mesje over de
nerf en wanneer de spijl vol zit met aan
geregen bladeren, schuift men hom boven
in de schuur, waar de wind er langs blaast,
en het water doet verdampen.
Straks, wanneer het zandgoed aange
regen is en te drogen hangt, komen do
middelste bladeren aan de beurt, het
aardgoed en ten slotte de laatste en bo
venste bladeren, het bestgoed'. Dan heeft
dte tabaksplant haar plicht gedaan en kan
zij verdwijnen, om in het voorjaar plaats
te maken voor het nieuwe jonge gewas.
Er wordt dus nog tabak geteeld1 m Ne
derland? Inderdaad, er is achter Ameron
gen nog een kleine plantage van enkele
hectaren en hier en daar in het land van
Maas en Waal en bij Rhenen doet men
er ook nog wat aan, maatr dit alles mag
tocli geen naam hebben, en staat in geen
verhouding tot den omvang van den
bloeienden tabaks verbouw, welken ons
land in vroeger jaren heeft gekend
door
"Johnston Mc. fMlley
21)
„Ga maar aan je werk," zei Brown, „de
lm zijn hier en daar verspreid op het
oogenblik. Maar wees niet ongerust
die enveloppe krijgen we wel."
Intusschen speelde Warwik kaart en
babbelae zoo gezellig, a!s had hij niet de
minste zorgen; onderwijl echter piekerde
hij er over, hoe hij de zaak moest klaar
spelen. Dat Berklan hem die enveloppe
zelf gegeven had, was een lastig geval. Hij
wilde immers niet, dat Berklan wist, dait
hij die enveloppe had? Hij zou het ding
op een ol andere manier moeten zien
kwijt te raken, en het dan weer stelen,
meende hij. Zoodra hij gelegenheid kreeg,
haalde hij achter een tafeltje met planten
en bloemen de enveloppe uit zijn zak en
verborg die tusschen een van zijn sokken.
Ongeduldig wachtte hij zijn kans af. Plot
seling slona de nieuwe butler achter zijn
stoel. |j
„Neemt u me niet kwalijk, mijnheer
Warwik," zei hij. „Er is zooeven voor u
opgebeld. Ik zon u niet gestoord hebben,
maar het schijn' heel dringend te zijn. Ik
geloof, dat uw huisknecht aan de tele
foon is."
Warwik keek den butler een oogenblik
recht in de oogen, stond op en volgde
bom naar de gang De telefoon bevond
Drie eeuwen tabaksbouw.
Wie iets over tabak en tabakscultuur
te weten wil komen, belandt onvermij
delijk bij den ouden heer Versteegh,
den 84-jarigen bewoner van het vrien
delijke huis in de schaduw van Ame
rongens schoone dorpskerk, veie jaren
raadslid! en wethouder der gemeente,
een man, die Amerongen kent als geen
ander, die ingewijd' is in alle gehei
men van het tabaksvak, dat door alle
jaren heen de liefde van zijn hart
heeft geliad.
„De oorsprong van de tabaksteelt da
teert van het jaar 1615", aldus de heer
Versteegh. „In Amersfoort werden toen
de eerste zaden uitgezaaid1 en de eerste
planten geteeld en vandaar dat de in-
lamteclie tabak door alle jaren lieen den
naam van Amersfoortsche tabak behouden
heeft, al breidde de cultuur zich dan ook
weldra over andere streken van ons land
uit. Want ook in Nijkerk, Hoogland', Hia-
mersveld', Woudenberg, Eist, Amerongen,
Rhenen, Wageningen, in sommige streken
van de Betuwe en van het land van Maas
en, Waal ging men in later jaren en met
succes, tot den verbouw van de tabaksplant
over. Maar elders in ons land'is de tabaks
bouw: vrijwel nimmer voorgekomen Natuur
lijk heeft men het wel geprobeerd, voor-
q.1 als die buitenlandsche tabak hooge prij
zen opbracht, maar*f is een cultuur,
waar men verstand van moet hebben Wie
er zoo maar mee begint, omdat er mis
schien wel iets in te verdienen zou zijn,
die kan vast en zeker op een mislukking
rekenen".
„Hoeveel bedroeg in de „goede jaren"
de opbrengst aan tabak in ons land?"
„In 1814 beliep de oogst zeven mil-
lioen ponden tabak, in 1891 was de
oogst al teruggeloopen tot 21/2 mil-
lioen pond, in 1901 tot 11/2 millioen
en in 1923 lot 800.000 pond. Zoo ging
de tabakscultuur zionderoogen achter
uit. De hoogste bloei bereikte, men in
d'en Frainschen tijd In het jaar 1806
stichtte Napoleon in Amerongen een
groot magazijn, waar ieder, die tahak
verbouwde, zijn oogst moest inleve
ren. Daar werd! dan de tabak gecon
troleerd' en geschat en vervolgens over
de verwerkers gedistribueerd. Dat was;
zuiver „overheidsbemoeiing"; d.e toe
stand, waarbij dus de verbouwers al-
DER
VRIJDAG, 16 Augustas 1940. no. 22554.
SSSSS^SSSSS^^SSSSSSSSSSSSSSSSSSSiSSSSSSm
lijd zeker waren vatt hun afzet en hun
prijs, heeft voortgeduurd tot in het
jaar 1810. Het gebouw zelf, hecht en
sterk, dient nog steedis voor opslag
plaats van tahak. We kunnen er zoo
wel even heen wandelen, want het
staat hier achter mijn huis, aan den
gemeenteweg".
„En wiens tabak ligt er nu in opgesla
gen?"
De heer Versteegh glimlacht. „Nou, dat
is niet moeilijk om te raden. Ik ben de
eenigo hier in de omgeving, die nog Hol-
landsche tabak in voorraad heeft. Het ma
gazijn bevindt zich in mijn bezit en in
het magazijn liggen nog opgeslagen 20-0.000
pond Hollamdsche tabak. Er bevinden zich
prachtige partrjen, mooi op blad gesorteer
de deksoortea onder".
„Daar zal dus op het oogenblik wel
vraag naar zijn?"
„Inderdaad', do prijs is wel iets beter
geworden, maar de heele zaak* gaat toch
tegen billijke prijzen weg. Dat zal dan bet
laatste jaar wel zijn endan behoort voor
Nederland d'e tabaksbouw vrijwel tot het
verleden..."
„Wat is eigenlijk die oorzaak, dat de in-
landsdhe tabakscultuur zoo achteruit is
gegaan?"
Oorzaak van achteruitgang.
„Dat is een kwestie van uitvoerrechten.
Onze tabak is in ons land nu eenmaal niet
gewild. De N ederl aïidsche rooker beeft een
fijne smaak, lij is op dit gebied' verwend
en als het geen Indische tabak is, dan deugt
het bij hem niet. De inlandsche tabak ging
dus in hoofdzaak naar Duiischland, maar
de laatste jaren werd de waarde van de ta
hak verre overtroffen door de rechten, wel
ke er op drukten. Het gevolg was, dat de
Amersfoortsche tahak vrijwel onverkoop
baar werd, geweldige hoeveelheden heb ik
in mijn magazijn opgeslagen gehad En toch
is on?e cultuur den laatsten tijd sterk ver
beterd Door bemesting met pioevou van
diverse kuostmestsoorten, onder toezicht
cn advies van een landbouwconsulent, is de
brandbaarheid van het blad' aanzienlijk ver
hoogd en dat was juist een van de bezwa
ren, welke men tegen de Hollandsclie tabak
aanvoerde. Toch, als het- zoo doorgaat als
tlians, .dan zal binnen niet al te langen tijd
de heele tabakscultuur ~ïrf Nederland! ver
dwenen zijn..."
Luchtvaart
Luchtvaartlcampcn in Ermelo.
Onder auspiciën van de Nederfandsche
vereenigmg voor luchtvaart zijn van 19
Augustus tot 2 September a s. op de
„Paalberg", bij Ermelo, luchtvaartkampen
georgan secret In dit tijdsbestek zullen drie
kampen gehouden worden, achtereenvol
gens een leiderskamp, waarbij gestreefd
zal worden naar een verderen uitbouw
van de jeugdlucbtvaarlorganisatie, een wed
strijdkamp, dat ten doel heeft den model-
i Legluigbouv te bevorderen en een jeugd-
luchli aartkamp, dat beoogt de werklust
te verhoogen.
zich in een kleine nis. Buiten de kamer
gekomen, wierp Warwik een snellen bhk
naar alle kanten, om te zien, of er zich
soms iemana, vnend of vijand, in ile gang
bevond, en begaf zich daarop naar die
nis toe. Op dat moment ging het licht
in huis mt. Hij had iets dergelijks wel
verwacht. Do butler was nog geen pas
achter hem, en toen het licht uitging,
vloog hij op hem toe. Warwik, die er een
voorgeven 'van scheen te hebben, deed snel
een pas opzij, stak zijn been uit en liet den
butler er netjes over struikelen. Daarna
sloop hij op zijn teenen naar de biblio
theek en trad er binnen.
Heef het buis was in rep en roer.
Vrouwenstemmen gilden van angst;
Berklan nep het personeel en vroeg luide
wat er met het licht aan de hand was.
Warwik hoorde iemand' iets tegen den
overeind gekrabbelden butler fluisteren.
Hij sloot zachtjes de bibliotheekdeur,
draaide den sleutel om, schoof den gren
del er op en bleef ademloos tegen den
wand staan luisteren. Er kwam hoe langer
hoe meer lawaai in huis, maar in de
bibliotheek hoorde hij niets. Langs den
muur sroop hij naar de glazen deur van
de serre en vond' die gesloten. Daarop be-
begaf hij zich naar het bureau van Berk-
lann. Hrj wist precies waar deze zijn pa
pier en enveloppen bewaarde en kón die
zonder licht wei vinden.
Op- den tasi vond hij een enveloppe
van precies het zelfde formaat, als die,
waarin' de verklaringen zaten. Hij wist
een krant te vinden en stopte die gevou-.
wen iri" lie, couvert. Met "zijn vulpen
Gerrit Verboonstr. 4, Tel. 67846
sclucet hij op die enveloppe: „Ontvangen
rekeningen" Maar nu waren de g» oene
lakstempels er nog met op. Daarvoor
moest een kaars aansteken om te lak
ken. Hij liep naar de deur en luisterde
nogmaals. In de gang klonken luide stem
men, die Berklan en zijn gasten hevel
gaven, zich niet van hun plaatsen te be
geven en hij hoorde Berklan schelden en
razen. Warwik bedacht zich, dat er een
gasstel' in een hoekje stond en na een
groot Japanseh kamerscherm tusschen
dat gasstei err de ramen van de serre
gezet te hebben, stak hij het gas aan. Bij
dat flauwe licht gelukte het hem, de en
veloppe van twee groene lakzegels te
voorzien, die precies op de origineele ge
leken.
Het scherm zette hij weer op zijn plaats,
draaide het gas uit en begaf zich weer
naar de deur. Daar hoorde hij een stem,
die hij als die van John Brown herkende,
zeggen :j „Blijft u stilstaan. - Het licht is
uit en uw telefoon is buiten werking. We
zrjln met twaalf man. U kunt niet weg
door de deuren of ramen, want die wor
den: bewaakt. Wie tracht te ontsnappen,
loopt levensgevaar. Begrepen? Blijft u dus
rustig staan, dan zullen we u een - voor
een fouilleeren. Waar is mijnheer Berk
lan zelf?"
„Hier schurk?," schreeuwde'Berklan.
„Schelden geeft niet veel en daar komt
u niet verder mee. Waar is John War
wik?" i
Op die vraag: kwam geen antwoord".
„Waar .is- Warwik?!' riep-Brown nog-
Het historische stadhuis van Hoorn wordt gerestaureerd. De noordzijde van het stad
huis in Hoorn het gedeelte in de Nieuwsteeg, de ,,Kalverstraat van Hoorn"
verkeert in zoo'n slechten toestand, dat r cstauratic hoogstnoodzakelijk werd. Vroe
ger was dit gedccJt- van het stadhuis ee® kapel van oen oud klooster. Men kan dit
nog duidelijk zien aan de ranten. Op de rol bare steiger is men bezig met het uit
hakken van de muur, terwijl beneden de slechte stukken weer worden opgemetseld.
Polygoon
Koning George VI bij een bezoek aan een opleidingskamp
troepea in Engeland. j
Nieuw-Zeelandsche
{Zander)
U- tr
•-;4
Hotel „Berehfcesgadener Hof', Duitschlands modernste hotel, dat bestemd is voor pro
minente gasten van den Führer, is dezer dagen geopend. {Zander)
niaals. „Geef nu maar antwoord."
Nog kwam er geen antwoord.
„We vmdea je toch wel," schreeuwde
Brown nijdig
Daarna werd het stil. Een lichtstraaltje,
dat door de beren der bibliotheekdeur
scheen, bewees Warwik, dat een der man
nen een c'ectnscho lantaarn had aange
knipt, waarbij de gasten onderzocht wer
den. Daarop draaide iemand den deur
knop van de bibliotheek om en vond de
deur gesloten.
„Ik kan hier niet in," schreeuwde de
man.
„Dat is de bibliotheek," zei Brown.
„Vermoedelijk is Warwik daar. Breek die
deur maar open."
„Loop naar de maan," schreeuwde War
wik. 'II'
„Zoo, ben ji, het? Nou, doe dan maar
open, anders komen we er tocli wel in,"
was het antwoord van Brown.
„Daar krijg je last mee," waarschuwde
Warwik. „Dat is tegen de wet."
„Schei uit met die comedie," nep Brown
terug. „Doe open."
„Beslist niet. Ik word niet graag lastig
gevallen. Je bent verdraaid vervelend."
„Nou, we krijgen je wel," beloofde
Brown. Warwik boorde, hoe hij aan twee
zijner helpers opdracht gaf naar de serre
te gaan en door de ramen naar binnen
te Ëramien,
- HOOFDSTUK XIX.
r - -Een verloren strijd.
Warwik's bedoeling was natuurlijk, dat
de indringers zich van het door hem na
gemaakte nakie papieren meester zouden'
maken, m de meening, het echte te heb
ben; dat Berban zou meenen, dat zij met
do echte enveloppe er van door gegaan
waren, tn da' hijzelf de echte in zijn ben
zit zou hebben. De gasten, die zjn karak
ter kenden, zouden natuurlijk verwachten
dat hij zich niet zondert strijd zou laten
berooven en hij besloot dus' te vechten;
zoolang hij kon en zich op slot van zaken
te laten berooven van de nagemaakte en
veloppe. De echte wilde hij echter eerst
zorgvuldig verbergen, om die niet in han
den van de benden te laten vallen. Hij
durfde geen licht opdraaien en trachtte
zicli een plekje in het vertrek voör te
stellen, waar hij dat couvert veilig weg
stoppen kon. Do mogelijkheid bestond im
mers, dat de indringers de enveloppe, die
ze op hem vonden, zouden openscheuren,
voordat ze heengingen en zoo ontdekken,
dat ze bedrogen waren. Daarom moesten
de echte stukken veilig opgeborgen kun
nen worden. Opeens schoot het hem te
binnen, dat er in een hoek van het ver
trek een geweldig groote bloembak stond
met door Berklan uit het Oosten meege
brachte kunstbloemen. Hij haastte zietlil
erheen, haalde er enkele van die bloemen
uit, legde de kostbare enveloppe er onder
en schikte de bloemen weer, zooals ze ge
staan hadden. Met het andere couvert in
zijïi zak begaf hij zich vervolgens naar
het Durean en wachtte daar den loop der
gebeurtenissen af.
(Wordt vervolgd).
t gnstiMi'w
Het speciaal-huis voor het betere genre
Hoeden en Japonnen m de nieuwste modellen
