Ejjgg
m
m
/naar hei i»lattelaiid)
m
TWEEDE BLAD
SCHiEDAMSCHE COURANT
„jiSSiSiJli
Jeugdige Groningers ieeren hun provincie kennen
Landbouwbedrijven en veenstreken
Gemengd Nieuws
Steekpartij te Utrecht
!v. j-
-i De hiocrd te Geldrop
tJngeregeidheden te Naaldwijk
Te jong
IL --
Een Italiaan, die Nederland tijdens een
lang verblijf grondig had loeren temen
werd eens gevraagd 'wat hij nu eigenlijk wel
het interessantste van ons land vond. Ver
wacht werd, dat hij" iets zou antwoorden in
de gebruikelijke trant van molens en sloo-
ten. Maar zijn antwoord luidde zonder eeni
ge terughouding: „zijn stafkaart". Hoe wor
den wij geboeid door liet minutieuze gekrie
bel van stroompjes, oude rivierbochten en
dijken. Laat staan een Italiaan. De kaart
van Italië vertoont sinds het. begin van .de
jaartelling nog steeds dezelfde bergen, met
hier en daar wat zwarte streepjes en stipjes'
eraan toegevoegd,de roénscbelijke kunst
werken. Huizen, wegen en' waterleidingen
gehaakt op den romp van het land, de fnas-
sale en onveranderlijk© bergen. Ons land
is steeds aan verandering onderhevig, de
zee spoelt aan en af, rivieren slibben dicht
of wijzigen liun bedding. En dit' alles is
zonneklaar '-'opYdé- stafkaart'te - zien; .ons-
land isr een mozaieir ■vair-' pioldersl'-En- niet
aneen op- Seiétófldiart. is •dih le* lézen," ook
in het'land/zelfi Én deze kunst moest de
stadsjeugd,die deze" vacantie liet- platte
land opgezocht heeft, bijeengebracht wor-
den.
Een land lezen.
Het land te lezen. Dit werd ai heel crg m
do hand gewerkt doordat de toohten achter
elfóaar gemaakt werden; d.w.z. met over,
nachting in het land zonder terugkeer naar
de stad. Men kreeg zoodoende een juist
begrip van de-geweld ige afwisseling in land-
schip, dorpenaanleg, boorderijenbouw en
verkaveling binnen d|e grenzen van de
provincie. En dit alles togen oen. achter
grond van een eeuwenoude geschiedenis.
De boerderijen waren zoodanig gekozen,
dat de. kinderen, door 'n- avond op de boer-
derijl te vertoeven spelenderwijze een inzicht
kregen in de historie en eigen aard van de
streek'. De oude grietenij1 Vredéwold in het
Zuidelijfcr-Westerkwartier was b.v. vertegen-
-woordigd door - een boerderij, waaruit/liet
vooreind ,uit 'een 'oud kloostergedeelte be;
stondDaaromheeneendubbele gracht .mét
'hoog';geboomtc.-Jiv dé',hïét .akkermahisli.óat,
_.ómz9om'dèj*l>i|na hiuse-)^e"5TOitjesT;vee mét
ontzaglijke 'jvarkens'.Eten.', lichter', .dialect.
Het gelreel' ziveiTOt'iiaar-Friesland.' Dun, bij
de oversteek- van- het Hoendiep naar het
Kóórden gaande h-et groote karakterverschil.
Daar geurt het land. Tot aan den horizon
strekkon zich de bouwlanden uit met daarin
dc dorpen en boerderijen als eenzame eilan
den. Dit is het ware Groningerland, liet land
waarin, zooals een Hollander het eens uit
drukte „je de rug strekt". Het Noordelijk
Westerkwartier én Hunzings, een streek
waarop het Reitdiep, die oude machtige
stroom, die Groningen tot handelsstad van
beteekenis maakte, - zijn 1 stempel drukte.
Reeksen wierden, in wier aanleg een ptrach-
Dc vlag der Ommelanden waait van het dak.
De 'veenstreken.
Men zag de veenkoloniale landerijen met
hun aardappel- en rogge-oogsten en maakte
grohijtfg:' keiijnsómet de fabrieken, die. deze
próducfén vertvjerken, de aardappelmeel- en
stroocartónfabrieken; De Veenkoloniën wa
ren niet vervelend meer, integendeel, .Zij
boeiden met hun overdaad van menséhelijk©
vindingrijkheid eh* initiatief.-
Het spreekt 'vanzelf dat om de provincie,
iop een d-ergelijke manier te laten zico een
geschoold leiderscorps noodzakelijk was. Uit
den 'aard der zaak is de één beter ingelicht
dan de ander, maar dank zij de vrije opgave
als leider te ufngeeren kon mén staat ma-,
ken op een enthousiaste ploeg waarbij meer
aanwezig was dan alleen de goede wil.
Bij de bezienswaard igheden zooals stroo
carton-, aardappelmeel-, steenfabrieken, klok
kengieterijen, vlasroterijen, scheepswerven
en proefboerderijen werd de uiting; gegeven
door de moestdeskundigc van ,'h-et bedrijf.
Dit werd niet als een corvee).opgevat, ge
zien de .hartelijke ontvangst met*-' koffie en
koek, die de kinderen na de,, bezichtiging
vaak' werd bereid. De kosters van dc kerken
hebben 'zicli uitgesloofd mét het vertellen
over oude jaartalten,- dikke^iaksteénmufen,
grafsteenen' met "gehéimzinhiget'hiusmer'kèn
en ..'over'alles waarover éeüfdorpskoster te
vertellen weet. Met .dc slaisje.ugd.. hangend
aari';_de:jlipp!ii;;.die^èlï ji©^
'ééii vèji; vterfedèn_,insuar. de groote tijden .van
kloosters ,.cn land jonkers die .voor de Staten
van Stad en Lande" de Vrede van Munster
onderteek-enden.
'-Dc béér als docent.
■Maar dé hoofdtaak was weggelegd voor
den boer, die op de eetplaatsen en slaap
plaatsen van zijn bedrijf kon vertellen. Op
dc eetplaatsen kwam men des middags om
één uur, zoodat daar het bedrijf Ju v.eking
gezien kon worden. Des avorids'tomi 7, uur
diende mei op de slaapplaatsen- binnen te
zijln, waar gegeten werd ca vervolgens de
tijd zooveel mogelijk cuitmoel besteed word.
De boer vertelde echter op de koegang of
op een rondwandeling over zijn land van
tige-regelmaat te ontdekken valt, gebouwd bedrij{ en zijn lwen.' HRt bleef niet blij
als'rij zrjn langs de wateren, die door over- theorie.; Aren werden uitelkaar geplozen om
DER
WOENSDAG 4 SEPT. 1940. No. 22570.
zonder nu direct zijn Heitelan te' willen
verloochenen do treffende woorden: fk voel
mij meer Groninger dan Fries.
En zeker, Stadsjeugd naar liet Platteland
was niet iets wa't aan Groningen vastge
klonken zit.
Iedere deelnemer en medewerker hééft
gevoeld dat (le gedachte ver do provincie
grenzen te buiten ging. Dat echter in. het
Noordelijkste gewest dé omstandigheden er
wel b u i t en gewoon gunsti g voor waien.
Maar wat kan in andere provinciën?
Mr. D. II SClIORT'lNGltUIS.
.stroomingen de levens, van de oudste be
woners bedreigden, en de verkavel ia g 'der
landerijen gedicteerd door de grillige wa
terloppen, getuigen van de vroegere thans
echter. voorgoed overwonnen-, heerschappij
Van het water,
y - r- 'Dc Wadden.
.Aan.de Noordkantr.van Groningen, op dé
xkWAddéhA^ DèÓihtiiurtijke aan-
siibbing Jvordt 6èspoédigd''-door rijsdammen
-;80Q meter ver dé zee in. Hiér leeft ge ge-
geschiedenis. Verleden en toekomst treffen
elkaar in het wordingsproces van de aarde,
'fo. Fivelingo vraagt de oudé Fivelboezem
om aandacht. In het Oldambt de vele, groo
te Dollardpolders. In Westerwolde het oude
landschaplangs de oevers der stroomp
jes en de Saksische boerderijénbouw.
En dan de Veenkoloniën. Deze bleken de
schrik voor de jeugdige toeristen te zijn,
vanwegp.ai die dingen, dié nu juist specifiek
voor de Veenkoloniën zijn. Rechtlijnige ka-
nalen, lawaaierige fabrieken, vuil water,
troostelooze huizenbouw. Het was de zure
appel waar men door heen moest Mjten om
•in het weldadige Westerwolde te komen.
^a,<*lr werd dé kindéren verteld hoe voor
<300 jaar liet ruige veengebied aangesneden
word en de verkregen turf door dé rechte
kanalen zijn afzetgebied moest vinden!
Hoe -de turfpramen op hun reizen niet
leeg wilden terugkeerén, maar vrachtvaar
der werden. Dat na de ontginning van hét
veen de:/vrachtvaart bestaan bleef, mogelijk
gemaakt door een scheepsbouw-industrie,
Vaum, i a'len8s hi de Veenkoloniën'ontwik-
-1, 2o° leerde men begrijpen, waarom-
niffnóó - -wE: het hinnenland van Gro-
nignen "jen scheepswerven, hét vórig jaar
heten looeen. Men bezag een pas'afge
bouwde kustvaarder van binnen en van
buiten, kreeg de best mogelijke indruk
van een tak van Groningér industrie, waar
van men tevoren nog geen kennis droeg en
hoorde dat er een werkelijke Groninger
scheepvaart bestond.' - - •- f-.
te zién wat voor vrucht erin zat. Land-,
bouwwerktuigen werden gedemonstreerd, de
boerderij werd bekeken van liet uilébord
boven in ,dé schuumok tot aan do bessen
tuin, van het vooreind tot aan de paarden
kamp achter de banderdeuren. Maar men
zag meer dan al deze feitelijkheden. Men
voelde ook de avond zooals die alleen
maar op het platteland kan vallen, en daar
mee de verborgen waarde van hét boeren
leven.
De studenten, die in ploegen van twéé óp
boerderijen als wachten gepost waren, ver
telden van de landstreek. Op iedere staan
plaats waren een aantal kaarten neerge
hangen die op duidelijke wijze inlichtten
ever de aardrijkskundige gesteldheid of his
torische ontwikkeling. Deze kaarten in (o
taal 62 stuks van 15 verschillende soorten
waren liiertoe speciaal geteekend door leer
lingen van hét Gymnasium.
Groningen is rijk aan legenden. Aan elke
streek zijln er wel een paar verbonden, maar
enkele plaatsen rijn ivare brandpunten zoo
als het Slot te Wedde, waar de eerste Vijan
delijkheden van de 80-jarigen oo/Iog plaats
grepen en het Slochterbosch' rondom de
prachtige Fraeylema-horg. Het vertellen van
deze legenden was liét wérk der "Studenteai,
die zich op de hoogte moesten stellen uit
meegenomen lectuur.
De taak der boerderij-wachten begon der.-
halve om 's avonds 7 u;, als do kinderen
opi de slaapstee aankwamen en eindigde
des morgens om 8 uur als de groep, na
zich' gewassclien en ontbeten te hebben het
•wijlde land wederom infietste. Overdag kon
men op allerlei manieren den tijd dooden.
Er zijn er 'die alle kérken bezichtigd heb
ben. Anderen hebben ailo gemeenten be
zocht! De meesten bleven.in de buurt van
hun slaapstee en zochten contact inet hun
gastheer op hét land of in de huiskamer
achter, dé traditioneele Groninger drank.
Het is verrassend hoezeer juist dit contact
door beidé partijen gewaardeerd is. Een
Fries die meedeed, en zeker niet als zoo
danig zwak in rijn schoenen stond, sprak,
JVIan ging zijn vroegere cchl-
'gènootc te lijf.
Gisternacht-werden de bewoners va.; re
Duifstraat te jUtreclit opgeschrikt daor o.-,i
hevig gegil, dat kwam uit perceel L-'is.:
Altlaar woont", de 22-jarige juffrouw W. jU.
in; pension; Zij is gelrouwd geweest met
den 28-jarigen E. K. Reeds goririmen tijd
ging K. dé gangen van zijn gewezen vrouw
na. Daaruit was voor liem komen vast te
staan, 'dat rij orngang had. met andere», mam
non en daarover maakte hij'zichrzóé\böös,j
dat hij naar Jniddelen aoó. óm de wrouwi
voor deze handelwijze té straffen.
.-■ 'Hij belde' ornstteeks tw^ee uur aan. Me-
juffiouw U.,.die niets vermóedde^ deed;
open en zak féthaar groaten schrik haar
vrrwgéren éfhtg^ioot met.een geopend mes
de trap op stormen. Onder het uitroepen
van de woorden*. „Al ben je van mo af,
wat je tegenwoordig uitspookt neem ik
niet", wildé- hij liaar eenige messteken toe-
bxengen. Dit gelukte hem in zooverre, dat
hij haar polsen >raakte. Hierdoor verloor liet
slachtoffer veel, bloéd.
Ér onlstond op 'lietportaal een lievige
worsteling en buren, die op liet gegil wak
ker; waren geworden, snelden te huilp. Zij
baalden de:! vechtenden uit elkaar.
Nadat dc, p'oditie en de geneeskundige
dienst waren 'gewaarschuwd, werd de
vrouw verbonden; waarna zij werd overge
bracht naan het Slads- en Academisch'
Ziekenhuis, |vajy zij is opgenomen.
De mart is g'eki'resteerd. ,L'; 1
;L§k "Tffgclia-ald van cca der
- verdachten. -
,;Gisterinï3dag is •bTj-~Heilcfék'clsQhebrng.
tc -Gefèróp, befc- lijkopgehaald van den
49-jaxigea zwerver P."<V. uit Eindliovrn. -
E. V lietioorde 4'ot oon der verdaöiiten
iiL--de zaak van den móórd op de kinderen
Van H. te Gddrop. riet onderzoek in
deze -zaal; wórdt met kracht voortgezet
Bevel der politie- u'-et op
gevolgd.
Begin Augilstus zijn le Naaldwijk moeilijk-
heden ontstahn tussclien de politie aldaar
en een, \V. A.-afdeeling van de N. S. B
die in c,ei gesloten colonne door het dorp
marcheerde. Omdat geen-vergunning vóór
dezen marsch was gegeven en wanordolijk-
hedén averden gevreesd', gaf de inspecteur
van politie bevel, dat de colonne uiteen
zou gaan. De 20-jarige J. C. van den N
uit Naald\Vijik, onder wiens commando ge
maxcheerd werd, weigerde aan deze politie
order te voldoen.
De 'officier' van justitie bij de 'Haagsché
rechtbank heeft tegen diezen verdachte 3
maanden gevangenisstraf geëisclit. De recht
bank:. veroordeelde vandaag van den N.
wegens het opzetlellij'lk niet voldoen aan
het; bevel van een; ambtenaar 'in functie
tot-een gevangenisstraf van 1 maand voor
waardelijk met 2 jaren proeftijd, benevens
tot f25 boete subsidiair 10 dagen hechtenis,
De 43ste Nwlerlanilschc Jaarbeurs geopend. De afdeeliug Nederlandsth hout
(Polygoon).
Aan dc Langedijk cn Omstreken is de uien-oogst, thans aangevangen. Het
rooien der uien in dc omgeving van Langedijk, waar deze veel geteeld woeden.
(Polygoon).
Felle l>ra.nd in grasdrogerij.
Gisterochtend is een felle brand uitge
broken in de coöperatieve grasdrogerij te
Onderdendam, gemeente Bedum (Gronin
gen). De brandweer uit Bedum bestreed bet
vuur met drie stralen en was na ruim een
uur den brand meester. De grasdrogerij, die
apart stond, is inwendig geheel uitgebrand.
AJleeu de muren staan nog overeind. Den
gxoote hoeveelheid gras, die daar Zaterdag
jj. was opgeslagen, is verloren gegaan. De
oorzaak is vermoedelijk toe te schrijven
aan broeiing van het gras. Do schade wordt
door verzekering gedekt. -
Ernstig verkeersongeval.
Gisterochtend om negen uur is de 47-
jarige gehuwde slager H. Eilander, wonen
de té Sauwerd (Groningen), die onder de
gemeente Adorp op de fiels achter een
zandauto reed, hij het uitwijken gegrepen
door een personenauto, die-van tegenover
gestelde zijde kwam. Dc ongelukkige werd
in zorgWckkenden toestand zijn rechter
arm werd totaal afgeknepen naar het
Academisch Ziekenhuis, vervoerd.
In de duisternis te water geraakt en ver
dronken.
Gisternacht is de 56-jarig© gehuwde café
houder S. iesling uit de Gel kinges taat te
Groningen, vermoedelijk döor de duisternis
misleid, bij, het Winschoten!iep te water
geraakt en-verdronken. Hét lijk is later
opgehaald en naar h'et Academisch Zieken
huis overgebracht.
Op iveg naar Engeland. Als de avond daalt en dc zon haar laatste stralen over
do zee werpt, komen de dood- en verderf zaaiende groote vogels te voorschijn
wit hun overal verspreide nesten.
Foto P. K. Heidxich.
Voor artist.
In „Rose Marie", hetwelk op het oog-en-
blik in Carré te Amsterdam gaat, ,trad
tot Vrijdag „floLlandsdi jongste tenor",
Willy Albert!, op. Hij zong in 'deze ope
rette het liedje van een (deinen zwerver:
„lk ben zoo alleen". De knaap, die vol
gens' zijn zeggen 15 jaar oud was, had
met dit liedje veel succes en meermalen
kreeg hij geschenken uit de zaal.
Wie schetst echter de ontsteltenis van
don directeur, Alex Wunnink, toon de po
litie kwam vertellen, dat WUIy nog. geen
veertien jaar was en dus niet mocht op
treden. Hij liet den knaap bij zich ko
men en deze viel weldra door de mand.
Nou, dan zit. ik er in", was het eeni
ge antwoord, dat de 13-jarige den ver
baasden directeur gaf, alvorens hij zijn
spullen pakte cn verdween. De jongen
verdiende goed en had' tevens uitzicht op
eenige aardige contracten.
Op 13 October a.s. wordt hij echter
veertien jaar. Wellicht zal van dien datum
af zijn ster opnieuw willen gaan rij
zont
Ongelukken op Labo-r Day in dc Yer-
ccnigdc Staten.
Tijdens liet jongste weekeinde in Ame
rika, dat wegens Labor Day een dag langer
duurde en mülioenen menschen naar bui
ten lokte, zijn 40D personen door onge
lukken om het leven gekomen; 221 men
schen verloren het leven bij autobusonge-
lukkén.
Waar is Adriaan Witkamp?
In het gezin Witkamp te Utrecht wordt
sedert veertien dagen de jongste zoon,
Adriaan, vermist. Hij is in den vroegen
morgen van den 19en Augustus per trein
naar Den Haag vertrokken en in deze
stad aangekomen, maar heeft zich niet
op zijn werk gemeld. Daarna heeft hij,
zooals achteraf is gebleken, enkele dagen
bij kennissen in Katwijk en Rotterdam ge
logeerd. Na Maandag26 Augustus is hij
niet meer gezien.
Volgens zeggen van de familie in Rot
terdam zou hij het plan gehad hebben,
naar Noord-Brabant en Limburg, te rei
zen. De vader heeft zich persoonlijk vo
rige week naar Maastricht en andere Lim-
burgsche plaatsen .begeven, doch zonder
resultaat. -
Zijn signalement is als volgt: Oud 18
Vliegers krijgen instructie. Aan de hand
van raedelllen krijgen Dnilschc vliegers
onderricht in dc kennis der verschil
lende vormen van Engelsche oorlogs
schepen. Foto P. K. Pilz.
jaar, lang 1.88 meter, slank postuur, bleeke
gelaatskleur, donker haar, zwarte, zware
wenkbrouwen. Hij is gekleed in dónker grijs
of bruin colbertccostuum, blauw .gestreept
wit overhemd, bruine schoenen. Vormoe--
delij'k lichte regenjas. Hij heeft geen legiti
matiebewijzen ói levensmiddelenkaarten in
zijn bezit.
Amcrikaansche misdadigers uitgebroken.
Uit de Amerikaansche gevangenenkoloni-o
Pine Bluff in Arkansas zijn 36 zware mis
dadigers uitgebroken, nadat zij een cipier
doodgeschoten en zeven andere cipiers
hadden ontwapend. Met een groote hoeveel
heid vuurwapenen zijn zij in auto's ont
komen.
Man aangereden en gedood.
Gisteren -is "te. Leeuwarden de 28-jarige
K. J. Schut door een vrachtauto aangereden
en gedood.
