NIEUWE MAATR 5 3ELEN VOOR
HET ONDERWIJS
AUTO JUS IN DEN IJSEL
GEREDEN
Tijd om te verduisteren
Maandag 24 Februari 1941
Prof. Dr. J. van Dam over het Ingrijpen
van staatswege in de school
Extra winteruitkeering
aan .vluchtelingen
Nieuw schoolbesluit
De nieuwe bon voor
petroleum
Geldig tot en met 31 Maart a.s.
Noodlottig ongeval maakt elf slachtoffers
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN) TEL. 69300 (3 LIJNEN)
EERSTE BLAD
93ste Jaargang
No. 22715
School niet in de eerste plaats
een zaak van de kerk
Twaalf passagiers konden
zich redden
Elf lijken geborgen
VANDAAGt 19.09 UUR
MORGEN: 19.11 UUR
ZONSOPGANG MORGEN: 8.36 UUR
JJ^öHuul^vereclujnt'dageiijks, met aiUondering
m Zon- en Feoetdagen.
prfj, pM k warnat f I.—; franco per poet 2.S0
p„j, w, week- 15 ets. Afwndertijke nummers
5 ots. Abonnementen worden degelijks aangenomen.
Advertenuen voor bet eerstvolgend nummer me-tem
véór «11 uur «an het Bnrenu beiorgd ujo, 's Zater
dag» vóór 0 uur. Een bepaalde plaats v*u
advertentien wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDAMSCHE COULANT
Prys der advertenUSn; van 15 regeJ* f 1 5S|
i«dere regel meer f OIO; m het Zaterdagnommer
1—5 regeU f 1.80, iedere regel mee* f 0.35
Reclames f 0.75 per regel. IncAMokoaten 5 cta
postkwitanties 15 ets. Tancsen \au advertentien
hij abonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen oorujtbetahng Kleine
Advertentu'n opgenomen A f050 t/m 15 woorden,
f0 75 t/m 25 woorden Elk v.oord meer 5 cent tot
een maximum van 30 woorden
*8 Woendags- Kleine Advertentien tot 25 woorden
f 0.25, mits tóör Dinsdagavond G uur «ao het
Bureau bezorgd.
'u Zaterdags Kleine AdvertentiCn f 1.00, ndien
met \ÓÓr Vrijdagavond G uur bezorgd.
POSTREKENING 5311
f m
(Foto Archief)
De secretaris -generaal van het departe
ment van opvoeding, wetenschap en cul
tuurbescherming, prof. dr. J. van Dam,
heeft gisteren een reJe voor de radio ge-
houden, waarvan wij het volgende over
nemen
gr b"- >rk mij doel
bewust tot dingen,
waarvan ik met een
zekere waars hiju ijk.
beid kan zeggen, dat
zij zullen worden vol
bracht fk behandel
in, kort bestek ses
{«uiten van zeer ver
scheiden aard, de po
sitie van onze moe
dertaal, de verster-
kil g van den invloed
van den staat op 't
onderwijs, de univer-
steüen, de lichame
lijke opvoeding, de opleiding der leer krach
ten en de positie van den bezitter van de
anderwijisacte
Uitbreiding van het aantal uren
Nederiandsch
Wat de positie van het Nederiandsch be
treft, is het mijn bedoeling, dat aan onze
moedertaal in onderwijs, wetenschap en
cultuur een belangrijker plaats wordt toege
kend dan thans het geval is, kortom, de
plaats, die de moedertaal verdient en die
zij bij vele andere volken bekleedt. In
voorbereiding is daarom een hervorming
van het onderwijs in het Nederiandsch aan
onze scholen. Daarbij zal het aantal uren
w-ö-rden uitgebreid, waardoor het vak meer
nad rak-krijgt, maar vooral ook het onder-
""wijs - 'door' 'een zorgvuldig overwogen hand
leiding zal. worden geregeld.
In verhand daarmede heb ik het plan
ontworpen tot stichting van een weten
schappelijk middelpunt voor de studie
van de Nederlandsche taal en heemkunde,
dat tegeijk ook invloed kan uitoefenen op
de ontwikkeling van onze moedertaal en
het onderwijs daarm.
Velen van u hebben ook den wensöh
uitgesproken, dat het spellingvraagstuk zou
worden opgelost. Het is niet eenvoudig
na alles, wat er op dit gebied is gebeurd,
maar ik heb toch hoop, dat het mij zal
gelukken, tenminste de kloof tusschen de
schoolspelling en de officieel© spelling te
doen verdwijnen.
De staat en het onderwijs
Het tweede onderwerp zal door ve'e Ne
derlanders met eenig wantrouwen worden
ontvang om Versterking van den invloed van
den staat op het onderwijs, wat wil dat
zeggen? Bk betreed hier een terrein vol
voetangels en klemmen. De staat heeft be
trekkelijk geringen invloed op het lager on
derwijl en beperkt zich er 'toe, toe/icht le
htouden en het geld te betalen. De egen-
woordige situaite van ons land, de onrust
onder ouderen en jongeren ein het feit,
dat ook de jeugd zich meer dan vroeger
voor de politiek interesseert, maaki het
noodzakelijk, dat de overheid ten minste
de mogelijkheid moet bezitten, zonder van
het minder aangename instrument der po
litie gebruik te maken, een zeker toezicht
op het onderwijzend personeel uit "te oefe
nen. Daarom is er oa. een verordening .in
voorbereiding, die controle op de benoe
mingen voorschrijft, niet en daarmede
hoop ik vele van m'ijn luisteraars gerust
te stellen door het lenoemingsreohf aan
dan staat te trekken, maar door een goed-
keuringsreeht op benoemingen in te voeren
of bij de universiteiten door invoe
ring van de bekrachtiging van de benoe
mingen door het Nederlandsche bestuur.
Wat de universiteiten betreft, ook daar
moet gestreefd worden naar ©an «-ster
king van het centrale gezag. Het reg'en ent,
dat voor onze rijksuniversiteiten en hooge-
scholen geldt, houdt eigenlijk in het ge
heel geen rekening mei een studentenvs^réld
ia onrust
Er is dan ook een verordening in voor
bereiding, die aan den rector, den president-
auijator, het colleg emn rectoren en asses
soren en in laats tic instantie aaln den
xvefcans-generaa]een grootere bevoegd
heid geeft eb. 'daarmede de mogelijkheid
^shept, de catastrofe van Leiden en Delft
t» vermijden.
Twee Kwesties staan thans in het middel-
xfnaS wan het hooger onderwfps: die van
XWlft en Leiden en die der Joodsche stu-
«tottfetn.
Wat de laatste belieft, is het overbodig,
het standpunt van de Duitscbe bezetting
nog weer eens uiteen te zet enIk heb
daarom geineend goed te d oen, in mijn
besprekingen over deze kwestie de belan
gen van de toekomstige Joodsche studen
ten voorloopig op te offeren aan die van de
thans stud ©erende en ik heb dan ook een
toezegging ontvangen, die zoodanig luidt,
dat een aanzienlijk deel van de thans stu
deerenden de gelegeiheid zal krijgen, zijn
studie te voltooien. Een maatregel moet ik
nog even toelichten, die van het verbod
voor niet ingeschreven Joodsche studenten,
zonder toestemming van het departement
examen te doen.
Hij heeft ten doel te bele ten, dat iemand
een studie gaat beginnen, zonder zich te
laten inschrijven, wat bij enkele faculteiten
mogelijk is. Wie regelmatig ingeschreven
geweest is, behoeft niet le vreozen, niet
tot een examen te worden tcege.alen, ook
al zou hij in dit examenjaar zelf met
ingeschreven geweest zijn.
In dit verband wijs ik met nadruk op
de wenschelijkheid, dat de rust aan de uni
versiteiten gehandhaafd blijft. Daar is nu
uit Leiden een betreurenswaardig feat e
vermelden. Enkele dwazen of kwaadwiligen
hebben deze week in Le.de i een soort ulti
matum aangeplakt, dat de heropening der
universiteit eisoht. Iedereen kan legcijpem,
iat dit de slechtste weg is om dit doel te
bereiken.
Speciale onderwijsbelangen
Het onderwijs in de lichamelijke opvoe
ding, dat op 1 Januari aan alle lagere
scholen verplicht is gesteld, heeft mijn
volie belangstelling. Binnenkort zal, hoop
ik, een regeling tol stand, komen, die aan
alle onderwijzers, die dit onderwijs geven,
de zoozeer gewenschte leiding en instruct
fie waarborgt.
Bij de onderwijzersexamen zulten
voortaan speciale gecommitteerden, bezit
ters van de acte M.O. gymnastiek, toezicht
op de examens in het vak lichamelijke
oefening houden. Zij, die eon niet voldoen
de examen ïu dit vak afleggen, zullen niet
meer de bevoegdheid krijgen om dit vak
te onderwijzen. Hierdoor wordt bereikt, dat
alleen aan hen, die bekwaam zijn, de be
voegdheid zal worden uitgereikt en dat
niet, zooals thans, de bevoegdheid voor
lichamelijke oefening kan worden verleend
op grond van prestaties in de z.g. intel-
lectueele vakken, terwijl de geëxamineer
de volkomen onbekwaam is dit vak te
doceeren.
Verder haart het ons groote zorg, een
weg te vinden, om alle schoolkinderen tot
bet zwemmen te brengen, want zoowei
uit gezondheids- ais uit veiligheidsoogpunt
zoo zeer gewenscht is.
Die opleiding van de leerkrachten voor
het lager onderwijs heb ik al op één punt
besproken. Ook verdere verbeteringen zijn
in voorbereiding, in de eerste plaats de
zoo lang gewenschtf verlenging van de
studie aan de kweekschool tot vier ja
ren. Wel zullen velen nog niet tevreden
zijn, maar in ieder geval is nu bereikt,
dat de toekomstige onderwijzer zich in
grootere rust want een uitbreiding van
de leerstof ligt niet in de bedoeling
voor de theorie en praktijk van zijn vak
kan voorbereiden. Dientengevolge zal er
in 1942 geen onderwijzersexamen worden
gehouden, behalve dan voor die ongeluk-
kigen, die in 1941 mochten worden afge
wezen.
De leerlingenschaal
Tenslotte de sociale positie van den be
zitter van de onder wij zersacte in verhand
met de veelbesproken leerlingenschaal:
beide worden tegelijk verbeterd.
Deze leeriingenschaal-verbetering betee-
kent, dat gezien de schoolbevolking
van dit oogenblik er terstond ongeveer
2000 onderwijzersplaatsen meer te vervul
len zijn.
Vorder mag er op gerekend worden, dat
er in 1942 nog verscheidene honderden
plaatsen bijkomen. Het is n.l een bekend
verschijnsel, dat de gemeeente- en school
besturen hun leerlingen- zoo over de seho
len weten, te verdoelen, dat de gemiddelde
schoolbevolking" zich vlak bij een grens-
getal beweegt. Die practijk heeft uitgewezen,
dat er in normale omstandigheden plm.
1/3 van de nieuwe onderwijzersplaatsen
bijkomen. Misschien zal dit thans door
het z.g, stopwetje iets minder zijn, maar
ik meen er niettemin mede rekening fe
mogen houdeu, dat er nog plm. 650 onder
wijzersplaatsen meer vacant zulten komen
dan de bovenbedoelde 200Ö.
De secretaris-generaal van het depar
tement van binnenlandsche zaken hoeft
aan de gemeentebesturen bericht, dat
hij bepaald heeft, dat aan de vluchte
lingen, die steun genieten wegens
■voorziening in eigen huisvesting, een
extra-winteruitlceering wordt verstrekt,
op den voet als is bepaald voor de
ondersteunde werkloozen.
Naar het A.N.P. verneemt zal de secre
taris-generaal van het departement van op
voeding, wetenschap en cultuurbescherming
binnenkort een tweede schoolbesluit uit
vaardigen) waardoor alle reguliere en secu
liere geestelijken meC inachtneming van
een overgangstermijn/ als schoolhoofden
en directeuren van pnderwijsinrichtingen
door leeken zulten worden vervangen Als
grond voor dezen maatregel wordt aange
voerd, dat hierdoor den leeken betere voor
uitzichten Worden geopend. Voorts wordt
ervan uit gegaan, dat de school niet in
de eerste plaats een zaak van de kerk is.
De schoolhoofden behooren naar het in
zicht van de opstellersvan het besluit in
het algemeen belang midden in het prak
tische teven te staan en oog te hebben
voor de problemen van ouders en kinde
ren, hetgeen eerder verondersteld wordt
by hen, die zelf een gezin hebben.
Het besluit slaat piet op de zuivere
kloosterscholen en seminaries.
Naar ons van- beyoegde zijde wordt
medegedeeld, zal de vèrlaging van de leer
lingenschaal geschieden voor alie vakken
van onderwijs, waarvoor ook de verlaging
van de salarissen van de religieuze leef
krachten wordt doorgevoerd.
1 Jr
Gedurende het ti/h ak van Maandag 24
Februari tot en met Maandag 31 Maart
a.s. geeft de met periode „E" gemerkte
petroieumzegel recht op liet koopei van
twee liter petroleum.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
na 31 Maart s geen petroleum meer voor
verliclitingsdre'eiiiden beschikbaar zal wor
den gesteld, roodat de met periode „K"
gemerkte zogels komen te vervallen.
Voorts geeft gedurende liet tijdvak van
Maandag 24 Februari tot en met Zcmdag
20 April as de met periode „9" ge
merkte petroieumzegel recht op 1 e koopen
van twee liter petroleum voor kookdoel-
einden.
De njkscomm ssaris heeft mij opgedragen,
op de salarissei van de in oommunauteit le
vende geestehjlicen 40 pCt. te korei. De
maatregel Zal !«j sommigen verzet, bij an
deren begnp, bij weer anderen /e.fs tevre
denheid opwekken ,de bezoldiging immers
van de z g. kloosterlingen is al ve'e jaren
te rsprake geweest Het op de/e wijze be
spaarde geld komt natuurlijk uitstekend te
pias dit is ook de bedoeling van den
rijkscommissaris voor de zoo lang ge
wenschte verbetering van de leerlingen
schaal. Er is nu een regeling ontworpen,
waarbij een oenmansschool tot 35 en een
tweeman sschool tel 75 leerlingen gaat, daar
na komt er voor iedere 45 kinderen een
leerkracht bij, zoodat bv. een zesmans-
school .die vroeger ton mms te 236 kindeien
moest bevallen, Ihai.s reeds bij' 211 leer
lingen kan worden egvormd.
Daar in het volgende jaar de onderwij
zersexamens, behalve voor de gezaklen,
uitvallen komen cr 16CO onderwijzers min
der aan, daar er ongeveer een/e fdo aantal
jaarlijks den dienst verlaat, zulten over
twee jaar meer dan 4000 nieuwe krachten
een plaats als onderwijzer kunnen vinden.
Daarmede is aan dc werkloosheid onder de
onderwijzers grootendcels een eind gemaakt
en kan hel instituut van kwoekeling met
akte verdwijnen.
Er volgt nog een maatregel, die in de
kringen der r.k. onderwijswereld met ge
mengde gevoelens zal worden opgenomen
De rijkscommissaris heeft mij opgedragen,
te bewerken ,dat do gees te'ijken, die hoof
den van r.'k. leebenscholen zijn hun functie
neerleggen. Het gevolg van dezei maatregel
zal rijiu, dat er thans ©en groot aanbal
hoofdenplaatsen, d.w.z. de hoogstliezoldig-
do plaatsen, voor Jeekenonderwïjzors.
Gisterochtend is met de autobus van
de onderneming Gcbr. Vau Gog te Cap-
pel le aan den IJsel, die een uurdieust
onderhoudt tusschen Gouda en Kol.ec-
dam, een ernstig ongeluk gekeurd, dat
elf dooden heeft geïischt.
De bus, die 9.45 uur van Gouda vertrok,
is tusschen Moordrecht en Nieuivcrkerk
aan den IJsel van den dijk gereden. Het
voertuig stortte in den IJsH en kwam on
der oen daar gelegen schuil to lig jen. Het
gelukte den chauffeur T. Redelijkheid, uit
Cappelle aan den Ilsel, een jongetje, dat
naast hem zat, alsmede een viertal passa
giers te redden. Een der pcassagiers werd
gewond en overgebracht naar het Diaco-
nessenhuis te Gouda. Ooggetuigen zagen op
de Sclnoiandscho Hooge Zeedijk den wa
gen bij een flauwe bocht naar de rivier
plotseling van den weg schuiven en met
volle vaart bet water inrijden.
L'it Rotterdam en Gouda werd reddings-
rnaleriaal gezonden, maar door don groe
ten afstand konden de bokken pas in den
middag ter plaatse zijn. De burgemeesters
van Momdrecht en Nieuvverkerk, EHBO
en Ronde Kruisleden, alsmede de gemeente
politie uit beide plaatsen, hebben zich di
rect naar de plaats van den ramp ge
spoed.
De bus lag zoo ver onder water, dat
men met lange stokken den Wagen niet
kon peilen.
De chaulfeur was door het gebeurde
zeer van sfreek. Hij moest zich onder dok
tersbehandeling plaatsen en kon nog niet
ovm het gebeulde gehoord worden.
Ooggetuigen deelden voorts over de oor
zaak mede, dat zij iets in den wagen heb
ben hooren kraken, zoodat een defect aan
de stuurinrichting wordt vermoed.
Nu Ier vernemen wij nog:
Twaalf inzittenden van de bus, die het
dichtst bij de portieren zaten, konden zich
uit do auto redden, Onder hen was de
chauffeur T. de Redelij'klie.d, die eei jon
getje, dat naast hem zat, wist te redden.
Thans blijkt, dat reeds acht dooden zijn
geborgen, waarvan men zeven heeft kun
nen lUentificeeren. Het z'ijn mejuffrouw G
van den Heuvel, mevrouw Van Loon—Tui-
nenburg en de heer on mevrouw L Kerver,
allen uit Moordrecht, en mevrouw Peterson
en haar dochter en mevrouw De liaan
Van Vliet, allen uit Rotterdam.
De plaats waar het ongeluk geschied
de, is een bocht van den Schieland-
schen Hoogezecdijk binnen de ge
meente Nieuwerkeik aan den Ussel.
De .dijk maakt daar ter plaatse een vrij
scherpe bocht en de bus is hier plot
seling van den dijk afgered en. Diepe
wielsporen in den wegberm en cei
kromgebogen ijzeren bennpaaltje zijn
stille getuigen van het vreosc'ijke on
geluk.
Uit de sporen blijkt, dat de chauffeur
gejwobeerd heeft den wagen te rem
men, hetgeen echter tengevolge van de
snelheid en de steile helling van den
dijk niet gelukte. Even verder maakt de
dijk een bocht in tegenovergestelde
richting, zoodat z.icli tusschen beide
bochten oen soort inham van dc rivier
be\ indf. Hier lag, -enkele meters van
den kant, een groot setup en juist
naast dit xaarluig verdween de bus
m het water. Door de snelheid is de
luis onder water nog enkele meters
dooigestipt, zoodnt de wagen juist on
der het schip terecht kwam
Voortijg-mgers, die het ongeluk hebben
zien gebeuren, stelden direct leJdmgspo-
gmgen in het werk. Leden van de E.H.B.O.
en het Roode Kruis uit Nicuwerkerk en
Moordrecht, waren spoedig ter plaatse.
Twaalf inzittenden konden zich redden. Zij
werden in Nieuwerkeik liefdevol verzorgd.
Enkelen konden, na van droge kleeren le
zijn voorzien, naar hun woning tórugkee-
ren, anderen echter moesten in liet ge
meenteziekenhuis te Gouda worden o ge .o-
men. De burgemeesters van Nieuwe kerk
en Moordrecht, de hoeren Jas en Brandt,
waren spoedig op de plaats des orilieals
aanwezig evenals de gemeentepolit e van
die plaatsen. Spoedig was ook personeel
van de rijksveldwacht aanwezig, terwijl in
den loop van den morgen ook een speciale
ongevallen-auto van de Hotterdamsebe po
litie arriveerde. Later kwam een motor
boot van de rijkspolitie langszij van de
boot, waarvan de schipper de vlag half
stok gehoschon had. Het duurde niet lang,
of het dreggen had tot resultaat, dat acht
tijken werden opgehaald. Zij werden per
auto naar de gymnastiekzaal in Nieuwer-
kerk gebracht, waar de gemeentegeiieeskna-
dige, dr. Hage, lijkschouwing verrichtte.
lntusschen hail men met lange stokten
getracht de ligging van de bus te vinden en
het bleek, dat de wagen meer dan vijf
meter diep lag. Men kon dus geen bergings
pogingen in het werk stellen, maar moest
wachten, tot een drijvende bok en een
duiker zouden komen. De Rotterdamsche
rivierpolitie was terstond van de ramp
ia kennis gesteld en trachtte telefonisch
enkele Botterdamsdie duikers te bereiken.
Van hen was ongelukkigerwijze niemand
thuis, waarna aan de firma Van der Tak's
Bergingsbedrijf opdracht gegeven werd, zoo
spoedig mogelijk voor een bok en ©e»
duiker te zorgen. De bok werd uit Lekker-
kerk gerequireeid, terwijl de duik© per
Sleepboot uit Dordrecht moest komen. Het
duurde tot vier uur ,éer de bok ariiveerdo
en oen half uur later kwam een sleep
bootje met een duiker. Nadat de noodige
maatregelen getroffen waren, werd om vijf-
uur met het duiken een aanvang gemaakt.
Om zeven uur gisteravond is de autobus
met behulp van den drijvenden bok opge
haakt en oj> den dijk gezet. In het voer
tuig weraen dc lijken van drie personen
gevonnen, zondai het ongeluk in totaal
elf dooden geeiseht heeft. Behalve de reeds
bekende, kunnen de .volgende drie namen
van slachtoffers nog worden medegedeeld:
de Gl-jarige hoer Maree en zijn 69 jarige!
echlgenoote mevrouw D. Maree Maters uit
Gouda en de hoer Nibbeling uit Zevenhui
zen. Die naam van één der slachtoffers
was bij het verzenden van dit bericht nog
rtief bekend.
De chauffeur heeft verklaard, dat het
ongeluk veroorzaakt is door een defect
aan het stuur, waardoor de wagen juist in'
een bocht stuurloos werd en van den ze
ven meter hoogen dijk in den Holiandscheni
Ussel stortte. Het voertuig draaide een keeü
op rijn zijde,geheel om en kwam zes meter
onder water onder een schip op zijn wielen
op tien rivierbodem terecht.
De maan korm op om 8.05 uur en gaat
onder om 18,46 uur d.a.v.
De Engdsehe torpedojager ,,Gibsy"', die in de Theems op een Duitsche mijn liep
en thans wordt gelicht. (Hoffmann, Zander)
