i
DE ONGEREGELDHEDEN TE
AMSTERDAM
I
Donderdag 27 Februari 1941
Tijd om te verduisteren
i
I
Een uiteenzetting van welingelichte zijde
De luchtaanvallen op
Engeland
De klompenindustrie
Winterhulp Nederland
Wat moet er op den
volkstuin komen
I
i
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN) TEL. 69300 (3 LIJNEN)
93ste Jaargang
No. 22718
POSTREKENING 5311
Herkeuring van oude films
Distributiekonnen gstolen
De strijd tegen de Britsehe
koopvaardij
Britsehe aanvalspogfngen op
West-Duitschiand
Halifax' geheimzinnige reis
Opleving
STADSNIEUWS
De collecte
«aars«j»;
Bruine boonen en late
aardappelen worden aanbevolen
f
I ski
P* r
Dtu wuut vcc»cky*t d«-chjkj, met tutzandencg
v«« 2m*' em FeMUU^ea.
P*g* pec kwartaal ft—franco per poll Z.S0
Fuji par week* 15 ot*. Aftoxderiyke nummer»
8 Ms. jUrooarmentea werden dagH^ki aangenomen*
Adverteatota *oo*" kel ecrfctvolgexd laauaec moeten
ré ér elr nr aan bet Baroaa kecorgd xfca, Zatec
dags véér 9 uur. Een bepaalde plaat* tm
idTtcfcenWta wordt ai et jtwaacborgd.
EERSTE BLAD
Pyg» da» advartaatolu: van 15 c*g*U f US5j
ttdoro regel tnoer f 0.30; la hot Zatordagammixicr
152 ""*5°" J 1-80, iedere regal meer f 0.35
Roel «me* f 0.75 per regeJ. IneaMokoitea 5 CU.;
pMtkwitantie» IS et*. Tanrr*» van advertootün
b$ abonnement ayn aan bet Bnreaa verkrijgbaar.
Dngobjk» worden Ug«a voormtbataling Kleuoe
Ad verten üéo opgenomen 3 f 0.50 t/m 15 woorden,
f 0.75 t/m 35 woorden. Elk woord meer 8 cent tot
ecu maximum ven 30 woorden.
W oen dag t: KI «na Advemntiin tot 35 woorden
f 0.3$, nut* vóór Dinsdagavond 0 uur »*o bet
Bureau beaorgd
'i Zaterdag*: Kleine Advertentifin f 1.00, mdien
«net vóór Vrijdagavond 6 uur beaorgd.
Omtrent do oarzaiken en den achtergrond
van het beden bekend gemaakt besluit
van don weerm*chtsi>ev©lh©bber in Neder
land en don rijkscommissaris voor de be»
zotte Nedeirl&ndscbo gebieden om de uit
voerende macht ia de provincie Noord-
Holland aan de militaire autorite Sen over
te dragon zandt hot A. N. P. ons de vol
gende ran welingelichte zljjde ontvangen
uiteenzetting.
In vervolge op politieroaatrege on, die
ter vergelding van oen verraderlijken over
val op een Duitsche pol tlepatrouüe moes
ten worden getroffen tegen ©en aantal Jood-
acihe elementen, zijto in den loop van gis
teren 4e Amsterdam in ©en reeks bedrijven
partieel® stakingen ontstaan. Een deel der
arbeiders en employees van genoemde be
drijven, die blijkbaar de draagwijdte van
een dergelijke onwettige actie niet vol elïg
beseften, heeft zich tot het neerleggen van
den arbeid laten opzwee-pen door rad
draaiers, die zelf volgens de bekende me
thoden 200voei mogelijk op den achtergrond
bleven. Talrijke andere arbe:ders en em
ploye's werden door dreigementen en her
haaldelijk ook door handtaste ijke aanvallen
tegen hun wil gedwongen aan de staking
deel te nemen.
Onverantwoordelijke, misdadige elementen
poogden voorts Van de op deze wijze ont
stane situatie par 'ij te trekken voor het
op touw zetten van kuiperijen tegen de
bezotringsautorikeiten en s'else'matig inci
denten uit te lokken.
Met het oog op bovengenoemde voor
vallen, die rn een bezet gebied bizonder
ernstig geacht moeten worden en ook als
alleenstaande actie niet kunnen worden
geduld, hebben de Duitsebe bezettings-au
toriteiten dienovereenkomstig tot tegen
maatregelen besloten.
Ofschoon de naast de Amsterdnmsehe
politie opgeroepen Duitsche polit e-afdeeta-
gen volkomen in staat waren de handhaving
van rust en orde te waarborgen, hebben
de rijkscommissaris en de bevelhebber van
de weermacht liet ter beveiliging van de
belangen van de Duitsche oorlogseconomie
en ook ran de economische belangen van
de Nederlandsche bevolking in haar geheel
doelmatig geacht de uitvoerende macht m
de p-ovit'cie Noord-Holland van de burger
lijke autoriteiten te doen overgaan op den
bevelhebber in de Luftgau Holland. Tot dit
besluit heeft de omstandigheid' aanzienlijk
bijgedragen, dat ernstige waarschuwingen
en aanmaningen van Nederlandsche offi
cieel©- en "particuliere instant'es tot onmid
dellijke hervatting van den arbeid en tot
iet achterwege laten van alle ordeverstoring
en demonstraties niet overat de gewenschte
uitwerking hebben gehad en dat Ln den
loop van heden nog op verschillende plaat
sen wilde stakingen en persoonlijke bedrei
gingen van werkwilligen voorgevallen zijn.
Nopens de oorzaken van de bovenver
melde ordeverstoringen, werkstakingen en
andere incidenten liesbanden a priori dui
delijke aanwijzingen, dat hierbij een anti-
Duitsche ophitsers en betaalde Engelsche
agenten de hand in het spel hadden i dat
deze openlijke of onderadrdsche raddraaiers
in hoofdzaak uit Joodsche elementen be
stonden. Verschillende ernstige incidenten,
die aan de voorvallen van de beide laatste
dagen reeds voorafgegaan waren, leveren
het ondubbelzinnig bewijs voor de juist
heid van deze opvatting.
Zooals men weet, rijn reeds tusschen
9 en 12 Februari ernstige hotsingen in de
Amsterdamsehe Jodenwijk voorgevallen. In.
het verloop daarvan hlcek, dat Joodsche
horden, voorzien van wapenen, stelselmatig
overvallen p'eegdwi op niet Joden, vooral
op nationaal socialisten, waArbij ook vrou-
-wen en kinderen het slachtoffer van derge
lijke handtastelijke aam allen en mishan
delingen werden.
Een vrij groot aantal personen hoeft in
die dagen als gevolg van deze Joodsdie
excessen min of meer ernstige kwetsuren
opgeloopen. Voorts is naar reeds ge-
meld 11 Februari de W.A.-man Koot
door een Joodsche horde van omstreeks
dertig personen neergeslagen -en letterlijk
vertrapt. Tot herstel van de orde moest
derhalve ia den nacht van 11 op 12
Februari de oude Jodenwijk reeds eenmaal
tryJelij-k door d© politi© voor het verkeer
naar en van deze wijk volkomen afgesloten
worden. ïmtusscheo is bet tot nieuwe ex
cessen van de genoemd© elementen geko
men. Toen een Duitsche politie patrouille
in dein nacht van 19 op 20 Februari ©en
gelegenheid in de Joodsche ©migrantenwijk
in de Van, WousLraat wilde binnentreden
om een daar gehouden geheime vergadering
op te heffen en de aanwezigen, te arres-
teeren, werden de Duitse! e politiebeambten
vanuit het donker met zure en g"f ige vloei
stoffen overgoten, terwijl tevens pistool
schoten op hen weiden gelost. Helaas ge
lukte het den meesten deelnemers aan dit
misdadig© complot in de duistem s te ont
komen.
Voorts zijn nog in den loop van de
laatste weken op verschillende plaatsen
van de stad door Joodsche elementen of
door van hunnentwege betaalde leien van
de onderwereld overval 'en g-ep'oegi op niet-
Joodsche en vooral pro-Dmtsche inwoners
van Amsterdam.
Uit de opsomming van ai deze voorvallen
biijikt, dat de verantwoordelijkheid voor alle
incidenten en ordeverstoringen van den
Laatsten tijd onmiskenbaar gelegen is bij
Joodsche en andere elementen van anti-
Duitsche mentaliteit, die stelse'matg de
maatregelen en belangen van de Duitsche
bezettingsautoriteiten pogen te schaden en
te sah-o toeren, zonder consideratie voor de
economische ©n maatschappelijke belangen
van do ordelievende meerderheid van de
Nederlandsche bevolking rustverstoringen
en incidenten ontketenen en, uaar uit ver
schillende andere aanwijzingen b'ijkt, nog
andere dergelijk© acties hebben beraamd.
VANDAAG: 19.17 UUR
MORGEN: 19.19 UUR
ZONSOPGANG MORGEN! 8.30 UUR
De maan komt op om 19.17 uur en gaat
onder om 22.02 uur d.a.v.
Het departement van v.o!ks\oar!icliting
en kunsten doelt het volgende mede;
Met ingang van 1 Mei as zullen alle
keuringskaarten van films, gedateud vóór
1 Januari 1937, ongeldig worden verklaard.
Films, welke vóór of op 31 December
1936 door de filmkeuring zija toegelaten
en thans nog voor ved.oorring in aanmer-1
king komen moeten voor 30 April a.s. op-
nieuw ter keuring worden aangeboden ca
kunnen slechts vertoond worden .indien
zij voorzien zijn van een nieuw© keurings-
kaart.
Deze maatregel is genomen ter veigcmak-
keiydng van de controle op' do uitvoering
van hét besluit van 19 Juli 1910, waarhij
bepaald werd:
In het bezette Nederlandsche gebied mo
gen films slechts vertoond worden, die
1. in het bezette Nederlandsche gebied
zijn vervaardigd en na 14 Mei 1940 door
de censuur zijln goedgekeurd;
2. in het Groot-Duitsche rijk met inbe
grip van het protectoraat Boh emeu en Mo-
ravie rijn vervaardigd en na 31 December
1936 door de censuur zijn goadgèkeurd
3. in het gebied van het Groot-Duitsche
rijk voor de vertooning zijn vrijgegeven.
Bij aanbieding van films voor herkeur ng
moet het bewijs worden overgelegd ,dat de
betreffende films onder boven erin-ttde
groepen vallen.
Deze bepaling geldt -ook voor met aange
slotenen brj1 den Nederlandschen Bioscoop
bond .die films in het openbaar doen ver
toon en.
in liet Centrale Distributiekanlooi in de
VJietsLraat te 's-Gravenhage, waar de oude
distributiebescheiden worden, vernietigd,
werden den laatsten ïijld meermalen distri
butiebonnen vermist. Men koesterde welis
waar verdenking tegen iemand, maar om
zekerheid te hebben stelde hedenochtend
in de vroegte een controleur zich verdekt
in het lokaal op, waar deze bonnen zijin
opgeslagen.
Al spoedig had hij succes, want tegen
8 uur verscheen een tijdelijke werkman, de
22-jarige J. C. van R., die een der zakken
opensneed en er een partij bolcrboim-oni
naar later bleek 100 stuks uit nam.
Op dit oogenblik sprong de controleur uit
zijin schuilhoek en greep den verbluf© 1
dief. De politie werd, gewaarschuwd, die
den man arresteerde. Het onderzoek wordt
nog voortgezet.
Renstal van Rothschild geveild.
De renstal van Maurice de Rothschild
is in het openbaar geveild. Zes renpaar
den werden verkocht tegen een totalen
prijs van 300.000 francs.
Duitsche formaties ran het lucht wapen
hebben, naai het D.N.B. verneemt, in den
efgeloopen nacht "m twee steden in het
Zuidoosten en_ Zuidwesten v<ui Engeland
met goed gevolg aanvallen gedaan op voor
öea oorlog belangrijke "doelenj Groote en
kleine branden, benevens antploffirigen,
weroen. waargenomen.
Een tLouder doeitreffendenjumval heb-
beu Dmitsche gevechtsvliegtuigen gisteren
tegea deh. avond op het vliegveld Lumpne
onaeraxwmv naar het IjCN.BC_, verneemt.
Toen de Duitsche vliegers het vliegveld
naderden, startten daar juist Britsehe jagers
om den aanval af te weifen.-"Desondanks
hebben de Duilsche vliegers 'kun aanval
volgens het plan uitgevoerd1 én groot©
schade aangericht. Verscheidene werkplaat
sen en vliegtuighangars wprdea getroffen
ea een reusachtige brand veroorzaakt. Uit
bet type en den omvang van'dezen brand
valt af te leiden, dat" groote hoeveelheden
benzine aangestoken zijn.
Het Duitsche luchtwapen' beeft gisteren
zijn activiteit ook uitgestrekt fol het kustge
bied van West Engeland. Aan den ingang
van het Bristol-kanaal,ten Zuiden van
Pembroke, viel een Buitsch gewaoend ver
kenningsvliegtuig een boot van 20J) b.r.t
aan en beschadigde haar dermate, dat zij
na korten tijo zonk.
Van een boven den Atianlischen Oceaan
ten Westen van Ierland opereerend Duitsch
gevechtsvliegtuig met groo'en arteradiüs
is per radio bericht ontvangen, dat het
een. schip van 8030 b.r.t op weg naar En
geland tot zinken gebracht en een ande
ren koopvaarder van 6030 b.r.t. zwaar
beschanigd he-eft.
De R.A.F heeft gelraiihi* l(i Ven. itlgeloo-
pen nacht van 26 op.27 Februari, naar
aan het D.N.B wordt medegedeeld, aan
vallen te doen on Wcst-Duilsrlic induslr,©-
eislricten Ofschoon de wecrsomsiandighe
den niet ongunstig waren, is bet den aan
vallenden Engelschen formaties niet gelukt
hun voornemen ten uitvoer te leggen. Da
Brilsche vliegtuigen werden door het krach
tige Duitsche luchtafweer gedwongen ©om
and-eten koers te nemen of uit te wijken
naar groote hoogten, zoodat zij de uitge
worpen bommen niet konden richten. De
in vlij grooten gelalo ui-geworpen brsan'
en brandbommen vielen voor het grootste
deed op open veld. Er ontstond wederom
slechts ©enige schade aan woonhui «en, ter
wijl militair economischo of militaire doe
len niet getroffen werden. Verscheidene
burgers werden gedood of gewond.
Stefani meldt uit Lissabon:
Uit zocr goede bron wordt de -reden
vernomen, waarom Halifax' reis naar Ame
rika in het diepste geheim gemaakt werd.
Aan boord van hetzelfde schip bevonden
zich n.l. ook de koningin-moeder met haar
kleinkinderen en de Britsehe kroonscbat.
Men schrijft ons:
Ouder de producten, die in de Neder-
laadsch© stand op de komende Voorjaars-
beurs te Leipzig zullen worden getoond,
bevindt zich ook een collectie klompen.
Er is thans, nu lederen schoon en moei
lijk te verkrijgen zijn, nieuwe beJaagstel-
ling ontwaakt voor den zeer ouden be
drijfstak der klompenmakerij.
Wanneer in ons land de eerste klompen
werden vervaardigd is onbekend, in ieder
geval ligt die datum ver in het grijze ver
leden. Ondanks vele moeilijkheden heeft
di© bedrijfstak zich staande kunnen hou
den en hjj omvat thans een aantal ar
beiders, dat op meer dan 5000 kan wor-
deh geschat. Deze produoeeren in normale
jaren' ongeveer 4,000.000 paren klompen.
Daar bet verbruik grooter was, bestond
er ook invoer, voornamelijk uit België.
Daartegenover stond een ideine uitvoer.
De klomp is als schoeisel bjj uitstek
geschikt: sterk,"warm, waterdicht. Voor
bepaalde bedrijven landbouw, tuinbouw,
wasscherijen, gieterijen en andere is
hij schier niet te vervangen.
Daaririj is de prijs laag, zoodat de klomp
is geworden tot de voetbekleeding bij uit
stek voor personen met een gering in
komen, al ontstond er hoe langer hoe
meer concurrentie van goedkoope leeren
en rubber schoenen.
Centra van klompenindustrie zijn:
Zeeuwsclr-Vlaanderen, Noord-Brabant, Gel
derland, Overijssel en het Noorden In het
algemeen vindt men k! om |>en makerijen
daar, waar in de nabijheid geschikt hout
te vinden is; de lage prijs van het pro
duct verdraagt namelijk meestal niet, dat
voor houtaanvcer groote kosten worden
gemaakt Vooral uit populierenhout wor
den klompen gemaakt; voorts uit wilgen
hout, maar dat is moeilijker verkrijgbaar.
Niet elke populier of wilg is geschikt
voor klompenhout. De klompenmaker ziet
bij aankoop nauwlettend toe op de dikte
van den stam, de afwezigheid an knoesten
■en kwasten en andere factoren. Uit 1 M3.
hout maakt hij ongeveer 50 paar klompen,
Do vervaardiging is thans niet meer
geheel handwerk, zooals tot een vijftien
jaar geleden het geval is geweest Door
dat allengs machines met Ideine capaciteit
en verlaagden prijs ter markt kwamen, is
de machinale voortbrenging sterk toegeno
men De nabewerking blijft echter ook bij
den maclrineklomp uit de hand geschie
den.
Al is de klomp niet, zooals het leeren
schoeisel, onderhevig aan wisselende mode,
men kent wel verschillende modellen.
Menige streek in ons vaderland heeft zijn
eigen model en de aldaar gevestigde be
woner zal er niet licht toe overgaan klom
pen met een ander streekmodel te gebrui
ken. Voorts bestaan er luxe-klompen, fraai
beschilderd en sierlijk bewerkt. Eenige uit
breiding van haar afzetgebied kon zich
de klompenmakerij veroveren door klom
pen meestal ia kleine maat te be
werken tot borstelhanger, boekensteun,
bonbonnière, bloemcnhanger e d.
De klompenindustrie is' een mooi be
drijf, dat veel handvaardigheid vraagt en
het goedgeschoolde oog van den1 meester
met kan missen, die uit een "stuk ruw
hout een goed passenden klomp moet ma
ken. De beoefenaars kan men rekenen tot
het zeer nijvere deel onzer bevolking.
Men schrijft ons
Nu de burgemeester in zijn rondschrijven
aan de burgerij nog eens heeft uiteengezet,
waarom, voor welk doel wordt gecollec
teerd, kan hier volstaan worden, met er
aan te herinneren, dat op beide dagen
standplaatsen zulten worden ingenomen en
huisoanthuis.collecte zal zijn.
Hoewel voor het bezetten van een 30-tal
standplaatsen gedurende d-en geheelen dag
een dubbel zoo groot aantal collectanten
noodig is, heeft de proef om in de arbei
derswijken zooveel mogelijk 's Zaterdags 4e
collecte-eren, uitstekend vo'daan.
Vrijdag zullen er 70 collectanten in de
weer zijin en Zaterdag 79.
Verzocht wordt lien gelegenheid te geven
op kantoren, fabrieken enz. te collecteeren.
Voor Zaterdag kunnen nog wel enkele
ool'ectanten gebruikt worden.
Zij die zich daarvoor alsnog kunnen
aanmelden, kunnen dat Viaj lag nog doen
aan het Plaatselijk Bureau, Broersvest 95,
telef. 69957.
Een opwekking.
Een medewerker aan het Plaatselijk Bu
reau zond nog onderstaande „opwekking" ia
De „vijfde".
De vier, die geneest zijn, waren goed,
De vilde kan er zijn als 'tmoet.
Daar zullen wij voor zorgen.
Zoo sprak' een jong© collectant,
Hij gaf een oudere de hand,
En zei „succes" tot morgen.
Het weer speelt in 't geheel geen rol1.
De hoofdzaak is, de bus mo-et vol,
Het lenigt nood en zorgen.
'tis u bekend voor wie hij 'tdoet,
En dat het eerlijk is en goed.
„Bedenk dat morgen 1"
Want Winterhulp* en Nederland,
Wil zeggen „reikt elkaar de hand,
En deelt elkanders zorgen".
K,
- «St £- r,
..'.-t'K
'X 5
*->r tiwÈf v
t -"-Rv I 1
In Rotterdam werkt reeds oenjgen tijd het bureau A.S.R.O., dat onder
leiding staat van ir. W. G, Witte veen, en waar belanghebbenden, die
in het nieuwe Rotterdam willen bouwen, hun wenschen kenbaar kun
nen maken. Zij kunnen daar plattegronden, verkavelings- en straten
plannen, zien enz. Ininsscheu werkt ir. Witteveen daar dóór aau zijn
theoretische straten in lïeeling van zijn stadsplan. Dagelijks houdt ir. Witte
veen besprekingen met zijn naaste medewerkers.
Bij-eesl maquette van de woningbouw, die begonnen zal worden nabij
den - Goudseheïü Singel. Reelits D, van Driel van Wageningen, links ir.
Witteveen. - (Polygoon).
ln tal van gemeenten openbaart zich
het streven om ter uitbreiding van onze
voedselvoorziening, braakliggende gro-nden
en/of terreinen, welke door de tijdsom
standigheden niet voor hun oorspronkelijke
bestemming in gebruik kunnen worden ge
nomen, geschikt te maken voor het telen
van vcedmgsgewassen. De meest voorko
mende methode is, dat deze terreinen, al
dan niet (eelklaar gemaakt, door de ge
meentebesturen aan particulieren of aan
vereenigingen van volkstuinders worden uit
gegeven.
Teneinde echter met deze teelt
een resultaat te bereiken, dat in over
eenstemming Is met de voor de inrich
ting van deze volkstuinen gemaakts
kotten e:i de daaraan door de bewer
kers testede zorgen en arbeid, is het
van groot belang, dat bij de keuze der
te telen gewassen in bizondere mate
wordt gelet op de beteekenis, welke
die gewassen voor de voedselvoor
ziening zullen hebben., Ook is de vraag
van gewicht welke grond- en iiu'p-
stoffen Lij die teelten zu'len moe'en
worden gebruikt, aangezien die stof
fen in hef algemeen schaarsch zijn en
dus zoo rendabel mogelijk- moeten wor-
den gemaakt
De tteit van bruine boonen en late aard
appelen beantwoordt aan de eisehen veel
beter dan de groenteteelt Bruine boonen
en aardappelen zijn voedzame producten,
die gedurende langen tijd kunnen word-n
bewaart en dus bij uitstek als winterpro
visie geschikt zijn Het telen van deze pro
ducten is vrij eenvoudig, zulks in tegen
stelling met het kweeken van groente, waar
bij zekere vakkennis onontbeerlijk is, om
mislukkingen en teleurstellingen te voor
komen Men behoeft er (anders dan bij de
groente) in het algemeen geen kunstmest
voor te gebruiken. Bovendien worden
groenten gedurende het grootste deel van
het jaar in voldoende hoeveelheden door
den beroepstuinbouw beschikbaar gesteld.
(Vervolg rubriek Stadsnieuws pag 2)
T
t
"*^'vQ
- - "U-5^
t v,'m*
V-5fc rs, vJ
KH f
