GEMEENTELIJKE
ONTWIKKELINGS CURSUSSEN
Zaterdag 14 Juni 1941
No. 22806
Tien Jaar geleden begon dit cultureele
practische werk
en
Polyantha
Het gebruik van de
Duitsche taal
Amerika en deMaleische
Staten
Boerderij „bezet'5
Tijd om te verduisteren
94ste Jaargang
STADSNIEUW8
1933—'34
1728
300
38
7
171
38
40
16
1934—'35
1792
536
30
9
193
55
43
22
1935—'36
2067
748
38
13
206
60
51
22
1936—'3?
1592
586
34
26
206
79
43
121
1937—*38
948
287
'28
6
111
25
33
5
1938—'39
839
250
23
5
77
16
26
6
1939—'40
1001
256
31
4
68
18
21
4
1940—'41
522
15
73
11
Bloemen nog steeds de
hoofdschotel
Aflevering van slaolie of
raapolie
In briefwisseling met de
Duitsche weermacht
Toezicht in geval van oorlog
Berlijn over den Franschen
tegenstand
Engelsche vliegtuigen boven
Duitschland
vve,*
Krachtig optreden ten bate van
de voedselvoorziening
Bende jonge dieftjes maakte
Hengelo onveilig
VANDAAG: 22.03 UUR
MORGEN: 22.03 UUR
MAANDAG: 22.04 UUR
ZONSOPGANG MORGEN 5.17 UUR
MAANDAG: 5.17 UUR
Dm» contant vcrichijnt daecl>jln. n>" wuondcnng
Tan Zon. «a Feertdagco.
Prijs nu kwartaal IWÖ8 franco per poit I 2.60
Prfj. pu VMk< 16 ota. Aftonderiijkc nnmmcr,
Abonnementen wordesr dagclijlg aangenomen
Adrertentlb. «retvoigend Dommer moeten
«Sdr elf oor »an Bureau biaorgd mjn, Zet
s vöóx 0 oor. Een bepaaiJe plaats vim
SCHIEDAMSQHE COURANT
Prtj» dut aitvertcutifcn. van 1i> reg<* 160
iedere regel racer f 0.31, in het Zaterdagnummer
1—S regels f 1.85, iedere regel meer f 0 36
tnuta wordt niet gewaarborgd.
Directie: Mr. H. A. M. Roelanta
(Hoofdredacteur: M. Stavenga, èchiedam
EERSTE BLAD
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN)
TEL. 69300 (3 Lij HEN)
Reclames f 0.77 per regel. Incassokosten 5 cta.;
poatkw i tan ties 35 ets. Tarieven vnu atKertrntuh»
bij abonnement eijn aan bet Bureau verkrijgbaar
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleme
AdvertentiSn opgenomen f 0.52 t'm 35 woorden
i 0.77 t/m 25 woorden. Elk woord meer 5 cent tot
een maximum van 30 woorden.
'a Woensdags: Kleine Advertentiëu tol 25 woorden
10.26 out» vóór Dinsdagavond uur aan b«t
Bureau bezorgd
's Zaterdags* Kleine AdvertenfaCn 1 1.03. indien
niet vóór Vrijdagavond 0 uur bezorgd.
POSTREKENING S311
Eind 1929 openbaarden zich. de eer-
Bte verschijnselen van de groote crisis in
het economisch leven, die zou leiden tot
oen enormo werkloosheid.
1 In begin 1931 zag men reeds aanko
men, dat de werkloosheid' lang zou duren.
In Maart 1931 ontving bet gemeentebe
stuur van Schiedam van den minister van
binneniandsche zaken, wijlen jhr. mr. Ruys
ide Beercnbrouck, een schrijven, waarin
het werd uitgenoodigd te overwegen, wat
gedaan zou kunnen worden om de werk
wezen nuttig bezig te houden.
!Aan den gemeentelijken inspecteur van
het onderwjjs, dr. W. J. Smit, die toen ©eni
ge maanden in functie was, werd opge
dragen plannen te ontwerpen en deze stelde
,voor een proefcursus te organiseeren van
pl.m. 6 weken, om vast te kunnen stel-
jen, of or voor dit werk belangstelling
bestond.
De proef werd genomen: op 15 Juni 1931,
dus morgen 10 jaar geleden, werd' de eer
ste werkloozencursus geopend met aanvan-
fceljj'k 280 deelnemers. Toen de 6 weken
om waren, was dit aantal tot 145 gedaald'.
Dit lijkt, wat de cijfers betreft, geen
succes.
Bern gelukkig besluit.
Toch besloot de gemeenteraad hSt werk
der werkloozencursussen ter hand te ne
men.
Dat is een gelukkig besluit geweest,
waat daardoor is veel leed' verzacht en ook
zelfs voorkomen.
Omdat de werkloozencursussen van zoo
groot nut zijn geweest, hebben we den
wctKoüdcr'van. onderwijs? den heer J. Din-
keiaar, gevraagd, ons bij het bereiken van
dezen mij'paal ons iets van liet werk te
vertellen. Ais wethouder van sociale za
ken lieeft de heer Dinkelaar gedurende 9
van de 10 jaren zich bizonder veel
moeite gegeven om de cursussen goed te
doen marcheeren. Met zijn warme plei
dooien in het college van B. en VV. en
in Den Haag heeft hij kunnen bereiken,
dat vele arbeiders, die gaarne wilden wer
ken, toch niet geheel zonder eenig em
plooi bleven, toen hun-patroon geen werk
meer voor ben had!
Er zijn wel groote moeilijkheden over
wonnen moeten worden, zei ons de heer
Dinkelaar, vooral in den eersten tijd, toen
nog den juisten weg gezocht moest wor
den De leeraren moesten zich instellen op
©en nieuw soort leerlingen, mannen van
16 tot 50 jaar, die men niet als school
kinderen kon behandelen. Het ontwikke
lingspeil van de cursisten was zeer ver
schillend en bovendien, overschatten velen
hun eigen werkkracht door in te schrij
ven voor 6, 8 of zelfs wel 10 cursussen.
De ervaringen in de eerste periode van
6 weken waren echter hoopgevendin Sep
ïomber 1931 begon de eerste officieele
cursus met 264 deelnemers.
Dit aantal bereikte in 1935 zijn hoogte
punt met 2067 mannen en 748 vrouwen,
die resp. 206 en 60 cursussen volgden in
61 en 22 vakken.
We laten hieronder een staatje volgen,
dat een overzicht geeft van den omvang
der cursussen, waarbij de getallen der deel
nemers het aantal deelnemers bij het begin
rian den cursus aanduidt.
gevolg van verschil in godsdienstige of pr>
Jitieke richting; de vakcentrales hebben
steeds mn harte meegewerkt.
liet tweede principe was: De werldoozen
moeten behoedt worden voor het demorali-
seerende niets-doen, zij moeten hun hand
vaardigheid zooveel mogelijk behouden, en
als het kan hun vakbekwaamheid opvoeren.
In dit verband verdient vooral de om
scholing aandacht. Talrijke arbeiders, die
in bedrijven met weinig toekomst werkzaam
waren geweest, zijn opgeleid tot lasschers
of chauffeurs en hebben èen nieuwen
werkkring gevonden.
Het derde principe was: Stimuleer de
belangstelling, wat geschiedde door den cur
sisten hetgeen zij op den cursus hadden
gemaakt te laten behouden.
Dat wil niet zeggen, dat alles, wat ge
maakt is door de cursisten, door hen mee
naar huis is genomen; integendeel, er is
veel aan de gemeenschap ten goede- geko
men. Zoo zijn oa. lighallen in het Volks
park gemaakt; siervazen, speelwerktuigen
voor de vacantie-kinderspelen, kxnderledi-
kantjes voor behoeftig© kraamvrouwen, aan
de model-schuilplaats op het terrein van
de gasfabriek is gewerkt; ledikanten zijn
vervaardigd voor het Roode Kruishulpzie
kenhuis; voor de bewaarscholen zijn voor
werpen gemaakt; nagenoeg alle bordjes
voor do luchtbescherming zijn vervaardigd
enz.
De vronwestcnrsusscn.
Voor mij, verklaarde de heer Dinkelaar,
zijn de vrouwenoursussen nog wel zoo be
langrijk geweest als de mannencursussen.
Diaarmee ia in 1933 begonnen. De vrouwen
hadden er groot©, behoefte aan gehaald
te worden uil hun milieu van zorg ©n na
righeid. Bovendien konden zij op de cur
sussen inhalen wat ze in hun jeugd aan
opleiding tekort waren geschoten. Vele van
die vrouwen hadden in den tijd van de
hoogconjunctuur zoo van 19201923 in
fabrieken en werkplaatsen gewerkt en wis
ten, toen zij trouwden bitter weinig van
het huishouden af. Ze leerden op den cur
sus o.a van oud nieu'w maken en dat on
danks de groote werkloosheid het meeren-
deel van de schooljeugd er nog zoo knap
uitzag, schrijft de heer Dinkelaar voor een
deel ook toe aan de ontwikkelingscursussen
voor vrouwen.
Zooals uit bovenstaande staatje blijkt be
droeg het maximum aantal deelneemsters
748. die 22 vakken volgden.
Het vorig jaar zijn de vrouwencursussen
voor het laatst gehouden, nadat eerst reeds
was bepaald, dat de deelneemsters zelf
werkloos moesten zijn. De vrouwen van
werkloozen, die een zeer groot contingent
leverden, mochten reeds eerder niet meer
worden toegelaten.
Samenwerking.
Met de leeraren en leeraressen hebben
we het goed getroffen, zei de heer Din
kelaar. Het bewijs is geleverd, dat ook
ongediplomeerden meermalen uitstekende
leerkracthen kunnen zijn. De samenwerking
tusschen leeraren en cursisten is steeds
prettig geweest.
Van vele zijden heeft het cursuswerk
steun ondervonden: van de besturen en
directrices en directeuren van de Huishoud
en Industrieschool en van de Ambachts
school en van tal van firma's, zooals
b.v. Gusto, Hoek's Machine- en Zuurstof-
1931—'39
1932—'33
deelnemers
m. vr.
264
leeraren aantal cursussen vakken
ra. vr. m. vr. m. vr.
t De principes.
Hef aantal deelnemers van den cursus
1940'41 is gedaald van 522 tot ongeveer
000. Overigens wias het verloop betrekkelijk
gering, wat te danken is aan de goede or*
gjajiisatie en de principes waarop het werk!
wjajs gegrondvest.
Tot die principes hehioort le. de sauien-
verküng, die dadelijk gezocht en verkregen
met de plaatselijke vakorganisaties, wia,ar
dtar Mer gecentraliseerd gewerkt kon wor-
doa ,in tegenstelling met andere gemeenten,
w$|ar men de decentralisatie toepaste. Hier
zifn nooit moeilijkheden voorgekomen als
fabriek, den heer A. Fontijne, de firma Vo-
gehj e.a.
De z.g. fopspeen.
Het mooie en nuttige cursuswerk is van
bepaalde zeide wel eens aangeduid als
een fopspeen. Maar de arbeiders hebben
zich daardoor niet van de wijs laten bren
gen en dat is zoowel voor hen zelf als
voor de gemeenschap een gróót geluk ge
weest.
Met hoeveel ambitie er gewerkt is, heeft
men destijds op de tentoonstellingen in de
school aan de Lekstraat, maar vooral in
het voormalig St. Jacobs Gasthuis kun
nen zien. Do laatste werd' door 5000 per
sonen bezocht!
Er is een periode geweest, dat oaige-
veer 50 pet. van alle werkloozen de cur
sussen volgde' Het aantal werkloozen is
gedaald van 6600 tot ongeveer 800 A 900.
Van deze bezoeken er thans nog ongeveer
300 de cursussen.
Behalve de gewone cursussen is er in de
afgeloopen jaren ook veel gedaan voor de
j-eugciige werkloozen, voor wie zelfs een
Centrale Werkplaats is ingericht.
De werkloozencursussen op zich zelfzjjn
nooit doel geweest; zij zifn uit den nood
der tijden gebaren en -gegroeid. Slechts
in zeer beperkte mate hebben zij als „ge
neesmiddel" kunnen fungeeren, n.l. voor
zoover het betrof de scholing en omscho
ling. Maar zij hebben velen als houvast
gediend; ze gaven een doel voor de goed-
willendeii en als zoodanig zijn ze van on
schatbare waarde geweest. En daarom was
het ook gerechtvaardigd bj dezen mijlpaal
even stil te staan en een terugblik te wer
pen op den in 10 jaren opgelegde baan!
Ondanks het feit, dat de groote hal
van de „Boivantha" thans voor een groot
deel in beslag is genomen door de ten
toonstelling „Huishouden in oorlogstijd",
vraagt toch ook het middenvak met zijn
bloemen nog de aandacht. Bloemen zijn
nu eenmaal de hoofdschotel van de „Po-
ljanthn" en ook al vervullen zg slechts op
een bepaald onderdeel de functie van fleu
rige entourage, hun rol blijft als het ware
die van een actrice van het eerste plan.
In weerwil van de ongunstige omstandig
heid, dat de tentoonstelling met haar veie
en verscheidene kleuren, waarvan brum
en wit wel de hoofdtoon voeren, niet ge
schikt zijn voor een goede combinatie met
bloemen en planten, is de samenstelling
van het middenvak toch zeer geslaagd.
Rondom het kleine fijvertje met de
springfontein valt onmiddellijk de coml ina-
ti© rood en wit van de Crassula's en
Saxifraga's op. Yoof&t d& laatste, vetplan
ten met bloemen, welke ongeveer twee
vv eken bloeien, zijn zeer fraai Vlak tegen
over den ingang is een perkje beplant
met Cloxinia's in verschillende kleuren
Verder wandelend, ontmoet men een perk
met Boionia's Tenslolte kunnen wij nog
vijzen op een miniatnnrtuïn. welke onge
tivijfeld de speciale aandacht van de jeugd
zal hebben, en op de verfraaiing-van het
geheel met palmen en andere groenblij-
vonde planten
In perken langs de hal is een groote
verscheidenheid van geraniums geplant in
acht verschillende soorten. Ook het
tweede hoofdterrein vraagt binnenkort de
belangstelling, want de Mignon-dahlia's zul
len over enkele weken wel in bloei ko
men. Aan den uitersten rand zijn An-
thirrinums, de welbekende leeuwenbekken,
m niet minder dan 25 soorten uitgeplant.
Maar ook de andere deelen der „Polvan-
tha" zullen, naarmate de zomer vordert,
schooner zijn als zij ieder op hun beurt in
bloei komen.
De secretaris-generaal van het departement
van landbouw en visscherij maakt het volgen
de bekend
In verband met het feit, dat de winkeliers
nog met op alle, destijds bij hen ingeleverde
bonnen nr, 17 van de boler- en vetkaart sla
olie of raapolie hebben kunnen afleveren, wor
den ^zg tot en met 31 Juli as in de gelegen
heid gesteld, alsnog deze olie aan hun klan
ten af te leveren.
De aandacht wortlt er op gevestigd, dat de
olie uitsluitend mag worden afgeleverd aan
degenen, die gedurende het tijdvak van 12
Moi tot en met 17 Mei j 1. bon 17 van de
boter- of vetkaart bij hun winkeliers hebben
ingeleverd.
De geldigheidsduur van dezen bon blijft on
gewijzigd, zoodat na vandaag op dezen
bon geen boter of margarine meer mag wor
den gekocht.
(Vervolg rubriek Stadsnieuws pag 2).
De dienstinstanties van de Duitsche weer
macht m Nederland comtateeren, dat zoo
wel Nederlandsche overheidslichamen, (b.v.
gemeenten) alsook Nederlandsche onderne
mingen en onderdanen zich. vaak in hun
verzoekschriften of andere briefwisseling
v.an de Nederlandsche taal bedienen.
Er wordt bekend gemaakt, dat Nederland
sche stukken van overheidslichamen en
ondernemingen, van wie moe' worden ver
ondersteld, dat zij de Duitsche taal meester
zijn, in het vervolg niet in o\ erw eging wor
den genomen, on dat de daarin vervatte
verzoeken zonder meer van de hand wor
den gewezen.
Ook aan particulieren v ordt op de meest
dringende Wijze aanbevolen, iedere brief
wisseling met de dienstinstanties van de
Duitsche weermacht, in de Duitsche-taal te
voeren, en bij Nederlandsche stukken een
Duitsche vertaling te voegen, aangezien
anders de bewrerking van dergelijke ver
zoekschriften enz., aanzienlijk vertraagd
wordt, vergeleken met in bet Duitsch g -
stelde stukken, daar eerst een vertaling bij
de dienstinstanties noodig is
Het te Bangkok verschijnende dagblad
„Krangdeb Varasab" meldt, dat de Malei-
sche staten in geval van oorlog onder
toezicht van de Ver. Staten zouden wor
den geplaatst.
Dit bericht, dat olgens te Sjanghai
ontvangen inlichtingen met het oog op
de veelomvattende militaire voorbereidin
gen op liot Maleische schiereiland t© Bang
kok allerwege het grootste op/ien heeft
gewekt, wordt door genoemd blad aange
vuld met de mededeeling, dat de gouver
neur, sir Sb en ton Thomas, reeds dien-
overeenkomst instructies aan de plaatselijke
autoriteiten heeft gegeven en de Malei
sche bev olking heeft aangespoord rust en
orde te I "waren, indien deze ernstige si
tuatie zich mocht voordoen
Gemeten naar de omstandigheden, waar
onder de Fronsche defensie m Syiie op
gang is gebracht, acht men in Berlijnsche
politieke kringen het verloop tot dusver
van de acties voor Franknjk gunstig, aldus
meldt het A.N.P.
De vraag, of de Franschen op den duur
zullen zijn opgewassen tegen het aanstor
men van de Engelschen, laat men open.
Men noemt het echter opmerkelijk, dat de
Fransche tegenstand er een van 109 pet is
en ziet daarin een feit, waaraan ook En-
gelsche successen, naar de opvatting van
de Wilhelmstrasse, niets vermogen te ver
anderen Een eveniuecle overwinning van
de Engelschen in Syrië is volgens de
opvatting in politieke kringen te Berlijn
zonder beteekenis voor den afloop van den
oorlog
Het D N.B. meldt
In den afgeloopen nacht heeft de vijand
West Duitschland en het Noordwest Duit
sche kustgebied met zwakke strijd krach ten
aangevallen Hij het brisant- en brandbom
men vallen welke slechts geringe schade aan
gebouwen aanrichtten. Er ontstond geen
schade aan militaire ®f voor de oorlog
voering belangrijke inichtingen Onder de
burgerbevolking vallen enkele s'a: hloff rs
Twee vijandelijke machines werden neer
geschoten.
Het Kroatische staats
hoofd Ar. Ante Pawe-
litsj en de Duitsche mi
nister san buiteniand-
sche zaken Von Ribben-
trop in gesprek, voor
dal de Pawclilsj door
den Fiihrer werd ont
vangen.
(Hoffmann. 7'tmlei'!
Het ANP. meldt.
Dat met geschroomd wordt, krachtig oji to
treden, wanneer maatregelen, in het belang
van de voedselvoorziening genomen, worden
overtreden, bewijst het volgende.
Op een boerderij in Gelderland bleek men
zich van die maatregelen weinig aan te trek
ken. Toen de eigenaar een gevorderd paard
niet vrijwillig wenschte te leveren, namen da
marechaussees het, drie weken geleden, 111 be
slag. En toen de runderen, die ingevolge de
veiplichte veelevermg moesten worden geleverd,
ev enmm werden afgestaan, voerden tenslotte
controleurs van den centralen crisis controle
dienst drie dieren van het bedrijf weg Inmid
dels bleken nog meor zaken niet in orde, zoo
dat genoemde controleurs besloten, liet ge
heels bednjE aan een uitgebreide contióle te
onderwerpen.
Men vernachlte, dat de bewoners, die reeds
eerder een dreigende houding hadden aange
nomen, een en ander met zonder verzot zou
den toelaten, zoodat dc hulp van de politie
werd ingeroepen. Daar ook de politie met
zekere mogelijkheden rekening hield en boven
dien het hedujf uit verscheidene onderdeelea
bestond, welke tegelijkertijd moesten worden ge
controleerd, werd met een uitgebreide macht,
bestaande uit tien marechaussees, een rgks-
veldw-acliter en een gemeenteveldwachter, as
sistentie verleend. Toen men het erf had be
treden, verzocht men inzage van de administra
tie Dit weigerden de bewoners, maar toen
werd opgetreden, moesten zij er spoedig mee
voor den dag komen. liet werd hun toen wel
duidelijk, dat liet pleit verloren was, en, ten
einde den ambtenaren de vnje hand te laten,
verlieten zij het bedrijf.
Bij het onderzoek, dat vervolgens werd in
gesteld, werden \ijfen-twintig varkens, welke
niet aanwezig mochten zijn, aangetroffen Al
deze dieren werden m beslag genomen en
naar een slachthuis overgebracht Tevens werd
een hoeveelheid van ongeveer zevenhonderd
kilogram graan, die met ui voorraad mocht
worden gehouden, m beslag genomen.
Even ki.uhtig werd opgetreden in hot geval
van een veehouder in Zuid Holland, in wiens
veeboekjo erg bleek te zijn geknoeid, waardoor
lui in ernstige mate de verdenking op zich
had geladen, zich aan frauduleuze slachtingen
le hebben schuldig gemaakt Om zulks m de
toekomst onmogelijk te maken, besloot men,
tot vordeiuig over te gaan Hierop heeft de
provinciale voedselcommissaris vooi Zuid-Hol
land alle varkens, in het geheel honderd zeven-
tien stuks, namens de Nederlandsche veehoude
rij centrale overgenomen Door de intrekking van
de varkenstocw ijzing is dezen veehouder de
mogelijkheid, m de toekomst varkens te hou
den, ontnomen.
De marechaussee te Hengelo heeft deze week
een zeer groot aantal diefstallen opgelost, wel
ke het taaiste jaar xn deze plaats en m de
omgeving gepleegd werden De zaak kwam aan
het rollers, toen Zondag j t. de badmeester
van een Hengtlosche zweminrichting aangifte
deed van diefstal van allerlei voorwerpen, zoo
als etenswaren, zwempakken en gereedschappen
uit fietstasschen, enz.
Een onderzoek wees uit, dat twee 7-jarige
jongens, een 11 jonge en een 12-jange knaap
de daders waren Een gedeelte van de voor
werpen werd m een boschje bij de zwemin
richting teruggevonden.
Tevens kwam toen aan het licht, dat de
knapen handelden m opdracht van een ouderen
broer van een der jongens, den 21 jarigen Joh.
v d W te Hengelo en dat zg een jaar
hing niet alleen in Hengelo, doch m tal van
gemeenten uil den omtrek allerlei diefstallen
gepleegd hadden Drie jcigens stonden dan
op den uitkijk, terwijl de 12 jarige A v L. W.
door zijn broer door een raampje of een andere
opening buirmn de woning of schuur, welke
zij tot operalieobjcct hadden gekozen, geduwd
werd en d.idrna de gestolen voorwerpen aan
den oudere gaf Zoo stalen zij te Hasselo,
Deurmngen, \\eerselo, Borne, Haaksbergen,
Beckum en Hengelo niun vijftig kippen, ver
der een aantal konijnen, ongeveer een do
zijn "fietsen, uit een schuur bijlen en teilen,
uit een gereedschapswagen van een aannemer
schoppen, bijlen en kruiwagens, verder bij een
bakker eenige doozen distributiebonnen, etens
waren als bruine en witte boonen, terwrjl zij
als bekroning van hun werk inbraken bij de
R K pastorie te Rossum, waar een zeer groot
aan dooden en gewonden te betreuren. dft><jrag aan geld ontvreemd werd Verder maak
ten zij er een gewoonte van bij winkels te
Hengelo geld uit de toonbanklade en allerlei
goederen van de toonbank te ontvreemden In
v erband hiermede is do broer van twee der
knapen, de 21-jarige Joh. W. v. d W., als
hoofddader, ingesloten, terwijl diens vader, de
59 jarige A v d VV en de voddenkoopman
G M uit Enschede ingesloten zijn wegens
heling Yooits is tegen de echtgcnoote van
v. d W en de buurvrouw H. J. A wegens
hetzelfde feit pioces v erbaai opgemaakt.
